Þjóðviljinn - 16.08.1962, Blaðsíða 5

Niðurstaða rannsókn-
arinnar var svo hrika-
leg, að gæflyndasti mað-
ur á Bandaríkjaþingi,
John L. McClelian.öld-
ungadeildarmaður frá
Arkansas, varð gripinn
ofsareiði og hrópaði fok-
vondur: „Óteljandi millj-
ónum er kastað á glæ!“
McClellan (úr Demókrata-
flokilcnum) er formaður rann-
sóknarnefndar öldungadeildar
Bandaríkjaþings, en það er
ein af fastanefndum þing-sins.
Bandaríkjaþing hefur falið
nefndinni að rannsaka hvern-
ig varið væri þeim milljóna-
upþhæðum í dollurum, sem
ríkið lætur í té til framleiðslu
hernaðareldflauga. Það var að
Jokinni þeirri rannsókn sem
stillingaljósið frá Arkansas
missti stjórn á skapi sínu.
Þegar rannsóknarnefndin !
haíði skýrt f rá sannleikanum |
um eldflaugasmíðina, sagði
einn af ráðuneytisstjórum
Bandaríkjastjómar, Thomas D.
Morris: „Hundruðum milljóna
dollara hefur í tilgangsleysi
verið sóað í eldflaugafram-
leiðsluna.”
G róða-p ýr amí dinn
Kannsóknarsérfræðingar Mc-
Clellans komu upp um hið
slóttugasta gróðabrallskerfi
sem eldflaugaverksmiðjurnar,
sem eru einkafyrirtæki, höfðu
komið á í sameiningu til a<3
mata -krókinn sem mest á
kostað n'kisins. McClellan
nefnir þetta kerfi „gróðapýra-
madann”.
R.annsóknarnefndin uppgötv-
aði gróðapýramídann þegar
hún kannaði samband her-
málaráðuneytisins við fyrir,
tækið „Western Electric Comp7
any”, sem er eitt af eldílauga-
framleiðendunum.
Western Electric er einn
þeirra 19 stóru iðnhringa, sem
samanlagt ná undir sig helm-
ingnum (1961: 21,6 milljarðar
doilara) af öllum þeim frum-
samningum sem bandaríska
hermálaráðuneytið gerir um
framleiðslu á hergögnum. Ár-
ið 1945 hafði þessu fyrirtæki
þegar verið falið að framleiða
fjarstýrðar loftvarnaeldflaug-
ar fyrir herinn.
Árangurinn af því starfi var
Nike-eldflaugin, en árið 1952
fékk Western Eiectríc orðið
1,4 milljónir dollara árléga
fyrir íramleiðslu þeirra. Hin-
ir þefvísu rannsóknarmenn
komust nú að því, að Western
Electric framleiddi sjálft að-
eins lítinn hluta af fram-
leiðslusamningnuim, eða fyrir
360 milljarða dollara. Síðan
gerði fyrirtækið endursamn-
inga við önnur fyrirtæki um
framleiðslu á því sem eftir
var (1,05 milljarða). Einn
slíkur undirsamningur var
gerður við Douglas-flugvéla-
venksmiðjurnar. Nam hann 600
milljónum doilara, en flug-
véiaverksmiðjurnar gerðu síð-
an samning við þriðja fyrir-
tækið um framleiðslu á 80
prósentum af þeirri fram-
leiðslu.
Gróðabrall iðnhringanna
reyndist stórkostlegra en nokk-
urn hafði grunað: — Enda
þótt hofuðverktakarnir fram-
leiddu sjálfir aðeins hluta
verksins, iþá reiknuðu þeir sér
gróðaprósentur miðað við
heildarupphæðina skv. frum-
samningnum.
Ágóðinn virtist því ekki
vera sénlega mikill á pappírn-
um: Western Electric sýndi
7,9 prósent gróða af Nike-
framieiðslunni og Douglas 7,6
prósent.
Þingnefndin sá þó að þessar
prósentutölur voru villandi.
Svindlkönnuðir nefndarinnar
reiiknuðu út heildargróða allra
þeirra fyrirtækja, sem unnu
að framleiðslu eldflauganna,
• og lögðu til grundvallar alla
þá vinnu, sem térihvert fyrir-
tæki hafði raunverulega af
höndum leyst. Útkoman varð
sú, að 112-milljöna-gróði West-
ern Eleetric sýndi að álagn-
ingin hafði verið hvorki meiri
né minni en 31,3 prósent, og
hjá Douglas meira að segja
44,3 prósent.
McCIellan skýrði fullyrðingu
sína um svik iðnhringanna
með því að nefna sem dæmi
eldflaugaihluta, sem undir-
verktakinn „Consolidated
Westem Steel” framleiddi fyr-
ir 155 milljónir dollara, og
afhent var beint til hersins.
Þetta fyrirtæki var þriðji
aðilinn sem tók við þessum
verksamningi. Það hafði feng-
ið hann frá Douglas-verk-
smiðjunum sem áður hafði
fengið hann frá Western
Electric. En þegar „Consolid-
ated” hafði lokið verkinu
lagði Douglas 10 milljónir
dollara á reikninginn, en síð-
an lagði Western Electric 16
milljónir dollara á reikning
Douglas-verksmiðjunnar. West-
ern Electric var semsé toppur-
inn á pýramídanum og hirti
mestan gróða, en bandaríski
herinn missti 26 milljónir doll-
ara í gróðahít iðnhringanna.
Forráðamenn iðnhringanna
hafa að sjálfsögðu mótmælt
niðurstöðum rannsóknarnefnd-
arinnar og sagt að þær feli
í -sér grófar afbakanir. Mc-
Clellan svaraði því til, að þau
fyrirtæki, sem ekki miðuðu
álagningu sína við eigin vinnu
að verkefninu, sýndu það ó-
tvárætt að þau viídu gína yf-
ir gróða o.g vinnu annarra
fyrirtækja. Bóbhaldið sýnir
hinn raunverulega gróða ykk-
ar, sagði nefndarformaðurinn
fokvondur. Varaforstjóri
Western Electric hafði engin
svör önnur en þessi: „Gróði
annarra fyrirtækja er miklu
meiri en okkar”. I
Atlas-eldflaugar framleiddar á færibandi. Iðnhringarnir
krókinn á kostnað almennings.
mata
Vestur
Landvarnaráöuneytiö vestur-þýzka hélt blaöamanna-
fund hinn 10. þessa mánaöar og lýsti því yfir aö Atl-
anzhafsbandalaginu beri aö efla herstyrk sinn meö því
að láta öll aðildarríkin halda herliö eftir getu hvers og
eins. Var því lýst yfir aö útilokað væri fyrir Vestur-
Þjóöverja aö halda fjölmennara herliö en 500 þúsund
manns.
Bandaríkjamenn
furðu lostnir
Yfirlýsing stríðsmálaráðuneyt-
j isins er ekkert nýmæli. Þjóð-
viljinn hefur áður sagt frá því
er Strauss stríðsmálaráðiherra
J skýrði fyrir skömmu frá því
j að vestur-þýzkir ráðamenn hefðu
alls ekki í ihuga að iáta undan
kröfum Bandariíkjanna o.g Atl-
anzhafsbandalagsinis um 750.000
manna herlið á friðartímum.
Einnig lýsir það sundrunginni
innan NATÓ að franska frétta-
'Stofan skýrði frá því að valda-
mennirnir í Waslhington væru
„furðu lostnir“ vegna þessarar
afstöðu Vestur-Þjóðverja.
Samkv. frétta-stofunni 'sagði
Hið frjálsa Alsír hefur hlotiö óhugnanlegan arf frá
dögum nýlendukúgunar og styrjaldar — og er það fá-
tæktin. Serknesku bændurnir erja rýra jörð í sárri fá-
tækt og vinnufólkið á vínekrum auðmannanna er sömu-
leiöis bláfátækt.
Hvarvetna blasa leifar stríðsins
við. Á þjóðvegunum liggur
rygað hernaðarskran einkum af
frönskum uppruna. En um þessa
þjóðvegi aka bifreiðir með sveitir
úr þjóðfrelsishernum sem syngja
og veifa fánum frelsisins.
Frelsinu er fagnað ákaflega,
enda hefur það kostað miklar
fórnir. En mörg eru vandamál-
in sem bíða lausnar og á margs
konar erfiðleikum verður að
sigrast.
Atvinnuleysi var alltaf mikið
í nýlendunni Alsír. Við „eðlileg-
ar“ aðstæður var talið að um
ein milljón manna væri atvinnu-
laus. Nú eru atvinnuleysingjarn-
ír um tvær milljónir. 1 Algeirs-
borg, Oran og Contantine er fá-
tæktin svo gífurleg, fólkið hef-
I ur neyðst til að fara með eig-
ur sínar út á strætin og bjóða
þær til sölu.
Verðlag hefur stigið feykilega.
Kjöt hefur tvöfaldazt í verði cg
grænmeti þrefaldazt. Allt eru
þetta aíleiðingar nýlendukúgun-
arinnar og stríðsins.
Grípa verður þegar til ráðstaf-
ana gegn þessari óáran. Eru
margir því fylgjandi að ríkið
taki 1 kaðar verksmðjur og önnr
ur fyrirtæki eignarnámi og hefji
starfrækslu þeirra á ný. En
endurs'kipulagning jarðnæðisins
er að flestra dómi það sem mestu
máli skiptir.
Fjöimargir jarðeigendur af evr-
ópskum uþpruna eru farnir frá
Alsír. Sumstaðar hafa serkneskir
bændur í sameiningu tekið að
sér að erja jörðina. Landbúnað-
arverkamenn sem áður fengu 700-
750 franka fyrir 15—16 klukku-
stunda vinnu á sólarhring fá nú
830 franka fyrir átta klukku-
stunda vinnu.
Allt er þetta þó aðeins til
bráðabirgða. Allir fátækir bænd-
ur í Alsír krefjast róttækrar
endurskipulagningar landbúnað-
arins og skiptingu jarðnæðisins.
Enginn veit enn neitt ákveðið
um það hvernig þeim málum
mun ríða af. En óþolinmæðin
eykst stöðugt bæði í borgum og
sveitum.
Æulltrúi bandahís'ka landvarna-
náðuneytisins að :,a£staða Banda-
ríkjanna í máli 'þessu hafi allt-
af verið eindregin. Við vænt-
um þess af bandamönnum
okkar að þeir nái þeim mark-
imiðum sem eining hefur orðið
um ' innan Nató“.
V-Þýzkaland þarfnast
Strauss hins harða
í fljótu bragði virðist sem
deilt sé um það hve fjölmennt
herlið Vestur-Þýzkalands eigi
að vera, cn í raun |og veru snú-
ast dcilurnar um þrátátar kröf-
ur Vestur-Þjóðverja um kjarna-
vopn sér til handa.
„Straus’s gerist harður," sagði
Bild-Zeitung í Hamborg nýlega
í klauisu um synjun Kennedys
um kjarnavopn handa vestur-
þýzka hernum.
„Strausg landvarnaráðherra er
harður maður,“ sagði blaðið,
„og þeir eru margir sem af
Iþeim söikum geta ek-ki þolað
'hann. Bild-Zeitung hefur varið
hann, vegna þess að Vestur-
Framhald á 4. síðu.
Snúa ðftur til
Tristan da Cunha
SOUTHAMiPTON — Tólf í'bú-
anna frá Tristan da Cunha lögðu
fyrir skömmu af stað frá Bret-
landi ti'l heim.aeyjar sinnar sunn-
arlega í Atlanzhafi. Allir íbúar
eyjarinnar urðu að flýja frá
heimkynnum sínum vegna eld-
gO'S'S.
Mennirnir tólf héldu til Suð-
ur^Afrku, en þaðan munu tveir
togarar flytja þá til evjarinnar.
Þar munu þeir taka til óspilltra
málanna, hirða u.m búfénað eyj-
arskeggja Qg dytta að húsum.
Þeir vonast til að geta flutt
Iþá fregn til Bretlands að allir
flóttamennirnir geti haldð heim
fyrir næstu jól.
Fimmtudagur 16. ágúst 1962
ÞJÓÐVILJINN — (5