Þjóðviljinn - 09.11.1962, Blaðsíða 2

2 SÍÐA
ÞJÓÐVILJINN
Fös*udagur 9. nóvember 1962
Andstæðingar kalda stríðs-
ins sérstaklega velkomnir
Rannsókn á skemmt-
analífi æskufólks
Kæru íélagsmenn ug góðir
gestir:
Ég býð ykkur öll velkomin
á þessa samkomu á íjörutiu
og fimm ára byltíngarafmæli
Ráðstjórnarríkjanna, þjóðhá-
tíðardegi þess lands sem félag
okkar setti sér í upphafi það
markmið að stunda við það
menníngarleg samskifti af ís-
lendínga hálfu. Það gleður mig
að MÍR skuli enn vera áhuga-
samt félag, óðfúst þess að láta
gott af sér leiða í anda þeirrar
stefnuskrár sem við settum
okkur í öndverðu. Reyndar hef-
ur sú þróun mála átt sér stað
að aðrir aðiljar, sem standa
hærra í mannfélagsstiganum en
við, hafa að mestu tekið að sér
framkvæmdir á meginstefnu-
skráratriði okkar sem i því var
íólgið að efla samgáng milli
fslands og Ráðstjómarríkjanna
á sviðum lista. bókmenta og
visinda. Við MÍR-félagar verð-
um einsog geta má nærri síð-
astir manna til að harma þessa
þróun. Við tókumst miðlunar-
starfið á hendur sem sjálfboða-
liðar. meðal annars af þeim
orsökum að opinberar stjórnar-
stofnanir'og viðurkendir menn-
íngarfélagsskapir voru á þeim
tíma ekki reiðubúin að sinna
því. Á þeim rúmlega tólf ár-
um sem við höfum starfað hafa
furðu margir hópar o.g ein-
staklíngar mikilsvirtra menta-
manna og lista úr báðum lönd-
unum farið í gagnkvæmarí>-
kynnisferðir milli þessara
tveggja landa. Hvor aðilji um
sig hefur gert það sem í hans
valdi stóð að kynna hinum
það sem hann átti frambærileg-
ast og þekkilegast á menníngar-
sviðinu fslenskur almenníng-
ur er þakklátur fyrir að hafa
kynst þeim gáfuðu listamönn-
um og vísinda sem úr Sovét-
ríkjum hafa komið híngað á
vegum MÍR fulltrúar og boð-
berar um menníngu þeirra
þjóða sem tilheyra Ráðstjórn-
arsambandinu Hinu má ekki
gleyma heldur. og það hef ég
margreynt sjálfur á ferðum
mínum um Ráðstjómarríkin,
að bæði eigum við þar eystra
marga góða vini sem fyrir
milligaungu MÍR hafa kynst
íslenskum bókum, tónverkum
og myndlist, m.a. hjá íslensk-
um listamönnum sem við höf- j
um sent þángað. og svo eru |
líka þeir furðu margir sovét-1
borgarar sem að meira eða
minna leyti fyrir milli-
göngu MfR hafa ferð-
ast hér og eignast persónu-
lega vini um alt land. kynst
landsháttum og menníngu okkar
allnákvæmlega, og eru ekki of
stórir menn til að draga dul á
það að þeir hafi lært mart af
viðkjmníngu sinni við það
mannlíf sem lifað er á þessari
fámennu ev: Og þó beir lær-
dómar séu kanski ekki fólgnir
í listrænum afrekum íslendínga
á heimsmælikvarða. þá hefur
almenn þjóðmenníng hér orðið
mörgum sovétferðamanni hug-
stætt efni. en þeir telja hana
standa hér hátt. Þó kemur
ýmsum okkar kanski undarlee
ast fyrir sjónir beear þeir
ljúka á okkur lofsorði fvrir
hapnadrjúgan rekstur þióðar-
búsios íslenska.
Þó verkefni okkar í menn-
íngarsamskiftum við Ráðstjórn
arrikin séu nú að mestu komi"
á aðrar hendur og starf okka-
ekki eins brýn nauðsyn og
var á fyrstu árum okkar. bá
komum við hér saman á þess-
Um þióðhátíðardeei Ráðstiórn-
arríkianna að óska bes=u vina-
landi íslendínea heilla. Vér
í síðasta Lögbirtingablaði er
prófessorsembætti í bókmennt-
um við heimspekideild Háskóla
íslands auglýst laust til um-
sóknar. Umsóknarfrestur er til
5. desember.
orð, og eru af hjarta unnandi
sérhverri þeirri þjóð sem játast
undir slíkt hagstjórnarfyrir-
komulag. Aðrir koma hér af
því þeir hafa kynst persónulega
við rússa og aðrar ráðstjórn-
arþjóðir og vingast við þá, eða
eru þakklátir fyrir góðar við-
tökur gestrisni og elskusemi
sem þeirhafa notið í Ráðstjórn-
arríkjum; þessum mönnum lík-
ar yfirleitt vel við sovétfólk og
vilja vera þess vinir án tillits
til lærdómssetnínga um hag-
stjórnarfyrirkomulög. Lo.ks eru
þeir sem vilja vinna gegn
kaldastríðinu með þvi að ef'a
hlýhug milli þjóða, vilja þiggja
gott af öðrum og miðla góðu á
móti hvað sem tautar og raul-
ar, þvert ofan í hugsjónir
kaldastríðsmanna. Andstæðíng-
ar kalda stríðsins eru sjálf-
Ræða Halldórs Kiljans Laxness
á 7. nóvember-samkomu MÍR
ko.mum hér saman af ýmsum
ólíkum ástæðum. hver af sín-
um persónulegu hvötum, sem
ekki eru minna virði en ýmis-
konar púlsvinna í sambandi við
gestamóttökur og skipulagníngu
á ferðalögum listamanna einsog
útheimtist af okkur áður. Sum-
ir koma hér af því þeir eru
sósíalistar, í þeim skilníngi sem
ráðstjórnarmenn leggja í það
skipaðir þátttakar í félagsskap
einsog MÍR, sem hefur það að
takmarki að efla góðviljaða
og menníngarsinnaða sambúð
milli austurþjóðar og vestur-
þjóðar. Þá sem komnir eru
híngað í kvöld með slíku hug-
arfari levfi ég mér að bjóða
sérstaklega velkomna. Og þar-
með segi ég þessa samkomu
setta.
Á síðasta borgarstjórnarfundi var til umræðu eftirfarandi til-
laga frá Sigurjóni Péturssyni borgarfulltrúa Alþýðubandalagsins:
„Borgarstjórn samþykkir að fela Æskulýðsráði að láta fara
fram athugun á því, í samvinnu við æskulýðsfélögin í borg-
inni, hvernig bezt verðd stuðlað að heiibrigðara skemmtanaiífi
æskufólks. Athugun þessi miðist við að skapa sem gleggsta
mynd af ástandi þessara mála, eins og það er nú, svo og að
gera tillögur um á hvern hátt borgarstjórn geti beitt sér fyrir
og stuðlað að bættu ástandi í þessum efnum.”
í framsögu fyrir tillögunni
benti Sigurjón á nauðsyn þess
að forða æskunni frá óheil-
brigðu skemmtanalifi. Sagði
hann, að æskulýðsfélögin í
borginni hefðu unnið gott starf
á þessu sviði en það væri þó
ófullnægjandi þar sem svo mik-
ill fjöldi ungmenna væri hvergi
félagsbundinn. Einnig minnti
hann á starfsemi Æskulýðsráðs,
sem stuðlað hefði að hollri og
þroskandi tómstundaiðju og
starfrækt skemmtiklúbba og
taldi hann, að eðlilegt væri að
fela þessum aðilum að fram-
kvæma athugun þá sem tillagan
kvæði á um.
Sigurjón sagði, að takmarkið
hlyti að vera, að allt æskufólk
ætti þess kost að skemmta sér
á hqllan og heilbrigðan hátt í
umhverfi er væri i fullu sam-
ræmi við kröfur tímans að því
er varðar útlit og þjónustu. í
dag ætti æskufólkið vfirleitt a«-
eins um tvennt að velja, að
skemmta sér á annars og þriðja
floKks dansstöðum eða á vín-
veitingastöðum. Þrjú vandamál
væru nú mest áberandi í skemmt-
analífi ungs fólks, sagði Sigur-
jón, þ.e. drykkjuskapur og ó-
regla, þráseta unglingahópa á
kvöldsölustöðum og loks þvæl-
ingur ungmenna á ,,rúntinum“
svonefnda á kvöldin. Þótt tals-
vert stór hópur af æsku borgar-
innar eigi þess kost fyrir atbeina
Æskulýðsráðs. skáta. ungtempl-
ara og fleiri aðila, að skemmta
sér án óreglu og víns. stunda-
meirihluti hennar þó skemmtan-
ir sem laða til skrílmennsku,
sagði Sigurjón að lokum. Til
þess að geta bætt úr bessu er
nauðsynlegt að geta gert sér
grein fyrir því. hvernig ástandið
er í þessum málum nú í dag og
er samþykkt þessarar tillögu því
brýnt hagsmunamál fyrir æsku
Reykjavíkur og ekki aðeins
æskufólkið sjálft heldur og for-
eldra þess oe bæiarfélaeið í
heild.
Birgir Xsleifur Gunnarsson
sagðist vera að mörgu leyti sam-
mála flutningsmanni um það, að
skemmtanalíf æskufólks mætti
um margt betur fara. Þó kvaðst
hann mótmæla því harðlegp H>ð
flutningsmaður hefði notað orð-
ið skrilmennska í sambandi við
skemmtanalíf æskufólksins. >á
kvaðst Birgir telja tillögu Sig-
urjóns óþarfa. þar sem Æsku-
’ýðsráði hefði með reglugerð,
sem borgarráð samþykkti í haust
um starfsemi þess. verið falið
að annast þetta sama verkefni
og tillaga Sigurións fjallaði um.
Flutti hann síðan frávisunar-
tillögu við tillögu Sigurjóns
byggða á þessum forsendum.
Sigurjón benti á, að tillaga
síp væri víðtækari en reglugerð-
arákvæðið sem Birgir hefði tal-
að um og ætti hún því fullan
rétt á sér. Væri það versta af-
greiðsja sem hún gæti fengið af
, hendi borgarráðs að vísa henni
frá. Þá benti hann á nokkur
dæmi um ótvíræða skrílmennsku
í sambandi við skemmtanalíf
æskufólks. Sagði hann, að þetta
stafaði þó ekki af því, að æsku-
lýðurinn væri slaemur í eðli sinu,
heldur af því. að honum væru
ekki búin þau skilyrði til að
skemmta sér á hollan og heil-
brigðan hátt sem æskileg væru.
Miðaði tillaga sín einmitt að
því að ráða bót á þvi vanda-
máli.
Að umræðum loknum var frá-
I visunartillaga Birgis samþykkt
1 með 10 atkvæðum gegn 3.
Samskipti Sovétríkjanna og
Islands góð og fara vaxandi
Kæru vinir,
Leyfið mér fyrst og fremst
að þakka innilega forystu-
mönnum MÍR-félagsins fyrir
það tækifæri sem þeir hafa
yinsamlega veitt mér — að
tala á þessari hátíðasamkomu
í tilefni 45. afmælis október-
byltingarinnar.
Hvert ár halda þjóðir Sovét-
ríkjanna og vinir þeirra í öðr-
um löndum þennan dag há-
tíðlegan um merk tímamót í
sögu mannkynsins — 7. nóv-
ember 1917, en þann dag var
stofnað fyrsta sósíalistiska rík-
ið í heiminum. Þegar við lít-
um til baka til þess að meta
árangur liðins árs, er rétt að
taka fram að lífið í landi okk-
ar á þessu ári var með því
móti að unnið var að fram-
kvæmd áætlunarinnar um upp-
bygglngu kommúnismans sem
samþykkt var á XXII. þingi
Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna. Segja má með ánægju
að sú mikla starfsemi-sem Sovét-
þjóðimar inna af hendi til þess
að ná þessu háleita takmarki,
beri góðan árangur. Fram-
leiðsluáætlanir iðnaðarins eru
uppfylltar til fulls, — fyrstu
3 ár 7-ára áætlunarinnar voru
byggð rúmlega 3200 ný meiri-
háttar iðnaðarfyrirtæki í Sov-
étríkjunum. Hýbýlabygging fer
fram í allstórum stíl — og það
er nóg að minnast þess, til
dæmis, að íbúar höfuðborgar
okkar — Moskvu — fá hvern
dag 3Ó0 nýjar íbúðir, en [ Len-
ingrad bætast við á hverjum
degi 100 nýjar íbúðir. Nýtt hús-
næði bætist og við í stórum
stí! í öðrum borgum landsins.
Allt er gert til þess að full-
nægja æ betur þörfum almenn-
ings, til þess að skapa alls-
nægtir efnalegra og andlegra
verðmæta.
Á árinu sem liðið er síðan
við hittumst síðast í þessum sal,
höfum við verið vottar að nýj-
um, frábærum sigmm Sovét-
ríkjanna á sviði geimrannsókna.
Það er þegar orðið venjulegt
fyrirbæri að gervihnettir og
geimskip eru send á loft hvað
eftir annað, en samt sem áður
mun mönnum lengi standa i
minni sem sérstæður viðburður
samflug sovézku geimfaranna
tveggja — Nikolajevs og Popo-
vitj. Og nú rétt þessa síðustu
daga, náðu vísindamenn okkar
enn einum merkilegum árangri
með því að senda á leið til
Marz geimskip með ýmsum
mælitækjum. Þessir atburðir
bera vitni um það hversu hátt
sovézk vísindi standa nú — en
eitt höfuðeinkenni vorra tíma
er sívaxandi þýðing vísinda i
þróun sovétþjóöfél,v;sins, í
framkvæmd kommúnivmans.
Ótvírætt skilyrði til þess að
gera að raunveruleika hinar
miklu áætlanir okkar á sviði
efnahagslegrar og menningar-
legrar uppbyggingar, áætlanir
um framkvæmd kommúnism-
ans, er fólgið í því að friður
haldist á jörðu. Utanríkisstefna
Sovétríkjanna er mótuð einmitt
með það takmark fyrir augum.
Því miður, síðustu daga áttu
sér stað þeir viðburðir á Kar-
íbahafi, að minnstu munaði,
að heimsstyrjöld brytist út. Á
þessum örlagaríku tímum sýndi
sovétstjórnin ró, gætni og festu
og tók skjótar og raunhæfar
ráðstafanir til þess að afstýra
átökum sem voru í uppsiglingu
og bjarga þar með friðt í heim-
inum. Nú sem stendur eru fyr-
ii hendi öll þau skilyrði sem
nauðsynleg eru til þess að
Ijúká deilunni alveg. Sovét-
stjórnin mun halda áfram að
vinna að eflingu friðar og vin-
samlegra samskipta milli þjóða.
Mér er ánægja að segja að
samskipti Sovétríkjanna og Is-
lands fara fram með heppi-
legu móti. Tengsl á sviði við-
skipta og menningarmála auk-
ast. Eins og undanfarin ár,
hafa sovézkir listamenn komið
til Islands margsinnis á þessu
ári; sýning á sovézkum bók-
um og vörum fór fram í
Reykjavík; á næstunni mun
Ávarp Aleksandroffs sendiherra
á 7. nóvember-samkomu MlR
sýning á listaverkum íslenzkra
málara eiga sér stað í Moskvu.
Nýafstaðið þing félags ykkar
er atburður sem mun vafa-
laust stuðla að frekari aukn-
ingu samskipta á meinningar-
sviði milli Islands og Sovét-
ríkjanna. Væntanlegar viðræð-
ur milli Sovétríkjaana og Is-
lands um verzlunarsamning
fyrir árin 1963—1965 munu
stuðla, að því er ég vona, að
eflingu viðskipta milli þessara
tveggja landa og þarmeð að
aukningu alhliða tengsla milli
þeirra.
Leyfið mér að Ijúka ræðu
minni með því að láta í ljós
þakklæti til MlR-félagsins fyrir
mikil störf þess í þágu efling-
ar vinsamlegra samskipta milli
Islands og Sovétríkjanna, og
óska félaginu frekara gengis
í göfugri starfsemi þess.
Þökk fyrir athygli, kæru vin-
ir.
þekking
Björgvin Guðmundsson að-
stoðarritstjóri Alþýðublaös-
ins skrifar í gaer grein í mál-
gagn sitt um heimsókn til
Austur-Berlínar, en hann er
nýkominn heim úr ferðalagi
ungra hernámssinna um Vest-
urevrópu. Lýsir hann því
fyrst hversu ógnarlegt hug-
rekki hann og félagar hans
hafi þurft að efla með sér ti.i
að áræða austur yfir járn-
tjaldið en segir síðan svo um
komuna að landamærunum
„Með mér voru þama tveii
aðrir Islendingpr, Eyjólfur
Konráð Jónsson, ritstjóri Mol
og Ragnhildur Helgadóttii
alþ.m. auk bílstjórans. Taldi
ég ekki ólíklegt að Eyjólfur
Konráð væri á svörtum lista
hjá kommunum þama og
bjóst við að hann færi ekki
lengra. En Eyjólfur fékk sitt
vegabréf fljótlega og virtist
úr allri hættu. Hins vegar
varð óeðlilega mikill dráttur
á því að mitt vegabréf kæmi
;il baka. Ég fór að rifja upp
: huga mér hvort ég hefði
ikrifað eitthvað slæmt um
Jlbricht eða austurþýzka
Kommúnista nýlega en mundi
jkki eftir neinu slíku og þótti
þetta því í meira lagi kynlegt.
Sn að lokum kom vegabréf-
ð.“
Ekki fer ofsögum af fáfræði
tusturþýzkra kommúnista.
peir virðast ekki hafa hug-
mynd um tilveru einhvers
hættulegasta andstæðings
síns, hins alkunna stórmennis
Eyjólfs Konráðs Jónssonar.
Og þeir virðast ekki einusinni
lesa hinar heimssögulegu rit-
smíðar Björgvins Guðmunds-
sonar. Þeir sleppa báðum um-
yrðalaust austur fyrir tjaldið
eins og þar hafi einhverjir
hversdagsmenn verið á ferð.
Ekki er von að vel fari þeear
vanþekkingin er svona hrika-
leg. Þá er aðgæzla Banda-
ríkjanna til fyrirmvndar. en
þei. hafa sem kunnugt er
fært alla Islendinga inn á
spjaldskrá og gæta þess
vandlega að hleypa engum
manni inn í ríki sitt sem
kynni að steypa ríkisstjórn
landsins af stóli í einu vet-
fangi.
Keppi-
nautur
Mikilvirkasti rithöfundur
Morgunblaðsins þessa dagana
er Jón H. Þorbergsson. Laxa-
mýri, og ritsmíðar hans -ru
ákaflega skemmtilegar og
merkilegar hvort sem hann
fjallar um „þvaggryfjur" eins
og í gær eða heimskommún-
ismann. I grein sinni um
kommúnismann sannaði hann
með ljósum rökum að
„kommúnisminn er andkrist-
urinn sem talað er um í Ritn-
ingunni og þeir, sem þjóna
honum, eru að þjóna fjand-
anum“. Einnig sýndi hann
fram á bað að kommúnism-
inn „er niðurdrep allrar
menningar og stefnir að því
að afmá íslenzku þjóðina og
koma henni undir yfirráð
Rússa“, þótt honum láist að
vísu að geta þess hvemig
Rússar eiga að fara að því að
ráða yfir þjóð sem búið er
að afmá.
Ritsmíðar þessa norðlenzka
bónda eru mikill fengur fyrir
Morgunblaðið, þótt ritstjór-
amir megi að vísu gæta sín
dálítið í samkeppninni.
__ Austrí
*
4
t
4