Þjóðviljinn - 28.11.1962, Qupperneq 5

Þjóðviljinn - 28.11.1962, Qupperneq 5
Miðvikudagur 28. nóvember 1962 ÞJÓÐVILJINN SÍÐA 5 ► Menningarleg áhrif kvik- mynda nái um landið allt Flutningsmaður sagði. að hér væri raunverulega um að ræða þjóðnýtingu kvikmyndahús- anna stig af stigi, og jafnframt tæki ríkið í sínar hendur inn- flutning kvikmynda og mætti með því móti tryggja mtenn- ingarlegt gildi þeirra kvik- mynda, sem_ til landsins væru fluttar. — í höndum einstak- linga eru kvikmyndahúsin yfir- leitt fyrst og fremst rekin með gróðasjónarmiðið eitt fjrrir augum og minna hugsað um menningargildi kvikmyndanna. Og að sjálfsögðu fer starfsemin fram í þéttbýlinu þar sem gróðavonin er mest, þótt gildi kvikmyndanna sé vitanlega sizt minna í dreifbýlinu. Áhrif kvikmyndanna eiga að ná þangað eínnig, en tryggja ber, að það séu menningar- en ekki ómenningaráhrif. — En ýmsum Hannibal Valdimarsson fylgdi úr hlaði frum- varpi sínu um Kvikmyndastofnun ríkisins. Frum- varpið gerir ráð fyrir að ríkið taki í sínar hend- ur rekstur kvikmyndahúsanna og annist einnig innflutning allra kvikmynda til landsins. ÞINCSJÁ ÞJÓÐVILjANS fyndist rekstur kvikmyndahús- anna betur kominn í höndum opinberra aðila, t. d. bæjarfé- laga, sem gætu þá ráðstafað gróðanum til ýmissa gagnlegra framkvæmda á sínum vegum. Loks væru þeir er teldu eð'li- legast, að þessi starfsemi væri að mestu eða öllu leyti í hönd- um sérstakrar stofnunar á veg- um ríkisins og teldi hann þá leið heppilegasta. Þá vék flutningsmaður að viðhorfum manna til kvik- myndanna. Ýmsir virtust_ líta á þær sem afsiðunartæki, og bæri að skattleggja kvik- myndarekstur sem mest til þess að draga úr aðsókn að kvikmyndum. En þetta væri mjög rangt mat. Kvikmyndin væri ekki minna menningar- tæki en bókin, og uppfinningu hennar mætti jafna á við upp- finningu prentldstarinnar. En hinu væri ekki að leyna, að hægt væri að no.ta kvikmyndir til bess að draga fólk niður í svaðið, og oft yrði sú raunin þegar gróðasjónamiðin einu væru látin ráða i stað menn- ingarlegra sjónarmiða. Hér á landi væru risin upp allmörg kvikmyndahús og yrði að sjálfsögðu að taka þau eign- arnámi, ef frumvarpið yrði að lögum. Eðlilegast væri að gera bað smám saman, og byrja á þeim gróðavænlegustu. Hins vegar væri ekkert því til fyrir- Jarðhitaleit á fossi og í nágrenni stöðu, að stofnun, sem annaðist innflutning kvikmynda tæki þegar til starfa. — Þær megin- breytingar sem í frumvarpinu felast, kvað Hannibal vera þessar: 1. Yfirstjórn menntamála hafi innflutning kvikmynda með höndum. 2. Ágóðanum af rekstri kvik- myndahúsa verði varið til mienningarstarfs. 3. Kvikmyndirnar verði færðar nær hinum almenna sýning- argesti, — gerðar þjóðlegri með íslenzkum textum og tali, ef unnt er. 4. Samstarf milli skólahaldsins í landinu og kvikmynda- stofnunarinnar. 5. Byggt verði upp kvikmynda- húsakerfi um allt land. 6. Kvikmyndahúsareksturinn styrki sérstaklega listgrein- ar eins og leiklist og hljóm- list. í lok ræðu sinnar ítrekaði Hannibal enn þá skoðun sína, að opinber rekstur kvikmynda- húsanna væri til bóta og lík- legasta leiðin til þess að tryggja menningarlegt hlut- verk kvikmyndanna. Teldi hann því sjálfsagt af Alþingi að samþykkja þetta frumvarp jafnvel þótt skiptar væru skoð- anir um heppilegast reksturs- form almennt. Þingfundir Ágúst Þorvaldsson flytur ásamt Karli Guðjónssyni eft- irfatrandi þingsályktunartillögu ’um leit að heitu vatni á Selfossi og að Laugardælum: „Alþingi ályktar aö fela ríkisstjórninni að hlutast til um, að á vegum jarðhitasjóðs verði gerð leit að heitu vatni í Selfosshreppi og að Laugardælum, og verði sú leit við það miðuð, að möguleikar finnist til að auka hit.a- veitu til hitunar íbúðarhúsa og iðnaðarframkvœmda á Selfossi.“ í greinargerð. sem tillögunni fylgir, segja flutningsmenn: „Á Selfossi hefur um alllangt skeið verið hitaveita, sem Kaupfélag Árnesinga lét byggja. í nágrenni Selfoss er hin mikla jörð Laugardælir mieð hjáleigum, og er Laugar- dælatorfan öll eign kaupfélags- ins. Heit laug er í landi hjá- léigunnar Þorleifskots. Var þar borað eftir heitu vatni, og var það leitt til Selfoss og i íbúð- arhúsin austan Ölfusár. Mjólk- urbú Flóamanna hefur einnig haft not af hitaveitu þessari við mjólkyri'ðnpðinn. Vestan Ölfusár er hluti Sel- fosshrepps, og þar er allmiki! Ekki þarf að lýsa því, hversu dýrmætt það er að finna heitt vatn eða gufu í jörð og virkja sliká ork'ú.' Á Sélfoksi er mikil og almennur áhugi á því, að takast megi að finnar þar hita í jörðu og á þann hátt skapist skilyrði til aukinnar og fjöl- breyttari atvinnu. Ef meira heitt vatn næst þar úr jörðu, má telja slíkt undirstöðu þess, að þorpið getri vaxið og blómg- azt og íbúum fjölgað á kom- andi tímum. Mætti slík þróun einnig verða hinum frjósömu nágrannasveitum Selfoss til stuðnings á mörgum sviðum.“ i gær Fundir voru í gær í báðum deildum Alþringis. í efri deild var til fyrstu umræðu breyt- ingar á lögum um dýralækna og fylgdi Bjarni Benediktsson, dómsmálaráðherra frumvarp- inu úr hlaði, en síðan var því vísað til annarrar umræðu og nefndar. 1 neðri deild voru þrjú mál á dagsjt.rá: Innflutningur a hval- veiðiskipi, 2. umræða. ‘feirgir Finnsson mælti með samþykkt frumvarpsins fyrir hönd sjáv- arútvegsmefndar. Fleiri tóku ekki tíl máls. — Hannibal Valdimarsson fylgdi úr hlaði frumvarpi sínu um Kvik- myndastofnun ríkisins og Guð- laugur Gíslason fyligdi úr hlaði frumvarpi um heimild til handa ríkisstjórninni að taka lán til vatnsveituframkvæmda í Vestmannaeyjum. Nánar er skýrt frá þeim málum hér á síðunni. SameinaS þing í dag í dag er fundur í sameinuðu Alþingi og hefst klukkan 1.30. Á dagskránni eru fjölmargar fyrirspumir og þingsályktunar- tillögur. — Dagskráin er birt í heild á 8. síðu. byggð. í þeim hluta hreppsrins er engin hitaveita, en hins veg- ar verður þar vart nokkurs hita við yfirborð jarðar. Yíir- borðsmælingar hafa nú farið fram og borun til reynslu á ein- um stað. Er hola sú, sem boruð hefur verið. orðin 90 metra djúp, og hitinn hefur mælzt 58° C í botninum. Vatn hefur hins vegar ekki komið fram í holu þessari enn þá. Gera má ráð fyrir. að á fleiri stöðum þurfi að bora. Æskilegast væri. að svo öflug lind fyndist vest- an árinnar, að hún nægði byggðinni, sem þar er, og væri auk þess aflögufær til annarra nota. Samhliða jarðhitaleit vestan Ölfusár á Selfossi er einnig mik'il nauðsyn, að kannað verði. hvort unnt muni að auka magn heita vatnsins austan ár- innar. t d. frá Þorleifskoti. Er með t’llögu þessgri gert ráð fyrir slíkri rannsókn þar. Rannsóknir af því. tagi, sem hér um ræðir, og síðan hita- veituframkvæmdir eru mjög fjárfrekar. Á Selfossi búa inn- an við 2000 manns, og er hætt við, að ekki fjölmennara sveit- arfélagi geti orðrið ofviða svo fjárfrekar framkvæmdir sem hér er um að ræða. Ekki á hreinu með kostnaðinn Guðlaugur Gíslason fylgdi í gær úr hlað'i í neðri deild frumvarpi, sem hann flytur um heimild fyrir ríkisstjórnina til þess að' taka allt að 12 milljón króna lán til vatnsveitufram- kvæmda í Vestmannaeyjum. Rakti frummælandi í stórum dráttum. að ýmsum vandkvæð- um væri bund- ið að koma upp vatnsveitu fyrir Vestm.- eyjar. Helzt kæmu þó til greina þrjár leiðir. 1. Jarð- borun, — 2. Vinnsla vatns úr sjó, 3. Vatns- leiðsla frá meginlandinu. Ræðumaður sagði, að borað hefði verið eftir vatni (grunn- vatni) í Vestmannaeyjum 1955, en sú tilraun hefði ekki borið árangur. Hugsanlegt væri þó að reyna djúpboranir þ. e. nið- ur í allt að 1000 metra. Um vinnslu vatns úr sjó væri nokkur óvissa. Samkvæmt til- raunum í Bandaríkjunum hefði þar reynzt unnt að framleic vatn fyrir 10—12 kr. tonni en líkur bentu til að það yr allmiklu dýrara hér. Loks væ þriðja leiðin og hefði hún ve ið rannsökuð all nákvæmlej og gerð kostnaðaráætlu Leiðsla frá landri myndi ver< um 20 km á lengd og lausl' áætlun, sem gerð hefði ver um kostnað við slíkar frar kvæmdir gerði ráð fyrir, ; leiðslan kostaði 12—14 mill ónir króna. Að lokum sagði ræðumaðr að Vestmannaeyingar æt merixa á hættu en aðrir ; neyziuvatn þeirri spilltist t. af geislavirkum efnum. Va því eðlilegt að þeir færu fra á aðstoð hins opinbera til þe að koma upp hjá sér örugí vatnsveitu, en gera mætti r, fyrir að hún kostaði 20— milljónir króna. — Samkvæi því virðist áætlunin, sem þin maðurinn hafði nýlokið við skýra frá hafa verið held „lausl<eg“, eða kannski er f s ara tilfellinu tekið tillit „eðlilegrar" viðreisnarþróun Útgefandi: Samelningarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokk- urinn. — Ritstjórar: Magnús Kjartansson. Magnús Torfi ÖlafssotU Sigurður Guðmundsson (áb.) Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsson. Jón Bjarnason. Ritstjóm afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðustig 19. Sími 17-500 tB linuri Askriftarvpr^ kr 55 00 (t mánuði Ó, þú lýðræBi j^jorgum dúnkum af prentsvertu er eytt til þess á ári hverju að lýsa lýðræðisflokkunum á íslandi. Mikið af því eru sjálfslýsingar, þeir flokkar sem velja sér þessa einkunn, verja dálk eftir dálk í blöðum til að sannfæra blaðalesend- ur um lýðræðisást flokksins, um virðingu hans fyrir lögum og rétti og „leikreglum lýðræðisins“. Þegar sæmilega viðrar hjá afturhaldinu eru ein- ir þrír lýðræðisflokkar í landinu, og útlending- ur eða marzbúi sem vildi fræðast um slíkt, gæti komizt að þeirri niðurstöðu, að á íslandi séu allir menn í lýðræðisflokkum, nema vondir kommar. £Jn góðviðri helzt ekki alltaf í herbúðum lýðræð- isins, fremur en í íslenzku skammdegi. Og þá er hætt við að útlendingurinn eða marzbúinn kynni að ruglast í því hvar lýðræðisflokka sé að leita á íslandi. Hann gæti t.d. fundið ískyggileg ummæli í Morgunblaðinu um þann hættulega flokk, Framsóknarflokkinn. Morgunblaðið í gær kveinkar sér undan því í leiðara, að Tíminn virð- ist ekki sjá skýran mun á hvítþvegnum lýðræð- isflokkum eins og Sjálfstæðisflokknum og Al- þýðuflokknum og hins vegar stjórnmálasamtök- ‘úm’éi'ns og'“AlþyðúHáhdálaginu, og telji hvorug skæðin góð. Og tæpast hafa þær raunir Morgun- ! "bÍáðSihs'míinnkað við forsíðu Tímans í gær, þar sem hrokkið er upp með andfælum við þær upp- lýsingar úr herkerlingarjátningum Áka Jakobs- sonar, að Sósíalistaflokknum hafi staðið til boða embætti dómsmálaráðherra í nýsköpunarstjórn- inni. Virðist blaði lýðræðisflokksins, sem hafði Hriflu-Jónas fyrir dómsmálaráðherra forðum, þetta hroðaleg frammistaða hjá lýðræðisflokki Ólafs Thórs, að ætla að trúa vondum kommún- istum fyrir öðrum eins völdum. jþað er rétt, að Sósíalistaflokkurinn átti kosí á að tilnefna dómsmálaráðherra í nýsköpunar- stjórnina, embættið lá á borðinu í Hlaðbúð í nokkra daga, og var afþakkað. Hitt er misminni í herkerlingarskriftum Áka, að hann hafi ekki viljað verða dómsmálaráðherra vegna þess að embættið kynni að freista hans til að beita of- beldi. Hitt er mála sannast, að Áki neitaði því að verða dómsmálaráðherra 1944 nema hann mæ'tti hefja feril sinn á því ofbeldisverki að reka fyrirvaralaust og tilefnislaust úr embætti hátt- settan embættismann. Enginn annar þingmaður Sósíalistaflokksins vildi ljá máls á slíku, og dóms- málaráðherraembættið var borið niður í flokks- herbergi Alþýðuflokksins, sem aldrei hefur hafn- að embætti, svo vitað sé. gn hvernig var það annars með „lýðræðisflokk- ana“ 1941? Þeir skyldu þó aldrei hafa lagt stjórnarskrá Íslands til hliðar um stund og þing- menn þeirra framlengt kjörtímabil sitt í trássi við lög og rétt? Þeir skyldu þó ekki hafa gert sér leik að því að fremja stjórnarskrárbrot vorið 1951 og kalla erlendan her inn í landið, án þess að Alþingi væri kallað saman? Og það skyldi þó ekki hafa verið Sósíalistaflokkurinn sem í bæði skiptin krafðist bess að stjórnarskrá landsins væri í heiðri höfð? — s.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.