Þjóðviljinn - 05.12.1962, Qupperneq 6

------------------------- ÞJÓÐYILJINN
í herstöð Bandaríkjamanna í Bretlandi
Herlœknar höfSu skoSaS hann og komizf aS þvi aS hann hafSi tvivegis fengiS
alvarlegt taugaáfall, en þeir höfSu ekki hugboS um, hvaSa starf hann hafSi
LONDON — Það er nú komið á daginn og hefur verið viðurkennt af við-
komandi bandarískum stjórnarvöldum, að fyrir fjórum árum varð banda-
rískur liðþjálfi í sveit sem gætti kjarnavopna í einni herstöð Bandaríkj-
anna í Bretlandi bandóður og gerði sig líklegan til að sprengja kjarnavopn-
in með því að skjóta á „hvellhettu-útbúnað" beirra úr skammbyssu sinni.
Uppljóstrun þessi hefur vakið geysilega athygli og sýnir hve litlu getur
munað að heiminum verði steypt út í hörmungar kjarnasprenginga, ekki
sízt vegna þess að játað hefur verið að þefta sé aðeins eitt dæmi af mörgum.
Það var á fimmtudaginn að
bandaríska landvarnaráðuneyt-
ið staðfesti frásagnir sem ný-
lega birtust í blöðum um að
liðþjálfi í bandaríska flughem-
um hefði hótað að stytta sér
aldur með því að skjóta. úr
skammbyssu sinni á kjarna-
sprengju. Þetta gerðist í flug-
stöð Bandaríkjamanna í Scul-
thorpe i Norfolk á Englandi
fyrir fjórum árum, en það er
fyrst núna, að bandarísk stjórn-
arvöld viðurkenna, að þetta
hafi átt sér stað. Jafnframt
lætur bandaríska landvama-
ráðuneytið þess getið að þetta
hafi veríð eitt atvik af mörgum
sem urðu til þess að tekið var
að hafa betri gát en áður á
þeim mönnum, sem falið er að
gæta kjarnasprengnanna.
Reyna að gera lítið
úr hættunni
Eins og venja hefur verið til
þegar bandarísk stjórnarvöld
hafa neyðzt til að staðfesta
svipaðar uppljóstranir, reynir
landvarnaráðuneytið nú að gera
lítið úr þeirri hættu, sém staf-
að hefði af því að liðþjálfinn
hefði gert alvöru úr hótunum
sínum. Það segir að ekki hafi
verið hætta á neinni kjarna-
sprengingu. f hæsta lagi hefði
„hvellhettu-útbúnaðurinn” (en
hann hefur að geyma TNT-
sprengiefni) sprungið. Þó er
viðurkennt að það heíði ekki
orðið nein smáræðis sprenging
og því ekki hægt að fullyrða
með algerri vissu hvað af henni
kynni að hafa hlotizt.
Hafði tvívegis fengið
taugaáfall áður
Það var brezka blaðið Daily
Express sem fyrst sagði frá
þessum atburði sem gerðist ár-.i
ið 1958. Liðþjálfinn sem um I
rseðir hafði þá þegar tvívegis
fengið alvarlegt taugaáfall. En
vegna þeirrar leyndar sem hvíl-
ir yfir öllu sem fram fer
í kjarnasprengjugeymslum
Bandaríkjamanna höfðu her-
læknamir sem liðþjálíann skoð-
uðu og komust að raun um að
væri til alls vís ekkert hug-
boð um, hvaða starfa hann
hafði á hendi í herstöðinni. Þeir
töldu því ekki ástæðu að leggja
til að hann yrði látinn fara
úr herstöðinni eða honum fal-
ið annað verkefni.
En það átti síðar eftir að
koma í Ijós að liðþjálfinn var
einmitt í fámennum hópi þeirra
hermanna sem sérstaklega
höfðu verið valdir í það mikla
trúnaðarstarf að gæta kjama-
vopnanna.
Varð bandóður í
þriðja sinn
Enn biluðu taugar liðþjálf-
ans og í þetta ddptið varð hann
bandóður. Hann klifraði upp á
grindverk en bak við það lágu
kjarnasprengjurnar. Þaröskraði
hann og lét öllum illum látum
og sagðist mundu „fylla eina
sprengjuna af blýi” og sjálfur
farast í þeirri sprengingu sem
af því myndi hljótast. Hann
veifaði hlaupvíðri herskamm-
byssu sinni í allar áttir og
þegar iæknar og aðrir liðsíor-
ingjar komu á vettvang, hótaði
hann að skjóta þá alla niður,
ef þeir reyndu að koma í veg
fyrir ætlun hans.
Svo stakk hann upp á því
að allir liðsforingjar herstöðv-
arinpar skyldu safnast saman
umhverfis sprengjurnar og að
ráði læknanna var orðið við
þeirri Uppástungu hans. Þá
bráði af liðþjálfanum og hann
lét af hendi skammbyssuna.
Nú aðeins „geðtraustir“
menn við gæzlustörf
Bandaríska landvarnaráðu-
neytið bætir við þessa skýrslu,
að eftir þetta atvik hafi verið
gefin út ströng fyrirmæli um
að aðeins „geðtraustir” menn
um, Fortunato Criscowich,
dvalizt á elliheimili í hinu
verði ráðnir til þess ábyrgðar-
starfs að gæta kjamasprengna.
Allir sem slíkan starfa hafa
á höndum eru nú undir stöð-
ugu og reglubundnu eftirliti.
Mikill hlu'ti Englands
hefði eyðzt
Beaverbrook-blaðið Daily Ex-
press sem fyrst varð til þess að
segja frá þessum óhugnanlega
atburði fullyrðir að ef liðþjálf-
inn hefði gert alvöru úr hótun
sinni hefði mikill hluti Eng-
lands lagzt í eyði. íbúamir í
Sculthorpe, 700 talsins, eru a.
m. k.’ Saímfærðir um það. Þeim
er enn í fersku minni hvemig
allt var á öðrum endanum i
bandarísku herstööinni þennan
dag fyrir fjórum árum. Þeim
sem bjuggu næst herstöðinni
var þá ráðlagt að koma sér
undan, en aðrir fengu það ráð
að draga tjöld fyrir gluggana
og leggjast marflatir á gólfið.
Ekkert einsdæmi
Eins og áður segir er þetta
sem síðustu tvö ár hefur
víðfræga vetrarleikjahéraði
atvik sem hér hefur verið sagt
frá aðeins eitt af mörgum
svipuðum sem orðið hafa í her-
stöðvum Bandaríkjamanna, að
sögn þeirra sjálfra.
Þannig viðurkennir banda-
riska landvarnaráðuneytið að
eitt sinn hafi komið fyrir að
Síðustu tvö árin, eða síðan
Criscowich kom á hælið, hefur
verið mikið um skyndileg
mannslát þar, en engum kom
til hugar að ekki væri allt
með felldu þar sem um var
að ræða heilsutæp gamalmenni,
sem áttu ekki langt eftir ólif-
að, íyrr en nú nýlega, að til-
tölulega ungur maður, Roberto
Zardini, tæplega fimmtugur lézt
mjög snögglega. Hann var ekki
á hælinu fyrir elli sakir, heldur
hins að hann þjáðist af riðu-
lömun, sem hann hafði fengið
í þýzkum fangabúðum á stríðs-
árunum. Zardini gaf upp önd-
ina rétt eftir að hann hafði
drukkið morgunkaffi og þegar
farið var að. athuga dánaror-
sökina kom í ljós að honum
hafði verið byrlað banvænt
skordýraeitur. Leifar af því
fundust í kaffibolla hans.
Níu morð á samvizkunní?
Lögreglan var þá kvödd á
vettvang og þegar hún fór að
athuga máiið, þótti henni ky»-
legt að flestir þeirra sem aaf
hermaður sem átti að gæta eld-
Claugar hafi ætlað að skjóta
á hana. En ráðuneytið gerir
einnig lítið úr þeirri hættu
sem af þvi hefði stafað: Eld-
flaugin hefði aðeins fallið sam-
azt höfðu á hælinu síðustu
misserin höfðu dáið nokkurn
veginn á sama tíma, eða klukk-
an 8.30 um morguninn, rétt eft-
ir morgunkaffið.
varnaráðuneytið á: Langdrægt
flugskeyti, sem var þó ekki bú-
ið kjamahleðslu að sögn ráðu-
neytisins, eyðilagðist í spreng-
ingu á skotpallinum, af því að
taugaóstyrkur hermaður úrflug-
hemum hafði gleymt að setja
jarðleiðslu í samband.
Fyrsta andlát sem þannig bar
að höndum varð í ágúst í fyrra.
Þá lézt 86 ára gömul kona,
Alma Ghedina að nafni, mág-
Framhald á 9. síðu.
Cortina, hefur verið handtekinn, grunaður um morð allt
að níu karla og kvenna á hælinu. Hann er talinn hafa
rutt þeim úr vegi af því að honum fannst að ung hjúkr-
unarkona sem hann var ástfanginn af gerði sér of dælt
við þau.
Enn eitt atvik minnist land-
Ruddi keppinautum sínum úr vegi
Astfanginn öldungur
grunaður um 9 morð
Oldungurinn ástfangni í járnum á Ieið í fangeisið
Rúmlega áttræður ítalskur maður af austurrískum ætt-