Þjóðviljinn - 18.01.1963, Blaðsíða 5

Fðstudágur 1®. jarnSar 1963
ÞJÓÐVIL.TINN
SÍÐA 5
Skúli Guðjónsson á Ljótunnarstöðum skrifar um dagskrá útvarpsins
Fátt
Nú, þegar þetta er
ritað, er veturinn því
naest hálfnaður.
Og ef við gerum
okkur það ómak, að
renna huganum til
baka og reyna að rifja
upp sitthvað af því
sem útvarpið hefur
flutt okkur á þessum
vetri, verðum við þess
áskynja, að það er í
raun og veru næsta
fátt, sem enn loðir í
minni okkar.
í rauninni er það
fátt, sem við höfum
hnotið um svo harka-
lega, að það loði í
minni okkar fyrir þær
sakir. Hitt er þó ef til
vill enn færra, sem
við höfum heillazt af í
slíkum mæli að við
gétum ekki gleymt
þvi.
Meginið af því sem
við höfum heyrt mar-
ar einhversstaðar í
miðju kafi minning-
anna, eða hefur sokkið
til botns, svona nokkurnveginn
jafnsnemma og við meðtókum
það.
Okkur rámar t.d. eitthvað í,
að hann Jón Gíslason doktor
muni vera hættur að tala um
Grikkland eða hefur að
minnsta kosti tekið sér jólafri
í lengra lagi. Þáttunum um
daginn og veginn erum við
hinsvegar alveg búin að
gleyma, en munum það eitt,
að okkur fundust þeir yfir-
leitt leiðinlegir, enda hefur
Páll Kolka ekki komið þar frá
því um veturnætur, fyrr en nú
eftir nýárið, en þá talaði hann
bara um uppeldismál, en
gleymdi með öllu vegi og degi.
Ennfremur minnumst við
þess, að í vetur fyrir jól. var
flutt fremur leiðinlegt fram-
haldsleikrit, sem nefndist Loma
Dún, eða eitthvað þessháttar,
samið upp úr enskum mið-
aldaróman.
Hinsvegar þótti okkur gam-
an að Bernard Shaw, eins og
ævinlega, og Menn og ofur-
menni voru því vel þegin.
Og Gullna hliðið hlýddum
við á með miklum fögnuði og
þakklátu hjarta. En jafnframt
kom upp í huganum sú fróma
ósk, að útvarpið gerði eftirleið-
is meir að því en raun hefur á
orðið þennan vetur, að flytja
islenzk leikrit. Mun því senni-
lega verða til svarað, að ekki
sé um auðugan garð að gresja.
en þrátt fyrir mikla fátækt á
þessu sviði heyrir maður þó
stundum talað um klassísk ís-
lenzk verk af þessu tagi. og
ætti að skaðlausu að mega
flytja þau á nokkurra ára
fresti. Jafnvel Tyrkja Gudda
myndi láta eins þægilega í eyr-
um alþýðufólks, sem hvort eð
er á engan háþróaðan leiklist-
arsmekk, og sum af þeim hin-
um erlendu leikritum. sem því
er boðið upp á.
Sagnalestur
Enn mætti það og til nefna.
að á þessum vetri sem öðrum,
hefur verið lesin útvarpssaga;
nefnist sú Felix Krull og er eftir
þann mikla meistara Thomas
Mann. En þótt saga þessi geti
verið til margra hluta nytsam-
leg, verður það varla um hana
sagt, að hún sé vel fallin ti)
þess að vera útvarpssaga. Hún
er með afbrigðum langdregin
en mun þó vera eitthvað stytt
í flutningi og mætti þó vera
meira. Það bætir heldur ekki
úr skák, að lesarinn er frekar
leiðinlegur sem slíkur og virð-
ist jafnvel vera orðinn leiður
á hlutverki sinu.
Þá má minna á annan lestur
sem telja verður til fyrirmynð-
ar. En það er lestur Óskar-
Halldórssonar á Ólafs sög'-
helga. sem farið hefur fram á
kvöldvökum vetrarins. Óskar
er elnhver h'-zti fnrtv-'*"-' —
ari er fram hefur k'tmið •'
minn
Bernard Shaw
varpinu, að undanskildum hin-
um klassísku eða nánar til tek-
ið, þeim Helga Hjörvar og Ein-
ari Ólafi Sveinssyni.
Þá minnumst við með þakk-
læti hins skemmtilega og fróð-
lega erindis Jóns prófessors
Helgasonar um Atla Húnakon-
ung, sem var hljóðritað í ó-
nefndum samkomusal í Reykja-
vík. Og mun það algert eins-
dæmi í sögu útvarpsins, að ekki
skuli vera getið um það í dag-
skrártilkynningu, hvar hl.ióð-
ritun hefur verið gerð, hafi hún
ekki farið fram í heimkynnum
stofnunarinnar.
Það mun hafa komið fyrir
nokknrm sinnum, að Jón
Helgason hefur komið heim og
flutt fyrirlestra fyrir almenn-
Jón Helgason
ing, sem aldrei hafa komizt á
segulbönd útvarpsins og þar af
leiðandi aldrei náð eyrum út-
varpshlustenda. Og manni verð-
ur á að spyrja: Hefur útvarpið
efni á því að láta slíkan manr
ríða fram hjá garði sínum. án
þess að bjóða hann heim.
Spurningaþættir skólanem-
enda eru öllu skemmtilegri nu
en þeir voru í fyrra. enda fá
nú keppendur að glíma við
sömu spurningarnar.
Enginn þarf heldur að kippa
sér upp við það, þótt ungling-
arnir viti ekki allt, sem við
vitum. eða þykjumst vita, þvi
að vafalaust vita þeir einnig
ýmislegt, sem við vitum ekki.
og þegar allt kemur til alls
vita þeir bara töluvert mikið af
því sem við vitum og við hinir
öldnu getur sofið rólegir bess
vegna. að þekkingarskorturirn'
ætti ekki að verða ungu kvr
slóðinni að fótakefli.
Blessuð hl.jómlistin
Þátturinn hans Pét-rr- Kii.ai
Péturssonar er æ meir að fær-
ast í það horf að verða hljóm-
listarþáttur. Jafnvel sjálf get-
raunin samanstendur stundum
af tómri hljómlist og sennilega
verður sagan af Mínum manni
færð í óperubúning, áður en
henni lýkur, og sungin af Guð-
mundi Jónssyni.
Það er engu líkara en að
þessi blessuð hliómlist hafi
náttúru í þá átt, að þrengja sér
inn í hverja smugu, bæði þar
sem hún á heima og eins þang-
að sem hún á ekki heima.
Varla ev nokkur þáttur talaðs
orðs svo fluttur að hann sé
ekki kynntur með tónlist á eft-
ir hinni venjulegu kynningu.
Það er meira að segja farið að
hefja Búnaðarþáttinri, sem
fluttur er eftir hádegisútvarpið
á mánudögum, með einhvers-
konar spilverki. Þeir hafa svo
sem viljað tolla í tizkunni
bændaleiðtogarnir.
Og ekki nóg með það, að
ræðan hefjist með tónverki.
Það færist einnig æ meir í
vöxt, að tónum sé skotið inn
í sjálfa ræðuna, svo sem eins
og til að tákna greinaskil.
Ég get ekki að því gert. að
mér finnst þetta ótímabæra
músikæði vera þreytandi og til
talsvc—ðra leiðinda. En um það
tjáir víst ekki að sakast; þetta
er kross, sem maður verður að
bera. Og maður getur þá einn-
ig huggað sig við það, að þetta
sé tízka og það þyki fínt á æðri
stöðum og meðal þeirra sem
vit hafa á 'hlutunum.
Logn
Nýja árið byrjaði vel. Logn
og hreinviðri dag eftir dag. Út-
varpið flutti líka dag eftir dag
fréttina af logninu og sfldinni
sem sjómennimir mokuðu upp.
Það var einnig mikið logn í
stjórnmálunum. Þingið var enn
í jólaleyfi og ráðherramir sumir
hverjir höfðu skroppið til út-
landa sér til upplyftingar og til
að sitja fundi. Og þjóðinni leið
vel eins og ævinlega þegar hún
lifir lífi sínu stjórnlaus, eða
því sem næst stjómlaus.
1 alþióðamálum var einnig
mikið logn, Það var eiginlega
hvergi stríð, svo heitið gæti og
stjórnmálamennimir í stóra
heiminum voru óyenjulega vin-
gjarnlegir hver við annan. Og
það var eins og andi nýliðinna
jóla hvíldi enn yfir öllum
fréttaflutningi útvarpsins frá
útlandinu, og engar skýrslur
voru birtar um flóttann frá
Austur-Berlin.
Fjórir spámenn
Svo gerist það mitt í þessu
innlenda og útlenda logni að
útvarpið býður hlustendum sín-
um, að kvöldi hins 13. þ.m
uppá að hlýða á fjóra spámenn.
og hefur margur boðið upp á
minna.
Þetta gerðist í þættinum hans
Sigurðar Magnússonar; Spurt
og spjallað í útvarpssal. Skyldu
spámenn þessir segja fyrir ó-
orðna hluti þess árs. sem nú er
»ð hef.ia göngu sína.
Er spámenn þessir tóku að
hylja fræði sín kom í ljós, að
þrír þeirra voru ekki ekta
tpámenn. Verkfræðingurinn.
guðfræðingurinn og sagnfræð-
ingurinn höfðu allir uppi tii-
burði i þá átt, að spá eftir nú-
timalegum aðferðum visinda-
mannsins. Þeir höguðu sér
einna líkast og veðurspámenn,
sem bygg.ia veðurspár sínar
upp eftir stefnu og stærð þeirra
lægða og háþrýstisvæða. sem
fyrirfinnast í nánd þeirra
svæðá. er veðurspáin er látin
ná til. Þeir hinir þrir vísinda-
legu spámenn athuguðu þau
hin pólitísku veðrabrigði er
farið hefðu um veröldina á
hinu liðna ári og drógu síðan
ályktanir af þeim. — að vísu
nokkuð misjafnar. en eigi að
síður komust þeir þó að sam-
eiginlegri niðurstöðu um það.
að heimurinn myndi ekki far-
ast á þessu ári og jafnvel
töldu þeir að eitthvað myndi
skána veðurfarið frá þvi sem
verið hafði síðastliðið ár.
En sá hinn fjórði spámaður-
inn, Jónas. var að því leyti
ekta spámaður. að hann spáði
eftir innblæstri og samkvæmt
öðrum spádómum, fornum. svo
sem eins og Esekíel og Opin-
berunarbókinni
En samkvæmt því sem skráð
stendur í þeim hinum fornu
bókum. eru nú til staðar þau
skilyrði á jörðu hér. að vænta
má heimssbta hvenær sem er
úr hessu. Ekki vildi samt spá-
maðurinn Jónas fuRyrða. að
slíkir atburðir myndu gerast á
bessu ári en eigi að síður miög
bráðlega. Ekki vildu þó hinir
spámennimir fallast á rök-
semdir spámannsins .Jónasar
Jafnvel guðfræðinsurinn vildi
draga i efa að spádóma hinna
helgu fornu bóka mætti taka
bókstaflega En spámaðurinn
•Tónas sat við -rinn keip og varð
okki Um þokað.
Út frá þessum hug’eiðingum
tóku snámennirnir að skiptast
á skoðunum um heimsástand-
i.g almennt og sýndist þar nokk-
uð sitt hverium En öiium slik-
um rökræðum var bó mjög i
hóf stillt. en virtist þó spá-
maðurinn Jónas vera einna
viðskotaverstur. Meðal annars
var honum miög á móti skapi
að hlutlaus aði’i hefði nokkuð
að segia um heimsmálin. Hlut-
levsi var ekki ti) og mátti alls
ekki ver3 til Ö’l mannkindin
varð að skiptast milli hinna
tveggia andstæðu fylkinga. Fn
samkvæmt bðkunum burftu
einmitt slík skilyrði að vera
fyrir hendi til þess að heims-
endir gæti farið fram. Væri
hví freistandi að draga þá á-
lvktun af orðum spámannsins.
að hann óskaði beinlínis eft-
ir bví að þetta gerðist sem
fyrst. svo að ritningarnar
mættu uppfyllast
En snámaðurinn át.ti þrátt
fyrir allt eina von. Það var
ekki aiveg útúnkað. enda gefið
i skyn í spádómsbókunum. að
eyðingu heimsbyggðarinnar
vrði afstýrt með þeim hætti
að eitthvert afl utan við jarð-
kringiuna kæmi mönnunum til
hiáloar og afstýrði eyðiiegg-
ingunni.
En þá vaknar ein mikllvæg
spurning í huga hlustandans.
Verður sendiboðinn utan úr
seimnum hlutlaus friðflytjandi
.=em kemur til iarðarinnar til
bess að setja niður deilur og
=ætta hina striðandi aðila pða
kemur hann sem bandamaður
annars hvors hinna stríðandi
aði’a og hiálpar honum til að
ráða n’ðurlðgum hins fvrir fullf
og allt?
Það væri fróðlegt að frétta
um það við tækifæri hvort
snámaðurinn .Tónac hefur nokk-
ur tiltæk svör við sb'kri spum-
ingu Skúli Giiðjónsson.

1
WLS. GULLFOSS
íer írá Haínarfirði í kvöld kl. 8 til Ham-
'.crcfcú og Kaupmdnndhafnar. Farþegar eru
h°ðnii að koma til skips kl. 7.
II F EIMSEIP&FÉIJHG ÍSLANÐS.
Utgefandi:
Sameíningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urmn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Næsta verkefni
þjóðviljinn hefur að undanförnu margsinnis
vakið athygli á því hversu herfilega er farið
með síldaraflann, megininu af honum er kastað
í gúanó, en það sem flutt er utan til manneldis
er yfirleitt fullunnið annarstaðar. Sú gerbylting
sem hér hefur orðið í síldveiðum með nýrri
tækni og stórauknu öryggi um aflamagn hefur
ekki haldizt í hendur við hliðstæðan viðbúnað
í landi; á því sviði hafa stjórnarvöldin sýnt al-
gert kæruleysi, og einstaklingar sem hafa brof-
izt í því að.koma hér upp smávægilegum síldar-
iðnaði hafa mætt skilningsleysi og tregðu hjá
ríkisstjórn og lánastofnunum. Vísir reynir í
fyrradag að bera blak af stjórnarvöldunum í
þessu efni og segir: „Til þess að síldaraflinn
komi að enn meira gagni fyrir þjóðarbúið, þarf
fyrst og fremst fleiri hendur til að vinna að
honum. Það er óhætt að segja að allir vinni sem
vettlingi geta valdið, og vegna síldaraflans eru
miklu fleiri starfandi en áður var á þessum
tíma árs. En meðan ekki er mannafli til að taka
við og nýta meira síldarmagn, eru allar kröfur
um aukin átök í þessum efnum aðeins settar
fram með tilliti til notkunar í kosningahríð-
inni á vori komanda“.
það er rökvilla hjá Vísi að halda því fram að
ekki sé unnt að koma hér upp síldariðnaði
vegna þess að reynslan sýni nú þegar að skort-
ur sé á fólki í síldarvinnu. Fólkseklan stafar öllu
heldur af því að hér skortir matvælaiðnað til
hagnýtingar á síldinni. Það er ekki hæg’t að
ætlast til þess að fólk hlaupi úr fastri vinnu til
þess að starfa í síld í hrotum nokkrar vikur á
ári. Væri hér komið upp umfangsmiklum iðn-
aði, sem hagnýtti síldina til manneldis, myndi
hann standa allan ársins hring, því með nútíma-
tækni er auðvelt að geyma hráefnið milli veiði-
tímabilanna. Slíkur síldariðnaður ætti að sjálf-
sögðu auðvelt með að tryggja sér vinnuafl; hann
ætti til að mynda að geta boðið upp á mun hærra
kaupgjald en hverskyns gerviiðnaður sem nú
er starfræktur hér með hæpnum þjóðhagslegum
ábata. Og ávinninginn fyrir þjóðarheildina ætti
naumast að þurfa að ræða; miðað við núgild-
andi verðlag fæst a.m.k. þrefalt hærra verð fyr-
ir síld til manneldis en skepnufóður það sem nú
er einkanlega framleitt.
það er furðuleg skammsýni að stjórnarvöld og
sérfræðingar skuli nú eyða orku sinni í það
að ræða hvernig hentugast sé að hleypa erlend-
um auðhringum inn í landið, svo að þeir geti not-
að íslenzka orku til að vinna úr erlendum hrá-
efnum, á sama tíma og dýrmætasta hráefni okk-
ar sjálfra er hagnýtt á frums’tæðasta og óarð-
bærasta hátt. Hver maður með heilbrigða dóm-
greind sér að síldariðnaður og annar fiskiðnað-
ur eru augljóslega næstu verkefni okkar. Við
höfum beztu hráefni í heimi til matvælafram-
leiðslu; iðnvæðing á þessu sviði er okkur ekki
ofvaxinn með eðlilegum lántökum; markaður
fyrir matvæli heldur áfram að vaxa í heimin-
um um ófyrirsjáanlega framtíð. — m.
i
1
á
i