Þjóðviljinn - 19.01.1963, Blaðsíða 5

Laugardagnr W. janúar lð®3
ÞfésmmN
SföA 5
Stefán ögmundsson.
Þegar við búum okkur til
stórra átaka segjum við gjarn-
an, að aldrei fyrr hafi riðið
jafn mikið á, aldrei sé hætt-
an meiri en einmitt nú.
Ég ætla ekki að fullyrða
neitt í þetta skipti með sam-
anburði við fyrri tíma. Hætt-
una verðum við að meta sjálf
og ég veit að þið eruð jafn
fær um það og ég.
Nokkur atriði ætla ég hins
vegar að minna á okkur til
glöggvunar. Kosningar í verka-
lýðsfélögunum eru hafnar. 26
og 27. jan. verður stjómarkjör
í Dagsbrún. Um sömu helgi
verður kosið í Vörubílstjóra-
félaginu Þrótti og svo áfram i
einu af öðru verkalýðsfélag-
anna allan febrúarmánuð. Það
er auðséð á fyrstu viðbrögðum
íhaldsins að nú ætlar það ekki
að draga af sér. Það hefur
raunar ekki gert það upp á síð-
kastið í verkalýðshreyfingunni.
Það hefur þegar tekið forust-
una af Alþýðuflokknum í
verkalýðsfélögunum og hyggst
gera það ennþá betur. Ihaldið
veit að það er borin von, hversu
lengi kratarnir verða því að
liði til þess að halda þeim i-
tökum, sem þeir hafa lagt í
hendur þess. Nú er hinsvegar
meira í húfi fyrir íhaldið en
oftast áður. Þáð er hvorki
meira né minna en váð-
reisnin sjálf. Það lítur á kosn-
ingarnar í verkalýðsfélögunum.
sem upphaf þeirra átaka. sem
verða á komandi sumri í al-
þingiskosningunum. Og þá er
sú aðstaða eignastéttarinnar á
íslandi í veði, sem fært hefur
henni meiri gróða en nokkurt
annað stjórnartímabil i sögu
landsins. — Aðfarirnar í verka-
lýðsfélaginu í Borgamesi eru
glöggt dæmi um það ofurkapp,
sem íhaldið nú leggur á það
að knýja fram sigur í kosn-
ingum verkalýðsfélaganna. í
Þrótti hefur sjálfur borgar-
stjórinn í Reykjavík setið fund
íhaldsliðsins, lofað þvi aðstoð
bæjarins til aukningar atvinnu,
ef það skipti um stjórn í félag-
inu. 1 þessu félagi hefur at-
vinnukúgun íhaldsins oft verið
með eindæmum. en aldrei hef-
ur verið gengið jafn grímu-
laust til verka sem nú. Þetta
sýnir þó aðeins hvers má
vænta annarsstaðar þar sem
aðstaðan leyfir og ekki eru
nægar varnir gegn slikum á-
rásum.
Öll kosningavél íhaldsins er
þegar komin í fullan gang, ótt-
inn við dóm kjósenda í sumar
og vonin um að geta enn lam-
að samtök verkafólks keyrii
kosningaliðið sporum. Það er
því enginn vafi á því að við
megum ekki liggja á liði okkar
í komandi átökum. Á róttækri
verkalýðshreyfingu byggist það
hver skjöldinn ber og þá fyrst
og fremst á sósíalistum —
á herðum þeirra hvílir nú sem
fyrr megin þunginn.
Það verður hins vegar ekki
annað sagt en byrinn til bar-
áttunnar sé okkur hagstæður.
Hvarvetna ligg.ia rökin fyrir
því að engin ríkisstjórn hefur
gengið svo freklega á rétt vinnu-
stéttanna sem hin svokallaða
viðrelsnprfttýrn Hún hefurblátt
áfram verið \ ' 'Ce 'ríðj við
þær allan tímann sem hún hef-
ur setið. öll loforð um það að
verkamenn og atvinnurekendur
fengju að gera út um sin mál án
hennar afskipta hefur hún
svikið svo herfilega, að hún
hefur enga samninga látið í
friði.
Fyrsta og versta verk, sem
þessi afturhaldsblökk vann. var
að mínu viti þegar hún rauf
alla kaupgjaldssamninga verka-
lýðsfélaganna og nam vísitölu-
ákvæðin úr gildi. Með því opn-
aði hún leiðina fyrir öllum
þeim árásum sem hún hefur
framkvæmt siðan. — Hún boð-
aði vinnufrið. — Kaupgreiðslur
samkvæmt visitölu eru eina
leiðin, sem enn er fundin í
auðvaldsþjóðfélagi, sem leiðir
eitthvað í áttina til þess að
tryggja vinnufrið. Og jafnvel
þótt vísitalan hafi alltaf ver-
ið fölsuð voru þó möguleikar
á því að berjast fyrir leiðrétt-
ingum. Vísitalan hafði óneitan-
lega þann kost að vera aðhald
fyrir stjómarvöldin um að
halda verðlaginu í skefjum. Sú
leið sem farin var, var hins-
vegar bein stríðsyfirlýsing við
launastéttirnar. Verðlaginu var
sleppt lausu á almenning og
hverjum þeim, sem aðstöðu
hafði var leyft að ræna þar
svo rniklu sem hann gat. Það
var ljóst, að verkalýðsfélögin
áttu aðeins um eina leið að
velja, leið verkfallsbaráttunnar,
en þar hefur eins og við vitum
hverri tilraun til leiðréttingar
verið svarað með nýrri árás á
launakjörin. Gengisfelling er
það vopn auðstéttarinnar. sem
hún oft hefur gripið til, þegar
hún hefur lagt til rána í stór-
um stíl, — en engin ríkisstjóm
hefur leyft sér að beita því af
slíkri ósvífni og frekju eins og
sú sem nú situr. Það sem á
hefur skort hið fullkomna stríð
við launastéttirnar hefur ríkis-
stjórnin svo bætt sér upp með
valdníðslu gerðadómanna og
annarra lagaboða.
Það er auðvitað ekki ástæða
til að fjölyrða um þessa hluti
í Sósíalistafélaginu. Þetta vitum
við öll jafnvel, en okkur er það
nauðsynlegt að geyma það í
fersku minni þegar til barátt-
unnar er gengið.
Það er enginn vafi á því að
margan launþegann glepur það
fé, sem hann nú aflar með
aukavinnu. Þær tekjur og sú
vinna eru einmitt svefnþorn
ið, sem sljóvgað hefur launa-
fólkið í landinu meira en allt
annað. Allur þorri manna hef-
ur varla haft hugmynd um
hvað hið raunverulega um-
samda kaup er á hverjum tíma.
Það hefur líka verið óspart
notað. að rugla hugtökum í
sambandi við vinnudaginn.
Eignastéttin, blöð hennar og
málpípur hafa reynt að koma
þvi inn hjá fólki að tekjur
manna séu fullgildur mæli-
kvarði á lífskjör. Lifskjör. —
það eru tekjur, — segja beir, og
láta sig þá auðvitað engu varða
hversu langan tíma það tekur
að vinna fyrir þeim, eða hversu
miklu menn þurfa að fórna af
hvíldar- eða svefntíma sínum.
breki og heilsu. — Okkur er
það brýn nauðsyn að sýna fólki
fram á hvað raunverulega feW
Ræða Stefáns Ogmunds-
sonar á fundi Sósía/istafél.
Reykjavíkur í fyrrakvö/d
i þessum blekkingum. Hversu
miklu er fórnað af lifsmunaði
þar sem frístundin er. í frjálsu
vali manns á því hvemig
hann ver frístund sinni
gerist hann fyrst í raun og
veru sinn eigin herra. Frístund-
in er ekki síður mælikvarði á
gildi manns en það hvernig
hann rækir þau störf, sem hann
skilar öðrum. Að miða lífskjör
við tekjumar einar er því hin
herfilegasta blekking; þeirri
blekkingu vill eignastéttin við-
halda til þess að hafa arðinn af
striti verkamannsins í einum
sjóði, þar sem hægt er að ræna
hverjum skilding til baka sem
umfram er brýnustu lífsnauð-
synjar. Hún vill fjötra launa-
manninn við stritið, svo hon-
um sé með öllu fyrirmunað að
sinna hagsmunamálum sínum
og sinnar stéttar. Þarna ligg-
ur líka ein megin orsökin fyrir
þeirri deyfð sem ríkir í verka-
lýðshreyfingunni. þótt fjölmörg
verkefni bíði þar úrlausnar. —
Lífskjör eru: vinnutími, verð-
lag allrar vöru og þjónustu.
húsaleiga og laun. Góð lífskjör
eru í því fólgin að þetta allt sé
hagstætt hinu vinnandi fólki í
landinu. 8 stunda vinnudagur
goldinn lífvænlegum launum
er hámark þess vinnutíma, sem
maður í nútíma þjóðfélagi á
að þurfa að skila til jafnaðar.
Við löbbum hvern 1. maí með
þessa sjötíu ára gömlu kröfu —
8 stunda vinnudag — 40 ár eru
liðin síðan fyrstu samningar
voru gerðir um hana — en nú
hefur okkur skolað svo langt
til baka . að maður ber kinn-
roða fyrir að ganga undir slíku
kröfuspjaldi. Vinnutíminn í dag
er fbeð öllu vansæmandi ís-
lenzkum launastéttum, og það
er næstum- hlægilegt að tala um
lífeyrissjóði og ellitryggingar,
jafnvel sjúkratryggingar meðan
við er haldið vinnuþrælkun,
sem sannanlega drepur niður
heilsu manna og lífsþrótt og
styttir aldur þeirra. Það er eins
og að tala um mannhelgi i
styrjöld.
Það er átakanlegur vottur
þess hvernig Alþýðuflokkurinn
er kominn, að hann skuli bera
höfuðábyrgðina á hinum langa
illa launaða vinnudegi. Sá
flokkur hélt því fyrstur fram
og með réttu, að höfuðstyrkur
alþýðustéttanna væri menntun-
in; „mennt er máttur'1 sagði
hann og hafði það að einu
helzta kjörorði sínu. Þegar
hann fær stjórn menntamála í
hendur leggur hann á það meg-
ináherzlu að rýra kosti ungra
manna til framhaldsnáms, berj-
ast gegn réttmætum greiðslum
fyrir störf sem krefjast mennt-
unar, en umfram allt að koma
í veg fyrir þá menntun, sem
alþýða manna hefur jafnan
sótzt eftir að afla sér í frístund-
um sínum. En einmitt alþýðu-
menntunin hefur af glöggustu
mönnum þjóðarinnar jafnan
verið talin höfuðstoðin undir
tilveru islendinga sem sjálf-
stæðrar þjóðar. Að þessum
máttarstoðum hefur Alþýðu-
flokkurinn nú höggvið í inni-
legu samstarfi við afturhald
eignastéttarinnar, sem jafnan
hefur talið menntun alþýðunn-
ar og þjóðfélagslegan skilning
höfuðóvin yfirráða sinna og
auðsöfnunar.
Ég hef verið svo fjölorður
um þenna þátt verkalýðsmál-
anna, vegna þess að hann er
mergur þeirra mála í dag. Og
auðvitað fæst hér engin viðun-
andi lagfæring nema með stór-
hækkuðu dagkaupi, launum sem
menn gætu lifað af án auka-
vinnu.
En er þá mikil vinna fjand-
samleg launastéttunum. spyr
rikisstjórnarliðið. — Nei, fjarri
fer því munum við svara, þær
vilja aðeins ráða því hvað þær
fá fyrir hana, og ef þær mættu
ráða mundu þær leggja höfuð-
áherzlu á að hraða nýtingu auk-
innar tækni og sjálfvirkni á
sem flestum sviðum. — Hins-
vegar er það augljóst að hin
mikla vinna er fjandsamleg
eignastéttinni, þegar til lengd-
ar lætur, því hún torveldar
henni að halda lífskjörunum
niðri. „Hóflegt" atvinnuleysi
var óskadraumur ríkisstjómar-
innar, þegar hún tók við völd-
um, með því ætlaði hún að
halda kjörunum niðri. En meg-
inverkefni hennar hefur orðið
jiað aö láta ekki góðærið og
aflasældina trufla áform sín
um að gera það.
Þetta minnir allmikið á á-
standið 1942, þegar stríðsgróð-
inn flæddi inn í landið og
eignastéttin ætlaði sér að hirða
hann allan. Þá brotnuðu gerð-
ardómslögin á skipulögðum
harðskeyttum skæruhemaði
verkamanna. Nú ætlar eigna-
stéttin að freist.a þess, sem
henni ekki tókst þá, að halda
gróðanum af góðærinu. fjötra
samtök verkafólksins og
blekkja það til kjörfylgis við
sig.
Dæmi þessa eru nú mörg og
ljós. Stöðvun togara- og síldar-
flotans, fjöldi verkfalla, sem
ríkisstjómin hefur beinlínis
komið af stað .og fyrirskipað
til þess að halda kjörunúm
niðri,* gérígis'féiiingarnár' "ög ^
gerðardómarnir, og síðast en
ekki sízt árásirnar á verkalýðs-
samtökin með afskiptum af
innri málum þeirra. sbr. félags-
dóminn í haust og allan þann
ósóma sem við er haldið og við
er aukið með því að láta óvið-
komandi fólk hafa full réttindi
í stéttarfélögum launþega og
ráða þar lögum og lofum.
Hættumar og hættumerkin
fyrir verkalýðshreyfinguna eru
augljós. Ef þróuninni í samtök-
um launafólks verður ekki snú-
ið við og það strax, þá er fram-
hald ofsóknanna á næsta leiti:
Áframhaldandi verðhækkanir,
ný gengisfelling, breyting á
vinnulöggjöfinni, sem áreiðan-
lega þrengir kosti samtakanna
til mikilla muna og síðast en ekki
sízt innganga í Efnahagsbanda-
lagið, sem auk alls annars býð-
ir takmarkalítinn innflutning
verkafólks og verkalýðshreyf-
inguna undir járnaga auðhring-
anna.
Ég get ekki núna farið inn á
hin fjölmörgu verkefni, sem
verkalýðshreyfingin á við að
glíma, og brýnt er að ræða og
leysa. Innri mál félaganna þarf
að kryfja til mergjar.
Ég vil aðeins segja það nú:
næsta verkefnlð er að hervæða
hugi launafóf“.sins gegn hinum
gegndarlausa áróðri og blekk-
ingum, sem rekinn er í röðum
þess. Það þarf að skapa vakn-
ingu meðal verkafólks sem end-
ist því til varanlegrar reisnar,
svo það taki öll ráð stéttarfé-
laganna í eigin heldur og víki
erindrekum eignastéttarinnar
þaðan burt í eitt skipti fyrir
öll. I launabaráttunni. sem
framundan er og yfir stendur
skulum við vera minnug bess
að vopn skæruliðanna frá 1942
eru ennþá til og máske eru
þau beittust allra vopna í dag.
Ríkisstjórnin minnir á þau dag-
lega með hverri árás og með
hverjum samningi sem gerður
er í dag og brotinn er á morg-
un.
Við getum spurt að því nú,
þegar við göngum til kosninga
í verkalýðsfélögunum. hvort
hætturnar hafi verið meiri áð-
ur? En svarið verður óhjá-
kr'æmilega á eina lund: Ihald-
Framhald á 9. síðu.
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Stórt hneyksli
það hefur einkennt kosningabaráttuna í Sjó-
mannafélagi Reykjavíkur hve fráfarandi
stjórn félagsins hefur staðið höllum fæti mál-
efnalega. Hvössum og mai;kvissum ádeilum
starfandi sjómanna hefur hin svonefnda „land-
liðsstjórn“ Jóns Sigurðssonar og Péturs Sigurðs-
sonar yfirleitt ekki reynt að svara með rökum,
heldur fúkyrðaaustri um „kommúnista“ eftir
fyrirmyndum sem kunnar eru frá þýzkum naz-
istum og bandarískum MarCarthy-bullum. Enda
mun erfitt að skýra þau fyrirbæri að verulegur
hluti reykvískra sjómanna skuli ekki vera fé-
lagsmenn í Sjómannafélagi Reykjavíkur, en þar
skuli hins vegar vera haldið í fullum félagsrétt-
indum um 700 manna úr öðrum starfsstéttum en
eðlilegt er að eigi þar full félagsréttindi.
gitt slíkt dæmi hefur verið minnzt á nýlega, og
það er athyglisvert, að hvorki Pétur Sigurðs-
son né neinn af þeim skriffinnum Alþýðublaðs-
ins, sem skrifað hafa gegn starfandi sjómönnum,
hafa þorað að minnast á einu orði. Sjómenn á
stóru Reykjavíkurbátunum telja að útgerðar-
menn hafi framið stórfelld samningsbrot við
uPPgjör í vor, þegar þeir gerðu upp eins og um
útilegubáta hefði verið að ræða, en á verííðinni
voru þetta landróðrabátar, sem aldrei fóru til
útilegu. Með þessu uppgjöri voru þúsundir króna
hafðar af hverjum sjómanni. Og sjómennirnir
snúa sér til s'tettarfélags síns eins og sjálfsagt
er í þeim tilfellum þar sem um samningsbrot er
að ræða, snúa sér til Sjómannafélags Reykjavík-
ur. Og hvað gerir félagið? Hvað hafa stjórn þess
og starfsmenn gert til þess að rétta hlut félags-
manna? Hefði ekki verið t.ilvalið fyrir þá Jón
og Pétur Sigurðssyni að tilfæra afrek stjórnar
sinnar og starfsmanna einmift í svona máli sér
til verðugs lofs? Eða hefur hér kannski farið
svo, að sjómönnum hefur rejmzt félagsstjórnin
furðu svifasein að ganga í sjálfsagt mál félags-
manna og sækja rétt þeirra? Að minnsta kosíi
hafa sjómenn enga leiðréttingu fengið enn í
þessu máli. Hefði Pétri íhaldsþingmanni og
kumpánum verið nær að láta að sér kveða í
slíkum málum en skrifa níð og atvinnuróg um
starfandi sjómenn.
J^andliðsstjórn Sjómannafélagsins á enga vörn
fyrir landliðshneykslið. Það er óhugsandi að
sjómenn uni því til frambúðar að í félagi þeirra
hreiðri um sig fólk úr öllum starfsstét’íum sem
verði meirihluti þess og setji starfandi sjómönn-
um stólinn fyrir dyrnar í þeirra eisin st.é'ttar-
félagi. Tölurnar 700 menn af 1450 á kjörskrá
sýna að komið er að þessu óeðlilega ástandi nú
begar, og landliðshnevkslið í Siómannafélacri
Reykjavíkur er svo stórt. að bað pr pkb-í ?sm-
bærileet við noinp Arpn111 cem viðgengst í öðr-
um verkalýðsfélögum. — s.
\

i
i