Þjóðviljinn - 28.02.1963, Blaðsíða 6

T
g SÍÐA
ÞJÓÐVILJINN
Fimrntudagur 28. febrúar lð63
Búizt við hörðum átökum á þessu ári og næsta
Bandarískir verkamenn krefjast ekki
kjarabóta, heldur „vinnutryggingar"
Allar horfur eru á a'ö mikil og hörð átök veröi á
vinnumarkaöinum í Bandaríkjunum í ár og á næsta
ári. Langflest verklyösfélög búa sig undir langvarandi
verkföll, en aö þessu sinni er ekki fyrst og fremst um
að ræöa baráttu fyrir kjarabótum, heldur stafa hin
væntanlegu átök af því mikla atvinnuleysi sem gert
er ráö fyrir aö fylgja muni í kjölfar aukinnar sjálf-
virkni í verksmiöjum og á öörum vinnustöðum. Verk-
lýösfélögin krefjast „vinnutryggingar“, þ. e. aö vinnu-
veitendur ábyrgist aö notkun sjálfvirkra véla leiöi ekki
af sér atvinnuleysi. Þessari kröi'u hafna flestir vinnu-
veitendur meö öllu.
Notkun sjálfvirkra véla í iön-
aðinum hefur færzt stöðugt i
aukana i Bandaríkjunum á
undanförnum árum og hefur
þegar leitt til mikils atvinnu-
leysis. En það hefur hins vegar
tekið nokkurn tíma þar til á-
hrifa hennar fór að gæta
nokkuð að ráði og það er á-
stæðan til þess að verklýðs-
félögin hafa ekki fyrr en nú
tekið upp kröfuna um ..vinnu-
tryggingu“ eða sett hana efst é
kröfulista sína.
Geysilegt atvinnuleysi
í vændum
En nú halda sérfræðingar
verklýðsfélaganna, sem margir
eru kunnir visindamenn, því
fram að þróunin sé komin á
það stig að í vændum sé
geysilegt atvinnuleysi af völd-
um sjálfvirkninnar, ef ekkert
verður að gert. Fjölmargar
tegundir sjálfvirkra véla hafa
verið teknar í notkun, sem
ekki þarf að hafa nema fáeina
verkamenn til að gæta. Og við
það bætist lika að margar hin-
ar sjálfvirku vélar eru fram-
leiddar á meira eða minna
sjálfvirkan hátt.
Séfræðingar verklýðsfélag-
anna leggja nú fram rökstudd-
ar skýrslur sem sýna að hið
óskaplega atvinnuleysi, sem
verkamenn hafa óttazt að sjálf-
virknin leiddi af sér, standi nú
fyrir dyrum. Verklýðsfélögin
leggjast því nú á eitt til að
bægja þessari miklu hættu frá
dyrum félagsmanna sinna.
„Vinnulrygging“ aðalatriðið
I nýafstöðnu verkfalli haínar-
verkamanna á austurströnd
Bandaríkjanna var barizt
miklu fremur um „vinnutrygg-
ingu“ en um kauphækkanir.
-----:----------------------—-<$>
-iái us f*i
scar -
HOLLYWOOD 26/2. Innan
skamms verða Oscar-verðlaun-
in bandarísku afhent. í nóf
kom dómnefndin saman lí)
fundar og hlaut LAWRENCF
OF ARABY flest atkvæði þeg
ar kosið var um beztu kvik
mynd ársins.
Arabíu-Lárus hlaut tíu at-
atkvæði, Að granda söngfugli
fékk átta og Uppreisnin á
Bounty sjö.
Anna Bancroft var kosin
bezta kvikmyndaleikkona árs-
ins fyrir leik sinn í Miracle
Worker. Aðrar leikkonur sem
heiðraðar verða eru þær Bette
Pólverjar mót-
mæla samnino'i
Pólska ríkisstjórnin hefur
sent Frakkiandsstjórn orðsend-
ingu og látið í ljós kvíða sinn
vegna fransk-þýzka samvinnu-
sáttmálans. Scgja Pólverjar að
samningurinn torvcldi friðsam-
lega lausn á dcilumálum aust-
urs ag vestur.
Ennfremur segir í orðsending-
unni að samningurinn sé ekki
í samræmi við fyrri yfirlýsing-
ar Frakka um að hindra að V-
Þýzkaland hervæðist á ný.
Kveðst pólska stjórnin hafa
veitt því sérstaka athygli að í
samningnum er ekki kveðið á
um neinar takmarkanir á víg-
búnáði vestur-þýzka hersins.
aimin
Anne Bancroft (t.v.) í „Miracle
Worker“ ■
■jt TRIPOLI. Samkvæmt opin-
berum tölum létu 300 menn
lífið en 375 siösuðust í jarð-
skjálftanum í Barce í Lýbíu
á föstudaginn var
OZORENSE. Spáni. Fjórir
erkamenn biðu bana og 27
ærðust er vörubifreið hvolfdi
•ið Carballeda de Valdeorras
i Norðvestur-Spáni fyrir nokkr-
im dögum.
Peter O’Toole í „Lavrence of
Araby”
Davis, Katharine Hepbum,
Geraldine Page og Lee Rem-
ick.
Eftirtaldir leikarar munu
hljóta Oscar-styttuna fyrir
beztan leik í karlhlutverkum:
Peter O’Toole (fyrir Arabíu-
Lárus) Burt Lancaster, Jack
Lemmon, Marcello Mastroianni
og Gregory Peck.
Oskar-verðlaunin verða einn-
ig veitt fyrir beztan leik í
aukahlutverkum. fyrir beztu
stjórn, til þeirrar myndar sem
talin er hafa beztu sönglögin og
þeirar sem byggir á beztu sög-
unni.
Vinnuveitendur héldu því fram,
að nýjar vélar gerðu þeim
kleift að íækka til muna verka-
mönnum við uppskipun, en
verklýðsfélögin vildu fá trygg-
ingu fyrir þvi að notkun þess-
ara nýju tækja hefði ekki i för
með sér að hafnarverkamönn-
um væri sagt upp vinnu.
Fallizt var á málamiðlunar-
tillögu frá Kennedy forseta
um að ágreiningsatriðið varð-
andi „vinnutrygginguna” yrði
látið fara íyrir nefnd sérfræð-
inga. Foringjar hafnarverka-
manna gengu að þessari mála-
miðlun vegna þess að ,það
væri verklýðsfélögunum í hag
að fjallað væri um þettavanda-
mál af hlutlausum aðila sem
gæti vakið allan almenning til
umhugsunar um þá hættu, sem
væri á ferðinni.
Hör'ð átök í járnbrautunum
Hörð átök eru á næstu grös-
um í járnbrautunum. Nefndir
séríræðinga hafa sýnt fram á
að þúsundir verkamanna og
starfsmanna járnbrautanna hafi
ekki lengur neinum störfum að
gegna, vegna þess að ný sjálf-
virk tæki hafa verið tekið í
notkun. Járnbrautarfélögin sem
berjast í bökkum hafa því vilj-
að segja upp miklum fjölda
starfsmanna sinna. Verklýðs-
íélögin hafa hins vegar lýst<j,
yfir að þau muni berjast gegn
slíku af öllu afli og lama jám-
brautirnar með verkföllum þar
til járnbrautafélögin hafa hætt
við þessa fyrirætlan. Slík verk-
föll myndu hafa miklar póli-
tískar afleiðingar, þar sem
mjög fast yrði lagt að Kenne-
dy forseta að beita ákvæðum
hinna illræmdu Taft-Hartley-
I?ga til að koma í veg fyrir
þau, en það myndi aftur geta
orðið honum dýrt í forseta-
kosningunum næsta ár.
35 stunda vinnuvika
Næstum hvert einasla verk-
lýðsfélag hefur barið fram
kröfuna um vinnutryggingu.
Forseti bandaríska verklýðs-
sambandsins. AFL—CIO,
George Meany, hefur sagt í
sjónvarpsviðtali að slíkri
vinnutryggingu mætti koma á
með því að stytta vinnuvikuna
niður í 35 klukkustundir og
verklýðshreyfingin myndi því
beita sér fyrir slíkri kröfu.
Samband verkamanna í gúmmí-
iðnaðinum hefur lýst yfir að
í samningaviðræðum sem
standa fyrir dyrum muni það
krefjast slíkrar afdráttarlausr-
ar vinnutryggingar og sama
krafa hefur verið borin íram
af m.a. rafvirkjum, símamönn-
um og verkamönnum í ýmsum
iðngreinum.
Þannig hafa hin geysivoldugu
sambönd verkamanna í stáliðn-
aðinum og bílaiðnaðinum
einnig tekið upp þessa kröfu,
enda þótt hún komi varla á
dagskrá fyrir þau fyrr en vorið
1964. þegar núgildandi samn-
ingar þeirra renna út. Fari
svo að þessi tvö fjölmennu sam-
bönd leggi út í verkföll sam-
tímis mun af því hljótast ein
alvarlegasta vinnudeila sem
orðið hefur i sögu Bandaríkj-
anna.
vinnutíminn styttur svo íl öllu
fyrirtækinu. að störf losni fyrir
þá „óþörfu“. Sá aukni gróði
sem hlýzt af notkun hinna
sjálfvirku véla vegna aukinna
og bættra afkasta skal, a.m.k.
að nokkru leyti, renna i sérstak-
an varasjóð, sem tryggja á, að
ekki þurfi að segja mönnum
upp störfum
Samkomulag varð um þenn-
an nýstárlega samning eftir að
sérfræðingar höfðu kynnt sér
allar aðstæður í stáliðjuverinu
í tvö ár. Þeir komust að þeirri
niðurstöðu að það væri einnig
iðnfyrirtækjum í hag að kom-
ast hjá því að sjálfvirknin
leiddi til almenns atvinnuleys-
is. Einnig var bent á þá hættu
sem væri á þvi að verkamenn
eyðilegðu hinar nýju vélar. ef
þeir teldu, að þær sviptu þá
vinnunni.
En þótt verklýðsfélögin telji
.Kaiser-samninginn til fyrir-
myndar má telja víst að
bandarisku auðfélögin flest
muni líta það mál öðrum aug-
um og því er það að búizt er
við hörðum átökum á banda-
rískum vinnumarkaði á næst-
unni og næstu árum. Hætt er
við að erfitt ef ekki ómögulegt
reynist að finna viðunandi
lausn á þessu mikla vandamáli
í auðvaldsþjóðfélagi þar sem
gróðasjónarmiðið eitt ræður
framleiðslunni.
Tók þátt í aðförinni að Spíegel
ítalir
r r
i
stríðsglæ
Borgarstjórnin í Milano hef-
ur sent Fanfani forsætisráð-
herra símskcyti og krafizt að
itölsk stjórnarvöld hefji máls-
sókn á hendur vestur-þýzka
lögregluforingjanum Theo Sacv-
ecke. Saeveckc þessi vakti at-
liygli á sér vegna hlutdeildar
sinnar i ofsóknum gegn viku-
blaðinu Der Spiegel.
Borgarstjórnin í Milano full-
yrðir í símskeytinu að Saev-
ecke hafi gert sig sekan um
stríðsglæpi á stríðsárunum en
þá var hann meðal annars út-
sendari nazista í Mílano. Sakar
borgarstjórnin hann um Gyð-
ingaofsóknir, aftökur og flutn-
ing á fólki til þýzkra útrýming-
arstöðva.
NJésnari dæmdur
í Tákkóslóvakíu
Tékkneskur réttur dæmdi
fyrir skömmu bifvélavirkja
nokkurn i 10 ára fangelsi fyrir
njósnir í þágu Vestur-Þýzka-
lands. Vestur-þýzka leyniþjón-
ustan mun hafa náð manninum
á sitt vald er hann heimsótti
Vestur-Þýzlcaland árið 1959.
Bonn-stjórnin hefur tilkynnt
að vestur-þýzka sendiherranum
í Róm verði send gögn um
starfsemi Saeveckes á stríðsár-
unum.
ára svefti
MOSKVU Fyrir skömmu
fundu sovézkir jarðfræð-
ingar dýr eitt beinfrosið 7,5
metra niðri í jörðu. Dýr
þctta líktist cðlu og kom i
Ijós að hér var um vatns-
salamöndru með fjórar tær
að ræða.
Dýr þetta liafði legið í
dvala um 5.000 ár. Samt
sem áður vaknaði það aft-
ur til lífsins, hljóp um,
borðaði, svaf og hagaði sér
í alla staði eðlilega. Þannig
Iiðu þrjár vikur en þá dó
það.
Moskvu-útvarpð hefur
skýrt frá annarri vatnS-
salamöndru scm fannst á
helmingi minna dýpi. Sú
liföi í næstum heilt sumar.
Byltingarmönnum i írak hefur enn ekki tekizt að brjóta alla mótspyrnu á bak aftur og sýnir
það að þcir eiga miklu minna fylgi að fagna en Kasscm átti á sínum tíma, sumarið 1958, þeg-
ar byltingin var um garð gengin á örskömmum tíma. Myndin sýnir rústir útvarpsbyggingarinm.
ar í Bagdad og virðist varla standa steinn yfir steini.
Franska blaðið l'Express:
Bandarfska 'eyniþjónustan
ai baki byltingunni í Irak
Samningur sem vísar veginn
Verklýðsfélögin benda á
samning sem nýlega var gerð-
ur milli stáliðjuvers Kaiser-
hringsins í Chicago og verk-
lýðsfélaganna þar og telja
hann til fyrirm.yndar. í þessum
samningi er gert ráð fyrir sem
meginforsendu að verkamenn
og starfsmenn fyrirtækisins
eigi fyrst og fremst að njóta
ávaxta sjálfvirkninnar. Geri ný
vél einhverja verkamenn eða
starfsmenn „óþarfa“. er fyrir-
tækið skuldbundið að sjá
þeim fyrir vinnu við önnur
störf. Sé það ekki hægt skal
Franska vikublaöið l’Ex-
press sem oft hefur reynzt
furðu naskt á að komast
aö því sem fram fer bak
viö tjöldin heldur því fram
í síðasta tölublaöi sínu, aö
bandaríska leyniþjónustan
CIA (Central Intelligence
Agency) hafi staöiö að
baki byltingunni í írak.
þegar stjórn Kassems vav
kollvarpaö.
Blaðið segir að bylting'n
hafi verið undirbúin af erind-
reKúm leyniþjónusiunnar j
Múnchen í lok desembermán-
aðar s.l. Þeir hafi þá lagt á
ráðin um framkvæmd bylting-
arinnar ásamt með írakska
hershöfðingjanum Naguib el
Rubai, sem verið hefur land-
flótta í Sviss síðan ósátt kom
íop milli hans og Kassems.
Leyniþjónustan leitaði að
sögn blaðsins einnig aðstoðar
brezkra stjórnarvalda og
skýrði Nasser. forseta Sam
bandslýðveldis Araba, einnig frá
bví hvað til stæði. Hins vegar
bendir allt til þess, segir blað-
ið. að franska stjórnin hafi
akkert verið látin vita um
þessar fyrirætlanir.
Brezka stjórnin neitaði hins
vegar að eiga nokkurn þátt
í samsærinu, nema að upp-
fylltum 2 skilyrðum. Það fyrra
var að bvltingarstjprnin félli
frá öllu tilkalli til yfirráða yf-
ir Kuwait, en hitt að hún
hætti við fyriræt.ariir um að
vinna olíu í þcirr hé’-uðum í
Irak sem brezka o’hlfelagið BP
hafði áður rétt tii oliuvi.ouslu
en stjórn Kassejps af
bví. Byltingarmenn ' eru sagðir
hafa viljað fallasf á; f.yrra s.rii-
vrðið. en engu viljað hcta urn
bað síðara og því fengu !>ei’
ekki ne;na aðstoð ffá Bretum.
segir I’Express.
1
i