Þjóðviljinn - 03.03.1963, Blaðsíða 4

4 SlÐA
Jón Ingí Guðmnndsson.
6 met — 18 ára gamall
Kappsund eru háð og eykur
það áhuga ungra manna fyrir
sundíþróttinni. Þeir vilja
reyna hæfni sína í þessari í-
þrótt _í keppni við hvern ann-
an. Á þessum árum kemur
fram í Hafnarfirði ungur sund--1
maður, sem verður vel sund-
fær. leikur sér að því að synda
um Hafnarfjarðarhöfn, koma
við í skipum sem þar liggja og
þiggja þar góðgerðir hjá
kokknum, á þesari ferð sinni
um höfnina. í þakklætisskyni
fyrir góðar viðtökur lék hann
þá list að varpa sér mjúklega
af brúarvæng togara og ann-
arra skipa til sundsins á ný, og
þótti skipsmönnum þetta góð
íþrótt.
Þessi ungi maður var Jón
Xngi Guðmundsson, sem nú er
sundkennari við Barnaskóla
Austurbæjar. Kennari hefur
hann verið þar í nær þrjá ára-
tugi, og látið sig sundið ævin-
lega miklu skiþta. bæði sem
kennari og_ eins í sundfélögum
bæjarins. Á sínum tíma lærði
hann þó málaraiðn og stundaði
hana fyrst um skeið, en lagði
hana á hilluna og sneri sér að
suncfíþróttinni, eins og fyrr
sagði.
íþróttasíðan. rabbaði nýlega
við Jón Inga um „gamla daga“.
og svo örlítið um viðhorf hans
til sundmálanna í dag, og fer
það hér á eftir.
Sundíþróttinni kynntist ég
fyrst í Hafnarfirði, en þangað
kom ég frá Patreksfjrði þá
9 ára gamall Sá sem kenndi
mér að synda var Jakob Sig-
urðsson kaupmaður, mikill á-
hugamaður um sund, og má
telja hann mikinn brautryðj-
anda sundsins í Hafnarfirði.
Sundstaðurinn í þá daga var
við svokallaða Hellufjöru, sem
er að sunnanverðu í höfninni.
Búningsklefarnir voru fjárhús
sem þeir Hellubræður áttu fyr-
ir fé sitt, en voru ekki notuð
á sumrin. Var bús þetta 100—
200 m frá sjó. Höfðu verið
settir upp bekkir allt í kring í
fjárhúsinu, og gátu sundgest-
ir afklætt sig þar.
Jakob hafði gengizt fyrir
þessu, en ekki hafði það verið
auðunnið verk. Þótti mér sú
saga skemmtileg og hrífand'
eins og mér var sögð ht'm. <-
fannst mér í frnmkcmu Jr'
karlmennska og áhugi.
ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 3. marz 1963
Á árunum 1920 til 193*0 óx
mjög áhugi fyrir sundi í^land-
inu. Brautryðjendurnsir með
Pál Erlingsson í fararbroddi, og
son hans, Erling, sem afreks-
mann í sundíþróttinni,4sáu þá
orðið mikinn árangur verka
sinna. Víðsvegar um land var
farið að halda námskeið í
sundi. — Ungir menn tóku að
þreyta sund í vötnum, ám og
sjó; sundlaugar risu af grunni.
/
sundkóngur
Jón Ingi Guömundsson tekur við verðlaunum eftir íslendiingssundið 1928. Myndin tekin í örfirisey.
Synti í fötunum og
styrkurinn kom
Til þess að fá fjár-
húsunum breytt í búnings-
klefa, sótti Jakob um smá-
styrk til bæjarstjómarinn-
ar, en það fékk ekki góðar
undirtektir. Mikilsmetinn bæ.i-
arstjórnarmaður, sagði að ekki
v.æri vit í svona „pjatti“ og
lagðist alveg gegn styrkbeiðn-
inni. Fylgdu hinjr honum þá
að málum og var styrkbeiðn-
in felld.
Nokkru síðar var þessi bæj-
arfulltrúi staddur niður á
bryggjú, og kom Jakob þar þá
að. Skiptir það engum togum
að Jakob hendir sér i höfn-
ina í öllum fötum, syndir spöl-
korn út, og til lands aftur.
Vakti þetta mikla furðu og
horfðu menn á aðfarirnar með
miklum áhuga, og ekki sízt
bæjarstjómarmaðurinn. A
næsta bæjarstjórnarfundi var
málið tekið upp aftur og sam-
þykkt einróma!
Var betta bragð Jakobs að-
eins til bess að sýna mönnum
að sundkunnát-an værj mjög
býðingarmikil fyrir bá sem
féllu í vatn eða sjó; þeir sem
' þá' gætu 'gripið >40 n sundsins,11
myndu ef til vill bjarga iífi
sínu, og þetta hafði sín áhrif!
Fyrsta sundmótið
í Reykjavík
Eftir að ég hafði lært sund
hafði ég mjög gaman af að
synda um höfnina í Hafnar-
firði, útí skipin sem þar lágu,
og fékk þá oft góðgerðir hjá
matsveinum. Þá gerði ég það
mér til gamans að varpa mér
til sunds aftur af brúarvængn-
um, og virtust þeir hafa gam-
an af því tiltæki.
Fyrsta sundmótið sem ég tók
þátt í var haldið í Hafnarfirði
1922. Ég keppti í 50 m bringu-
sundi og vann það.
Og áfram hélt ég að æfa
þarna í Hafnarfirði og keppa
þegar mót voru háð en fyrsta
mótið sem ég tek þátt í utan
Hafnarfjarðar var í Reykjavík
1924.
Mér verður þetta mót alltaf
minnistætt. Það fór fram í
örfirisey, og ferjað var á bát-
um frá Steinbryggjunni ut í
Eyju. Á leiðinni þangað voru
tveir keppenda með ýmsar
skrítnar spurningar: Hvort ég
kynni að synda, því engin heit
laug var í Hafnarfirði? Undir
niðri var ég hálfmóðgaður, en
þorði lítið að segja, fyrir
feimni,. en stamaði þó að ég
ætlaði að gera sem ég gæti.
Það var minna loft í þessum
tveim piltum á heimleiðinni,
því þeir urðu báðir á eftir mér.
Þegar út í Eyju kom stóð
þar á réttum kili stór uppskip-
unar-prammi, var þar komið
fyrir stiga, og gátu keppendur
þá komizt uppí hann og haft
þar fataskipti. Þetta var alveg
tilvaljð, því pramminn var það
borðhár að áhorfendur gátu
alls ekki séð niður í hann!
Mótið sem fyrir dyrum stóð
var Islendingasundið, og með-
al þátttakenda var einn frá
Hafnarfirði Axel Eyjólfsson en
ég tók þátt 1 200 m bringu-
sundi drengja.
Keppendumir voru látnir
vaða útí svo að sjóinn tók í
bné eða mitt læri, og þar
var hópnum raðað upp, í eina
röð. Synt var út að bauju sem
Vissum við naumast fýrr en
við vorum komnir innundir As,
en þá var svo Iangt komið
félagsstofnun að segja má að
hún hafi verið ákveðin. Það
dróst þó um skeið að ganga
formlega frá þvi, eða til 1. maí
árið eftir, 1927.
Eitt af ákvæðunum í lögum
þessa nýja félags var það að
enginn mátti vera í öðru félagi.
Var þetta gert til þess að
„stóru" félögin sem þátt tóku
í Allsherjarmótinu, þar sem
sundið gaf stig, gætu ekki
gleypt sundmenn okkar.
Þetta ákvæði leiddi til þeirr-
ar þróunar að „stóru“ félögin
urðu að fara að stofna sérstak-
ar deildir til þess að sérhæfa
sína menn eins og við unnum
að, og um sama ieyti var sund-
ið dregið út úr Allsherúarmót-
inu. Reglubundin sundþjáifun
var þá ekki til og ef félögin
vissu af sundfærum mönnum
hlupu þau af stað til þess að
fé þá til að synda fyrir sig
og krækja þannig f stig á
bessu Allsherjarmóti!
Uppúr þessu var svo farið
að efna til sérstakra sundmóta.
"kriðsund alltof
fitt
Ég æfði af kappi næstu árin
og vann íslendingasundið 192'?,
og næstu tvö árin á eftir. ís-
lendingasund var kallað 500
m sund frjáls aðferð. Það þýddi
að menn máttu nota hvaða
sundaðferð sem þeir vlldu. Yf-
irleitt var notað bringusund,
og til var bað að menn hvíldu
sig á hliðarsundi.
Sá sem sigraði í því sundi
fékk sæmdarheitið „Sundkóng-
ur íslands".
I þá daga var álitið að skrið-
sund væri svo erfitt að ekki
kæmi til mála að nota skrið-
sund í svona löngu sundi. 1
hæsta lagi væri hægt að halda
út með þeirri sundaðferð svona
100 metra!
Jónas Halldórsson afsannaði
þessa kenningu eftirminnilega.
Þegar hann kom fram á sjón-
arsviðið með sitt skriðsund
vann hann örugglega, og það
þótt ég væri á mettíma á
bringu-sundinu.
Nokkur met hef ég víst sett,
man þó að það þótti ótrúlegt
þegar ég bætti 200 m metíð á
bringusundl um 12 sek. og synti
þá á 3.26. Ég man líka að ár-
angur minn í 200 m 1928 var
sá sami og danska metið, en
þá synti ég i laugunum, en þar
voru of stuttar brautir og mun-
ar það að sjálfsögðu einhverju.
Þá miornst ég þess að hafa
tekið ‘ í kappsundi yfir
Kói. og var efnt til þess
í sambandi við vígslu hælisins
þar, en „Hring“-konur gengust
fyrir því, og varð ég fyrstur, og
fékk pappírshníf að launum.
Leng-st af við
sundkennslu
Ég byrjaði fljótt að leiðbéina
hinum ungu Ægismönnum sem
í félagið gengu og þegar ég
hætti einstaklingskeppni um
1930, tók ég að nota frístundir,
mínar til að annast kennslu'
hjá féiaginu, og anríaðist það
næstu 8 árin. Einnig var ég
um skeið hjá sunddeild KR.
Árið 1933 gerðist ég bað-
vörður í Austurbæjarskólanum,
og síðar kennari í sundi við
sama skóla, og er það enn.
Sundið hefur sem sagt verið
mitt áhugamál allt frá þvi að
ég kynntist þvf 1922.
£
Sundið skakkt byggt
upp
Þú spyrð um sundið £ dag
og framtíð þess. Mín skoðun
er sú, að höfuðorsökin fyrir því
að sundið er í öldudal almennt,
sé það að sundið sé skakkt
byggt upp. Þar á ég við að
félögin eru með börn 9—10 ára
á æfingum.
Reynsla mín í 28 ár er su
Framhald á 10. síðu.
átti að vera 100 m frá rás-
stað. Þar snúið við, og synt
svo til sama lands aftur. Ég
varð annar í sundinu og var
harðánægður með árangurinn.
Sundkóngur Hafnar-
fjarðar 14 ára
Þetta sama haust tók ég þátt
í Hafnarfjarðarmóti og keppti
í fyrsta sinn um titilinn Sund-
kóngur Hafnarfjarðar. Ég átti
að réttu lagi að taka þátt í
drengjasundinu, Jakob sagði við
mjg að ég æ'.tj bara að fara
í flokk fullorðinna, það væri
með þeim eldri. Ég kveið þvi
að Ienda í slíkri hörkukeppni,
féllst þó á það. Þetta gekk þó
betur en mig hafði órað fyrir,
og var ég 2 mínútum á undan
nassta manni!
Þegar ég kom í land var ég
borinn á gullsitói og þótti nóg
um Iætín. Ég fann ékki til að
hér hefði neitt sérstakt skeð,
ég hefði aðeins synt af því ég
hafði gaman af því, og ekkert
annað. Farið hafði verið með
föt mín í Frystibúsið. Sá ég
mér þá leik á borðj að losna
við lætin, og st.ökk í sjóinn og
synti þangað.
Þennan titil varði ég svo ár-
in næstu og vann bikarinn til
eignar.
Þátfáskíl I lífi mínu
og stofnun Ægis
Árið 1925 verða ýmsar breyt-
ingar hjá mér. Ég tek til að
læra málaraiðn í Reykjavík.
Jón Oddgeir Jónsson vinnur að
því að stofna Skátafélag Hafn-
arfjarðar, og var ég einn með-
al þeirra. Þetta þýddi að nokk-
urt los komst á mig og sundið
galt þess.
En þá var það að Valdimar
Svelnbjörnsson leikfimiskennari.
gerir mér boð að tala við sig.
Þetta samtal við Valdimar má
segja að hafi valdið þáttaskil-
Jón Ingl í hópl nemenda sinna
í
Austurbæjarskólanum fyrir nokkrum dögum. (Ljósm. Þjóðv. A.K.).
Margur strákurinn hefur lært
að synda hjá Jóni Inga.
um í lífi mínu, og er ég alltaf
þakklátur Valdimar fyrir það.
Það sem Valdimar vildi mér
var það að spyrja mig hvort
ég vildi ekki taka þátt í næsta
sundmóti, og hefja þegar æf-
ingar í því augnamiði.
Ég fer að velta þessu fyrir
mér, læt tilleiðast, og byrja
æfingar af krafti. Ég tók svo
þátt í mótinu en rrian ekki a-
rangur eða röð. En þar hitti
ég marga af félögunum, sem
áttu síðar eftir að stofna Ægi.
og á leiðinni frá sundmótinu
var ekki um annað rætt en
stofnun sundfélags. Man ég að
þar voru t.d. Jón D. Jónsson.
Þórður Guðmundsson og Jón
Pálsson.