Þjóðviljinn - 15.03.1963, Blaðsíða 8

jg SÍÐA
ÞJÓÐVILJINN
Föstudagur 15. marz 1963
GWEN BRISTOW:
F
Un huero — ófrjóvgað egg. Cali-
fomíubúar nota það heiti um
alla sem eru með ljóst hár og
blá augu. Nikolai var mjög
glaður þegar hann sá þig, vegna
þess að þú ert sjaldgæft fyrir-
brigði eins og hann.
— Já, þetta skil ég, sagði Flor-
inda. Hún brosti glaðlega til
hans: — Þú starir líka á mig,
Fagri. Okkur á eftir að koma vel
saman af því að við emm egg.
— Mér líkar það vel, sagði
Fagri risinn blíðlega. — Þú ert
þreytt.
— Auðvitað, sagði Florinda.
Hefurðu nokkum tíma farið um
eyðimörkina?
— Ég enginn hetja, sagði hann.
Ég latur maður, hef aldrei kom-
ið austur fyrir Cajon-skarðið,
langar ekki til þess heldur.
— Þú ert skynsamur náungi.
sagði Florinda.
Risinn sagði við John: — Get-
um við verið með þessum stúlk-
um fram að kvöldmatnum, John?
— Ef þær hafa ekkert á móti
því.
— Auðvitað ekki, sagði Garn-
et. — Fáið ykkur sæti báðir
tveir..
Karlmennirnir settust í þurrt
grasið. Risinn tók höndunum um
hnén og leit upp til Gametar
og Florindu. — Enskan mín ekki
góð, sagði hann afsakandi. —
Hárgreiðslan
P E R M A, Garðsenda 21,
sími 33968. Hárgreiðslu- og
snyrtistofa
Dömur, hárgreiðsla við
allra hæfi.
TJARNARSTOFAN,
Tjamargötu 10, Vonarstræt-
ismegjn Sími 14662.
Hárgreiðslu- og snyrfistofa
STEINU OG DÓDÓ,
Laugavegí 11, sími 24616.
Hárgreiðslustofan
S Ó L E Y
Sólvallagötu 72.
Sími 14853.
Hárgreiðslustofa
AUSTURBÆJAR
(María Guðmundsdóttir)
Laugavegj 13. sími 14656.
Nuddstofa á sama stað.
Fyrirgefið að ég tala ekki rétt.
Ég læri betur. John gaf mér
bók. Ég les bók í allan vetur.
— Hvers konar bók? spurði
Garnet.
Risinn leit á John: — Þú seg-
ir henni það. John. Ég veit ekki
hvemig.
— Það er ljóðasafn, sagði John.
— Það var eina bókin sem ég
fann. Það er ekki svo mikið um
bækur í Califomíu.
— Þakk fyrir, sagði risinn.
Hann brosti feimnislega til Gam-
etar og Florindu. — Mig langar
tala meira við ykkur ef ég má?
Þið kennið mér tala betur.
— Auðvitað, sagði Gamet. —
En þér talið ágætlega nú þegar.
Hve lengi hafið þér talað ensku?
— Ég hafði — hvað heitir það,
John? Þegar ég var lítill dreng-
ur?
— Heimiiiskennara.
— Það er rétt. Heimiliskenn-
ara sem talaði ensku. En ég var
þá mjög lítill. Ég gleymdi ensku.
í Ross virkinu tölum við rúss-
nesku. Við lærðum líka taia
spænsku, því að við keyptum
mat frá ranchos. En ég tala
ekki neitt ensku fyrr en ég hitti
John og hann kenndi mér aftur.
— Áttirðu lengi heima í Ross
virkinu? spurði Florinda.
— Já. Pabbi minn, hann var,
í hernum. Her sarsjns. Þegar óg
var lítill drengur, átta ára, þá
sendi sarinn . lítinn her.. til að
passa skinnastöðvar í Ameríku.
Þær eru margar. Frá Ross virki
í Californíu og til Alaska.
Mamma mín var dáin og pabbi
minn fór með mig til Ameríku.
— Og varð faðir þinn hér um
kyrrt? spurði hún.
— Nei, pabbi minn, hann dó
líka. Þegar við vomm í Ross
virki varð hann mikið veikur.
Skipið varð að fara til Rúss-
lands án hans. Og þegar skipið
var farið, þá dó pabbi minn. Og
ég varð kyrr í Ross virki. Ég
vann með mönnunum. Við veidd-
um sel og otur og ræktuðum
jörðina til að fá mat handa
rússum í Alaska.
— En komu ekki fleiri skip
frá Rússlandi?
— Jú, skip koma þriðja eða
fjórða hvert ár að sækja skinn.
En þeir vildu ekki taka með
lítinn dreng. Og þegar ég var
fullorðinn, af hverju ætti ég þá
að fara? Ég var ánægður i Ross
virki.
— Og hvenær fluttirðu svo
hingað? spurði Florinda.
Hann brosti til hennar. -■— Við
vomm of duglegir. Skinnin
minnkuðu. Fólkið vildi fara frá
Ross virki og til stöðvanna fyr-
ir norðan. Það var meira skinn.
Allt var selt manni frá Sviss.
Hann hét Sutter. Hann á Sutter
virki við amerísku ána. Veiði-
menn okkar fóru til Alaska en
ég vildi ekki fara til Alaska.
Mér líkar vél í Califomíu. Og
svo fór ég til Los Angeles og ég
var skírður aftur og þeir létu
mig hafa rancho. Ég átti naut-
gripi. Fólk hló að mér. Kanar
segja ég sé villimaður og cali-
fomios segja ég er ófrjóvgað
egg. Og einn daginn fór ég með
húðimar mínar til Abbotts í Los
Angeles og sá sem staflaði húð-
unum var John. Ég hjálpaði hon-
um að stafla. John kallaði mig
ekki villimann eða ófrjóvgað
egg. John var óvenjulegur mað-
; ur. Við urðum vinir.
— Ég var nýkominn hingað,
sagði John, — og ég var í örg-
ustu vandræðum með spænsk-
una. Nikolai talaði spænsku eins
og innfæddur og við urðum sam-
mála um að hann kenndi mér
spænsku og ég kenndi honum
ensku. Það er allt og sumt.
Hann talaði í léttum rómi. En
fallegi risinn horfði ástúðlega á
hann og Gamet fann að með
þeim var djúp vinátta. Það virt-
ist næstum undarlegt að John
skyldi eiga reglulegan vin. Ris-
inn hafði sagt að hann væri
óvenjulegur maður. Hann var
alinn upp hjá hálfsiðuðum veiði-
mönnum frá Sfberiu og hafði
verið feiminn við dökku, stoltu
landeigenduma. En John hafði
ekki gert gys að honum. Hún
óskaði þess með sjálfri sér, að
Oliver hefði ekki kallað hann
villimann. John hélt áfram:
— Því miður hefur Nikolai
ekki gefizt mörg tækifæri til að
æfa þetta nýja tungumál á sama
hátt og ég æfði mitt. Ég neyð-
ist til að tala spænsku á hverj-
um degi við það fólk sem ég
hitti, en hann getur ekki talað
ensku nema við bandarikjamenn-
ina.
— En ég læri, sagði fallegi
risinn alvarlegur í bragði. — Ég
hrifinn af könum.
Þjónustustúlka gekk að eiki-
tré skammt frá þeim og sló í
bjöllu sem hékk í einni af grein-
unum. Þegar hljóðið barst út
um ranchóið, hrópuðu karlmenn-
imir upp yfir sig og John og
risinn stóðu á fætur.
— Kvöldmatur, sagði risinn.
í hrifningu sinni lagði hann báða
hrammana um mittið á Gamet
og lyfti henní eins og brúðu hátt
í loft upp. Hún hrópaði upp yfir
sig í skelfingu. — Vertu stilltur,
Nikolai, sagði John en hann var
hlæjandi, og þegar Nikolai setti
Gametu niður, sá hún að Oliver
kom í áttina til þeirra og hann
var hlæjandi líka. Meðan Gam-
et tók andköf, ávarpaði Oliver
Nikolai á spænsku.
Hann hló og svaraði honum
einhverju. Oliver tók undir hand-
legginn á Gametu og þegar þau
gengu í áttina að matborðunum,
spurði hún:
— Lætur hann oft svona?
— Hafðu ekki áhyggjur af
honum, sagði Oliver. — Hann
er meinlaus eins og bam. Og
meðal annarra orða, vertu ekki
hrædd þegar þú sérð hann borða.
Borðum var slegið upp utan
dyra og beggja megin við þau
voru baklausir bekkir. Karl-
mennimir hoppuðu yfir bekkina
tjl að fjnna sér sæti.
Þau snæddu nautakjöt og
baunir og þrúgur og olífur og
appelsínur. Þau borðuðu egg,
tortillur, þykkar brúnar brauð-
sneiðar, skrýtna en Ijúffenga
rétti úr maísmjöli með pipar og
lauk. Þau drukku súkkulaði úr
þykkum bollum eða rautt eða
hvítt vín úr flöskum eða hið
sterka mexíkanska aguardiente.
Kjötið var seigt, því ■ að naut-
gripirnir í hlíðunum gengu alveg
sjálfala. Enginn skipti sér af
þeim nema einu sinni á ári þeg-
ar þeim var smalað saman. En
kjötið var gott. Borðbúnaðurinn
var úr litsterkum leir. Hnífamir
voru úr málmi en gafflar og
skeiðar úr homi. Þau voru því
mjög létt, en ekki vandmeðfar-
in.
í fyrstu mataðist Garnet af
svo mikilli lyst, að hún tók
ekki eftir neinu í krjngum sig.
En eftir stundarkorn fór hún að
borða hægar og þá sá hún að
risjnn sat beint á móti hennj
við borðið. Oljver hafðj reynd-
ar aðvarað hana, en þó starði
hún agndofa á hann.
Hann hafði tekið ofan hanzk-
ana og brett upp bláu silkilín-
ingarnar. Um hálsinn hafði
hann bundið stóran, hvítan
klút. i hendinni hélt hann á
þykku kjötstykki, sem hann beit
í með tönnunum. Með þessu
borðaði hann stykkj af brúnu
brauði og drakk flösku af rauð-
víni. Síðan tók hann steiktan
kjúkling. Fyrst braut hann af
vængi og fætur og borðaði. síð-
an tók hann kroppinn milli
handanna og nagaði kjötið af.
Með kjúklingnum borðaði hann
baunir úr skál og maísbúðing,
þá notaðj hann skeiðina. sem
Hún sneri sér frá mér, skrúf-
aði frá krana og þvoði sér um
hendurnar. Hvað 'átti það að
þýða? Varla var hún óhrejn
eftir samkvæmið. Hún þurrkaði
sér ótrúlega vandlega á eldhús-
handklæðinu. Svo leit hún á
mig. 'Nú hafði hún nokkurn veg-
inn vald yfir röddinni: ,,Hvað
er að sjá þig? Gaztu ekki farið
í náttfötin þín? Það tíðkast
hvergi nema á bíó, að húsbónd-
inn vaði um íbúðina á nærbux-
unum. Fékkstu þér nokkra
hressingu?
Hún tók innkaupatöskuna sina
upp af gólfinu, opnaði hana,
náði í saumadótið og gekk frá
því inni í kommóðuskúffu. En
ég laumaðist til að leita mér
að hreinni skyrtu og skárri
buxum. Ég hef nefnilega þann
veikleika að halda mér til fyrir
konunni minni, þegar ég er
heima. En andlitið, sem ég sá í
speglinum, var náttúrlega ekki
laglegt. Ég heyrði brothljóð um
leið og ég kom fram í eldhús-
ið.
„Bara vatnsglas," sagði hún.
,,Ja, þvílíkt, ég er þó ekki vön
að brjóta.“
Hún hafði gert fleira en að
brjóta þessa stund sem ég var
innl. Eldhúsborðið var hlaðið
krásum. Mjólk, brauð, smjör og
allt, sem verið hafði í ísskápn-
um til bragðbætis, var komið á
borðið. Og suðuhljóð heyrðist í
katlinum.
Við settumst. Bæði svöng. Ég
leit á eldhúsklukkuna. Hún var
að ganga fjögur. Konan horfði
á mig og dró andann djúpt:
„Þessu gleymi ég aldrei. Ég kom
inn í eldhúsið og kveikti. Ætl-
Andrés fliskar ekki baun.
En hvað segirðu um þcssa
stærð?
SKOTTA
Þú nærð af þér skegginu, pabbi. Þetta er einmitt sama rakvélin
og mamma notar tiil þess að skerpa blýantana með.
aði svo rakleitt inn í herbergið.
Þá heyri ég, að einhver er inni.
Heyrði greinileg'an andardrátt!
Þú úti á sjó! Innbrotsþjófar
leggjast ekki út af 0g sofna.“
„Og stóðstu svo þarna á þriðja
klukkutíma?“
„Já, reyndar stóð ég. Ég veit
ekki hvers vegna. En loksins
hafði ég rænu á að draga stól-
inn undan borðinu og setjast.
Hefðirðu ekki lifið svona út.
Það er óskaplegt að sjá þig,
Friðþjófur minn. Finnurðu ekk-
ert til?
Enn þorði ég ekki að spyrja
hana nánar. hvað valdið hefði
þessari einhæfu lestrarástríðu.
„Hvernig líður Ljúfu?“ spurði
ég.
Sæbjörg brosti: „Hún er alveg
þjáningalaus, og fóturinn verð-
ur víst alveg góður. Ef við eig-
um eftir að eignast dreng, skul-
um við láta hann heita Snorra.
Ertu ekki með því?“
„Jú, elskan mín. Það ákveðum
við hér með.“
Sæbjörg'‘ hélt áfram: „Mig
hefur stundum dreymt, að hún
gæti hlaupið um allt. Ég er
varia farin að átta' mig á þvf,
að ég fái bráðum að sjá það í
vöku. En, heyrðu. þurftu þeir
endilega að setja þessa rauðu
bauga um augun á þér? Fyrr
má nú vera. að mennskur mað-
ur líkisf foryn’ju!“
Hún stóð á fætur. Og meðan
hún bjó til kaffið, spurði hún
greinilega um meiðsli mín, setf-
ist svo hjá mér aftur. Heldur var
hún framlág eftir' vöku og
hræðslu, en að öðru leyti sjálfri
sér H'k í umhyggju sinni fyrjr
mér og barninu. Að lokum á-
ræddi ég að spyrja. ,
(Náðugi lesandi, nú heldur
þú, að sagan sé að lognast
út af. Onei. það versta er eft-
ir).
Ég spurði: „Hvar urðu þess-
ar bðkmenntir á vegi þínum?“
„Hvernig þú spyrð! Alls stað-
ar! Sumt fékk ég á safninu."
„Þarf að keppast svona við að
lesa bækur. sem eru alls sfaðar
til?“
„Þarf! Ég var alein heima og
hafði góðan tíma.“
„A'llavega bækur eru nú til.“
„Það fer, held ég, að verða
of mikið sagt að allavega bæk-
ur komi út. Sögur eru að verða
hver annarri líkar. Og fólk vill
hafa þær þannig, að það viti
strax, hvernig þeim lýkur. Þær
bækur, sem ekki eru um ber-
rassað fólk, eru um vofur“.
„Ekki þó sögurnar þínar. Seg-
ir þú ekki. að þær séu um rang-
lætið. Þig er alltaf að droyma
um að útrýma einhverju rang-
læti.“
Sæbjörg stundi við: „Hvernig
hefur þeim líka farnazt. sögun-
um mínum. Sú fyrri gerðist á
hundrað árum. Þeim líkaði það
illa. Þeir sögðu. að það dragi
úr allri spennu að teygja sögu
yfír heilg öld, fólk heimtaði
meiri spennu. Þeir sögðu líka,
að ekki hefði lifið verið svona
dapurlegt — nei, „trist“ sögðu
þeir og eitthvað fleira á út-
lenzku. Ég sagði. að öldin hefði
veríð mörgum dálítið erfið. Þeir
sögðu, að það mætti liggja á
mj.lli hluta, en bentu rnér á tvo
merkismenn, sem ég gætj samið
sögu um, fyrst ég væri gefin
fyrir gamlar sagnir. Þeir full-
yrtu, að kvenhylli þessara
manna hefði fyllilega staðið á
sporði því, sem vinsælast er í
æviminningum nútímamanna.
Þetta efni sögðu þeir, að al-
menningi væri alltaf jafn kær-
komið. á hver'ju sem ylli utan
lands og innan.“
„En þú fórst þínu fram.“
„Ójá. Og ekki blés byrlegar
í seinna skiptið. Þá lét ég sög-
una gerast nú á tímum, og alla
á einni nóttu. Ég lét suma vera
öndvegismenn og launaði þeim
með ást og tryggð góðra kvenna.
Lesendur eru hrifnir af slíku,
því að þeim finnst þeir þá vera
að lesa um sjálfa sig. Suma
hafði ég þrjóta, og þeir féllu
á sínu eigin bragði. Þá verður
lesandanum hugsað til nágrann-
anna. Þetta fólk lét ég leiða
saman hesta sína og drekka
þrisvar kaffi á nokkrum klukku-
tímum. En ekkert dugði. Enginn
vildi gefa þetta út. Þeir sögðu
bara, að ég ætti að venja mig
af því að hafa skoðanir á öllum
sköpuðum hlutum. Ég greip
fram í og sagði, að sagan væri
alveg laus við kommúnisma. En
þeir sögðust bara ekki vilja
neinar skoðanir.“
„Þetta höfum við o'ft talað
um, eins og þú veizt,“ sagði ég.
„Og ég hef alltaf verið þér
sammála. En, hvað kemur þetta
vofum við? Þú ætlar þö ekki að
fara að segja hinduTvitnasögur?“
„Sögur? Nei, ekki sögur fyrst
um sinn. Ég ætla að semja nokk-
urs konar doktorsritgerð um
vofubækumar. Og hún á að
vera metsölubók.“
„Ætli þeir kunni nú ekki bet-
ur við, að sérfróðir menn fjalli
um annað eins og þetta.“
„Nei, það kunna þeir einmitt
alls ekki við. Þeir styrkja mfenn
hópum saman til að læra bók-
menntir. En það eru aðrir, sem
semja bókmenntasögur og dæma
skáldskap. Ég veit. hvað ég
syng.“
„Jæja, þá. En ætlarðu að vera
með eða móti draugatrú?“
„Hvemig spyrðu? Það hefur
enginn neitt upp úr þvi að vera
á móti henni. Ég ætla að vera
svo rækilega með hennj, að ég
stórgræði og geti gefið sögurn-
ar mínar út á eigin kostnað.”
„Ætlarðu að vera dulræn
sjálf?“
„Nei, það held ég ekki. Þess
er ekki krafizt. Ég ætla bara
að trúa öðrum.“
„Ég er hræddur um að það
sé ekkert grín, Sæbjörg mín, að
þú trúir hinu og þessu. Þú
sazt þarna i eldhúsinu fram á
miðja nótt. vegna þess. að þú
hélzt. að afturganga væri í
svefnherberg!nu.“
„Þú mátt hlæja. Hvað átti
ég að halda? Ég heyrði andað.
Hver átti að anda inni í auðri
íbúðinni? Ég ættj annars að
segja frá þessari „reynslu". en
sleppa þvi. að þú komst þarna
ljóslifandi."
Ég varð hinn versti: ,,Þú læt-
ur það ógert að fara að ganga
ljúgandi.“
„Þá það,“ sagði konan dauð-
y.yfjuð. — Framhald.