Þjóðviljinn - 03.04.1963, Blaðsíða 8

w
g SÍÐA
MðDVILIINN
MiðviJcodagur 3. april I&63
Björn Jónsson, skólastjóri, Vík:
Höfn við
Dyrhólaey
er lausnin
Frá Dyrhólaey.
Margt og mikið heíur verið
raett og ritað á undanförnum
árum um jafnvægi í byggð
landsins. Ekki verður því hald-
ið fram með sanni, að látið hafi
verið sitja við orðin tóm. Víst
hefur margt verið vel unnið i
þessum efnum. Mætti finna
þeim orðum stað með mörgum
dæmum, þótt hér verði látið
kyrrt liggja, enda blasa stað-
reyndimar við augum hvar-
vetna.
En flestir eða allir, sem um
þessi jafnvægismál hafa fjall-
að, virðast álíta, að þau snerti
fyrst og fremst Austur-, Norð-
ur- og Vesturlandi. M.ö.o., það
er áreiðanlega hefðbundið álit,
að þegar talin er nauðsyn að
halda við jafnvægi í byggð
landsins, þá taki sú nauðsyn
f>rst og fremst til aðgerða, sem
stuðla að blómlegu atvinnu'ífi
í fyrrnefndum landsfjórðungum.
Nú fer því auðvitað víðsfjarri,
að ég telji, að nokkuð hafi
verið ofgert í þessu efni. Með
örfáum undantekningum, hefur
atvinnuuppbyggingin í þessum
fjórðungum verið sjálfsögð og
jákvæð, að mínum dómi, og
ber að halda áfram því verki
með atorku og fyrirhyggju.
En atvinnuuppbygging í ein-
um landshluta má ekki vera á
kostnað annarra handshluta eða
byggðarlaga. Sú hefur þó orðið
raunin á, að einn landshluti
virðist hafa gleymzt í öllu jafn-
vægisskrafinu. Á ég þar við
austurhluta Suðurlandsundir-
lendis, sérstaklega Vestur-
Skaftafellssýslu. Ég fæ ekki
betur séð, en að peningaflóð
eftirstríðsáranna hafi runnið
hjá garði Vestur-Skaftfellinga,
þegar frá eru talin framlög til
vegá og brúa, sem að visu hafa
verið há, eins og alþjóð er
kunnugt, vega óivenjulegra nátt-
úruhamfara. En auðvitað er, að
menn lifa ekki á vegum og
brúm einum saman, þótt þeir
hlutir séu mikilvæg undirstaða
alira framfara.
Þegar rætt er um jafnvægi i
byggð landsins, getur ekki ver-
ið átt við það eitt að halda við
sömu íbúatölu í einstökum
landshlutum. Við hitt hlýtur að
vera átt, að þannig sé búið að
atvinnulífi hinna ýmsu héraða,
að þau geti tekið við hæfilegri
fjölgun íbúanna, svo að hinni
uppvaxandi kynslóð gefist kost-
ur á að setjast að í sinni
heimabyggð, stofna þar heimili
og eignast börn og buru við
ekki lakari lífsskilyrði en ann-
ars staðar tíðkast.
Og hvernig er þá ástandið
hér í sýslu l þessúm efnúm?
Ég hika ekki við að svara, að
það sé mjög slæmt. Auðvitað
þekki ég bozt-til hér í Vik, pg,
þar er ástandið í stuttu máli
þannig, að heimilisfeður hafa
allflestir sæmilega atvinnu, en
unglingar og aðrir lausamenn
litla eða enga, nema svo sem
mánaðartíma í sláturtíðinni á
haustin. Afleiðingin af þessu
verður sú ,að svo að segja hvert
einasta heimili hlýtur að sjá á
bak börnum sínum á annað
landshorn, þegar er þau hafa
náð fermingaraldri. Heima-
byggð þeirra hefur ekki not
fyrir starfskrafta þeirra, og þá
Körf u knattleikslið
frá Skarphéðni
Líið umf. Skarphéðins á körfuknattleiksmótinu.
Héraðssambandið Skarphéðinn
séndi í fyrsta sinn í ár lið til
keppni á Islandsmeistaramótinu
í körfuknattleik. Liðið keppti í
I. flokki og verður frammistaða
þess að teljast góð. Það vann
u.m.f. Skallagrím, tapaði með
mjög litlum sitgamun fyrir KU.
og tapaði fyrir íslandsmeistur
um Ármanns í þessum flokk'
Piltarnir sýndu mcð þcssur'
árangri, að þeir eru fyllileg'
hlutgengir til keppni á Islands-
mótinu, og verður vonandi á-
framhald á slíkri þátttöku.
Körfuknattleikur er iðkaður
á þrem stöðum í Árnessýslu:
Laugarvatni, Selfossi og í
Hreppum. Lið frá þessum stöð-
um taka þátt í Körfuknattleiks-
móti Skarphéðins, sem hefst
innan skamms.
Myndin er af liði Skarphéð-
ins, sem keppti síðasta leikinn
á íslandsmótinu, og eru leik-
mennirnir þessir: Jóhannes Sig-
mundsson, Magnús Sigurðsson.
Bjami Einarsson, Valgeir Jóns-
son, Ingólfur Bárðarson, Egill
Thorarensen, Þórður Ólafsson
og Guðmundur Amoldsson.
hljóta þau að axla sín skinn og
leita sér fjár og.frama í nýjum
heimkynnum.
Það liggur í auigum uppi, hvi-
lík blóðtaka það er byggðarlög-
um og héruðum að missa
ækufólkið burt. Allt verður
kalt, dautt og doíið, þar sem
æskuna vantar. Líf eldra fólks-
ins missir tilgang, er það sér
unga fólkið hverfa á braut um
leið og það hefur alitið bams-
skónum. Strit og stríð eldri
kyíislóðarinnar sýnist eins og
unnið fyrir gýg. Enginn af eft-
irkomendunum tekur við hús-
um og öðrum verðmætum, sem
oft eru hinn eini sýnilegi á-
vöxtur ævistarfsins. Foreldram-
ir standa eftir á hallandi sumri
lífs síns, eins og laufi rúnar
bjarkir, sem aldrei laufgast að
nýju.
Þessi ömurlega dregna mynd
er ekki tilbúin, hún er raun-
sönn, því miður. Mér er auð-
vitað fullkunnugt um það, að
víðar er pottur brotinn í þess-
um efnum en í Vestur-Skafta-
fellssýslu. Þess vegna hafa heil-
ar byggðir farið í eyði víða um
land. Svo hlýtur og að fara hér,
ef þessu vindur fram.
Ég þykist vita, að til séu svo
kaldrifjaðir menn, að þeir
skeyti engu þessari þróun, jafn-
vel fagni henni. Slíkir menn
eru tæpat viðræðuhæfir. Þess-
vegna mun ég ekki hér færa
rök fyrir tilverurétti byggðar
í Vestur-Skaftafellssýslu. Þess
í stað vil ég leyfa mér að varpa
fram þeirri spumingu, hvort
nokkuð sé hægt að gera til
þess að sporna við þeirri fram-
vindu, sem hér hefur verið
lýst.
Flestir, sem velta þessari
spumingu fyrir sér í alvöru,
munu verða sammála um það,
að atvinnuleg vandamál Vestur-
Skaftafellssýslu verði ekki leyst
til frambúðar nema á einn hátt:
Með því að byggja hér höfn.
Með svo að segja allri strand-
lengju sýslunnar eru fengsæl
fiskimið. Vestur-Skaftfellingar
eru líkt settir og karlsdæturnar
í ævintýrinu, sem sátu með
krásadiskana í kjöltunni, en
báðar hendur bundnar á bak
aftur. Þeir sjá flotann að veið-
um daglega skammt undan
landi, en geta enga björg sér
veitt, með fjötra hafnleysisins
á höndunum. Þeim er sýnd
veiðin, en ekki gefin. Þeir
þurfa jafnvel að sækja fisk
á matborð sitt vestur i Þorláks-
Framhald á 10. síðu.
Fundur kjördæmisráðs
Alþýðubandalagsins I
Suðurlandskjördæmi
Kjördæmisráð Alþýðubanda-
lagsins í Suðurlandskjördæmi
kom saman til fundar á Sel-
fossi sunnudaginn 24. marz s.I.
til þess að ræða um framboð
við alþingiskosningamar á vori
komanda, og annan undirbún-
ing í sambandi við þær.
Fundurinn var vel sóttur, og
ríkti á honum algjör einhugur
og áhugi um að vinna að sem
beztum sigri Alþýðubandalags-
ins í næstu kosningum.
Á kortinu sést þjóðvegakerfi landsins eins og það er nú i megindráttum. Spölurinn sem á vantar
að vegakerfið nái saman í hringveg er nú um 120 km. Einnig er teiknuð inn á kortið sjóleiðin
Vestmannaeyjar—Þoriákshöfn og sést giöggt hve sú leið er margfait styttri en leiðin fyrir Reykjanes.
Samgöngumál
Sunnlendinga
I síðustu Suðurlandssíöu var
greint frá nokkrum mikilvæg-
um tillögum til endurbóta f
samgöngumálum Suðurlands,
er Kari Guðjónsson hefur flutt
á þess þingi, en eftir var að
skýra nánar frá einni tillögu
Karls, um lánveitingu til byrj-
unarframkvæmda við brúargerð
á Ölfusá hjá Óseyrarnesi, en
meðflutningsmenn að þeirri til-
lögu vonx þeir Ágúst Þor-
valdsson og Björn Fr. Bjöms-
son.
Suðurlandssíðan birtir að
þessu sinni yfirlitskort um
vegakerfi landsins eins og það
er nú í megindráttum, og þykir
okkur rétt að rifja upp um
leið efnisatriði þeirra merku
tillagna til úrbóta í samgöngu-
málum, sem skýrt var frá í
síðustu Suðurlandssíðu.
Opnun vcgarsambands milli
Fljótshverfis og Suðursveitar
Karl Guðjónsson og Lúðvík
Jósefsson flytja tillögu til
þingsályktunar um at'hugun á
opnun vegarsambands mjlli
Fljótshverfis í V.-Skaft. og Suð-
ursveitar í A.-Skaft. — Eins og
glöggt sést á vegakortinu er
hér um að ræða allmikla vega-
lengd, nánar tjltekið um 120
km., en mun þó styttast veru-
lega á næstu árum, vegna á-
ætiaðra framkvæmda þarna.
Verstu farartálmarnir á þess-
ari Jeið eru Núpsvötn og Skeið-
ará, en flutnmgsmenn lillög-
unnar benda á, að ekki er ólik-
legt að takast megi að sigrast
á þeim erfiðleikum, sem þessi
vatnsföll valda. Ef takast mætti
að opna þessa leið, er jafnframt
kominn hrjngvegur um allt
landjð. Ýms afskekkt byggðar-
lög væru um leið komin í þjóð-
braut, og ekki er að efa að
þessi leið yrðj mjög vinsæi af
ferðamönnum, því að hún kæmi
tll með að liggja um einhver
fegurstu og sérkennilegustu
héruð landsins. Jafnframt
mundi opnast örugg leið til
Austfjarða. en þetta mundi
stytta landleið frá Reykjavík
til suðurfjarðanna um allt að
helming, eða 500 km.
Þjóðvegjr í gegnum
kauptún
Þá flutti Karl Guðjónsson
frumvarp um breyting á vega-
lögum, þess efnis, að vegir
gegnum kauptún og þorp. þar
sem umferðin er að meirihluta
í þágu annarra en viðkomandi
staða, skuli teljast til þjóðvega.
En í núgildandi vegalögum er
viðkómandí bæjar- og sveitar-
félögum lagt á herðar að ann-
ast viðhald og endurbætur
slíkra vega án tiilits til að-
stæðna. Jafnframt verði lögð
áherzla á að gera slitlag úr
varanlegu efni á þessa vegi svo
fljótt sem unnt er, þar sem um-
ferðarþunginn er mestur. — Er
hér um að ræða mikið hags-
muna- og réttlætjsmál fyrir
mörg kauptún. þar sem svo
hagar til að þjóðvegur liggur
í gegnum.
Nýtt starndferðaskip á
Ieiðina Vestmannaeyjar —
Þorlákshöfn
Nýlega flutti Karl Guðjóns-
son einnig frumvarp um bygg-
íngu nýg strandferðaskips. sern
Framhald á 10. síðu.
Þorraþankar
Gunnar Friöberg.
Það sumar er síðast vér
kvöddum
sólinni oss nálega rændi,
þá glóðu ei geislar í höddum
né glitraði auga þitt frændi,
nei þoka og þungbúnir dagar
þjökuðu búendur sveita,
sólarþurrð sálirnar bagar
sízt myndi bóndi því neita.
Því létu fána sinn falla
fjölmargir sveitanna bændur
hugdapur horfði til fjalla
heiðríkju búandinn rændur.
Auglýst var óðal til sölu,
áhöfn og búslóðin lika.
höldamir týna nú tölu,
trega ég framþróun sHka.
Áhöfn um eigendur skipti
annað hvort iífs eða dáinn,
gætanda garðurinn svipti
gengur 1 fortiðar sjáinn
Fúnandi falla til moldar
forgörðum góðbænda setur,
e.yðingu íslenzkrar foldar
enginn til peninga metur.
Gengna stund grátum vér eigt
gagnar slíkt fáum til bóta,
þegar á deyjanda degj
dóminn skal framtíðar hljóta.
Frjálslega fánann skal bera
fegurð han= máltuga gerum.
Reynum að verða1 og vera
verðug þess nafns sem vér
berum.
Skáluni, þvl skammdegið líður,
skuggamir feimnir til- baka
draga sig. dásamleg bíður
drottningin völdin að taka.
Senn kemur sumarið únga
'sólin þá jörðina vekur,
aftur. af dásvefni drunga
dofann úr æðunum hrekur.
Þegar sá flúinn er fjandi
sem fjötrunum sveitirnar
bindur,
veldur í lýðfrjálsu landi
lognbáru útlhafsins vindur.
Samhuga sigra þá vinna
sveitanna hugdjörfu bændur,
ónumdar auðlindir finna,
enginn skal gleði þá rændur.
Onmnr PHfSbprc.
Ílutt að Hvoli a þorrablóti
Búnaðarfélags Hvolhrepps
í febrúar 1963.