Þjóðviljinn - 31.05.1963, Blaðsíða 6

6 SIÐA------------------WÓÐVIUINN---
Sigur Kommúnistafiokks Ítalíu
hans fyrir verkalýðshreyfingu
• Hinn víðkunni franski blaðamaður K. S. Karol hefur átt viðtal við Palmiro Togliatti,
leiðtoga ítalskra kommúnista, um hinn mikla sigur þeirra í síðustu þingkosningum, orsakir
hans og afleiðingar. Viðtalið
þýtt úr málgagni Togliattis,
yj
birtist í
rUnitá“.
„The New Statesman“ og „L’Express“, en er hér
Milli fyrirsagnir og feitletranir eru Þjóðviljans.
— Flokkur yðar vann
miklnn sigur í þingkosning-
nnum 38. april, enda þótt
ílestir erlendir fréttaskýr-
endnr hefðu haldið þvi
fram, að stjórnarflokkarnir
myndu hagnast á hinni öru
efnahagsþróun á ltaliu sið-
nstn árin — hinu margum-
rædda ítalska efnahagsundri.
Hvernig skýrið þér þessi ó-
væntn kosningaútslit?
— Þessi úrslit komu aðeins
þeim á óvart, sem ekki höfðu
krufið til mergjar hið raun-
verulega þjóðfélagsástand á
Italíu og ekki kynnzt hvað ít-
ölskum aimenningi býr í
brjósti.
Ör þróun
A Italíu á sér nú stað ör
þróun sem er að gerbreyta
efnahags- og félagskerfi lands-
ins. En þessi þróun verður tvi-
þaett, vegna þess að hún fer
fram f þjóðfélagi, sem auð-
hringavaldið og fhaldsöfl
drottna yfir. A annan bóginn
búa nú hundruð þúsunda
kvenna og karla við nýjar að-
stæður og eru ekki lengur háð
þeim tengslum og höftum sem
bundu þau áður við gamalt
skipulag og þau taka nú að
hugsa ráð sitt að nýju. I bessu
fólki vaknar þrá eftir betra
lífi og réttlátara þjóðfélagi.
Leið þess liggur þannig til
vinstri. A hinn bóginn hefur
efnahagsþróunin einmitt magn-
að vandamálin, misskiptinguna,
andstæðumar, hið augljósa
ranglæti, sern kemur þyngst
niður á verkalýðnum. Hin
gömlu þjóðfélagsform eiga ekki
lengur við þetta nýja ástand.
Það verður þannig til voldug-
ur aflvaki til endumýjunar á
þessum þjóðfélagsformum. Þessi
aflvaki á rætur sínar í verka-
lýðnum, í öllum þorra bænda,
miðstéttunum í borgunum,
menntamönnum, þeim verka-
mönnum sem neyðast til að
flýja átthagana í atvinnuleit, í-
búum suðurhéraðanna og eyj-
anna. Þessi þróun stefnir jöfn-
um höndum að umbótum og
byltingu. Hún er umbótakennd
af því að hún felur 1 sér á-
kveðnar kröfur, lýðræðislegar
að eðli og félagslegar að inni-
haldi; hún er byltingarkennd af
því að hún rekst á andstöðu
ráðandi stéttar, sem er tamm-
íhaldssöm. Þessi þróun leiðir
þannig af sér kröfu um að
nýrri stétt verði falin forráð
fyrir landinu.
Hinn mikli sigur flokks okk-
ar er augljós afleiðing af þessu
ástandi. Flokkur okkar hefur
það markmið að koma á þjóð-
félagi sósíalismans, en við höf-
um gengið fyrir fólkið með þá
stefnuskrá að við ætlum að
ryðja því þjóðfélagi braut með
því að fullnægja kröfum þess
um aukið lýðræði og þær fé-
lagslegu umbætur sem velferð
verkalýðsins er komin undir í
dag og eru einnig forsenda
þess að hann taki stjóm þjóð-
félagsins í sínar hendur.
Stjórnmálakreppa
Sigur okkar getur talizt upp-
haf harðrar stjómmálakreppu
sem á vafalaust eftir að verða
afdrifarík.
— Þér hafíð nýiega lýst
yflr að flokkur yðar sé fús
til þátttöku í nýrri meiri-
hiutastjórn. Hvaða skil-
yrði mynduð þér setja fyrir
stuðningi við slíka stjórn?
Að hvaða leyti eru kröfur
yðar frábrugðnar þeim
kröfum sem Pietro Nenni
hefur sett fram fyrir hðnd
sósíalistanna?
— Til þess að við veitum
ríkisstjóm beinan stuðning
(greiðum henni atkvæði) eða ó-
beinan (sitjum hjá) munum
við krefjast fyrst og fremst, að
hún íylgi friðarstefnu. Sú
stefna gæti, eins og nú horfir,
verið fólgin í þv£, að hafnað sé
kjamorkuvígbúnaði á Italíu, að
fallizt sé á hugmyndina um
stórt kjarnavopnalaust svæði í
Evrópu og á tillöguna um
griðasáttmála milli Atlanzhafs-
bandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins. Hér væri einnig um
að ræða kröfu um viðurkenn-
ingu á Alþýðu-Kína og Þýzka
alþýðulýðveldinu.
Hvað viðvíkur stefnunni í
innanlandsmálum og félagsleg-
um umbótum eru kröfur okkar
og sósíalista að mörgu leyti
þær sömu. Sósíalistar krefjast
þess t.d. eins og við að þau á-
kvæði stjómarskrárinnar séu
loks framkvæmd sem gera ráð
fyrir sjálfstjóm einstakra hér-
aða. Þeir krefjast eins og við
að stjórnin láti semja og fram-
kvæmi lýðræðislega efnahagsá-
ætlun, að gerðar séu ráðstafan-
ir til að leysa hin miklu vanda-
mál sem skólamir eiga við að
stríða, húsnæðismálin, vandann
sem stafar af mannflóttanum
úr sveitunum; þeir vilja eins
og við að bætt séu lífskjör
verkamanna og heilsufar þjóð-
arinnar og þar fram eftir göt-
unum. Á mörgum þessum svið-
um stendur Ítalía skör lægra
en samboðið er siðmenntuðu
þjóðfélagi. Félagar okkar, sós-
íalistamir, féllust íyrir kosn-
ingamar á áætlun um ráðstaf-
anir í landbúnaðarmálum, sem
við höfnuðum, vegna þess að
í henni var ekki gert ráð fyrir
lausn alvarlegasta vandamáls-
ins, afnámi leiguliðaþrælkunar-
innar sem öllu máli skiptir. En
nú hafa öll bændasamtökin
hafnað þessari áætlun og sós-
íalistarnir lýsa líka yfir stuðn-
ingi sínum við stefnuskrá þess-
ara samtaka, sem við styðjum
heils hugar.
Þegar allt kemur til alls miða
kröfur okkar og sósíalista um
efnahags- og félagsumbætur í
sömu átt og eru oft samhljóða.
En auk þess er það á allra vit-
orði að í sjálfu forystuliði
vinstrimanna í kaþólska
flokknum gætir svipaðra við-
horfa. Ef sigrazt verður á hin-
um andkommúnistísku fordóm-
um. en það er einmitt megin-
hugsunin að baki tilboði okk-
ar um aðild að ríkisstjóm,
leiddi það af sér myndun öfl-
ugrar fylkingar sem hlynnt
væri djúptækri endumýjun
alls þjóðlífsins og opna myndi
leiðir til að tryggja fram-
kvæmd þeirrar endumýjunar.
En því miður virðist sem nú-
verandi ráðamenn Kristilegra
demókrata stefni í gagnstæða
átt. Þeir gera sér tálvonir um,
að þeir geti fundið leið út úr
ógöngunum með íhaldsþrjózku
og ofsafengnum andkommún-
isma. Það er verst fyrir þá
sjálfa. Þegar öllu verður á
botninn hvolft munum við
verða þeir sem högnumst á því
sem hinir ætlast nú fyrir.
Sókn verklýðsins
— Xcljið þcr að áhrifa
af sigri ykkar muni einnig
gæta í öðrum löndum? Og
hvert ætti að vcra hlutskipti
kommúnistaflokka á vestur-
Iöndum, í ríkisstjórn eða
utan?
— Ég er þeirrar skoðunar að
kosningasigur okkar hafi mlkla
alþjóðlega þýðíngu sem Iiður í
nýrri sókn verkalýðsins og
allra lýðræðisafla í löndum
V estur-Evrópu.
Það eru miklar blikur á lofti
í þessum löndum og jafnvel
geigvænlegar hættur á ferð-
inni. Lýðræðisstjómarfari
þeirra er ógnað bæði vegna
þess að ódulbúnar afturhalds-
stjómir sitja sem fastast að
völdum (eins og á Spáni og í
Portúgal) og hins að stjómar-
far valdboðsins færist annars
staðar í aukana svo að lýðræð-
ið er smám saman takmarkað
og fótum troðið. Á alþjóðavett-
vangi er stefnt að því að gera
öll lönd Vestur-Evrópu að
skotmörkum í ragnarökum
kjamorkustríðs. Þjóðir þessara
landa eiga þannig bæði á hættu
að glata sjálfstæði sínu og lýð-
ræðisréttindum og verða svipt-
ar þeim áhrifum sem þaer hafa
haft á alþjóðastjómmál. Á
vettvangi kjarabaráttunnar
hafa hinar miklu vinnudeilur
að undanfömu sýnt mjög
glögglega hin harðnandi átök
stéttanna.
Ég tcl það vera verkalýðs-
hreyfingarinnar, lýðræðisafl-
anna og þá fyrst og fremst
kommúnistaflokkanna að beita
sér fyrir því að þessu ástandi
sé gerbreytt.
Það er okkar hlutverk að
benda þjóðinni á ný stefnumið
stjórnmála- og efnahagsþróun-
ar í því ákveðna skyni að hefja
nýtt þróunarskeið og endur-
nýjun lýðræðisins í óhultum
heimi og friði. Nýju lífi á að
blása í hinar gömlu stofnanir
lýðræðisins og þær vemdaðar
fyrir hvers konar ágengni. En
þær eiga að öðlast nýtt inni-
hald með ákveðnum ráðstöf-
unum sem takmarki og brjóti
niður vald hinna miklu einok-
unarhringa auðvaldsins og
greiði íyrir því að öllu efna-
hagslífinu sé stjórnað í þágu
þjóðarheildarinnar. Þetta merk-
ir að sjálfsögðu spor í áttina
til sósíalismans, en það spor
verður að stíga þaðan sem við
emm nú staddir og með hlið-
sjón af öllum aðstæðum, sem
ríkja í hverju landi.
Til þcss að vcrkalýðshrcyf-
ingunni sé fært að Icysa af
hendi það vcrkcfni scm henni
bcr, vcrður hún að trcysta
cininguna í röðum sínum, bæði
á vettvangi stjórnmálanna og
kjarabarátlunnar. Það cr hlut-
verk kommúnista að gcra allt
sem nauðsyn krefur til þcss að
þessi eining cflist svo fljótt sem
auðið cr i öllum löndum. Það
er mín skoðun varðandi þetta
atriði að við eigum jafnan að
vera reiðubúnir til viðræðna
við þá scm aðhyllast aðrar
stjómmálaskoðanir, cinnig um
hvernig cndurvckja megi póli-
tíska einingu verklýðshreyfing-
arinnar á grundvclli lýðræðis-
iegrar baráttu og frameóknar í
átt til sósíalismans.
Þegar fasismanum og þeim
valdboðs- og afturhaldsstjóm-
um sem nú sitja að völdum f
Vestur-Evrópu hefur verið út-
rýmt fyrir fullt og allt, þegar
verkalýðsstéttin í samvinnu við
öll lýðræðisöfl tekur við stjóm-
artaumunum, munu lönd álf-
unnar geta fengið úrsii.taáhrif
til að tryggja varanlegan frið
í öllum heiminum og flýta fyrir
endumýjun allra bjóðfélaga
hans.
Sköpunarfrelsi
— I kosningabaráttunni
skýrðuð þér oft viðhorf yð-
ar f menningarmálum, sem
em frábmgðin sjónarmiðum
hinna sovézku fclaga yðar.
___- i ..;■- Föstudagur 31. maf 1953
og afleiðingar
Vestur-Evrópu
Palmiro Togliatti
Plmiro Togliatti, foi-maður
Kommúnistaflokks Italíu,
varð sjötugur fyrir nokkrum
vikum. Hann er þannig af
þeirri kynslóð sem hóf á loft
merki hinnar róttæku verka-
lýðshreyfingar eftir gjaldþrot
sósíaldemókratismans í fyrri
heimsstyrjöldinni. Að ioknu
laganámi varð hann ásamt
Antonio Gramsci frumkvöðull
að stofnun kommúnistaflokks-
ins eftir hið sögufræga þing
í Livomo 1921 og frá þeim
tíma hefur hann verið í for-
ystu flokksins og arftaki
Gramscis eftir fangelsun
hans. Hann flýði land þegar
fasistar tóku völdin, hafði
fast aðsetur í Moskvu þar sem
hann gegndi mikilvægum
störfum í Alþjóðasambandi
kommúnista (Komintem), en
var stöðugt á ferðinni og
stjómaði leynibaráttu ítalskra
kommúnista gegn fasismanum
frá Sviss og Frakklandi og
gekk þá jafnan undir du'l-
nefninu Ercoli (Herakles). I
borgarastríðinu á Spáni kom
hann einnig mjög við sögu.
1 Komintern var hann hægri
hönd Dimitroffs og þeir tveir
fluttu framsöguerindin á sjö-
unda og síðasta þingi þess 1937.
Leynistarf ítalskra komm-
Þetta hefur vafalaust í för
með sér viðræður milli
flokka ykkar beggja?
— Það er rétt, viðhorf okkar
til menningarmála eru önnur
en okkar sovézku félaga, Við
getum ekki skilið vissar árásir
sem gerðar hafa verið á sov-
ézka menntamenn eins og
Nekrassoff, Vosnesénski og
Évtúsénko. Það hefði glatt
okkur mikið, ef Évtúsénko
hefði getað komið til Italíu i
marzmánuði, eins og fyrirhug-
að hafði verið.
Sköpunarfrelsi listamanns-
ins er geysimikilvægt mál og
við væntum þess að það verði
rætt í þaula á næstu alþjðða-
mótum kommúnista.
Við höfum begar birt all-
margar greinar þessu viðkom-
andi, einkum í tímaritinu
„Rinascita", sem ég er ritstjóri
fyrir, einmitt sem upphaf slíkra
riðræðna.
Sjálfræði flokka
— Leiðir ekki af þessu að
enn augljósari verður nauð-
synin á auknu sjálfræði
hvers kommúnistaflokks?
— Kommúnistaflokkarnir
eiga að vera og eru í dag al-
gerlega sjálfráðir hvcrnig þeir
móta stefnu sína, birta hana
alþýðunni í hverju Iandi,
hverja þeir gcra bandalag við
o.s.frv. Þetta er nauðsynleg
forsenda þess að hreyfing okk-
ar sæki fram. Við höfum mikil
sameiginleg markmið og fræði-
kenningar. Við viljum skapa
heim án striðs og sósíalistísk
þjóðfélög. En það er verkefni
hvers flokks að móta með hlið-
sjón af þeim markmiðum og
fræðikcnningum stefnuna sem
þjóð hans hentar, sem sam-
svari fyllilega aðstæðum í
hverju Iandi, pólitísku og
cfnahagslegu þróunarstigi þess,
lýðræðisþróun, menningu þess
og þjóðlegri hefð, skipulags-
formum bæði rikisvaldsins og
verkalýðshreyfingarinnar.
Allt þetta getur haft og hefur
í för með sér að leiðimar verða
ýmsar og ólíkar að því marki
sem vlð höfum sett okkur, um-
sköpun þjóðfélagsins. Og það
væri miður ef þessi marg-
únista undir forystu Togliattis
bar ríkulegan ávöxt, hin sigur-
sæla andspymuhreyfing gegn
fasismanum á Italíu var þeirra
verk og þegar stríði lauk og
ævinlega síðan hafa komm-
únistar verið óumdeilanleg
forystusveit ítalsks verkalýðs.
Enginn núlifandi maður hef-
ur mótað sögu hinnar al-
þjóðlegu verkalýðshreyfingar
meira en Palmiro Togliatti.
En hann er ekki aðeins frá-
bærlega ötull og kænn stjóm-
málamaður, sem andstæðing-
arnir óttast og bera virðingu
fyrir í senn. Hann er orator
í landi mælskulistarinnar.
penni hans getur verið beitt-
ur, háð hans napurt, en hann
heldur sér jafnan við efnið.
Umfram allt er hann rökfast-
ur, einstakur dialektiker. sem
alltaf er reiðubúinn að vega
og meta aðstæður og kryfja
til mergjar af þekkingu og
rökfimi. Hann er einkar Ijóst
dæmi um, að marxismi. hin
marxistíska aðferð að taka á
vandamálunum verður aldrei
lærð að gagni við heimspeki-
deild neins háskóla, heldur
aðeins í reynsluskóla hinnar
daglegu baráttu.
breytni leiddi af sér illdeilur,
sem aðeins myndu rugla menn
í ríminu.
Sem dæmi má nefna að þeg-
ar hinir kínversku félagar okk-
ar tóku að setja sveitakomm-
únur sínar á laggimar, þá virt-
ist okkur þar vera um að ræða
nýmæli, sem styngi i stúf við
uppbyggingu sósíalismans í öðr-
um löndum. Við kynntum okk-
ur þvi mjög náið betta frum-
kvæði, en við töldum ævinlega,
að það væri ekki okkar, heldur
kinversku félaganna að taka á-
kvörðun um það og framfylgja
þeirri þróun sem af því leiddi.
Alveg á sama hátt teljum við
að okkar kínversku félagar hafi
ekki heimild til að kveða upp
sleggjudóma um einstök atriði
í stefnuskrá okkar eða póli-
tísk frumkvæði okkar.
En þótt hver flokkur sé sjálf-
ráður, eiga þeir auðvitað að
hafa með sér náin og tíð sam-
skipti, læra hver af reynslu
annars og gera með sér samn-
inga, þegar um er að ræða að
stefna að ákveðnum sameigin-
legum markmiðum, sem nálæg
eru. Það er á grundvelli bessa
sjálfræðis, þessarar sameigin-
legu reynslu og sameiginlegu
baráttu fyrir ákveðnum stefnu-
málum, sem við byggjum og
eflum alþjóðahyggju okkar. en
sjálf fræðikenning okkar getur
tekið stöðugum breytingum
með hliðsjón af þeirri öru þró-
un sem í dag á sér stað bæðí
á ytri aðstæðum og innan
hreyfingarinnar, á skipulags-
háttum hennar og viðhorfum
hins vinnandi fjölda.
— Teljið þér að þessar
mismunandi Ieiðir til sósí-
alismans muni hafa í för
með sér að hin ýmsu sósíal-
istisku þjóðfélög muni einn-
ig verða frábrugðin hvert
öðru?
— Ég er alveg sannfærður
um það. En það er einnig sann-
færing min að ckki sé tíma-
bært að ætla sér nú að segja
fyrir um í einstökum atriðum
hvað lelða mun af þróun hreyf-
ingarinnar og baráttu verka-
lýðsstéttarinnar. Sagan er æv-
inlega margslungnari og hug-
kvæmari í sköpunarstarfi sínu
en okkur er auöið að sjá fyrir.