Þjóðviljinn - 23.08.1963, Blaðsíða 8

HÖÐmiINN
ð StÐA
— Það gat hann ekki gert.
— Nei, sagði Adam Cramer
og brosti háðslega. — Nei. bað
gat hann ekki. Það hefði burft
hugrekki til. Hann hefði átt á
hættu að missa þetta fína em-
bætti og launin sín.
Ungi maðurinn kreppti hnef-
ana. roðnaði og begar einhver
hrópaði — Hættu þessu. leyfðu
honum að tala, strákur! >á hvarf
hann aftur inn í mannf.iöldann.
— Bíðið þið hæg, sagði Adam
Cramer. — Ég veit að Harley
Paton á marga vini. Og ef ég
væri hér í einhverjum öðrum til-
gangi en segja ykkur sannleik-
ann, þá hefði ég vit á að hrófla
ekki við honum. Haldið þið það
ekki? Jæja, ég er ekki að segja
að skólameistarinn í Caxton
mqpntó sé endilega óheiðarlegur
maður. Ég segi aðeins sannleik-
anum samkvæmt, að hann sé
veiklyndur. Og veiklyndi má
ekki þola fremur en óheiðarleika
— að minnsta kosti ekki þegar
framtíð bama okkar er í veði!
Ég varaði ykkur við bví að
sannleikurinn yrði ófagur. Hann
er það alltaf. En ég ætla ekki
að hætta, þótt ég hafi komið við
viðkvæman blett. Nei, hreint
ekki. Það verður komið við fleiri
auma bletti áður en ég hef lokið
máli mínu!.
— Haltu áfram, kallaði Lor-
enzo Niesen. — Við hlustum.
— Jæja þá. Nú haldið þið
kannski a'ð vandinn sé einungis
sá,, hvort við eigum að leyfa tólf
svertingjum að sækja skólann
okkar eða ekki: en það er aðeins
örlítill hluti af öllu saman. Ég
hef aðstöðu til að vita þetta, bvi
að ég hef unnið með samtökum
sem hafa rannsakað allt betta
mál. Þið sjáið ekki skóginn fyrir
trjám, vinir mínir; trúið mér.
Aðalvandamálið. hvort sem ykk-
ur lfkar betur eða verr er hvort
þið ætlið að sitja með hendur
í skauti og láta jafnréttið flæða
yfir öll Suðurríkin ....
Verne Shipman stóð i hliðar-
götu. falinn bakvið ryðguðu fall-
Hárgreiðslan
Hárgreiðsln og
snyrtistofa STFTNU og DÓDÓ
Laugaveei 18 m. b (lyfta)
Sími 24616
P E B M A Garðsenda 21.
siml 33968 Hárgrejðslu. og
snyrtistofa
Dömur hárgreiðsla við
allra hæfl
TJARNABSTOFAN
Tjarnargötu 10 Vonarstrætis
megin _ Sími 14662
HARGRETOSLDSTOFA
ADSTURBÆ^IAR
(Maria Guðmundsdóttlr)
Laugavegj 13 — sími 14656
— Nnddstofa á sama stað —
byssuna og hlustaði á Adam
Cramer. Hann hlustaði á sömu
ræðuna og hann hafði heyrt áð-
ur, sömu skýrslumar, og hann
tók eftir því að fólkið sem þama
var samankomið hlustaði lika.
Með athygli. Og það átti það að
sjálfsögðu að gera, því maðurinn
talaði af viti.
En það var ekkert minnzt á
peninga. Ekkert orð sagt um að
ganga í samtökin og leggja pen-
inga af mörkum.
Ég hlusta, hugsaði hann. en
það verður prófraunin.
.... og það er óvefengjanleg
staðreynd. hélt Adam Cramer á-
fram, sem ekki verður hrakin.
Svertingjarnir munu algerlega
stjóma suðurríkjunum. Þeir fá
meirihlutann í kosningum. Þið
fáið svarta borgarstjóra og
svarta lögregluþjóna (eins og
komnir em þegar í New York
og Chicago) og jafnvel svartan
fylkisstjóra. og svarta lækna til
að taka á móti bömunum ykkar
— ef þeir mega vera að því —
og þannig verður þetta. Hugsið
þið nokkuð um það þegar bið
hleyptuð þessum tólf inn í skól-
ann ykkar? Gerðuð þið það?
Hinn létti andi, sem ríkt hafði
i upphafi fundarins var nú al-
gerlega á bak og burt. Bart
Carey og Phil Dongen vom mjög
þungbúnir og séra Xjorenzo Nie-
sen hristi höfuðið í sífellu til að
gefa til kynna ákafa reiði.
— Sumir okkar gerðu það!
sagði Carey dimmri 'röddu.
— Ég veit það. viðurkenndi
Adam Cramer. — Faragut-sam-
tökin til vemdar stjómarskránni
voru spor í rétta átt. En þau
komu ekki miklu til leiðar vegna
bess að lygaramir hafa unnið
störf sín vel. Þeir hafa talið ykk-
ur trú um að þið væmð bundn-
- í báða skó. Þið höfðuð ekki
I í á að ráða dýmstu lögfræð-
oga. svo að ykkur mistókst. En,
herra Carey. ég er ekki að tala
sérstaklega til yðar og þeirra
sem hafa í alvöru barizt gegn
þessu. Ég er að tala tíl þeirra
sem em ringlaðir og á báðum
áttum, sem hafa ekki gert sér
ljóst eða skilið eða áttað sig á
hváð þessi úrskurður þýðir. Til
þeirra, herra Carey sem hafa
verið óvirkir og treyst þvi að
stjómin leysti málið á hinn bezta
hátt. Það er ofur eðlilegt, eins
og þið skiljið. Við elskum öll
föðurlandið, og það er ekki nema
eðlilegt að fólk treysti því að
mennimir sem stjóma þvf séu
hundrað prósent áreiðanlegir. En
öldungadeildarmaðurinn okkar
frá Wisconin, sýndi okkur bó
áþreifanlega, hversu mikill mis-
skilningur það er. Hann sannaði
svo að ekki verður um villzt að
það em meindýr og rottur og
svín i stjómarráðinu. Er ékki
svo?
— Það er rétt! hrópaði Lor-
enzo Niesen. — Alveg rétt. Guð
blessi þingmanninnf
— Já. sagði Adam Cramer.
— já og amen fyrir því, herra
minn. Við vitum núna að bað
em til menn með fina titla og
mikið vald sem gera sitt bezta
til að ofurselja landið okkar
kommúnismanum. Og það em
þessir menn, vinir mínir, og eng-
ir aðrir, sem ætla að pína inn á
ykkur jafnréttinu. Það er ekki
nokkur einasti vafi á því.
Smám saman hafði Adam
Cramer hækkað röddina. Svitinn
fossaði niður andlitið og flibb-
ann hans, en hann gerði
enga tilraun til að þurrka hann
burt.
— Hér kemur eitt, sagði hann
— Ég þori að veðja að þið vitið
það ekki öll. 1 niðurstöðum dóm-
anna í skólamálunum sagði John
J. Parker í fjórða yfirdómi
Bandaríkjanna hinn 17. maí 1954
og 31. maí 1955 í máli — hann
leit á blað sem hann hafði í
brjóstvasa sínum — Briggs gegn
Elliot: .... — það skiptir miklu
að við gemm okkur ljóst hvað
hæstiréttur hefur úrskurðað og
hvað hann hefur ekki úrskurð-
að í þessu máli. Hann hefur ekki
úrskurðað að undirdómamir eigi
að, taka við að kveða upp dóma
í málum hinna einstöku skóla.
Hann hefur ekki úrskurðað að
fylkin verði að blanda fólki af
mismunandi kynþáttum í skólun-
um eða nemendumir verði að
sækja skólana eða verði að
svipta þá réttinum til að velja
þá skóla sem þeir sæki. Það sem
hann hefur úrskurðað og allt og
sumt sem hann hefur úrskurðað,
er að, fylki megi ekki neita nein-
um nemehda vegna kynþáttar
um rétt til að sækja nokkum
þann skóla sem það starfrækir.
Þetta má fylki ekki gera sam-
kvæmt úrskurði hæstaréttar.
hvorki beint né óbeint; en ef
skólarnir sem það starfrækir eru
opnir börnum af öllum kynþátt-
um, þá er það ekki brot á stjóm-
arskránni þótt böm af mismun-
andi kynþáttum sæki af fúsum
og frjálsum vilja mismunandi
skóla, rétt eins og þau sækja
mismunandi kirkjur. Ekkert í
stjómarskránni eða úrskurði
hæstaréttar sviptir fólkið frels-
inu til að velja þá skóla sem það
sækir. Með öðrum orðum: stjórn-
arskráin þarf ekki á lögum um
samskólagöngu að halda ....
— Eruð þið með, gott fólk?
Stjómarskráin þarf ekki á lögum
um samskólagöngu að halda!
Þetta er orðrétt frásögn úr rétt-
arhöldunum. Það var dómari með
tilfinningu fyrir réttlæti og
sanngirni sem sagði það. En ég
er að velta því fyrir mér, hvort
Abraham Silver hafi minnzt á
þetta lítilræði við ykkur. Gerði
hann það?
— Við verðum" auðvitað að
fara að lögum, settum reglum og
því öllu saman; en og ég endur-
tek það skýrt og greinilega svo
að það fari ekki framhjá neinu
ykkar: Stjómarskráin þarf engin
lög um samskólagöngu!
Adam Cramer hætti að tala
Rödd hans hafði hækkað snögg-
lega við síðustu orðin; nú var
loftið þrungið reiðilegri þögn.
Hann hélt áfram, næstum
hvíslandi: — Og nú skal ég segja
ykkur hvað þetta gengur <dlt
saman út á. Það er alls ekkl
samskólagangan sem er aðalat-
riðið — þrátt fyrir afleiðingar
hennar sem ég hef bent ykkur á.
Það er ekki heldur neitt negra-
hatur. Ég hef ekkert á móti
svertingjum fremur en þið. gott
fólk. Nei: þar sem hér er um að
ræða eru réttindi fylkjanna. Það
er aðalatriðið. Samkvæmt stjórn-
arskránni á hvert fylki Banda-
ríkjanna að hafa vissa sjálfs-
stjóm, er ekki svo? Það er ein
af undirstöðum lýðræðislegs
stjómarfars. Lesið kafla eitt, átt-
unda atriði. fimmtu grein í
stjómarskrá Bandaríkjanna.
Héttindi fylkjanna eru undir-
staða Bandaríkjanna — sjálfs-
stjórn í eigin málum, stjóm
málum og menntamálum. Gott
og vel. Nú látið þið sameigin-
legu stjómina taka fram fyrir
hendumar á ykkur og gefa fyrir-
mæli, og kannski haldið þið að
það sé spor í átt til sósíalisma,
en svo er ekki. Það er spor í átt
til kommúnisma! Sovétríkin,
Rússland! — hafa þetta einmitt
svona. Nokkrir stórlaxar ákveða
að svo mikla skatta skuli greiða
í hverri borg eða þá að þeir úr-
skurða að síberíumenn eigi að
ganga í sömu skóla og hvítir —
eða hvað sem vera skal — og
enginn getur opnað munninn. Af
hverju? Af því að í kommúnista-
Rússlandi hefur ekkert einasta
fylki nokkum rétt. Það getur
ekki mótmælt neinum úrskurði
eða neitað.að hlýða fyrirmælum.
Það er ekki um annað að gera
en kingja bitanum.
— Ykkur finnst ég kannski
kominn býsna langt frá efninu
og þetta sé nokkuð langsótt, en
það er misskilningur. Ég hef
verið í höfuðborginni Washing-
ton og ég veit að þetta er satt.
Þið eruð tilraunadýr allra Banda-
ríkjanna! Þess vegna segi ég að
í höndum ykkar sé ekki einung-
is framtíð Caxtonborgar, heldur
allra Bandaríkjanna!
Lucy Egan hnippti laumulega
í Ellu og brosti. — Almáttugur,
sagði hún. — Sá getur aldeilis
talað og ég meina það.
Ella hafði hlustað með sam-
blandi af hreykni og óróa. og
sannleikurinn var sá, að Ivún
vissi varla hvort hún ætti að
vera ánægð eða áónægð. Tom
hafði ekki komið auga á hann
enn og því var hún fegin, þótt
undarlegt væri (það var engin
ástæðá til að vera fegin því);
hann og herra Wolfe og ýmsir
aðrir virtust ekki mjög hrifnir
af ræðu Adams Cramer, þótt
flestir aðrir væru það. Það var
auðséð.
— Svolítið líkur Marlon
Brando ef maður horfir á skakk,
sagði Lucy Egan og horiði á
skakk. — Svona pínulítið.
Ella fylgdist ekkert með ræð-
unni. Svona voru þeir alltaf að
stagla pabbi hennar og afi. blöð-
in voru full af þessu núna, henni
leiddist það og hún hefði farið
heim til sín, ef ræðumaðurinn
hefði ekki verið Adam Cramer.
Og hún vissi, fann á sér, að hún
myndi bráðum hitta hann aftur,
— Hann hitar þeim svei mér,
sagði Lucy Egan. — Það hefur
ekkert svona skeð í Caxton guð
má vita hvað lengi. Finnst þér
hann ekki minna pínulítið á
Marlon Brando?
— Kannski dálítið, sagði Ella
— Kyssti hann þig að skilnaði?
spurði Lucy Egari allt í einu.
Ella hikaði. tók eftir áhugan-
um í augum vinkonunnar. Síðan
sagði hún. — Já, já.
— Almáttugur. Það hefur þó
ekki verið neitt meira?
— Lucy þó, láttu ekki svona.
— Var það?
— Ertu frá þér?
— Það er vit í ýmsu sem þér
segið, sagði James Wolfe og steig
fram þegar hlé varð á máli
ræðumanns. — Og við erum öll
sammála því að þessi úrskurður
hafi verið óheppilegur. En nú
eru þetta lög sem verður að
hlýða. Ég fullvissa yður um að
við höfum reynt allt sem unnt
var.
Þarna er Jón milljónamær- Hann er fjörutíu árum eldri Tuttugu miUjónir. Þá fær hún hálfa milljón
ingur og nýja konan hans. en hún. Hvað á hann mikla fyrir hvert ár sem aldurs-
peninga?
muninum nemur.
Föstudagur 23. ágúst 1963
S K OTTA
Þptta er Jói. Hann er að reyna að setja bílinn slnn í gang til þess
að hlaða rafgeyminn svo hann geti flautað á mig.
e „ — Sími 24204
NSSON & CO. P.O. BOX 13« - RÉYKJAVlK

RÚMAR ALLA
FJÖLSKYLDUNA
KYNNIÐ YÐUR
MODEL 1963
RÁDSKONA
og tvær stúlkur' óskast 1. september að heima-
vistarskólanum JaSri.
Upplýsingar hjá skólastjóra í síma 22960, laug-
ardaginn 24. ágúst, frá kl. 2—6 e-h.
Iðnskólinn í Reykjavík
Innritun fyrir skólaáriS 1963 — 1964 fer fram í
skrifstofu skólans dagana 20. til 27. ágúst M.
10—12 og,14—19, nema laugardaginn 24. ágúst
M. 10—12.
Við innritun skal greiða skólagjald kr. 400,00
Nýir umsækjendur um skólavist skulu einnig
ieggja fram prófvottorö frá fyrri skóla og náms-
samning.
SKÓLASTJ ÓRI'.
Saumastálkur
Nokkrar stúlkur óskast til starfa.
Verksmiðjan SPÁRTA
Borgartúni 8 og 25, símar 16554 og 20087.