Þjóðviljinn - 21.09.1963, Blaðsíða 4

álÐA
ÞJÖÐVIUINN
Laugardagur 21. september 1963
Otgetandi:
Sósíalistaflokk-
Sameiningarflokkur alþýðu
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.j,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórar: Jón Bjamason. Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Siml 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 80,00 á mánuðL
Ríka konan
og fátæka
blabiö
rpvær konur kynntust af tilviljun á einni a'f þeim
stofnunum okkar þar sem ríkum og fátækum
er ætlaður staður hvorum við annars hlið. Önnur
var kona eins ríkasta manns landsins, hin eigin-
kona manns sem skrifar o’ft undir nafni í Þjóð-
viljann. Dag einn varð ríku konunni að orði:
Það er ekki gott fyrir manninn þinn að skrifa
svona mikið í Þjóðviljann, blaðið getur ekkert
borgað. Þetta var ekki ofstæki, ekki einu sinni
pólitík, það var vinsamleg ábending sem varðaði
e'fnahag heimilis þess sem við var mælt. Ríka
konan gat ekki hugsað sér nokkra skynsamlega
ástæðu til þess að maðurinn skrifaði í Þjóðvilj-
ann ef blaðið væri ekki fært um að borga að
neinu ráði í þeirri mynt sem mörgum hættir til
að hafa að mælikvarða, allra hluta: Beinhörðum
peningum.
i lþýðublöð í auðvaldsþjóðfélagi hafa alltaf bar-
izt í bökkum, útgáfa þeirra kostar miklar fórn-
ir staðfastra og stéttvísra alþýðumanna, manna
sem skilja hvers virði það er fyrir afkomu og rétt-
indi og frelsi alþýðunnar að eiga sín eigin blöð.
Vitneskjan um fátækt Þjóðviljans, sem ríka kon-
an vitnaði til, er á of margra vitorði til þess að
lygisagan um blað í allsnægtum af Rússagulli sé
tekin trúanleg af nokkrum íslendingi, sízt þeim
sem láta sig henda þau, óvöndugheit' að klifa á
henni í blöðum sýknt og heilagt. Hitt er tæpast
von að ritstjóri afturhaldsblaðs skilji þá fórnfýsi
sem íslenzkir alþýðumenn hafa auðsýnt Þjóðvilj-
anum í meir en aldarfjórðung, vegna þess að þeir
hafa talið blaðið eitt beittasta vopn sitt í lífsbar-
áttunni, sem át'f hafi stóran hlut að hverjum al-
þýðusigri öll þessi ár. Sá hugsunarþáttur var
einu sinni skiljanlegur mönnum sem unnu við
Alþýðublaðið.
Þjóðviljinn þarf enn að leita til stuðningsmanna
sinna, í nýju átaki Sósíalistáflokksins að tryggja
útkomu blaðsins og þær óhjákvæmilegu og djörfu
framkvæmdir sem ráðizt var í á næstliðnu ári og
nú síðast með stækkun húsnæðis á Skólavörðu-
stíg 19 og ákvörðun um útgáfu lesbókar. Sósíal-
istafélag Reykjavfkur hefur sett sér það mark að
afla blaðinu hálfrar milljónar króna í þeim áfanga
sem nær fram að aldarfjórðungsafmæli flokksins
í októberlok. Þeir sem hafa átt því láni að 'fagna
að fylgjast með Þjóðviljanum alla ævi hans ha'fa
nógu off séð hvers róttæk íslenzk álþýða er megn-
ug þegar á reynir, nógu oft orðið vitni að s'tór-
mannlegum og drengilegum viðbrögðum fátæks
fólks til eflingar blaðinu, ’til þess að vera b'jart-
sýnir á þrek og vilja alþýðumanna 'til að f axla
einnig þessa byrði, ly'fta einnig þessu Gre'ttis'taki
úr vegi, og búa svo í haginn 'fyrir alþýðusókn fil
betra lífs. — s.
í kvöld, laugardag, frumsýnir Þjóðleikhús-
ið leikritið ,,Gísl“ eftir írska leikskáldið
Brendan Behan. Þýðinguna hefur Jónas
Árnason gert, en leikstjóri er Thomas Mc
Anna frá Dublin.
Þjóðviljanum þykir rétt í tilefni frumsýn-
ingarinnar að' kynna höfundinn lítilsháttar
og birtir hér stutta grein, sem hann ritaði,
og birzt hefur í hinu kunna þýzka leikhús-
tímariti Theater heute.
Ég er borinn í þennan
heim í Holles Street í Dyfl-
inni 9. febrúar 1923. , Faðir
minn sat þá í fangabúðum
vegna stuðnings sins við
stofnun lýðveldisins, og voru
þar ásamt honum 10 000
fangar, þeirra á meðal Sean
T. O’Kelly núverandi forseti
lýðveldisins. Fjölskylda mín
var öll ákafir lýðveldissinn-
ar, og allir tóku virkan þátt
í baráttunni fyrir frelsi ír-
lands frá aldagömulm yfir-
ráðum Englendinga. Gagn-
stætt mörgum góðum þjóð-
emissinnum var hún af
sannfæringu lýðveldissinnuð;
— var og er það enn i dag.
Stephan Behan, faðir minn,
er forseti verkalýðssambands
irskra málara og skipamálara.
Móðurbróður minn, Peader
Keamey, er höfundur „Her-
mannasöngsins“, sem nú er
þjóðsöngur okkar, og einnig
fjölmargra annarra byltingar-
söngva. Einnig hann var mál-
ari. ...
Hvað trúmálum viðvíkur
hefur fjölskylda mín alltaf
verið kaþólsk og mjög mót-
snúin klerkastéttinni. Ein-
kennilegt, —■ mér er ekki
kunnugt um einn einasta
prestlærðan mann í nokkurri
kynslóð fjölskyldunnar, og
mér er ekki heldur kunnugt
um nokkurn fjölskyldumeð-
lim, sem hafi dáið án prests-
þjónustu. Deo Gratias.
Árið 1922 var faðir minn
bannfærður vegna þess að
hann var lýðveldissinni, og
ég árið 1939; en í kaþólskum
löndum tekur enginn mark
á því — og presturinn allra
sizt — þegar um það er að
ræða að gifta fólk eða jarð-
syngja. Ég er ósköp venju-
legur kaþóiikki — á sama
hátt og margir góðir lista-
menn. En hvað sem því líð-
ur vona ég, að upnlýsingar
kirkjunnar um lífið hinum
megin séu betur við hæfi en
skoðanir hennar á lifinu
héma megin-. Annars kynnu
hinir góðu að líða ícvalir með
þeim vondu um alla eilífð.
Ég ólst upp 5 fátækra-
hverfum Norður-Dvflinnar.
Stórir húsahjallar. þar sem
hver fjölskylda varð oft að
láta sér nægja eitt herbergi.
Þrátt fyrir allt höfðum vlð
tvö: Eldhúsið og bakherberg-
ið. f eldhúsinu voru stærðar
hlóðir. í>ar átum við og héld-
BRENDAN
BEHAN
um okkur yfir daginn. Þar
sváfu faðír minn og móðir
mín og sá krakkinn, sem var
unigbarn þá stundina, — við
vorum átta, sjö strákar og
ein stelpa. Og hin börnin
sváfu í bakherberginu, sem
skilið var frá framherberg-
inu með vængjahurð. í fram-
herberginu hafði lítið gleði-
hús starfsemi sína.
Við höfðum yfirleitt engaa
áhuga á „aðalstarfseminni**
Ég var uppáhaldið þeirra.
Þegar ég var ellefu ára, var
ég sendur til „Kristilegra
bræðra“ í North Circular
Road —• þá hataði ég, og
þeir hÖtuðu mig. Þeir voru
bændasjmir utan af lands-
byggðlnni, og þeir óttuðust
krakkana úr leigukumböld-
unum engu minna en við
óttuðumst þá.
1936 spörkuðu munkamir
mér út, og ég fór í iðnskóla
Brendan Bchan og foreldrar hans.
þar, en ég skemmti mér við
samræðurnar, sem við gétum
auðveldlega hlustað á, og
einnig við sönginn, þegar
fyllirí var þar. Og allt var
þetta mjög viðkunnanlegt og
heimilislegt á dimmum vetr-
amóttum.
Ég gekk ! í skóla hjá
frönsku ,.Líknarsystrunum“ í
North William Street —
mjög fúslega meira að segja.
sem málaranemi. Frá níunda
aldursári var ég félagi i
Fianna Eiran, en það var
skátafélagsskapur lýðveldis-
sinna, og 1937 var ég settur
i þjónustu I.R.A. <írski lýð-
veldisherinn) sem sendiboði.
1939 var ég tekinn fastur í
fyrsta skipti i Liverpool og
dæmdur til þriggja ára betr-
unarhúsvinnu fyrir að bera
á mér sprengiefni. 1942 var
ég látinn laus aftur, fluttur
úr landi og síðan dæmdur
i 14 ára fangelsi af herrétti
í Dyflinni vegna tilræðis við
tvo leynilögreglumenn. Svo
var ég aftur látinn laus 1946
vegna almennrar sakarupp-
gjafar, en 1947 var ég lok-
aður inni á nýjan leik í
Manchester fyrir að hafa að-
stoðað I.R.A.-mann á flótta
úr fangelsi. Þeir gátu ekki
sannað neitt samband milli
min Og flóttans, og þar af
leiðandi dæmdu þeir mig í
fjögurra mánaða tukthús
fyrir að óhlýðnast útlegðar-
dómi.
Til Frakklands kom ég í
fyrsta skipti 1947. Um tíma
vann ég sem málari við flug-
málasýninguna í Care des
Invalides og í St. Gratien.
Fyrir skömmu lenti ég í
sennu á Orlyflughöfninni. í
frásögnum France-Soir og í
Parísarblöðum hefi ég lesið,
að ég hafi átt að segja, að ég
vildi ekki deyja fyrir Frakk-
land.
Ég kæri mig heldur ekki
um að deyja fyrir Frakkland,
né heddur Irland, eða
yfirleitt — ef það væri á
mínu valdi; en í þessum frá-
sögnum. var dylgjað með,
að ég væri óvinveittur
Frökkum. En það sem ég
sagði i raun og veru, var að
ég vildi ekki deyja fyrir Air
France. Ég elska Frakkland,
það er að segja mitt eigið
Frakkland. Lýðveldið Frakk-
land. Ég elska Irland, lýð-
veldið trland.
Fjölmargt fólk í Quartier
Latin '(latneska hverfinu) var
mér vitanlega hjálplegt —
og hinir írsku landar okkar:
Morris Sinclalir, Jahn og Sam
Beckett frændur hans og
Mark Mórtimer, sem kennir
við British Institute. Og
Claudie Sarraut hefur lika
oft fóðrað mig vetrarlangt, en
þetta voru allt listamenn.
Hvað drykkjuskapnum við-
vikur, þá má ég segja, að
ekki var litið- á ölæði sem
þjóðfélagslega svívirðu
(skömm, vansæmd) á hin-
um hörðu uppvaxtarárum
mínum 1 í Dyflinni. Tækist
manni að fá nægilegt til að
éta, var litið á það sem
hvert annað afreksverk —
en ef manni heppnaðist að
drekka sig fullan, var það
sigur
í
I
*
í
I
!
|
Ellert Hannesson
Fæddur 14. nóv. 1917 - Dáinn 13. sept 1963
Þetta getur ekki verið satt!
Hversu oft verður okkur þetta
að orði, er við heyrum andláts-
fregn þess er við höfum kvatt
fyrir stuttu í fullu fjöri?
Fimmtudaginn 12. þ.m. áttum
við síðast tal saman. Sólar-
hring eftir er hann látinn. Mað-
ur á ekki orð! Hvemig má slikt
verða? Ekkert fannst manni
fjær þessum manni en dauðinn.
Ellert Hannesson bókstaflega
gnelstaði af lífsorku. Kynþi
okkar Ellerts voru ekki löng.
Fyrir tæpu ári tók hann við
verkstjóm hjá Sænsk-islenzka
frystihúsinu. En þótt starfs-
tíminn yrði ekki lengri þá
geymist minningin um góðan
dreng, þvf hverjum manni
reyndist hann hinn ágætasti fé-
lagi. Ekki var ég kunnugur
Ellert utan vinnustaðar. En það
fór ekki á milli mála, að hann
ótti gott heimili. Það bar hann
utan á sér, jafnan er fjölskyldu
hans bar á góma varð svipur
hans svo hlýr ogbjartur. Ogný-
lega hafði hann farið utanför^
með konuna í tllefni af því, að
hann sagði, að börn þeirra
voru komin til manns. I upp-
hafi starfs sfns í „Sænska“
mælti Ellert þau orð við mig
að hann óskaði að milli okkar
tækist gott samstarf. Ég vil
með þessum fátæklega orðum
Staðfesta að svo hefur orðið.
þegar ég sendi aldraðri móður,
konu hans og börnum, ásamt
öllum hans ættingjum innileg-
•ar samúðarkveðjur. Hafi hann
þökk fyrir.
G. V.
Ég veit að ég mæli fyrir
munn allra starfsfélaga minna,
Fléð í Tyrklændi
ISTANBUL 19/9 — Sjö menn
létu lífið er flóðalda gekk yfir
þorpið Sarica í miðhluta Tyrk-
lands í gær. Ennfremur varð
vart við jarðskjálfta þar í landi
i gær en engar spurnir hafa bori
izt af manntjóni af þeim sök-
um.

*
4
i