Þjóðviljinn - 13.11.1963, Blaðsíða 4

4 BÍÐA
Ctgefandl: Sameiningarilokkur alþýðu — Sóslalistaflokk-
urinn. —
Rltstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Fréttarltstjórar: Jón Bjamason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust 19.
Siml 17-500 (5 linur). Askriftarverð kr. 80 á mánuði.
Samningsleið til
kjarabóta
¥Teíðí ríkisstjómin birt stríðsyfirlýsingu gegn
verkalýðshreýfingunni eins og frumvarp til
laga um Iaunamál og fleira, ef hún he'fði talið
víst að alþýðusamtökin stæðu jafneinhuga um
samningsrétt sinn og verkfallsrétt og raun varð
á, dagana sem baráttan um stjórnarfrumvarpið
var Háð, innan þings og ufan? Svarið við þeirri
spumingu varðar miklu, verkamenn og aðrir
launþegar gætu margt af því lær't.
T íklegt ma telja að ríkisstjóm Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins hafi því aðeins lagt
til höfuðorustu við verkalýðsfélögin að hún hafi
falið þau sundruð og vanmegna 'til einbeittrar
vamar, í vífund um hlutdeild sfjórnar'flokkanna
i sfjórnum verkalýðsfélaga, jafnvel þótt samn-
ingsrétfurinn og verk’fallsrétturinn væri í húfi.
Anægjulegasta atriðið við vörnina gegn þvingun-
arlögunum er tvímælalaust samstaðan í verka-
lýðsHreýfingunni sem varð öflugri hvem dag er
baráífan stóð. Enginn mælti þvíngunarlögunum
bót! Prenfarar og bókbindarar hófu mótmæla-
verkföll sín. Mótmælum rigndi ýfir Alþingi. Reyk-
yískir verkamenn sýndu dæmafáan einhug og
einbe’ifni með snöggum vinnustöðvunum og fjölda-
fundí. Og loks hinar örlagaríku ákvarðanir fjölda
verkalýðsfélaga undir forystu manna úr öllum
sfjómmálaflokkum sem boðuðu verkföll 11. nóv-
ember, enda þótt ríkisstjómin ætlaðist til að þá
væri bann við verkföllum og hvers konar launa-
bófum og kauphækkunum orðið að lögum. Og við-
námið á Alþingi varð nógu hratt til þess að verka
lýðsfélögunum gæfist tóm til vamarráðsfafana,
vanfraustsumræðumar skýrðu málin fyrir alþjóð,
hver einasti þingmaður stjómarands'töðunnar
faldi ríkisstjórnina vantrausts verða. Og sigur
vannst, einstæður í sögu verkalýðssam'takanna:
Ríkisstjórnin neyddist til að hver'fa 'frá lög’fest-
'ingu þvingunarlaga.
TTvað fekur nú við? Verkalýðshreyfingin kre’fst
** þess að gengið sé án fafar til heiðarlegra samn-
inga. Andstæðingar hennar ættu að vera farnir
að skilja að þvingunarleiðin er ekki ’fær, þó at-
vinnurekendur og ríkisvald leggist á eitt. Verka-
lýðshreýfingin gengur nú til samninga styrkari
en áður, hún hefur neytt aflsmunar og sannað rík-
isstjórninni að samningaleiðina verður að fara,
gripið um hendur ofbeldismannanna sem fleygðu
þvingunarfrumvarpinu inn á Alþingi 31. október.
Ljóst er orðið að málið verður ekki leyst nema
láglaunafólkið. verkamenn og verkakonur, verzl-
unarmenn og iðnaðarmenn hljóti tilsvarandi
kjarabætur og aðrar starfssféttir. Hiklaus viður-
kenning andstæðinga verkalýðshreyfingarinnar,
ríkisstjórnarinnar og atvinnurekenda, á réttmæti
þeirra kjarabóta hlyti að auðvelda lausn, sem
einnig heir aðilar mættu við una — og verða við
að una. — s.
ÞJðÐVILIINN
Miðvikudagur 13. nóvember 1963
VERKAMENN UNA EKKI
MISRÉTTI OG ÓLÖGUM
Herra forseti!
Góðir áheyrendur!
Engin ríkisstjóm hefur unnið
sér jafn rækilega til óhelgis
í augum allra launþega og sú
sem nú er lýst vantrausti á.
Hún hóf feril sinn með stór-
felldri gengislækkim í ársbyrj-
un 1960. Afleiðingin varð gíf-
urleg verðhækkun á öllum
vörum, en samtímis var vísi-
talan tekin úr sambandi. Með
lagaboði voru þau ákvæði í
frjálsum samningum verka-
lýðsfélaganna að engu gerð,
er kváðu á um, að verðlags-
uppbætur skyldu greiddar á
kaupið. Þessi sjálfeagða ráð-
stöfun, að kaup launþega
hækkaði ef verð á vörum og
þjónustu hækkaði, var afnum-
in og samkvæmt gengislækk-
unarlögunum áttu launþegar
að taka á sig allar verðhækk-
animar algerlega bótalaust.
Kauphækkun afmáð
með gengislækkun
Þannig stóðu málin fram á
mitt árið 1961 að verkalýðsfé-
lögin knúðu fram 10% kaup-
hækkun og gerðu samninga, er
tryggja áttu vinnufrið í tvö
ár, en vegna beinna afskipta
ríkisstjómarinnar kostaði þessi
smávægilega launahækkun
margra vikna verkfall.
Eins og frægt er orðið, svar-
aði ríkisstjómin þessum kaup-
hækkunum með nýrri gengis-
fellingu á égúst 1961. Fyrir
þeirri gengslækkun voru. engn
hagfræðleg rök, hún var bein
hefndarráðstöfun gegn verka-
' lýðshreyfingunni. Og hafði
þann tilgang einan, að sanna
verkafólki að kauphækkanir
l væru tilgangslausar. Nýrri dýr-
tíðaröldu var hleypt af stað og
samningar verkalýðsfélaganna,
sem áttu að tryggja vinnufrið
í tvö ár voru að engu gerðar.
Síðan hafa verkalýðsfélögin
neyðst til að hækka kaupið
einu sinni., tvisyar og jafnvel
þrisvar á ári vegna síendurtek-
inna og gengdarlaysra verð-
hækkana.
óðadýrtíð mögnuð
A síðustu vikum hafa verð-
hækkanimar keyrt um þver-
bak. Frá því að verkalýðsfé-
lögin frestuðu samningum sín-
um í sumar, eftir að hafa
fengið 71/2% kauphækkun, hef-
ur verð á matvömm hækkað
um 15°/(, að meðaltali, sam-
kvæmt vísitölu Hagstofunnar,
eða hækkað helmingi meira en
kauphækkuninni nam.
Kaupmátturinn hefur farið
sfminnkandi í tíð þessarar rík-
isstjómar vegna aðgerða henn-
ar i peninga- og verðlagsmál-
um. Síðan í ársbyrjun 1960
hefur vísitala vöru og þjónustu
hækkað um 63%., en á sama
tíma hefur kaup verkamanna
hækkað um aðeins 35%.
Ef borið er saman árskaup
verkamanns fyrlr dagvinnu
annarsvegar og útgjaldaupp-
hæð vísitölunnar hins vegar,
lítur dæmið þannig út: 1 marz
1960 hafði verkamaðurinn 1287
kr. afgangs af árskaupi sínu
þegar hann hafðl keypt það
vörumagn, sem vísitalan reikn-
ar með. en nú skortir verka-
manninn 11.546 kr. á árskaupið
til þess að geta keypt þetta
vörumagn.
Verkamann vantar nú
nærri 13 þús. kr. á árskaupið
til þess að standa jafn gagn-
vart verðlaginu og hann stóð f
marz 1960.
Verkafólk rís gegn
wísrétti
Það er þessi þróun verðlags-
málanna, sem er höfuðrök-
semdin fyrir hinum sjálfsögðu
kröfum verkalýðsfélaganna nú
um hækkað kaup. En við þetta
bætist svo, að hópar háláuna-
manna í þjóðfélaginu hafa nú
hækkað sín laun langt fram
yfir það, sem nemur kröfum
verkamanna. Ég á ekki hér við
nauðsynlegar kauphækkanir til
ýmsra hópa opinberra staris-
manna. sem höfðu lág laun
fyrir, þeirra kaup er sízt of
hátt, heldur á ég við menn,
sem hafa margföld verka-
mannalaun laun sem eru langt
út úr öllu launakerii okkar og
virðast miða að því að koma
hér á meira launamisrétti, en
þekkzt hefur áður. En þeirri
þróun ætlar verkafólk ekki að
una.
Ofbeldislög
undirbúin
Núverandi ríkisstjóm, sem í
upphafi ferils síns hafði ó
stefnuskrá sinni að samtök
launþega og atvinnurekenda
ættu ein að gera út um kaup-
gjaldsmálin, kórónar nú sín
Ijótu afskipti af þeim málum
með frv. um launamál o.fl.
sem nú liggur fyrir Alþingi.
1 þessu frumvarpi íelst hat-
rammari árás á frelsi verka-
lýðsfélaganna og kjör verka-
fólks, en áður þekkist I þing-
sögunni.
Eftir hinar miklu verðhækk-
anir og kauphækkanir til há-
launamanna á nú að banna
allar kauphækkanir og leið-
réttingar til þeirra. sem lægst
hafa laun og verst eru settir og
svipta verkalýðsfélögin þeirra
helgasta rétti — verkfaUsrétt-
inum, sem er einn af hom-
steinum lýðræðisins í landi
okkar.
Sagt er, að aðeins sé um að
ræða frest í tvo mánuði með-
an verið sé að finna lausn
málanna.
..Aðrar Ieiðir“
ólafs Thors
Því er til að svara, að ríkis-
stjómin hefur haft nægan
irest. hún hefur haft frest síð-
an um miðjan júnímánuð í
sumar að verkalýðsfélögin
frestuðu samningum sínum til
15. október. ,Hafi hún ekki not-
að þann frest hefur hún flotið
sofandi að feigðarósi. Hexini
átti að vera fullvel ljóst áð
hverju fór. . Forsætisráðhesra
var einnig boðinn frestur í allt
að hálfan mánuð áður en
frumvarpið var lagt fram til
þess að þrautreyna samnings-
vilja. Það var ekki þegið. Það
vírðist því eitthvað annað
liggja á bak við en aðeins að
fá frest, enda sagt í frumvarp-
inu að ætlunin sé að skipa
þessum málum með nýrri lög-
gjöf fyrir áramót þegar þessi
lög eiga að missa gildi — gæti
reyndar eins orðið með bráða-
birgðalögum eftir að Alþingi
hefði verið sent heim í jóla-
leyfi.
Engar yfirlýsingar hafa feng-
izt um að í þeirri löggjöf, sem
taka á við af þessari, verði
ekki sömu þrælatökin á verka-
lýðshreyfingunni og nú eru
fyrirhuguð. 1 framsöguræðu
sinni fyrir frumvarpinu sagði
forsætisráðherra að bæta ætti
kjör hinna lægst launuðu eftir
öðrum leiðum en kauphækk-
unum. Virðist þetta ótvírætt
benda til að áfram eigi að
banna kauphækkanir.
Verðhækkanir
leyfðar
Svo er látið heita. að í frum-
varpinu sé einnig lagt bann
við verðhækkunum, en þetta
er rangt. Dyrum er haldið opn-
um fyrir verðhækkunum og í
framsögu sagði forsætisráð-
herra, að leyfðar væru hækk-
anir, sem 6töfuðu af hækkun-
um á erlendum vörum og
hækkun á tilkostnaði á undan-
fömum mánuðum.
Það er því opin leið til að
hækka verð á vörum og þjón-
ustu, svo sem eins og raf-
magni, hitaveitu- og strætis-
vagnafargjöld, en þetta hefur
allt staðið til að hækka að
undanfömu. Það má allt
hækka, nema kaupið.
Heimtuðu verka-
menn innflutning
3000 bíla?
Aðalrökin, sem fram eru
færð fyrir frumvarpinu eru
þau, að neyzla og fjárfesting
hafi aukizt meira en hægt sá
að veita og þetta hafi leitt til
mjög óhagstæðs verzlunarjöfn-
unar. Menntamálaráðherra,
Gylfi Þ. Gíslason, var svo
smekklegur að segja hér fyrir
nokkrum dögum, að kaup-
hækkanir í fyrra og á þessu
ári ættu sök á þessari þróun.
Ætli það sé ekki kaupgetu
verkafólks sem hallað hefur á
inn innflutning 3000 bila á
þessu ári og ætli það sé enn
þetta fólk sem byggt hefur t.d.
verzlunarhallimar hér inn með
Laugarveginum.
Nei, því fer víðs fjarri.
Kauphækkanimar dugðu ekki
einu sinni til að halda I við
verðlagið hvað þá meira, eins
og marg-sannað er. Nei, það er
stefna sjálfrar ríkisstjómar-
innar sem sökina á. Hið ó-
hefta frelsi auðmannanna og
braskara í verzlun og fram-
kvæmdum og möguleikar
þeirra til að sölsa undir sig
lánsfé og gróða. það er mein-
valdurinn.
En þetta eru gæðingar rikis-
stjómarinnar og við þeim má
ekki hrófla. Þess vegna á að
leysa vandann á kostnað
þeirra, sem minnst bera úr
býtum og hefta frelsi þeirra.
Og þennan dans virðist Al-
þýðuflokkurinn ætla að dansa
— þó ekki af hjartans list —
nema þá helzt menntamálaráð-
herra og svo sannarlega ætti
það þá að verða hans dauða-
dans á stjómmálasviðinu.
^em liði mætti
breyfa
önnur röksemd fyrir frum-
varpinu er sú, að útflutningsat-
vinnuvegimir beri ekki hærra
kaup. Þó að þetta væri rétt bar
að hafa í huga. að kaupið er
ekki nema lítill hhíti af til-
kostnaði t.d. hraðfrystihúsanna,
líklega um 20%. Stærri hundr-
aðshlutar eru háðir ákvörðun-
um stjómarvaldanna; t.d. vext-
ir og útflutningsgjaldlð. Með
því einu að fella niður 7.4%í
útflutningsgjaldið væri hægt
að hækka kaup fólksins í
frystihúsunum um minnst 30%
Og það verða allir að gera sér
ljóst. að kaup þessa fólks, sem
leggur nótt með degi til að
bjarga hinum mestu verðmæt-
um, verður óumflýanlega að
hækka.
'óSín vís gegn
Það má óhikað fullyrða að
ekkert þingmál hefur mætt
jafn eindreginni andúð allrar
þjóðarinnar, sem frumvarp
ríkisstjómarinnar um iauna-
mál og fleira. Það stríðir al-
gerlega gegn allri siðgæðis- og
réttarvitund almennings. Mót-
mælunum rignir yfir frá
verkalýðsfélögunum. iafnt
þeim sem hlíta forustu stiórn-
arsinna sem annarra. H.I.P. —
undir forustu Alþýðufiokks-
manna hefur nú staðið í viku
mótmælaverkfalli. hafnar-
verkamenn i Reykjavík lögðu
niður vinnu sem einn maður
daginn, sem frumvarpið var
lagt fram. Mótmælafundurinn
á Lækjartorgi s.l. mánudag
var einn sá fjölmennasti sem
hér hefur sést. Éins var á Ak-
ureyri. 1 öllum þýðingarmestu
atvinnugreinum stöðvaðist öll
vinna eftir hádegi á mánudag
f Reykjavík. Kafnarfirði. á
Akureyri, í Vestrppnnaeyjum
Framhald á 8. sfðu
Ræða Eðvarðs Sigurðssonar
í útvarpsumræðum um
vantraust á ríkisstjórnina
4