Þjóðviljinn - 24.12.1963, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 24. desember 1963
HÖÐVILIINN
SÍÐA 7
Fór til Stokkhólms að læra
að virða hvíta menn
Þetta viðtal við suðurríkjanegrann Wilbert
Tatum birtist í Information, er hann átti leið um
Danmörku frá Svíþjóð. Tatum segir, að hvaða
forseti sem verði fyrir valinu næst, verði hann
að veita bandarískum blökkumönnum jafnrét'ti
við hvíta menn.
Hann segir að bylting negranna sé í aðsigi og
ekkert geti stöðvað hana. Tatum fór til Sví-
þjóðar til þess að læra að meta hvíta menn á
annan hátt.
Wilbert A. Tatum er suður-
rikjanegri, faeddur árid 1933 i
litlum bæ í Norður-Carolina.
sem Durham heitir. Faðir hans
var löngum atvinnuilaus og
vann til skiptis sem bóndi og
rakari. Tatum er yngstur 15
bama.
Þessi ungi Bandaríkjamaður
er á heimleið frá Svíþjóð þar
sem hann hefur dvalizt i 4
mánuði. Hann sagði okkur frá
því, að hann sé meðlimur
NAACP — National ascociat-
ion of the advancement of col-
oured perople. Þessi félagsskap-
ur er bannaður víðs vegar um
Bandaríkin, m. a. í Alabama og
hvergi vel séður i suðurríkj-
unum. Verkefni Tatums í NA-
ACP er að skipuleggja frið-
samlegar mótmælaaðgerðir.
Hann eyðir oft öllum tíma
sínum í þessa starfsemi, þótt
hann fái ekkert borgað fyrir.
Annars er hann blaðamaður og
skrifar eingöngu um það, sem
hann berst fyrir — byltingu
negranna.
Hann segist hafa farið til
Svíþjóðar til þess að læra að
hugsa hlýlega til hvítra manna.
— Og lærðuð þér það?
— Bæði — og. Ég kynntist
mörgum Svíum, sem urðu vin-
ir mínir, en ég varð líka var
við álíka framkomu og ég á
að venjast heima. 1 heilan
mánuð bjó ég með Sígaunum
og það tók mig ekki langan
tíma að komast að því, að
þetta er kynþáttavandamál
Svía, I Dammörku hef ég ekki
orðið var við kynþáttamisrétti,
enda er eðlilegt, að þjóð, sem
ekki er samsett úr mörgum
kynþáttum sé laus við það. Ég
á bágt með að trúa að Danir
séu betri en Svíar að þessu
leyti. Allir hafa sína hleypi-
dóma, sem auðvelt er að láta
bitna á þeim, sem líta öðru
vísi út. Og ef engir eru í land-
inu, sem líta öðru vísi út, en
hinir, finna þeir bara upp á
einhverju öðru. Það kom ann-
ars svolítið fyrir mig i Sví-
þjóð, sem ég vona, að ekki
geti komið fyrir í Danmörku.
Negri, hypjaðu
þig til Afríku!
— Hvað var það, sem kom
fyrir?
— Ég var viðstaddur réttar-
höld yfir nokkium unglingum,
sem átti aö dæma fyrir þátt-
töku í mótmælagöngu gegn
hervæðingu. Þessi réttarhöld
minntu mig á réttarfariðheima,
enginn hlustaði á það sem þeir
höfðu að segja, og þeir voru
dæmdir svo að segja áður en
þeir komu inn í salinn. Þeir
fengu þónokkrar sektir og svo
var farið út úr salnum. Fyrir
utan hafði hópur unglinga
safnazt saman til þess að mót-
mæla dómnum og höfðu sezt á
götuna. Ég var svo miður mín
vegna þess sem ég hafði orðið
vitni að, að ég settist hjá
þeim. Lögeglan kom á vettvang
og hirti þá, sem henni leizt
vel á og þangað till bíllinn var
orðinn fullur. AUir sátu kyrrir
og þegjandi. Tveir lögreglu-
þjónar gripu í mig og dróu
TTTA HÚSGÖGN
HJA , -pT? Á
HÚSBÚNAÐI: VAIBJÖRKÍi
. AKHREYRI
m.a. þetta nýtizktxlega sofasett„P5”
-4>
mig í áttina að þílnum. En ég
er þungur, veg næstum 100
kí-ló, og þótt þeir væru tveir
um mig, misstu þeir mig í
götuna. Þetta var auðvitað allt
sprenghlægilegt, en mér fannst
það ekki þá, þetta var skrambi
sárt. Þegar ég ætlaði að risa
á fætur, ýtti annar lögreglu-
þjónninn við mér með fætinum
og sagði : Negri, hypjaðu þig
til Afriku- Við kærum okkur
ekkert um þig hérna.
— Við hvaða skilyrði ólst
þú upp?
— Við vorum fátæk og
þjuggum ýmist inni íbænum
eða utan við hann. Það var
sama hvar við vorum, húsin
voru alltaf jafnléleg. Durham
var kyrlátur bær, götumar
voru eins og húsgagn, sem not-
að er á daginn en lagt saman
á nóttunni. Þær voru lagðar
sama kl. 8 á kvöldin og tekn-
ar sundur á morgnana, þegar
sólin kom upp. Ég var f jögurra
ára, þegar ég tók fyrst eftir
því, að ég var öðru vísi en
aðrir. Við mamma fórum út
‘í stóra verzlun í miðbænum og
hún var að velja sér vörur og
fylgdist ekki með mér. Það var
heitt og ég var þyrstur, kom
auga á vatnskrana og þeygði
mig niður til þess að drekka.
Þegar vatnsbunan kom upp í
mig rákust tennumar í mér
allt í einu af alefli í kranann.
Ég leit upp og það var hvítrjr
maður, sem hafði slegið mig í
hnakkann. Hann löðrungaði
mig aftur, svo að ég fékk
blóðnasir og fór að gráta. Ég
var nefnilega ólæs, og ofan
við kranann stóð skrifað: Fyr-
Ir hvíta. Mér sveið mest að
mamma skyldi ekkert gera,
heldur leiða mig orðalaust út
úr búðinni. En þegar við kom-
um heim, sagði pabbi mér, að
hvítir menn væru grimmir og
miskunnarlausir og ég skyldi
halda mér í hæfilegri fjarlægð
frá þeim. Upp frá því var ég
hræddur við hvíta menn, og
það er ekki laust við að ég
sé það enn þá. En það er á
annan hátt, og ég er ekki leng-
ur hræddur við að deyja eða
finna til, og þess vegna geta
þeir ekki gert mér neitt leng-
ur. Svona einfalt er það í raun-
inni, ef maður kemst yfir ótt-
ann við dauðann og sársauk-
ann er maður kominn hálfa
leið, og þegar maður er ekki
lengur hræddur um andann —
eða sálina, eins og kristnir
menn kalla hana, er sigurinn
unninn.
— Ert þú trúlaus?
— Já, ég er e’kki kristinn, en
ég held, að sá guð, sem blökku-
menn trúa á, styrki þá og
sameini í baráttunni fyrir jafn-
rétti.
Hvítir negrar
—Hvenær komstu fyrst til
norðurríkj anna ?
— Mér tókst að fá inngöngu
í Lincolnháskólann í Pennsyl-
vaníu. Það er fyrsti háskólinn
í Bandaríkjunum fyrir blökku-
menn. Þá var ég ekki nema
tæplega 15 ára og hafði lok-
ið miðskóila tveimur árum
yngri en venja er til. Við tök-
um námið oft alvarlegar en
hvítir jafnaldrar okikar, líka
til þess að sýna fram á að
við stöndum þeim ekki að baki.
Það var svo sem engin stór-
kostleg breyting að koma til
norðurríkjanna. Kynþáttamis-
réttið hefur að vísu ekki lög
til þess að styðjast við þar
norður frá, en þeim mun sterk-
ara almenningsálit og venjur.
Við sátum á sérbekkjum í
kvikmyndahúsunum, sérbekkj-
um í lystigörðunum og höfðum
aðgang að mjög fáum veitinga-
stöðum. í flestum stórborgum
í norðurríkjunum var lögunum,
sem banna kynþáttamisrétti,
hlýtt, en í allflestum smóbæj-
um fara íbúarnir sínu fram
og láta sig lögin engu varða.
— Hvemig eru mörkin dreg-
in milli negra og hvítra manna,
ef erfitt er að sjá það á hör-
undslitnum?
— Ef hlutföllin eru 1 á móti
60, ein eining af negrablóði á
móti 60 einingum af hvitu
blóði er maður negri. Ég
er sjálfur negri að einum
fjórða og margar systur mínar
eru alveg hvítar. I Bandaríkj-
unum eru allir taldir hvítir,
sem ekki hafa negrablóð í æð-
um sínum, og margir reyna
að leyna því. Opinberlega eru
hlutföllin milli negra og hvítra
manna 20 miMjónir á móti 160
milljónum hvítra manna.
Ég verð að viðurkenna, að
ég vorkenni hvítum mönnum
i Bandaríkjunum. Þetta kann
að hljóma nokkuð undarlega,
en þeir hafa sjálfir skapað
sér kynþáttavandamál, sem
ekki getur leitt nema í eina
átt. . .
Biðja ekki, heldur
krefiast . . :
— Og hvert?
— Byltingar negranna, sem
nú er að gerjast og magnast.
Hún mun hafa áhrif á þróun
allrar mannkynssögunnar, ekki
aðeins Bandarfkjunum, af þvi
að hún leysir okkur úr viði-
um þeirra hleypidóma, sem
hefta nú svo mjög framvind-
una. Negramir í Bandaríkjun-
ura biðja ekki lengur um jafn-
rétti. — þeir krefjast þess. Við
viljum ekki beita valdi, en við
viljum heldur ekki láta hræða
úr okkur líftóruna. Þeir geta
drepið okkur og misþyrmt 4
ára strákhnokkum, en þeir geta
ekki sigrað okkur. Við fáum
jafnrétti. Það er ekki hægt
að stöðva byltinguna lengur.
Og einhvern tíma bráðum get-
ur suðurríkjanegri gifzt hvaða
stelpu, sem honum lízt á og
vill giftast honum, þótt það
sé bannað núna.
Það var slæmt, að Kennedy
var myrtur, en þó var það
ekki eins mikil ógæía fyrir
okkur negrana og okkur fannst
til að byrja með. Því að það
er sama hvaða forseti verður
kosinn næst, hann er nauð-
beygður til að veita negrunum
jafnrétti, og lögunum skal
verða framfylgt. Og ef ég
tryði þessu ekki gæti ég eins
framið sjálfsmorð, annars væri
þetta allt tilgangslaust. Ég he£
ekki verið annað en negri síð-
an ég var fjögurra ára. Það
er ekkert líf, mig iangar til
þess að snúa mér að öðrum
verkefnum. Það er hrein tíma-
eyðsla að vera alltaf upptek-
inn af hörundslit sínum. Við^
megum ekki missa allan þenn-
an starfskraft, sem fer for-
görðum. af þvi að fjöldi fólks
fær ekki að njóta sín, — okk-
ur er meinað að vera heilir,
frjálsir og óhræddir.
FBI og Oswald
— Og hvað ætlarðu svo að
gera þegar þú hefur unnið sig-
ur?
— Ég hef BA-próf í enskum
bókmenntum. Svo hef ég afl-
að mér þó nokkurrar þekking-
ar í sálfraeði og þjóðfélags-
fræði. Það er víst nóg að
starfa, enda þrói ég það heit-
ast.
Ég lauk prófi árið 1950 og
var svo sendur til Kóreu. Það
er sniðugt, að við negrarnir
fáum að deyja drottni okkar
við hlið hvítra manna og þar
er nú ekki misréttinu fyrir að
fara, en við megum alls ekki
drekka með þeim kaffisopa.
— Hvemig varð þér innan
brjósts þegar þú fréttir um
morð Kennedys?
— Ég var í Stokkhólmi og
sat með nokkrum sænskum og
amerískum kunningjum mínum.
Fyrstu fréttimar hermdu, að
það hefði verið negri, sem drep
forsetann, og vinir mínir tóku
að umgangast mig eins og
mann með hættulegan, smit-
andi sjúkdóm. En til allrar
guðslukku var það ekki negri.
Og nú á að fá mann til þess
að trúa þvi, að Oswald hafi
staöið að þessu einn, og ekk-
ert samband hafi verið milli
þeirra Rubys.
— Taka menn þetta trúan-
legt i Bandaríkjunum?
— Já. annað er óhugsandi,
vegna þess að við erum ekki
undir það búin að trúa þvi
að þjóðfélagið sem við búum
við sé svo rotið, að þarna
hafi verið um samsæri að
ræða. Þess vegna kjósum við
þá leiðina að trúa því, sem
FBI segir okkur hvort sem
það er satt eða logið. Ég fyr-
ir mitt leyti er fús til að trúa
þvt, að Oswald hafi haldið á
byssunni, en ekki að hann hafi
staðið einn á bak við þetta.
Allt, sem sagt hefur verið um
Ruby stríðir gegn heilbrigðri
skynsemi. Ef Bandaríkin búast
við því, að heimurinn taki
mark á skýringu FBI, sem gæti
verið login, eru þau bamalegri
en ég hélt.
Kennedy var okkur á marg-
an hátt góður, þótt hann gæti
ekki gengið lengra en stjóm-
málavald hans leyfði. Ef Gold-
water verður fyrir valinu næst,
er allur heimurinn í hættu,
og ef það verður Nixon. þá . .
— Hvað þá?
Ég segi ekiki meira en, að
ég vildi ekki kaupa notaðan
bíl af þeim manni.
— Og Lyndon B. Johnson?
— Hann getur ekki and-
rúmsloftsins vegna annað en
fylgt stefnu Kennedys, og við
skulum vona, að svo verði
framvegis.
Bridge
Hér er níðþung brídge-
þraut til þess að glima við
yfir jólin, en til þess að
eyðileggja e'kki þessa helg-
ustu stund ársins fyrir ykk-
ur, ef illa skyldi ganga að
ráða hana. birtist ráðningin
á öðrum stað hér í blaðinu.
Þrautin er þannig:
Norður
* Á-K-D-G-10
V ekkert
* 5-4-2
* S-7-6-5-4
Vestur
Austur
A
V
♦
*
6-5
Á-K-10-
5-3
K-D-7-6
3-2
*
V
♦
*
9
S-6-4-2
10-9-8
Á-K-D-
G-10
Suður
* S-7-4-3-2
V D-G-9-7
* Á-G-3
* 9
Suður á að spila fjóra
spaða og vinna þá, eftir að
vestur hefur spilað út epaða-
sexi. Það er augljóst að
sagnhafi á auðvelt með að
fá niu slagi — tigulás og
átta trompslagi. Getur þú
fundið tíunda slaginn? Það
er að segja án þess að
leita að honum í ráðning-
unni, eins og þú ætlaðir að
gera.
**=h-
HÚSBÚNAÐUR HP laugavegí26 simi 20970
_____SSAMBAND HÚSGAGNAFRAMLEIÐENDA
LÍTIÐ Á HÚSBÚNAÐINN HJÁ HÚSBUNAÐI
Gleðilegjólí
Síldar- og Fiskimjölsverksmiðjan h.f.,
Kletti.
Jólamessur
★ Messur.
Aðventkirk j an: Aðf angadag-
ur. Aftansöngur kl. 6 e. h.
Jóladagur. Guðþjónusta kl. 5
e.h.
Kirkja Óháða safnaðarins: Að-
fangadagur: Aftansöngur kl.
6 e.h. Jóladagur: Hátíðamessa
kl. 2 e. h.
Séra Emil Björnsson.
★ DÖMKIRKJAN
Aðfangadagur
K1 6 aftansöngur. Séra Þor-
steinn Jóhannesson. Kl. 11
miðnæturmessa. Biskupinn,
Herra Sigurbjöm Einarsson.
Jóladagur
Kl. 11 messa. Séra Óskar J.
Þorláksson. Kl. 2 dönsk
messa. Séra Bjarni Jónsson
vígslubiskup. Kl. 5 messa.
Séra Björn Magnússon próf-
essor.
Annar jóladagur
Kl. 11 messa. Séra Hjalti
Guðmundsson. Kl. 5 messa.
Séra Óskar J. Þorláksson,
29. desember
Kl. 11 barnamessa. Séra Ósk-
ar J. Þorláksson.
★ HALLGRlMSKIRKJA
Aðfangadagrur
Aftansöngur kl. 6. Séra Sig-
urjón Þ. Ámason.
Jóladagur
Messa kl, 11 f.h. Séra Jakob
Jónsson. Messa kl. 2. Séra
Magnús Guðmundsson frá
Ólafsvík.
Annar jóladagur *
Messa kl. 11. Séra Sigurjón
Þ. Árnason. Messa kl. 2.
Séra Jakob Jónsson.
★ FRÍKIRKJAN
Aðfangadagur
Aftansöngur kl. 6.
Jóladagur
Messa kl. 2.
Annar jóladagur
Bamaguðsþjónusta kl. 2. Séra
Þorsteinn Bjömsson.
★ langholtspresta-
KALL
Aðfangadagur.
Aftansöngur kl. 6.
Jóladagur
Bamaguðsþjónusta kl. 10.30.
Hátiðarmessa kl. 2.
Annar jóladagur
Messa kl. 11. Skírnarmessa
kl. 3.
Sunnudagur 29. des.
Jólagleði fyrir eldra fólk kl.
3.
Mánudagur 30. desember.
Jólatréssamkoma fyrir böm
5—9 ára klukkan 3. Jólatrés-
samkoma fyrir börn 10—13
ára lclukkan 8. Séra Árclíus
Níelsson.
★ HÁTEIGSPRESTAKALL
1 hátíðarsal Sjómannaskólans.
Aðfangadagur
Aftansöngúr kl. 6.
Jóladagur
Messa kl. 2.
Annar jóladagur
Bamaguðsþjónusta M. 11.
Séra Jón Þorvarðsson.
★ LAUGARNESKIRKJA
Aftansöngur kl. 6.
Jóladagur
Messa kl. 11 f.h.
Annar jóladagur
Bamaguðsþjónusta kl. 10.15
f.h. Messa kl. 2 e.h. Séra
Garðar Svavarsson.
★ KÓPAV OGSKIRK J A
Aftansöngur í Kópavogs-
kirkju kl. 11 e.h. Séra Gunn-
ar Ámason. Aftansöngur i
Réttarholtsskóla kl. 6. Séra
Ólafur Skúlason.
Jóladagur
Messa í Réttarholtsskóla kl.
2. Séra Gunnar Árnason.
Annar jóladagur
Messa í Kópavogskirkju kl.
2. Séra Gunnar Arnason.
★ I»ýzk jólamessa.
Kaþólsk jólamessa verður i
Landakotskirkju á jóladag
klukkan 15.30. Biskupinn Jó-
hannes Gunnarsson og séra
A. Mertens flytja messuna á
þýzku.