Þjóðviljinn - 05.03.1964, Page 4

Sli>A
ÞlðÐVILIINN
í'iinmtudagur j. inc. .. iíiC4
Ctgefandi: Sameiningarflolckur alþýðu — Sósialistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson, Magnús Kjartansson (áb.),
Sigurður Guðmundsson.
Ritstjóri Sunnudags: Jón Bjarnason.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skóiavörðust. 19.
Simi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 80 á mánuði.
Langi vinnudagur-
inn bjéðarskömm
það er ekki lengur hægt að þola þá svívirðu að
ísland sé aftur úr öllum löndum Evrópu hvað
snertir langan vinnutíma. Á þessu verður að verða
tafarlaus breyting. Vinnudagur á íslandi er mjög
almennt tíu, tólf og upp í fjóríán stundir á dag,
og er þá aðeins talað um vinnuna í landi, en all-
ir þekkja hins vegar hvað sjómönnum er boðið.
Um alla Evrópu er vinnudagurinn yfirleitt átta
stundir. Hann gæti líka verið það hér, ef at-
vinnureksturinn væri skipulagður af viti. En þar
fer venjulega saman ringulreið í fjárfestingu og
handahóf í rekstri eins og dæmin um sjö hrað-
frystihús í Keflavík og Njarðvíkum sýna, eða tíu
súkkulaðigerðir í Reykjavík. Svo eru ýmsir at-
vinnurekendur að reyna að pína fram hörkuaf-
köst innan verksmiðjanna með svokallaðri „hag-
ræðingu" en hirða ekkerf um að hagráéða svo
afvinnurekstri sínum að eitthvert vit sé í, held-
uiUaeimta bara verðhækkun~.ugujppbætuF-i- hvert
sinn sem kaup er hækkað. Og stjórnarvöldin fara
að vilja þeirra, í stað þess að knýja atvinnurek-
endur til að borga sjálfir kauphækkanirnar og
vinna þær upp með skynsamlegri rekstri. Þann-
ig er af stjórnarvaldanna hálfu ýtt undir ringul-
reið, eyðslu og hvers konar óstjóm hjá atvinnu-
rekendum.
"yerklýðssamtökin geta ekki lengur sætt sig við
þetta ófremdarástand. Þorri verkamanna er
að verða úfþrælaðir menn á miðjum aldri sakir
hins langa vinnutíma. Fjölskyldulíf er eyðilagt.
Til menningar- og félagsstarfsemi er enginn tími
afgangs. íslenzkir atvinnurekendur verða að sýna
það að þeir geti borgað það heildarkaup fyrir
átta tíma vinnudag sem verkamenn fá nú fyrir
sinn langa vinnudag, eða hypja sig burt frá at-
vinnureksfrinum ella. Það dugar ekki lengur neitt
þref og nefndasnakk um 8 tíma vinnudaginn. Hann
verður að komast á án kauplækkunar á heildar-
kaupi fyrir 10-11 tíma vinnudag.
jslenzkur verkalýður sættir sig ekki lengur við
að vera eftirbáíur allra annarra í þessum efn-
um. íslenzkir verkamenn krefjast frelsis og tóm-
stunda til menningar- og félagsstarfsemi, þeir
neita að vera þrælar vinnunnar. Og neiti einkaat-
vinnurekendur þessum sjálfsögðu kröfum til
mannsæmandi tilveru eða ætli enn einu sinni að
stela af verkamönnum kauphækkunum með svika-
myllu verðbólgunnar, þá er það úreltur einka-
rekstur, sem verður að víkja. en ekki hagsmunir
og heilbrigði verkafólks. Það er b.ióðarskömm að
þola lensur hinn langa vinnudag verkafólks á Ts-
landi. — e.
Tillaga Einars Olgeirssonar:
ALÞENGISENDE
HEIMSÓKN TIL GRÆNLAND
ÞINCSjA ÞjÓDVILJANS
Einar Olgeirsson flytur í sameinuðu þingi til-
lögu til þingsályktunar um að Alþingi sendi
nefnd fimm þingmanna í vináttuheimsókn til
Grænlands á sumri komandi eða næsta ári.
Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að scnda
nefnd fimm alþingisraanna í
vináttuheimsókn til Grænlcnd-
inga á sumri komandi eða næsta
ári, eftir því hvernig á stend-
ur fyrir forustumönnum Græn-
lendinga að taka á móti slíkri
heimsókn. Skal þessi alþingis-
för til Grænlands farin til þess
að koma á meira og hetra sam-
bandi milli grænlenzku og is-
Ienzku þjóðarinnar. Skal al-
þingisnefndinni heimilt að gcra
í förinni ýmsar ráðstafanir, er
orðið gætu til þess að efla
menningartengsl og vináttu
þjóðanna. Skal þá meðal ann-
ars haft í huga, að komin væru
á náin kynni og góð sam-
skipti þjóðanna, er að því
kæmi að minnast þess, að 1(HH)
ár væru liðin frá því, að fs-
lendingar fundu Grænland.
Nefndin skal skipuð á þann
hátt, að forseti sameinaðs AI-
þingis sé formaður hennar, en
síðan tilnefndur einn þingmað-
ur frá hverjum flokki. Nefnd-
in skal hafa heimild til þess
að hjóða visindamönnum oc
blaðamönnum mcð i förina.
Kostnaður við heimsóknina
greiðist úr ríkissjóði“.
Svofelld greinargerð fylgir
tiliögu Einars:
Grænlendfrigar eru næstu ná-
grannar vorfr. Vér höfum þó
haft við þá minni samskipti en
við nokkra aðra þjóð, þá er
byggir Norðurlönd, sumpart af
óviðráðanlegum ástæðum.
Land þeirra, Grænland, er
tengt sögu þjóðar vorrar órjúf-
andi böndum.
íslenzkri þjóð ber því að
sýna landi og þjóð Grænlend-
inga ræktarsemi og vináttu.
Þar að auki ber þess að minn-
ast, að þeir eru ein minnsta
þjóð heims, og ættum vér
manna bezt að skilja, hverrar
vináttu og viðurkenningar slík
þjóð þarfnast.
Brátt kemur að þvi, að lið-
in eru 1000 ár, síðan Islending-
ar fundu Grænland og byggðu
það. Það væri ánægjulegt að
þegar að því kæmi að minn-
ast þess á veglegan hátt, þá
Einar sagði, að það væri hend-
ing núorðið, ef þingmannafrum-
vörp, sem afgreidd eru til nefnd-
ar — og þannig eru þau nær
undantekningarlaust afgreidd —
sæjust framar Hann benti á
ýmsar leiðir fyrir nefndir til að
afgreiða slík frumvörp, t.d. að
vísa þeim til ríkisstjórnar, af-
greiða þau með rökstuddri dag-
skrá eða einfaldlega leggja til
að bau verði felld Væru þannig
vinnubrögð öllu þingræðislegri
en að gera nefndirnar að kirkju-
væri komin á góð og vinsamleg
samskipti milli Grænlendinga
og íslendinga og að þessar
þjóðir gætu báðar minnzt slíks
merkisviðburðar með miklum
og góðum gagnkvæmum heim-
sóknum, er væru þá hámark
mikilla menningarlegra tengsla.
Þá er og ljóst, að í norrænu
samstarfi elga bæði Færeying-
ar og Grænlendingar að vera
virkir aðilar, sem þær þjóð-
ir, er þar' eru fyrir. Ber oss
íslendingum að stuðla að því,
að svo megi verða.
Það er rétt, að Alþingi ís-
lendinga ryðji brautina til vin-
áttu við hina grænlenzku þjóð,
til þess lands, er eitt sinn var
„í rorum lögum“. Því er hér
lagt til, að Alþingi sendi nefnd
fimm alþingismanna í vináttu-
„Alþingi ályktar að fela rik-
isstjórninni að undirbúa bygg-
ingu héraðsskóla að Reykhól-
um í Austur-Barðastrandar-
sýslu“.
Greinargerðin, sem tillögunni
fylgir, er sem hér segir:
„Allir héraðsskólar eru nú
yfirfullir, og verða ungmenni
oft að bíða eitt til tvö ár eftir
því að geta fengið námsvist í
héraðsskóla Þetta er afleið-
ing þess, að enginn nýr hér-
aðsskóli hefur verið byggður
siðastliðin 15 ár. Skógaskóli
mun vera sá yngsti þeirra, en
görðum mála eins og mjög hef-
ur færzt í vöxt á undanförnum
árum.
Sagði Einar, að hér væri ekki
við neinn sérstakan þingflokk
að sakast, þó að benda mætti
á, að þessi vinnubrögð hefðu
einkum ágerzt á nokkrum und-
anfömum árum og minnti á, að
minni hluti nefnda þarf ekki að
bíða eftir áliti meirihl. held-
ur getur hann lagt fram sitt á-
lit hvenær sem hann vill.
Einar Olgeirsson.
heimsókn til Grænlands i sum-
ar eða næsta sumar, eftir því
hvenær forustumönnum Græn-
lendin-ga þætti hentugt að taka
á móti slíkri heimsókn.
Slik heimsókn þyrfti að vera
vel undirbúin af hálfu Alþing-
is. Það hafa þegar verið gerð-
hann tók til starfa árið 1949.
Hér stappar nærri. að í óefni
sé komið, því að vissulega
verður það að teljast meðal
dýrmætustu mannréttinda
æskufólks að geta aflað sér
nauðsynlegrar almennrar
menntunar. Og tvímælalac:st er
það ekki rétt stefna að láta
Iöngum og löngum undir höf-
uð leggjast að byggja skóla til
almennrar fræðslu, en þurfa
síðan að rjúka í_ að byggja
marga samtímis, í þessu efni
sem öðrum er affarasælast að
svara kröfum eðlilegrar þróun-
ar með jöfnum skrið.
Sem stendur munu vera
starfandi 7 héraðsskólar á öllu
landinu, og getur hver þeirra
aðeins tekið á móti 35—40
nýjum nemendum á ári. Það
eru því í mesta lagi 250—300
nemendur, sem nám geta haf-
ið árlega í öllum héraðsskól-
unum. Þetta er sorglega lág
tala og ber áhuga og skilningi
stjórnarvalda um almenna al-
þýðumenntun ekki allt of fag-
urt vitni.
Það getur þannig ekki orð-
ið ágreiningsefni, að þess er
full þörf, að nýr héraðsskóli
— eða jafnvel fleiri en einn
— verði reistur hið fyrsta.
Flutningsmenn þessarar til-
lögu telja eðlilegt, að Reykhól-
ar í Austur-Barðastrandarsýslu
verði fyrir valinu. Þar hefur
verið haldið uppi unglingaskóla
nokkur undanfarin ár af mikl-
um áhuga og fórnfýsi heima-
manna, en sú kennsla hefur
nú fallið niður vegna erfiðrar
aðstöðu og brottflutnings for-
göngumannsins, Sigurðar Elí-
assonar tilraunastjóra.
Nokkur byggð er þegar kom-
in á Reykhólum, og bendir allt
til þess, að þar rísi á næstu
árum kauptún, er byggi á land-
ar nokkrar ráðstafanir af hálf1-
Alþingis til þess, að grænlenzk
ur nemandi gæti lært hé:
tungu vora og sögu og að ís-
lendingur gæti lært græn-
lenzka tungu. Sendinefnd A’
þingis þyrfti í samráði vi
ríkisstjórn að geta gert ráð-
stafanir til þess að auka menn
ingartengsl þjóðanna.
Eðlilegt þykir, að sami hát*
ur sé á hafður um samsetnine
slikrar sendinefndar eins c
þá er stærri þjóðir eru heirr
sóttar, að allir flokkar þingr
,ins fái aðstöðu til að vott ~
viðkomandi þjóð virðingu sín-
og vináttu. Einnig er sjálfsap'
að blaðamönnum gefist kostu''
á að vera með í slíkri för
jafnt íslenzkum sem grær-
lenzkum, þar sem slíkt mund;
flýta mikið fyrir góðum kynn-
um, enda se islenzkum blaða-
mönnum gefinn sem bezti'”
kostur á að kynnast sög
Grænlands og Grænlending!»
áður en förin er farin. Þá e
og alveg nauðsynlegt að nokkr
ir íslenzkir visindamenn, ek'-
sízt sagnfræðingar, séu með
slíkri för, enda hafa þeir sý~
mikinn áhuga á að efla að ný'
kynni þessara nábúaþjóða.
búnaði og iðnaði.
Það var á sínum tíma ve'
ráðið, er héraðsskölnöum va
yfirleitt valinn staður, þar serr
gnægð var jarðhita, og han .
nýttur fyrir þessar stofnanir.
bæði til upphitunar húsakosts
til sundlauga og á ýmsan anr,-
an hátt. Hefur þetta þegav
sparað þjóðfélaginu ógrynn'
fjár. Með tilliti til þessara
náttúruauðæfa var héraðsskól-
unum að Laugarvatni, Laug
um, Reykholti, Reykjanesi or
Reykjum í Hrútafirði valinn
staður.
Svo sem kunnugt er, búa
Reykhólar yfir miklum auðæf-
um jarðhita, sem hingað til
hafa ekki verið hagnýtt sem
skyldi. Meðal annars með til-
liti til þess eru Reykhólar val-
inn skólastaður. Þá mundi skóli
■ vera þarna vel settur. Enginn
héraðsskóli er á öllu Vestur-
landi allt frá Reykholti í Borg-
arfirði. Þá mundi skóli á Reyk-
hólum vera merkur liður í
uppbyggingu staðarins, en ým-
is fyrirheit hafa að undanförnu
verið gefin af opinberri hálfu
um eflingu byggðar að Reyk-
hólum, hinu forna og land-
kostarika stórbýli og höfðings-
setri.
Margt fleira, sem óþarft er
hér að telja, mælir með því, að
almennur æskulýðsskóli verði
reistur á Reykhólum, og er það
von flutningsmanna, að málinu
verði svo vel íekið á háttvirtu
Alþingi, að það fái afgreiðslu
á þessu þingi, svo að skóla-
bygging geti hafizt strax, er
nauðsynlegum undirbúnings-
framkvæmdum væri lokið“.
STALELDHOS
HOSGÖGN
Borð kr. 950.Og
Bakstólar kr. 450,00
Kollar kr. 145,00
Fornverzlunin
Grettisgötu 31
Störf þingnefnda
gagnrýnd
í lok framsöguræðu sinnar um skipulag miðbæjar
Reykjavíkur í neðri deild Alþingis í fyrrad., vék Einar Ol-
geirsson að störfum þingnefnda og þó einkum að með-
ferð þeirra á þingmannafrumvörpum; gagnrýndi hann
harðlega þau óviðunandi vinnubrögð sem eru að hefð-
bindast í þessum málum,
idirbúin verði bygging
éraðsskúla að Reykhúlun
Lögð hefur verið fram í sameinuðu þingi til-
laga til þingsályktunar ura héraðssKqJa^iðJSpylí,-
hólura í Austur-Barðastrandarsýslu. Flutnings-
menn tillöerunnar eru tveir af himrmönnum Vest-
fiarðakjördæmis, Hannibal Valdimarsson og
Sigurvin Einarsson.