Þjóðviljinn - 03.05.1964, Blaðsíða 5

Sunnudagur 3. maí 1964
HÓÐVILTINN
SlÐA 5
SAMHELDNI TRYGGIR SIGUR
Snorri Jónsson, íormaður Félagrs járniðnaðarmanna, flytur ræðu sína á útifundi verkalýðsfé-
lagranna í Reykjavík á Lækjartorgi 1. maí 1964.
Rœða Snorra Jónssonar formanns Félags
jórniðnaðarmanna ó útifundi reykvískra
verkalýðsfélaga 1. maí 1964
Reykvísk alþýða.
Það ber að fagna því sam-
komulagi sem náðst hefur milli
verklýðsfélaganna í Reykjavik
um sameiginleg hátíðahöld og
sameiginlega stefnu í brýnustu
hagsmunamálum launafólks í
dag — þótt ekki hafi tekizt
samkomulag um að bera fram
mál sem oft áður hefur borið
hátt hjá okkur fyrsta maí og
okkur er mörgum ofarlega í
huga.
1 dag fylkja verklýðssamtök
tnn allan heim liði, minnast
unninna sigra og bera fram
kröfur sínar um betri lífskjör.
Þótt viðfangsefni og aðstæður
séu ólíkar í ýmsum löndum
eru hvarvetna bomar fram
sameiginlegar kröfur um frelsi,
jafnrétti og bræðralag allra
manna.
íslenzk alþýða fagnar því að
dregið hefur úr kalda stríðinu
og því háttalagi ábyrgðarlausra
herforingja og stjórnmála-
manna að leiða mannkynið aft-
ur og aftur út á yztu þröm
kjamorkustyrjaldar. — Sam-
komulagið um takmarkað bann
við tilraunum með kjarnorku-
vopn þarf að leiða til þess að
samningar takist um algert
bann við öllum tortímingar-
vopnum um afnám hemaðar-
bandalaga og herstöðva og al-
gera og almenna afvopnun.
Trúin á valdið verður að
víkja fyrir nauðsyn friðsam-
legrar lausnar á vandamálun-
um.
Það er mikill og sögulegur
sigur, að nýlendukerfið er að
leysast upp og hundmð miljóna
manna hafa fengið stjórnar-
farslegt fullveldi á undanföm-
um árum eftir langvinna og
erfiða baráttu. En þrátt fyrir
þá sigra sem unnizt hafa eru
énn þjóðir sem berjast fyrir
frélsi sínu og fmmstæðustu
mannréttindum. Og enn er
kynþáttaofstækið smánarblett-
ur á mannkyninu. en það birt-
ist i sinni siðlausustu mynd i
kynþáttalöggjöf og kúgun
blökkumanna í Suður-Afríku.
Þótt þessar þjóðir séu fjarlæg-
ar okkur er þeirra barátta
einnig okkar barátta og þeirra
sigrar okkar sigrar.
En þrátt fyrir þá sigra sem
unnizt hafa í. þjóðfrelsisbarátt-
unni er það staðreynd að
meirihluti mannkynsins í Asíu,
Afríku og Suður-Ameríku
sveltur enn heilu hungri og býr
við öryggisleysi og vonleysi.
Bilið milli þróaðra ríkja og
vanþróaðra fer stöðugt vaxandi
og er eitt alvarlegasta vanda-
mál mannkynsins um þessar
mundir. Eitt mikilvægasta
verkefni hinnar alþjóðlegu
verklýðshreyfingar og þjóð-
frelsishreyfingarinnar er að
brúa bilið milli þróaðra ríkja
og vanþróaðra.
En jafnframt því sem við
tökum þátt í hinni alþjóðlegu
baráttu verklýðshreyfingar-
innar sameinumst við í dag um
þau verkefni sem brýnust em
fyrir launafólk á íslandi.
Félagafrelsið og samnings-
rétturinn em homsteinar í bar-
áttu íslenzkrar alþýðu, því
lýsir hún sig enn sem fyrr al-
gerlega andstæða gerðardóm-
um eða lögþvingunum í stað
frjálsra samninga. Fyrir aðeins
hálfu ári hmndu verklýðssam-
tökin með samtakamætti sínum
áformum um heftingu á helg-
asta rétti samtakanna, verk-
falls- og samningsréttinum.
Verklýðssamtökin em einhuga
um að vernda þessi dýrmætu
réttindi sín framvegis með
öllum tiltækum ráðum. Þeir
gerðardómar sem starfað hafa
að undanförnu og fjallað hafa
um kjör sjómanna og opin-
berra starfsmanna hafa sannað
að það fyrirkomulag býður
órétti heim.
Verkalýðssamtökin krefjast
þess að félagsleg réttindi þeirra
í þjóðfélaginu séu virt í hví-
vetna og mótmæla því gerrasði
meirihluta útvarpsráðs að
meina Alþýðusambandinu og
Bandalagi starfsmanna ríkis og
bæja um tíma í útvarpsdagskrá
1. maí.
Þegar við stöldmm við í dag
og lítum yfir þróun kaup-
gjalds og verðlags á undan-
förnum 4—5 ámm verður það
ljóst að launafólk hefur hvergi
nærri fengið kaup bætt í sam-
ræmi við hækkun vömverðs
og þjónustu. Á þessum tíma
hefur árferði verið mjög gott
og verðmæti þjóðarframleiðsl-
unnar og þjóðartekjur á mann
vaxið til mikilla muna. Skert
kjör launþega stafa því ekki af
neinum óviðráðanlegum orsök-
um heldur rangri stefnu í efna-
hagsmálum.
Því er mjöe haldið fram af
ýmsum bæði í ræðu og riti að
kauphækkanir undaníarið hafi
valdið þeirri miklu verðbólgu
sem dunið hefur yfir.
Litum nánar á þétta. 1 um
það bil tvö og hálft 'ár, eða
nánar tiltekið frá því í byrjun
árs 1959 og þar til á miðju ári
1961 var almennt kaupgjald ó-
breytt. Kaupmáttur launa hafði
hins vegar í byrjun árs 1959
verið skertur um 5.4% sam-
kvæmt útreikningi stjórnar-
valda. I byrjun árs 1960 var
framkvæmd mikil gengislækk-
un og um leið bannað að greiða
vísitöluuppbætur á kaup. Á
þessu tveggja og hálfs árs tíma-
bili hækkaði almennt verðlag
um 18%, þótt ekki yrðu neinar
almennar kauphækkanir, og
kaupmáttur launa hafði þann-
ig rýrnað um rúm 23%.
Hliðstæð þróun hefur orðið á
öllu þessu tímabili, og kaup-
hækkanir alltaf komið langt á
eftir verðhækkununum. Svo er
nú komið að almennt kaup
hefur hækkað að krónutölu frá
því í febrúar 1960 um 55% en
á sama tfma hefur vöruverð og
þjónusta hækkað um 84%.
Samtökin verða því að krefj-
ast leiðréttingar á kaupmætti
tímakaupsins.
Verkalýðssamtökin hafa æf-
inlega barizt gegn verðbólgu-
þróun, en þau telja að sívax-
andi þjóðartekjur og hækkandi
útflutningsverð á afurðum
landsmanna geri mögulegt að
tryggja raunhæfar kjarabætur
og stöðvun hinnar óheilbrigðu
verðbólguþróunar. Þess vegna
hefur miðstjórn Alþýðusam-
bands Islands snúið sér til rík-
isstjómarinnar með áskorun
um þau atriði sem hér fara á
eftir.
1. Þegar f stað verði teknar
upp viðræður milli ríkisstjóm-
arinnar og verkalýðshreyfing-
arinnar um tilraun til stövunar
verð'-'lgubróunar og um rétt-
látar og óhjákvæmilegar launa-
og kjarabætur.
2. Lögð verði áherzla á að
verðtryggja kaupið og ná sam-
komulagi um örugga og jafna
hækkun á kaupmætti launa,
svo að unnt verði að gera var-
anlega samninga er tryggi
vinnufrið.
3. Að reynt verði að ná sam-
komulagi um framkvæmd á
raunverulegri styttingu vinnu-
dagsins án skerðingar heildar-
tekna.
4. Samkomulag verði um ýms
réttinda og hagsmunamál al-
þýðufólks, vinnuvemdarmál og
orlofsréttindi, svo og nauðsyn-
legar ráðstafanir í húsnæðis-
málum almennings.
Ríkisstjórnin tók tilboð Al-
þýðusambandsins um viðræður,
og þessa dagana eru að hefjast
viðræður milli fulltrúa frá
stjóminni um þessi mál. Von-
azt er til þess að verklýðssam-
tökin í heild standi saman að
þesgum viðræðum og reyni að
tryggja að þær verði sem ár-
angursríkastar fyrir launþega.
Sú eining sem tekizt hefur hér
í dag og samkomulagið um á-
ávarp dagsins gefur fyllstu von-
ir um að svo megi verði.
Verkalýðssamtökin í Reykja-
vík og annars staðar á Islandl
munu standa saman í þeirri
baráttu sem framundan er fyr-
ir bættum kjömm launafólks.
Sú kauphækkun sem samtökin
knúðu fram í desember síð-
astliðnum er nú að hverfa í
verðbólguhítina. Það er marg-
yfirlýst stefna verkiýðssam-
takanna að há krónutala kaups
er henni ekkert takmark í
sjálfu sér. Það sem samtökin
berjast fyrir í þeim efnum er
fyrst og fremst kaupmátturinn.
Þau hafa því þráfaldlega lýst
því yfir að þau vildu meta sem
kauphækkanir hverja þá ráð-
stöfun sem miðaði að lækkun
verðlags eða öðru sem færði
vinnandi fólki raunveralegar
kjarabætur.
Verkalýðssamtökin munu því
þegar þau ganga til samninga
á næstunni og krefjast bóta
fyrir þá rýrnun sem orðið hef-
ur á kaupinu leggja mikla á-
herzlu á að tekin verði upp
aftur kauptrygging, það er:
kaup hækki ef verðlag hækkar.
Slíkt myndi ekki aðeins koma
launafólki til góða heldur
mundi það og tryggja atvinnu-
vegunum meira öryggi, draga
úr líkunum fyrir jafn tíðum
vinnustöðvunum og verið hafa.
Vísitöluuppbót á kaup mundi
einnig veita stjómarvöldunum
aðhald þegar þau móta stefn-
una í efnahagsmálum.
Það er því skýlaus krafa
verklýðssamtákantiá' í' samn-
ingum þeim sem nú fara í
hönd að samið verði um vísi-
töluuppbót á kaup, enda er það
aiger forsenda þess að mögu-
legt verði að gera kaup- og
kjara-samninga til lengri tfma
en verið hefur að undanfömu.
Á sama tíma og nágranna-
þjóðir okkar hafa unnið mark-
visst að því að stytta raun-
verulegan vinnutíma. hefur
vinnutíminn hér lengizt. Þetta
er öfugþróun sem alþýðusam-
tökin geta ekki unað, og því
má ekki dragast lengur að
gerðar verði raunhæfar ráðstaf-
anir til að stytta vinnudaginn
án skerðingar á heildartekjum.
Þetta á að vera mögulegt með
bættri vinnutilhögun og skipu-
lagningu af hálfu atvinnurek-
enda.
Þegar er komið í framkvæmd
í sumum nágrannalöndum okk-
ar fjögurra vikna almennt or-
lof. Verkalýðssamtökin íslenzku
bera nú fram kröfu um aukið
orlof hér, jafnframt því sem
gerðar verði ráðstafanir til þess
að gera launafólki kleift að
njóta í verki orlofsréttinda
sinna. Einnig leggja verklýðs-
samtökin áherzlu á stórbætta
félagslega löggjöf, þar á meðal
að sett verði löggjöf um vinnu-
vemd í samræmi við titlögur
þær sem nú líggja fyrir Al-
þingi. Síðast en ekki sízt ber að
gera allar tiltækar ráðstafanir
í sambandi við húsnæðismál
almennings, því að þau eru eitt
erfiðasta og alvarlegasta vanda-
mál vinnandi fólks, ekki sízt
unga fólksins. Verklýðssamtök-
in leggja áherzlu á að lánsfé
til íbúðabygginga verði stór-
aukið og lánskjör bætt til
muna frá því sem nú er og
byggt verði leiguhúsnæði sem
fólk eigi kost á með hagkvæm-
um kjörum.
Allar þessar kröfur era i dag
bomar fram sameiginlega af
verklýðshreyfingunni í Reykja-
vík og um land allt.
Launþegar, sem era yfh>
gnæfandi meirihluti þjóðarmn-
ar, leggja áherzlu á að þess-
um árangri verði náð með
f riðsamlegum sammngum, en
reynist það ekki unnt vegna
skammsýni ráðamarman^a
hlýtur öllum mætti samterk-
anna að verða bedtt 1® að
tryggja ótvíræðan rétt verfca-
fóiks.
Látum engan ágrmrtíng an
önnur atriði sundra einrn0R
okkar um baráttamál verfefýðs-
samtakanna. ..
SamheWni tryggiT STgtrr.
Byggingarfélag verkamanna í Reykjavík
Til sölu
3ja herb. íbúð í 6. byggingaflokki. Þeir félags-
menn, sem neyta vilja forkaupsréttar síns, sendi
umsóknir fyrir kl. 12, þann 7. þ.m. á skrifstofu
félagsins, Stórholti 16.
Stjórnin.
Uppboð
Opinbert uppboð á eignarlóðinni nr. 10A við Bergs-
staðastræti, hér í borg, ásamt mannvirkjum,
þingl. eign db. Sigurðar Berndsen, fer fram á
eigninni sjálfri þriðjudaginn 5. mai 1964, kl. 2,30
síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Starfsstú/kur óskast
Starfsstúlkur vantar nú þegar í eldhús Klepps-
spítaians. Upplýsingar gefur matráðskonan í síma
38164.
Reykjavík, 2. maí 1964.
Skrifstofa ríkisspítalanna.
N Ý B Ó K
Maðurinn við stýrið
eftjr ÁKE CARNELIÐ,
er komin í bókaverzlanir. Þessa bók æst4á hwer ein-
asti maður að lesa, sem hefur með s^ám að geaa
á vélknúnu ökutæki. Hún er ómetaníeg leáðbeste-
ing um það hvernig akandi manni er naoðsyrfegt
að skyggna sjálfan sig og aðra í hmm ðrt vaasanffi
umferð aldarinnar.
Hún er hjálpartæld í því að forðast
árekstra og umfferðarslys.
Afgreiðsla í Prentsmiðjunni Þki^KJÍte-
stræti 27, sími 2-42-16.
Útgefandi.
Nauðungaruppboð
annað og síðasta .á m/b. Nonna RE 2S0, þmgl.
eign Jóns Svan Sigurðssonar, fer fram þar sem
skipið nú er á Skipasmíðastöð Daníels Þorsteins-
sonar & Co. h.f. miðvikudagirm 6. maí 1964, kl.
3 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
I
i
í