Þjóðviljinn - 12.05.1964, Blaðsíða 7

ÞIÚÐVILIINN
SlÐA 7
Þriðjudagur 12. maí 1964
SPJALLAÐ VIÐ
BJÖRN TH. BJÖRNSSON UM 'I
SJÓNVARP
Björn Th. Björntson.
Verðum að flýta
okkur
— Hvað vildir þú helzt taka
fram um viðhorf þitt til stofn-
unar íslenzks sjónvarps nú
innan skamms tíma?
— Ég verð að segja að
gagnvart sjónvarpi almennt er
ég efasemdamaður. Ég geri
mér vel ljóst hve sjónvarp er
áhrifamikið tœki og getur leitt
til algjörrar ummyndunar
heimilislífs manna og daglegra
hátta þeirra. Sérstaklega leiðir
sjónvarpið til þess, að menn
verða óvirkir, passívir þiggj-
endur einhverra hluta sem
þegar er búið að melta handa
þeim. Og getur sjónvarp þann-
ig orðið einsverskonar nautna-
lyf, ekki .sízt ungu fólki. Ný-
legar rannsóknir, gerðar í
Vestur-Þýzkalandi, sýna til að
mynda, að skólabörn og ung-
lingar þar í landi sitja um
48 stundir á viku fyrir fram-
an sjónvarpsskerminn. Hins
vegar er mannkynið á deiglu
róttaekra umbreytinga, og sjón-
varp er án efa einn liður í
þeim. — til góðs eða ills.
Hvað að íslenzku sjónvarpi
veit, þá hefði ég viljað óska
að við gætum litið á það mál
frá eðlilegum sjónarhól. En
það getum við ekki, því mið-
ur. Við erum undirseldir þjóð-
menningarlega hættu vegna
útbreiðslu bandarísks sjón-
varps i landinu. Afstaða
manns til íslenzks sjónvarps
hlýtur að markast af þeirri
spurningu hvort líklegt sé að
við verðum enn um hríð að
búa við þessa óeðlilegu inn-
rás í íslenzkt menningarlíf.
Væri þetta ekki fyrir hendi,
eða trygging fengin fyrir því
að bandariska sjónvarpið yrði
lagt niður eða innilokað,
myndi afstaða mín til íslenzks
sjónvarps sennilega verða sú,
að við ættum að bíða og láta
tímann og tæknilegar fram-
farir vinna okkur í hag. Eða
beinlinis gera það upp við
okkur hvort við vildum held-
ur eyða þessu mikla fé sem
þarf til að koma á fót sjón-
varpi til einhverra annarra
menningarmála. Sjálfstæð þjóð
ætti að geta tekið slíka á-
kvörðun.
En eins og ástandið er, sé
ég ekki aðra leið en að flýta
stofnun íslenzks sjónvarps og
gera það sem bezt og menn-
ingarlegast úr garði.
Léleg dagskrá?
— Margir hafa áhyggjur af
dagskrá íslenzks sjónvarps,
hafa af ýmsum ástæðum feng-
ið þá hugmynd, að sjónvarp
hljóti yfirleitt að vera lélegt
og spillandi.
— Þessu er einkum þrennu
til að svara.
f fyrsta lagi verður íslenzkt
sjónvarp ekki auglýsingasjón-
varp — það er: auglýsingum
verður ekki skotið inn milli
dagskrárliða og verzlunarsjón-
armið munu þvi ekki hafa á-
hrif á dagskrána eins og til
að mynda í Bandaríkjunum.
f öðru lagi verður sjónvarp-
ið undir stjórn nefndar sem
á að heita menningarleg dag-
skrárnefnd og henni eru eng-
ar nauður á að velja nema
bezta efni — jafnt i alvarleg-
um sem gamansömum tón.
I þriðja lagi er á markaðn-
um ógrynni af fyrsta flokks
sjónvarpsefni — sígild leikrit,
ballettar, úrvais kvikmyndir,
gamanefni hverskonar og við
höfum þegar fengið tilboð um
slíkt svo þúsundum skiptir.
Og þetta efni yrði ávallt með
íslenzkum texta eða tali, jafn-
framt heimagerðu efni.
íslenzkt efni
— En hvað vildir þú segja
um þær áhyggjur sem menn
hafa af heimagerðu efni?
Þar stöndum við ver að vigi
en flestar ef ekki allar Evr-
ópuþjóðir að þvi leyti að ís-
lenzk kvikmyndagerð er enn í
reifum. Það varð nokkurt
deilumál innan sjónvarps-
nefndarinnar hve mikið fé
skuli ætlað til styrktar við ís-
lenzka kvikmyndagerð eða til
kvikmyndagerðar fyrir sjón-
varpið sjálft. Ég má segja, að
rammi sjónvarpsdagskrár leyfi
að allt að 50 þúsund krónum
sé á viku hverri varið til ís-
lenzkrar kvikmyndunar. Að
öðru leyti mun íslenzk dag-
skrá fara ákaflega mikið eft-
ir því, hve færir menn ráð-
ast til sjónvarpsins; úrslitúm
munu þar ráða hugkvæmni og
smekkvísi manna innan hinna
tæknilegu aðstæðna.
í dagskrártillögum okkar er-
um við aðeins með Það is-
lenzkt efni fyrstu árin sem
hægt er að gera í sjónvarps-
Upptaka í stórri sjónvarpsstöð.
— Það er mjög útbreiddur
misskilningur, að innan skamms
geti menn náð inn á tæki sin
hinum og þessum erlendum
dagskrám frá gervihnöttum.
Sannleikurinn er sá. að end-
það sem við
hverju sinni.
kysum helzt
□ Björn Th. Björnsson listfræðingur á sæti í
nefnd þeirri sem að undanfömu hefur unnið að
margrvíslegum rannsóknum varðandi undirbún-
ing að stofnun íslenzks sjónvarps. í eftirfarandi
spjalli lýsir hann viðhorfi sínu til sjónvarps á ís-
landi og þeim vandamálum sem steðja myndu
að slíku fyrirtæki á fyrstu árum þess.
sal svo sem samtals- og
skemmtiþætti, fyrirlestra með
myndum og allskonar sýni-
efni, bæði úr fornri menningu
okkar og nýrri, auk hvers-
konar atrlða, sem gætu farið
fram í sal, — jafnvel svö ólík-
legum hlutum sem bænda-
glímu og laufabrauðskurði!
Snjallir menn
•— Og hvar eigum við svo
að ná í alla þessa snillinga
sem bera eiga uppi snjalla
dagskrá? «>
— Það hljómar ef til vill
undarlega, en ég held það sé
hægt að búa þá til, svo fremi
það sé sæmilegt efni fyrir
Ég held það sé hægt með veru-
lega góðri þjálfun á erlendum
sjónvarpsstöðvum, góðum
vinnuaðstæðum, og ekki þyrfti
sízt svo ríflegt kaup að slík-
ir menn þyrftu ekki að snatta
út og suður til tekjudrýging-
ar. En eins og landið liggur er
ég hræddur um, að launa-
rammi hins opinbera nægði
varla til að draga að sér þá
menn sem mestur slægur
væri í.
Alþjóðlegt
sjónvarp
— En hvað heldur þú um
bjarteýni manna á alþjóðlegt
sjónvarp?
urvarp um gervihnetti verður
alltaf að taka inn á kerfið í
heild sinni — slíkt gerir ekki
hver maður í sinni stofu. Og
gleymi maður því ekki að
móttökuskermur fyrir slíkt
endurvarp myndi kosta hundr-
að miljónir króna samkvæmt
núgildandi verðlagi.
En þegar fram í sækir
myndum við verða slikra
sjónvarpssendinga aðnjótandi,
og þá myndi stjóm hins is-
lenzka sjónvarpskerfis velja
Sambúð við Kana
— Hvað álítur þú um hugs-
anlega sambúð íslenzks sjón-
varps og amerísks?
— Ég vona fyrst og fremst
að til slikrar sambúðar komi
aldrei — að bandaríska sjón-
varpinu verði lokið, eða það
lokað inni. En þótt af slíkri
sambúð yrði um nokkra hríð,
þá er ég sannfærður um að
íslenzka sjónvarpið myndi hafa
vinninginn. Bæði hneigjast
menn til að hlusta á sjónvarp
á sínu eigin máli. og þótt inn-
ienda efnið yrði máske frum-
stæðara að gerð, þá mun það
vafalaust skírskota miklu
fremur til íslenzkra viðtak-
enda. Taki menn eftir því,
hve sárafáir nota sér að stað-
aldri erlendar útvarpsstöðvar
hér á landi, þótt flestir hafi
ágætustu móttökuskilyrði.
Loks verður það ekki hvað
sízt á metunum. að við stefn-
um að 625 línu kerfi, sem
hæfir íslenzkum rafstraumi og
gefur ólíkt stöðugri og skýr-
ari mynd en bandaríska 525
línu kerfið, sem jafnvel banda-
riskir vérkfræðingar telja ó-
hæft til notkunar hér á landi.
Auk þess verður orka íslenzka
kerfisins 20 sinnum öflugri en
hins bandariska.
Vatnsendahæð
— Hefur staðsetning sjón-
varpsstöðvar verið endanlega
ákveðin?
— Við í sjónvarpsnefndinni
höfum í langan tíma leitað fyr-
ir okkur bæði um bráðabirgða-
húsnæði fyrir byrjunarstarf-
semi og framtíðarstað.
Nokkrir okkar, og þá ekki
sízt ég sjálfur, höfum fengið
mikinn augastað á Vatnsenda-
hæðinni. Ég teldi það ágæt-
ustu lausn að reisa þar sjón-
varpshús og síðar einnig út-
varpshús þar sem öll dag-
skrárvinna færi fram og loks
mætti byggja þar kvikmynda-
ver þegar fram í sækti. Þann-
ig gæti öll þessi starfsemi
myndað nokkurskonar þorp og
þannig yrði auðvelduð stórum
innbyrðisnotkun mannaflans
sem þar starfaði. Hinsvegar
yrði útvarp og sjónvarp að
hafa skrifstofubyggingu í bæn-
um fyrir alla þá starfsemi, sem
að almenningi snéri. Því má
bæta hér við, að Vatnsenda-
Framhald á 9. síðu.
Tánleikar í Melaskóla
,,Kammermúsíkklúbburinn”
efndi til tónleika í Mela-
skóla fyrir nokkru. — Fé-
lagsskapur þessi er nú orð-
inn sjö ára að aldri, eins og
á er bent í efnisskrá tónleik-
anna. Hefur hann á þessum
árum haldið fjölda tónleika
og oft tekizt með ágætum.
Hann hefur kynnt hlustend-
um mörg tónverk á sínu sér-
sviði, og á tónleikum hans
hafa komið fram margir góð-
ir listamenn bæði innlendir
og erlendir. Innlendir lista-
menn hafa þó verið þar í
miklum meirihluta, og hefur
það ekki sízt verið nytsamur
þáttur í starfi félagsins, að
það hefur veitt íslenzkum
hljóðfæréileikurum og söngv-
urum tækifæri til að koma
fram fyrir almenning og sýna
getu sína.
— Á tónleikum félagsins
komu að þessu s,inni fram
fjórir ungir hljóðfæraleikar-
ar. Averil Williams lék á
flautu, Einar G, Sveinbjörns-
son á fiðlu og lágfiðlu, Gunn-
ar Egilsson á klarínettu og
Þorkell Sigurbjömsson á pí-
anó. Léku þau þríleika tvo
(tríó). annan eftir Mozart,
hinn eftir Bach. svo og són-
ötu eftir Poulenc og svítu
eftir Milhaud.
Verk gömlu meistaranna
tókust varla eins vel og
skyldi. Einkum varð Mozart
helzt til þunglamalegur í
flutninginum. Hins vegar
höfðu Frakkarnir tveir miklu
síður ástæðu til að kvarta,
enda er þeirra tónlist hvergi
nærri eins viðkvæm eða
vandlát um flutning. — Yf-
irleitt voru þetta skemmti-
legir tónleikar, og ber að
þakka hinum ungu tónleik-
urum flutninginn. B. F.
Tónleikar Sinfóníu-
sveitarínnar
Síðustu tónleikar Sinfóníu-
sveitarinnar, hinn 7. þ. m.,
hófust á óperuforleik eftir
Berlioz, sem sveitin lék skil-
merkilega undir snjallri
stjóm Igors Buketoffs. Tón-
leikunum lauk hinsvegar á
yerkum eftir vorrar tíðar
Bandarikjamenn. Hið fyrra
nefnist ..Spuming. sem b£ð-
ur svars” og er eft:r þann
fræga mann Charles Ives.
Spumingin varðar það, hver
muni tilgangur tilverunnar,
og eru nokkur blásturhljóð-
færi látin ræða það mál s.\i
á milli, án þess að niður-
staða fáist, en strengjahljóm-
sveit leikur undi- að tjalda-
baki. Það, sem hljómsveitin
lék, var einkar viðfeld'ð á að
hlýða, en hitt síður. og varð
sú spuming ekki umflúin,
hvort verkið myndi ekki
batna stórlega, ef allri
„heimspeki” væri sleppt og
strengjasveitin látin ein um
hituna. Síðari verkið, sin-
fónía eftir Robert Ward, var
um margt áheyrilegt.
Miðdepill tónleikanna var
fiðlukonsert Jóhannesar
Brahms { höndum pólskrar
listakonu, sem heitir Wanda
Wilkomirska. Þessu mikla
tónverki var hér skilað á
stórglæsilegan hátt. Ásköpuð
tóngáfa. tilþrif og ríkt lista-
mannsgeð einkenna leik þess-
arar ungu stúlku ásamt full-
kornnu valdi á öllum tæk'ú-
atriðum. Auk þess var svo
báttur hljómsveitarinnar sér-
staklega vandaður og vel af
hendi leystur og samleikur
hennar og fiðlunnar mjög á-
kjósanlegur. b. F.
tJr samstillingiusal í sjónvaipsstöð.