Þjóðviljinn - 16.06.1964, Blaðsíða 7

ÞriSjudagur 16. júní 19«4
HðSVIlIIMH
Lúðvík Jósepsson
fimmtugur
Það var á. tímum Kommún-
istaflokka Islands, fyrlr tæp-
um þrem ár-atugum, að
stjórn KommúnlstaflokkBÍns
bárust bréf frá „strákunum
þrem“, sem stýrðu lltlu
Kommúnistadelldinni á Norð-
firði, — þar sem Jónas Guð-
mundsson og Alþýðuflokkur-
inn voru þá einvaldir, — um
að þar á Norðfirði væri mikið
hægt að gera, en þelr þyrftu
endilega að fá sendan foringja
að Bunnan til að setjast þar
að og stjórno. sókninni. En
svarið að sunnan var alltaf
hið sama: við höfum enga
menn að senda, þið verðið að
verða foringjar sjálfir!
Og sjá — „strákarnir þrír",
— Líúðvfk, Bjarni ogJðhannes
urðu foringjamir sjálfir og á
skammrl stundu á hinum
miklu sóknarárum flokks okk-
ar vann alþýðan á Norðfirði
það kraftaverk undir forustu
þeirra að umhverfa melri-
hluta Alþýðuflokksins í bæj-
arstjóm Neskaupstaðar í
meírihluta Sósíalistafiokksins,
— og v*ar þó Jónas Guð-
mundsson engin liðleskja við
að fást.
Og síðan hefur í tvo ára-
tugi Neskaupstaður undir
forustu þeirra Lúðvíks,
Bjarna og Jóhannesar verið
hin lltla rauða háborg austast
á íelandi, og er nú eini bær-
inn sem verkalýðurlnn stjóm-
ar á landi voru.
Og í 22 ár hefur Lúðvík
Jósepsson samtímis verið hinn
skeleggi fulltrúi austfirzkrar
alþýðu, — á Alþingi Islend-
inga, — 1956—1958 ráðherra
sjávarútvegs- og vlðskipta-
mála og nú formaður þiug-
flokks Alþýðubandalagsins.
★
Hugurinn hvarflar tll fornra
tíma í dag, Lúðvfk, á flmm-
tugsafmælf þfnu.
Flokkur þfnn, Sósfalista*
flokkurinn, er stoltur af hin-
um rauða bæ alþýðunnar, —
og þakkar þér og ykkur öli-
um, alþýðufólkinu á Nes-
kaupstað, — harða, ianga og
slgursæla baráttu, — og sam-
fagnar ykkur, er þið mlnnizt
nú þessarar baráttu og sigra
hennar á flmmtugsafmseii
þfnu, sem framar öllum hefur
haft forustuna í því stríði.
En framar öllu öðru ber að
færa þér í tiag þakkir þjóðar
þinnar fyrir það afrek, er þú
vannst f hennar þágu sem
ráðherra, með útgáfu reglu-
gerðarinnar um 12 mílna land-
helgina. Það er þér framar
öllum öðrum elnstakllngum að
þakka að sá sigur vannst, —•
og það mun öll þjóðin skilja
fyrr eða síðar. 1 dag verður
okkur öllum hugsað með þér
tll septemberdaganna 1958, er
oss tókst að sameina alla
þjóðfna í baráttunni. Sú þjóð-
areining tryggði íslandi 12
mílurnar, — og forusta þín í
þeirri baráttu mun ei fyrnast,
—— þótt eftir sé að vinna þar
aðra sigra.
Eg flyt þér á fimmtugsaf-
mæli þínu beztu heillaóskir
okkar flokks, Sósíalistafiokks-
ins, og be/.tu þakkir hans fyr-
ir allt, sem þú hefur unnið
honum og íslenzkri alþýðu tii
heilla það sem af er þinnar
atorkusömu ævi,
Við óskum þess að þér megi
endast heilsa, líf og gæfa til
þess að vinna Þjóð vorri,
og einkum alþýðu lands vors
og flokki vorum, giftudrjúg
störf meðan kraftar endast.
Það er heitasta ósk min til
þín á þessum þínum merkis-
degi að oss megji öllum auðn-
ast að taka höndum saman tli
að vinna að alefltngu flokks
okkar, Sósfalistaflokksins, að
nýjum sigrum samfylkingar
okkar, og að hefja nýja sókn
fyrir alþýðu iands vors inn
á við, fyrir þjóð vora út á vfð,
— svo þelr sigrar, er oss
auðnaðlst að vinna fyrir land
og þjóð, er yngri voru kraft
arnir, megi endurtaka sig i
hærra veldi á komandi árum,
þegar þjóð vorrl ríður allra
mest á.
Einar Olgcfrsson.
Lúðvik Jósepsson, sem i
dag fyllir fimmta tug aldurs
síns, fæddist hér f Neskaup-
etað og hér ólst hann upp
við venjulegan aðbúnað
verkamannabarna þess tíma,
þeirra, er við þrengstan efna-
hag bjuggu. Æskuheimili
hans var f „verkamannabú-
stöðum“ kaupmanna, svo sem
Bryggjuhúsinu,
Það lætur því að líkum, að
þegar í uppvextinum kynntist
Lúðvík af eigin raun lífskjör-
um verkafólksins mjög náið,
hugsun-arhætti þess, vonum
þess og óskum.
Vafalaust hafa þessi nánu,
persónulegu kynni Lúðvíks af
högum verkafólksfns mótað
lífsskoðun hang og viðhorf
meir en flest annað, og
snemma vakið með honum
lÖngun til að leggja fram
krafta sína í þágu þessa
fólks, svo hagur þess mætti
batna og meira og minna ó-
ljósir draumar þess um rétt-
látara þjóðfélag vei'ða að
veruleika. Ungur að árum
heillaðist hann af hugsjón
sósíalismans og gerðist ein-
arður talsmaður og Ötull bar-
áttumoður þeirrar þjóðfélags-
stefnu.
Ekki veit ég hverju var spáð
við vöggu Lúðvíks um framtfð
hans. Ekki er ólíklegt, að því
hafi verið spáð, að hann
mundl verða duglegur verka-
maður, seigur færamaður —
jafnvel skytta. En varla mun
nokkur hafa spáð honum þvi,
að hann yrði um og eftir
mlðja öldina helzti forvigis-
maður fólksins Í þessari
byggð. Því siður, að hann yrði
alþingismaður og allra sízt
ráðherra, enda mun almenn-
ingur sjaldan hafa borið sér
það orð í munn, aðeins ára-
tug eftir að Islendingor eign-
uðust sinn fyrsta ráðherra.
Vafalaust hefði Lúðvik
reynzt liðtækur til allra
venjulegra starfa. En það
kom fljótt í Ijós, að lvann var
vel til forystu fallinn. Verka-
m-annsferill hans varð því
skammur. Verkafólkið fól
honum í æ rikari mæli forystu
sinna mála, bæði inn á við og
út á við. Þessi etörf hefur
hann rækt af frábærri alúð og
þrautseigju og aldrei sparað
sjálfan sig i þeirri baráttu.
Þrátt fyrir fátækt hugðist
Lúðvik afla sér nokkurrar
ekólamenntunar. Hann settist
þvi í menntaskólann á Akur-
eyri, en skólavistin varð cnda-
siepp því veikindi lögðust á
hann.
Þótt Lúðvík sé maður ekki
langskólagenginn, hefur hon-
um þó tekizt að afla sér mjög
undirstöðugóðrar menntunar,
sem ásamt ríkri eðlisgreind
hefur dugað honum vel.
Á unglingsárum Lúðvíks
reið kreppan mikia yfir auð-
valdeheiminn og sópaði með
sér mörgum gömlum og rót-
grónum „sannindum“ um eðlí
þjóðfélagsins, Kreppunni
fylgdu mikil þjóðfélagsleg
umbrot og urðu harðar svipt-
ingar í þjóðfélaglnu, einnig hér
í okkar litla bæ.
Það var einmitt á hörðustu
kreppuárunum, sem Lúðvík
hóf afskipti sín af stjórnmál-
um.
Hæfileikar Lúðvíks sem
stjórnmálamanns eru ótvíræð-
ir og óumdeilanlegir. Jafn-
framt þvi, að vera óvæginn og
harðekeyttur bardagamaður,
gæddur mikilli starfsorku, er
hann slyngur samningamaður
og iipur í samstarfi við menn
með ólík sjónarpiið.
Stjórnmálahæfileikar Lúð-
víks komu bezt í ljós, er hann
sem sjávarútvegsmálaráð-
herra í vinstri stjórninni
leiddi landhelgismálið til sig-
urs. Það var mikið afrek, við
þær aðstæður, sem fyrir hendi
voru. Flokkur hans stóð ein-
huga að baki honum, en i hln-
um flokkunum öllum voru
meiri og minni óheilindi í af-
stöðunni til málsins, svo ekki
sé meira sagt.
Um persónuuna Lúðvík
Jósepsson og störf hans mætti
rita langt mál, en það er ekki
ætlan mín. Aðeins vildi ég
með þessum línum flytja hon-
um heillaóskir okkar félag-
anna hér fyrir austan á þess-
um tímamótum í ævi hans og
þakkir fyrir I-angt og gott
samstarf og gifturíka forystu.
Og ég veit, að ég má flytja
honum árnaðaróskir norð-
firzkrar alþýðu, þeirrar al-
þýðu, sem hann hefir átt mest
saman við að sælda frá blautu
barnsbeini og sem öðrum
fremur hefur notið góðs af
starfi hans.
Og vonandi á alþýða Is-
lands eftir að njóta enn frá-
bærra starfskrafta Lúðviks
Jósepssonar.
Og að lokum leyfi ég mér
að bæta við þessar línur per-
sónulegum hamingjuóskum
minum til þeirra hjóna beggja
með þökk fyrir áratuga sam-
starf að sameiginlegum hug-
sjónamálum.
Bjarni Þórðarson.
Lúðvík Jósepsson, formaður
þingflokks Alþýðubandalagsins,
varaformaður Sósialistaflokks-
ins og fyrrv. ráðherra er fimm-
tugur i dag.
Lúðvík er fyrir löngu þjóð-
kunnur maður fyrir afskipti
sin og forystu í opinberum mái-
um og mörg síðustu árin hefur
hann staðið í fremstu víglínu
stjórnmálanna. Hann hefur set-
ið á Alþingi óslitið síðan 1942
að Sósialistaflokkurinn vann
sinn örlagaríka og eftirmlnni-
lega kosningasigur og fékk 10
þingmenn kjörna. Varð hann
þá landskjörinn þingmaður, síð-
an þingmaður Sunn-Mýlinga og
loks þingmaður Austurlands-
kjördæmis. eftir að kjördæma-
breytingin síðasta var lögfest.
Þegar vinstri stjórnin var
mynduð eftir ágætan sigur Al-
þýðubandalagsins í kosningun-
um 1956 varð Lúðvík Jóseps-
son sjávarútvegsmálaráðherra
og fór einnig með viðskipta-
mál. Kom það í hans hlut frem-
ur en nokkurs annars að móta
og hrinda í framkvæmd þelm
stórhuga aðgerðum í atvinnu-
málum sem þá gjörbreyttu at-
vinnugrundvelli og aíkomu-
möguleikum alþýðunnar í land-
inu og búið er að enn í dag.
Stærsta átakið var þó tvímæla-
laust útfærsla fiskveiðlland-
helginnar í 12 mílur, sem msett
var með fullum fjandskap og
síðar herhlaupi Breta. Traust
forysta og hiklaus staðfesta
Lúðvíks Jósepssonar í þessu
mikla lífshagsmunamáli og
mikilvæga sjálfstæðismáli
þjóðarlnnar færði íslendingum
sigurinn heim og var þó vlð
margvíslega erfiðleika að etja.
Ekki aðeins andstöðu og yfir-
gang brezka herveldisins varð
að standa af sér og sigra, held-
ur einnig hik. hálfvelgju og
sviksamlegar athafnir íslenzkra
LCÐViK JÓSEPSSON undirritar rcglugerðlna um stækkun fisk-
veiðilandhelginnar i tólf sjómílur voriö 1958.
Nató-sinna, bæði utan og inn-
an ríkisstjörnarinnar, er mátu
ímyndaða eða raunverulega
hagsmuni Nató og Breta melr
en lífshagsmuni sinnar eigin
þjóðar.
Festa og hikleysi Lúðvíks
Jósepssonar í landhelgismálinu
1958 hafði ekki aðeins fullan
stuðning samherja hans allra.
Þjóðin stóð svo að segja óskipt
með málstað sínum og er vafa-
mál að jafn almenn þjóðarein-
ing hafi í annan tíma skapazt
nema við lýðveldisstofnunina
1644. Það er mikil gæfa að
standa í fararbroddi slíkrar
sóknar þjóðar sinnar, enda
mun forysta Lúðvíks í land-
helgismálinu lengi halda nafni
hans á lofti í sögu Ísleftzkr-
ar sjálfsbjargar- og sjálfstæð-
isbaráttu.
Á AlþingÍ hefur Lúðvík Jós-
epsson lengi verið með at-
hafnasömustu Og áhrifaríkustu
þingmönnum. Haftn hefur frá
upphafi verið dugmikill og ó-
sérhlífinn talsmaður og full-
trúi alþýðunnar í Suður-Múla-
sýslu og á Austfjörðum öllum.
Þarf áreiðanlega ekki að segja
Austfirðingum það hvílíkur full-
trúi og trúnaðarmaður Lúðvík
hefur reynzt þeim á Alþingi
nú á þriðja áratug Og í marg-
víslegri annarri forustu fyrir
hagsmunamálum þeirra.
Alveg sérstaklega hafa sjáv-
arútvegsmálin og hagsmufta-
mál fiskimanna áft hug og at-
fylgi Lúðvíks Jósepssonar síð-
an hann hóf afskipti af stjórn-
mélum. Þetta er eðlilegt.
Hann er sjálfur fæddur og
alinn upp í austfirzku sjávar-
þorpi þar sem sjómennska og
sjávarafli var og er undirstaða
lífsafkomu og allra athafna
einstaklinga og helldar. Viðtæk
þekking og fjölþætt afskiptl af
íslenzkum atvinnumálum hafa
ekki veikt heldur þvert á móti
styrkt þá óbifanlegu sannfær-
íngu Lúðvfks Jósepssonar að
tslendingum sé það lífsspurs-
mál að efla sjávarútveg sinn,
búa hann jafnan nýjustu tækni
og nýta sjálfir aflann til hins
ýtrasta og vinna samhliða að
öruggari og alhliða markaðs-
öflun. Þá hefur kjarabarátta
sjómanna ekki síöur átt i hon-
um rík ítök og ötulan baráttu-
mann. Það er örugg og bjarg-
föst skoðun Lúðviks Jósepsson-
ar að fiskimennirnir á fslandi
verðskuldi að búa við betri
kjör en nokkur önnur starfs-
stétt i landimí og hann er ekki
í neinum vandrseðum með að
færa rök fyrir þetrri skoðun.
Jafnframt alhliða afskiptum
af stjórnmálum hefur Lúðvik
látið verkalýðsmál almennt
mikið til sin taka. Hann var
lengi i fremstu röð í Verka-
lýðsfélagi Norðfirðinga, skipu-
lagði með félögum sínum starf
þess og baráttu íyrir bættum
kjörum verkalýðsins i Nes-
kaupstað. sat sem fulltrúi þess
mörg Alþýðusambandsþing og
lét þar mikið að sér kveða.
Þá hefur hann og haft mikil
afskipti af verkalýðsmálum á
Austfjörðum og oft verið
kvaddur þar til ráða þegar
vanda hefur borið að höndum
og_ jafnan reynzt hollráðnr og
ósérhlífinn.
í heimabyggð sinni i Nes-
kaupstað hefur Lúðvík í meir
en þrjá áratugi verið hinn 6-
umdeildl forystumaður sósíal-
ista og hinnar róttæku verka-
lýðshreyfingar, Það voru þrír
ungir menn, Lúðvík, Bjarni
Þórðarson og Jóhannes Stef-
ánsson, sem hófu kyndil sósíal-
isma og róttækrar verkalýðs-
baráttu á loft í Neskaupstað í
krir.gum 1930 um það bil sem
Kommúnistaflokkurinn var
stofnaður Og það lét undan
eldhug þeirra og áræði enda
samheldni þeirra með ásætum
og hefur verið svo alla t;ð
os er enn.
Þeim félögum tókst að
byggia upp sterka verkalýðs-
hreyfingu og öflugan flokk,
sem fljótlega tók við allri for-
----------------------rflÐA 7
ystu í verkalýðsmálum og bæj-
armálum og ráðið hefur mestu
um þróun og uppbyggingu at-
vinnulifsins í meira en tuttugu
ár. Alla tíð síðan hefur Nes-
kaupstaður verið öflugasta vígi
Sósíalistaflokksins og Alþýðu-
bandalagsins j landinu, eini
kaupstaðurinn þar sem hin rót-
tæka verkalýðshreyfing hefur
haft hreinan meirihluta í bæj-
arstjórn. Þessa sjást lika
merki. Hverju Grettistakinu
hefur verið lyft eftir annað á
sviðum atvinnumála, menning-
armála og félagsmála. Nes-
kaupstaður er nú í dag vissu-
lega allur annar en þegar Lúð-
vík, Bjami og Jóhannes hófu
að fylkja alþýðunni saman og
boða henni úrlausnir sósíal-
ismans fyrir þremur áratug-
um.
Uppbyggingin í Neskaupstað
er vlssulega árangur mikils
starfs margra ágætra manna
en fullhugarnir ungu sem hófu
merkið og báru það fram til
slgurs hafa jafnan staðið í
fylkingarbrjósti alþýðunnar í
bæ sínum og standa enn. Sam-
starf þeirra og happasæl verka-
skiptlng hefur skilað' norð-
firzkri alþýðu miklum og
glæsilegum árangri og enn er
stefnt fram til nýrra sigra,
nýrra áfanga í framfara- og
menningarbaráttunni.
„Stendur um stóra menn,
stormur á hverri tíð“. Lúðvík
Jósepsson hcfur að sjólfsögðu
ekki farið varhluta af þeim
spjótalögum sem tiðkast i ís-
lenzkri stjórnmólabaráttu og
standa hvað tíðast á þeim sem
í fylkingarbrjósti fara og and-
stæðingunum eru skeinuhætt-
astir. Ekki mun Lúðvik held-
ur undan kvarta. Hann er
sjálfur mikill málafylgjumað-
ur og harðskeyttur bardaga.
maður á málþingum en þó
jafnan drengilegur og aldrei
drýpur eítur af eggjum hans.
Hann er, svo sem alþjóð er
kunnugt, ágætur ræðumaður,
rökfastur og íylginn sér og
býr yfir yfirgripsmikilli þekk-
ingu á íslenzkum atvinnumál-
um og stjórnmálum. Hann hef-
ur því tíðum reynzt andstæð-
íngum alþýðunnar þungur í
skauti í umræðum um stjórn-
mál og viðbrögðin af þeirra
hálfu oft birzt i lógkúrulegum
árásum og persónuníði.
Ósérhllfni og dugnaður Lúð-
viks Jósepssonar í sókn og
Vörn fyrir óhugamál hans og
hugsjónir og málstað alþýð-
unnar er kunnari en svo að um
þurfi að orðlengja. Hann er
ótrauður til ferðalaga og
fundahalda og er mér sérstak-
lega minnisstæð framganga
hang á þeim vettvangi fyrir
kosningarnar 1956 og 1959.
Lúðvik hneigðíst ungur að
kenningum hins vísindalega
sósialisma, marxlsmans, um
lausn vandamála þjóðfélagsins,
og er vel að sér í þeim fræð-
um öllum. En hann hefur
aldrei lítið á marxismann sem
smiðju ívitnana eða stofufræði
heldur sem ómetanlega leið-
beiningu og hjálpartæki við
mat á vandamálum hins virka
dags. Hygg ég að þjóðfélags-
vísindi sósíalismans séu ekki
mörgum tiltækari en Lúðvík
Jósepssyni einmitt á vettvangi
sjálfs starfsins og baráttunnar.
Eins Qg að líkum lætur hafa
Lúðvík Jósepssynl verið falin
margvísleg trúnaðarstörf og
verða fæst þeirra talin í þessu
greinarkorni. Hann hefur gegnt
fjölmörgum trúnaðarstörfum í
bæjarstjórn Neskaupstaðar og
var lengi forseti hennar. flann
hefur átt sæti í samninganefnd
utanríkisvlðskipta, er nú full-
trúi Alþýðubandalagsins í
bankaróði Útvegsbankans, hef-
ur setið á þingi Sameinuðu
þjóðanna sem fulltrúi íslands
og á landhelgisráðstefnunni í
Genf 1958, svo fátt eitt sé
talið
Lúðvík hefur um langt ára-
bil átt sæti í flokksstjórn og
miðstjórn Sósíalistaflokksins
svo og i framkvæmdanefnd
flokksins. Þá hefur hann í ára-
tug verið varaformaður Sósíal-
istaflokksins og óumdeilanlega
annar aðalforystumaður hans.
Hann hefur átt sæti i mið-
stjórn Alþýðubandalagsins frá
stofnun þess 1956. Formaður
Framhald á 9. síðu.