Þjóðviljinn - 13.08.1964, Side 2

2 SÍÐA . ■
MÚRINN
þriggja dra
HfiÐVnrara
Séð inn í Austur-Berlín rétt innan við mörkin í Friðriksstræti. Fremst á myndinni á tollskoðun
sér stað.
Fyrir réttum þremur árum,
eða 13. ágúst 1961, lokuðu
vopnasveitir verkamanna,
studdar af sprautubílum hers-
ins, landamærunum umhverfis
V-Berlín. Þar með lokuðu þeir
fyrir rás, sem þýzka alþýðu-
lýðveldið hafði verið sogið ó-
hemju magn þlóðs um og þar
með lokuðu þeir úti hugaróra
vissra v-þýzkra hershöfðingja
um að hægt væri að nota
„borgina í víglínunni", V.-
Skjól-
stæðingur ritstjórans
Alþýðublaðið ræðir í gær í
forustugrein um forstjóra
emn, sem greiði skatta eins
og miðlungs skrifstofumaður
og rekur hvernig hann fer að
því. Hann hefur komið sér
upp glæsiiegri villu. sem fyr-
irtækið leigir að hálfu leyti
og stendur þannig undir.
Hann ekur í nýjum banda-
rískum bíi sem fyrirtækið á
og greiðir kostnaðinn af.
Hann fer til útlapda með fjöl-
skyldu sína og kallar það
verzlunarerindi á kostnað fyr-
irtækisins Hann stundar lax-
veiðar í á með því að láta
fyrirtækið hafa og greiða
veiðiréttindin. Hann heldur
glæsilegar veizlur á veitinga-
stöðum og heima hjá sér, en
þær eru risna á kostnað fyr-
irtækisins.
Forstjóri bessi kveðst ekki
vera skattsvikari. og það má
til sanns vegar færa. Hann
færir sér aðeins i nyt þau
ákvæði skattalaganna sem
ætluð eru til hagsbóta for-
réttindamönnum. Meðal þeirra
sem sambvkktu þau ákvæði á
bingi var Benedikt Gröndal,
Berlín, fyrir stökkpall til „inn-
limunar austurhéraðanna.“
í tilefni af þessu þykir rétt
að rifja upp einstök atriði. V-
Berlín var njósna- og skemmd-
arverkamiðstöð gagnvart sósí-
alisku ríkjunum, miðstöð
svindlgengis og mannaveiða-
kerfisins, átthagafélaga og
undirróðurs. Fyrir tilkomu
múrsins hefur mikið af þess-
ari starfsemi rénað en þó ekki
að öllu leyti. Hérnaðarlega séð
leiðarahöfundur Alþýðublaðs-
ins.
Mismun-
andi nákvæmni
í samningaviðræðunum í
vor milli verklýðssamtak-
anna og ríkisstjórnarinnar
var fjallað um vandamálin
af stakri nákvæmni, enda
langlærðir og margfróðir
hagfræðingar hafðir með í
ráðum. Þegar eitthvert atriði
bar á góma var reiknað og
reiknað hver áhrif þess
kynnu að verða, og þess var
vandlega gætt að sleppa
hvorki broti úr prósentu né
brotabroti. M.a. voru fundn-
ar upp svo merkilegar reglur
um samhengi dagvinnu og
eftirvinnu, að jafnvel þeir
hálærðustu hafa ekki enn
komizt að niðurstöðu um á-
hrifin af framkvæmd þeirra.
Og þegar allt var komið í
kring var reiknað út hvað
verkafólk hefði hrepþt í aðra
hönd fyrir utan það fyrirheit
ríkisstjórnarinnar að binda
endi á óðaverðbólguna, og
niðurstöðurnar voru ' sagðar
jafngilda allt frá broti ú:-
prósentu upp í nokkra hundr-
er hún t.d. enn sá blettur jarð-
ar, sem þéttsetnastur er her.
Og svo lengi sem V-Berlín
verður hlaðin sprengjuefni
kalda stríðsins, mun múr og
gaddavír umlykja hana.
Stuttu eftir að V-Berlín var
umlykt vopnasveitum verka-
manna var byrjað að umlykja
hana gaddavír og múr og
landamæragæzlusveitir komu í
stað verkamannanna, sem
hurfu aftur að vinnu sinni.
Hringurinn um V-Berlín er
164 km langur, þar af eru
mörkin í gegnum Berlin sjálfa
45 km (100 m breitt marka-
belti fylgir þessari línu). En
múrinn sjálfur er tæpir 14.6
km langur. Rúmlega 10 km
langur múr hefur verið byggð-
ur eftir 1961, en um 4 km af
múrnum var áður til (t.d.
verksmiðju- eða kirkjugarðs-
veggir). „Gamli“ múrinn nær
hæst 4,5 m, en „nýi“ múrinn
er frá 1,8 til 2,5 m hár og er
hann að meðaltali 30 cm þykk-
ur. Á einstaka stað, eins og
við Brandenborgarhliðið, er
hann 170 cm þykkur. En það
eru veggir sem halda hvaða
skriðdreka sem er og voru
þeir byggðir, þegar vestur-
veldin (einkum Ameríkanar)
höfðu ögranir í frammi . og
komu vaðandi á herjeppum ag
skriðdrekum yfir mörkin og
_landamæraverðirnir neyddust
til þess að stöðva þá. Hefur
það eflaust ekki verið nein
gleðitilfinning, sem fyllti verð-
ina, þegar þeir sáu bryn-
vagnana koma öslandi á sig
— og hopuðu ekki frá. Sovét-
aðshluta. Þetta var raunar
ekki í fyrsta skipti sem ná-
kvæmlega hefur verið reikn-
að á íslandi; það er ævinlega
gerit þegar samið er um
kjaramál, og stundum hafa
harðvítug átök verið háð
dögum saman út af einum
hundraðshluta.
En nákvæmni af þessu tagi
er ekki ævinlega viðhöfð.
Þess heyrist til dæmis ekki
getið að neinir menntaðir
reikningssnillingar hafi vegið
og metið allt niður í brota-
brot úr prósentu áhrifin af
þeim stórfelldu álögum sem
launþegum er nú ætlað að
greiða. Samt er gjaldheimtu-
seðillinn hjá flestum marg-
falt áhrifameira atriði en
þær tilfærslur sem um var
samið í vor. Ef við tökum til
að mynda dæmi af manni
sem hafði 150 þúsund króna
árstekjur og hefur fengið
gjöld sín hækkuð um 15 þús-
undir króna, þá jafngilda
þær álögur 10% kjaraskerð-
ingu frá því um var samið
í vor, en slík tilvik og mun
alvarlegri skipta hundruðum
og þúsundum.
Það stoðar lítið cð semja
af stakri nákvæmni um kaup
og kjör ef samningar eru taf-
arlaust sviknir — með óða-
verðbólgu eins og áður var
gert eða með skattpíningu
eins og nú er gert. Og það
er vándséð hvernig launþega-
samtökin eiga að geta unað
þvílíkum ódrengskap án þess
að rétta hlut félagsmanna
sinna og neyða valdhafana til
þess að meta skattana af
sömu nákvæmni og sjálf á-
kvæðin i kjarasamningunum.
— Anstri.
herinn þurfti jafnvel stundum
að grípa inn í. Á ágúst 1962
tók svo a-þýzkur herstjóri við
öllum málum er snertu hermál
borgarinnar af sovézka borg-
arherstjóranum (Stadtkomm-
andant) og síðan er öll landa-
|% h
8 ERLIN/ iR-
m " n DCC
D Ktr .. ,%ýi
mæravarzla í höndum austur-
þýzfcra.
Á liðnum þremur árum haf-a
nokkur hundruð ögranir átt
sér stað (stein- og flöskukast,
bölbænir o. s. frv.) af heim-
dallartaginu, nokkrir tugir
sprengjukasta, og 400 'fcinnum
hefur verið skotið yfir austur
yfir.
Við Branden-
borgarhliðið
Við skulum renna augum
okkar í hálfhring fyrir aftan
Brandenborgarhliðið, þ.e. vest-
an megin þess, og horfa vest-
ur yfir; í boga liggur hinn
170 cm þykki brynvagnaheldi
múr aftan við Brandenborgar-
hliðið. Til vinstri austan
marka má sjá glitta í hól, þar
sem áður var neðanjarðar-
byrgi Hitlers, nú grasi vaxinn
— liðin tíð. Þá kemur gadda-
vír sem liggur í suðurátt. Vest
an til má líta eitt af hinum
300 skiltum, sem hafa verið
sett upp vestan megin með-
fram gaddavírnum og múrnum
og snúa frá V-Berlín. Reglu-
lega er skipt um texta á skilt-
unum, en á þeim stendur t.d.
„Þeir hugsa ekki það sem þeir
segja og þeir segja ekki það
sem þeir hugsa“ og annað
gáfulegt. Þá má sjá gaddavírs-
rúllu vestan megin (þ.e.a.s.
„frjálsa" gaddavírsrúllu) sem
hefur eitt merkilegt verk-
efni að leysa: hún er til þess
að ljósmyndarar geti tekið
myndir austur yfir í gegnum
gaddavír „til þess að sýna
kúgunina í réttu ljósi“. Þá
koma nokkrir útsýnispallar
fyrir forvitna, sem ekki þora
austur yfir og kalla annað-
hvort skammarýrði til varð-
manna eða hugsa um þetta
aumingja kúgaða fólk þarna
fyrir austan, sem ekki getur
dregið að sér frjálsa loftið,
sem þeir hafa svo mikið af
vestan megin múrsins.
Á götunni má svo sjá nokkra
lögregluþjóna (í bláum bún-
ingi) og tollverði (í grænum
búningi). Undarlegt fyrir-
brigði: tollþjónar dag og nótt
á stað, sem enginn maður hef-
ur fa.ið um í nær þrjú ár.
Einnig er eftirtektarvert að
þeir ganga með riffla. Iiklega
einu tollþjónamir í heimi sem
ganga með riffla. En þar er
líka skýringin komin á til-
veru þeirra þarna. Þeir hafa
nefriilega rétt eins og lögregl-
an til að skjóta mönnum leið
yfir múrinn, eins og þsir kalla
það, þ. e. að skjóta a-þýzka
varðmenn niður, og telst slíkt
„skot í nauðvörn“. Það er at-
hyglisvert, hversu oft þeir
vita hvenær von er á einum,
„sem á að skjóta leið yfir
múrinn“. Þá skýtur þeim
vopnuðum upp í hópum ásamt
ljósmyndurum og sjónvarps-
mönnurru Þeir spássera sem
sagt þarna ósköp rólega eftir
götunni, því að þeir vita að
austur-verðirnir mega ekki
undir neinum kringumstæðum
skjóta vestur yfir — jafnvel
þótt félagi þeirra sé felldur og
þeir sjái morðingjann á opnu
svæði. 4 verðir hafa fallið
þannig á s.l. þremur árum og
margir særzt, en enginn af
lögreglunni eða tollinum vest-
an megin fengið svo mikið sem
skrámu.
Á miðri götunni stendur svo
allhár skúr með brezka fán-
anum á. Þar uppi situr herra-
þjóð og horfir niður á lögreglu
og tollþjóna, sem vappa feimn-
islega í kringum skúrinn, því
að svo frjáls er V-Berlín að
hún hefur þerraþjóðir, sem á-
kvarða öll hennar helztu mál.
Nokkru lengra til hægri má
sjá sovézka minnismerkið um
fallna sovézka hermenn í bar-
dögunum um Berlín. Fyrir
framan það munu standa þeir
tveir sovézku skriðdrekar, sem
fyrst náðu borgarmörkum Ber-
línar 1945. Minnismerkið er
umlukið mjög frjálsum gadda-
víi, en sá ku vera enskur. A
þessu svæði við múrinn standa
oft nobkrir þílar með þéttu
hátalarakerfi og boða fagnað-
arerindið aústur yfir.
Þá má í hægri hönd sjá
Ríkisþinghúsið, sem nazistar
kveiktu í 1933. Fyrir aftan
það, þ. e. fyrir au-tan það og
norðan séð frá okkur, liggur
svo hinn 30 cm þykki múr.
Austan hans stendur þaC hús,
sem Göring bjó í. Þaðun sendi
Fimmtudagur l’3- ágúst 19B4
hann í gegnum jarðgöng vaa
der Luppe og félaga hans yfir
í þinghúsið til þess að kveikja
í því. Það var upphaf að
valdagangi Hitlers og marsér-
ingum herja hans í gegnum
Brandenborgarhliðið. En múr-
inn kringum Brandenborgar-
hliðið er öryggi fyrir því að
hersveitir munu ekki masséra
í gegnum það á ný, þótt reynt
sé að blása í glæðurnar vestan
megin.
Ýmsar breytingar
Hið stranga eftirlit á mörk-
um A- og V-Berlínar hefur
haft vissar breytingar í för
með sér fyrir borgarbúa. Að
vísu höfðu vesturveldin stuðl-
að að pólitískri óg efnahags-
legri skiptingu Berlínar 1948.
Þá hurfu vissir borgarfulltrú-
ar úr ráðhúsi borgarinnar (sem
er austan megin) og settu sig
niður í Schöneberg. Sama ár
var innleidd ný mynt í V-
Þýzkalandi. Stuttu síðar var
hún innleiddi í V-Berlín til þess
að kljúfa borgina efnahags-
lega. Sovétstjórnin mótmælti
og lofað var að draga nýju
myntina til baka — en ekkert
varð úr því loforði. Þegar
A-Þjóðverjar tóku svo upp
strangt eftirlit á milli þessara
þegar skiptu borgarhluta, þá
breyttist ýmislegt. M.a. hófu
tugþúsundir manna sem
bjuggu í A-Berlín vinnu aust-
an megin en höfðu áður unnið
vestan megin, smyglið hvarf
að mestu o. s. frv. Hin mann-
lega hlið málsins, þ. e. fjöl-
skyldutengsl, snerti líka aðra
íbúa en þá er bjuggu í Berlín,
en þar eru fjölskyldutengsl á
milli fólks sitt ’ hvoru megin
markanna töluverð. Fyrstu
dagana eftir að hið stranga
eftirlit var tekið upp, komu
V-Berlínarbúar beint y-fir, en
það var mjög misnotað, svo
að 23. ágúst 1961 var þeim gert
skylt að sækja fyrst um dval-
arleyfi í A-Berlín. V-Berlínax
lögreglan bannaði a-þýzku
ferðaskrifstofunum í V-Berlín
að taka á móti umsóknunum
um dvalarleyfið og lét loka
þeim. Þá opnuðu A-Þjóðverjar
skrifstofur á borgarbrautar-
stöðvunum Zoo og Westkreuz,
sem er þeirra —’ en V-Berlín-
ar lögreglan lét líka loka þeim.
Þannig stóða málin allt til
s.L jóla, þá er V-Berlínar-
borgarstjórnin neyddist til
þess að semja um jólaheim-
Framhald á 9. síðu.
Séð frá Brandenborgarhliðinu í vcsturátt. Á miðri myndinni sézt
hinn 170 cm þykki brjnvagnaheldi múr. Hvíta örin vísar á hluta
af „frjálsri“ gaddavírsrúllu, sem hefur merku hlutverki að gegna.
Ef myndin prentast vel, þá má greina tollþjón með riffil um
öxl og spásserar hann aldeilis öruggur um líf sitt.
/
*