Þjóðviljinn - 18.08.1964, Blaðsíða 2

2 SlÐA
HÓÐVILIINN
Þriðjudagur 18. águsst 1964
Lóð Sjómannaskólans vitnar
um ræfíldóm ísl. ráðamanna
Eftir áratuga vanrækslu, allt
frá því að Sjómannaskólinn
var byggður að endaðri síðari
heimstyrjöldinni, stendur lóð
skólans ófullgjörð og óskipu-
lögð og vitnar um ræfildóm
íslenzkra ráðamanna. Þó leit-
að væri með logandi ljósi um
nærliggjandi lönd, þá mun
ekki vera finnanlegt eitt ein-
asta dæmi um slíkan vesaldóm
að umhverfi jafn þýðingarmik-
ils skóla hafi verið vanrækt
svo herfilega. En hver er or-
. sökin fyrir þv£, a'ð slxkt
skuli hafa getað átt
sér stað? xÞað er kominn
meira en tími til að íslenzk
sjómannastétt hugleiði þetta
mál, og geri sér grein fyrir
þeirri svívirðu sem henni hef-
ur verið sýnd með þessu at-
hafnaleysi.
Það er ekki i fyrsta sinn
ssm ég geri þetta að umtals-
efni, og það hafa ýmsir fleiri
gert einnig, en án alls árang-
urs til þessa. Etn það má
segja að ekkert sýni betur en
útlitið á lóð Sjómannaskólans
í Reykjavík að sjómannastéttin
á Islandi er vanmetin stétt,
lóðin er táknrænt dæmi um
það. Og þó getur íslenzk þjóð
í dag ekki án .sjómannastéttar-
innar lifað. Það er hún sem
sækir verðmæti í djúpið. sem
allur innflutningur til landsins
verðyr að greiðast með, fram-
hjá þeirri staðreynd verður
ekki komizt. Viðhorf íslenzkra
ráðamanna til sjómannastétt-
árinnar eins og það kemur
fram í umhirðuleysi og van-
1 rækslu gagnvart lóðSjómarina-
skólans, það er algjör and-
stæða þess sem ætti að vera.
að öllu eðlilegu mati, eri þó
staðreynd.
FISKIMÁL - Eftir Jóhann J. E. Kúld
Þegar nokkrir gamlir nem-
endur þessa skóla hnipptu í mig
og sögðust vona, að ég tæki
þetta á dagskrá í þættinum um
Fiskimál, þá var mér ljúft að
verða við þeirri beiðni. Mér
er jafn ljóst og þeim að þeíta
með lóð Sjómannaskólans er
algjör óhæfa og íslenzka ríkinu
til vansæmdar. Án allrar til-
litssemi við þessa þýðingar-
miklu skólastofnun eða
stofnanir, því að margir skólar
hafa aðsetur í þessu veglega
húsi, þá hefur sífellt" verið
þrengt meira og meira að húsi
Sjómannaskólans. án þess að
búið væri áður að ganga frá
aðkallandi skipúlagningu á
lóðinni. Þetta er óþolandi
molbúaháttur og þeim sem
þarna eiga hlut að máli til
vansæmdar. Hingað og ekki
lengra á braut óhæfunnar, það
'mun verða kjörorð sjómanna-
stéttarinnar í þessu máli. En
ég bara spyr: Er endilega
nauðsynlegt að sjómenn þurfi
að reiða hnefann til höggs til
bess að fá framgengt jafn
sjálfsagðri kröfu sem þessari?
Urelt vinnubrögð
Fyrir átta árum benti ég á
það í blaðagrein að þurrkun á
lestum fiskiskipa hér væri al-
gjörlega úrelt með koks- eða
kolaofnum eins og... notaðij;,
voru á fyrstu árum togaraút-
gerðar á íslandi. Þá, fyrir átta
árum. voru komin á markað-
inn tæki til að vinna þetta
verk á ódýrari og hagkvæm--
----------------------------
Dá'
semdir hernámsins
Guðmundur í. Guðmunds-
son utanríkisráðh. hefur að
undanfömu dvalizt í Noregi í
opinberri heimsókn. og eins og
venjulega herma blaðafregn-
ir að hann hafi gert feiknar-
lega lukku þar í landi, eins
og einnig er fastur siður ís-
lenzkra yngismeyja á Langa-
sandi. Eflaust kemst eitthvert
blaðið fliótleea að þeirri sí-
gildu niðurstöðu að heim-
sóknin hafi sýnt að Guð-
mundur f. Guðmundsson sé
bezti . utanríkisráðheiTa á
Norðurlöndum. í samanburði
við fólksfjölda. Ekki hafa
fréttir getið þess hvað valdið
hafi hinni miklu hylli Guð-
mundar hiá frændum okkar
austanhafs. hins vegar
hermdu frásaanir að honum
hefði orðið tíðrætt um bað
að andst.aðan geen bandariska
hemáminu væri nú euein
orðin á fslandi. bað væri
orðið iafn siálfsaeður hlut’ '
af íslenzkum veruleika oe
loffið landið oe hafið
Ekki er þess eetið hvaðan
Guðmundur hefur vitneskiu
sína um hinar miklu vín
sældir bandaríska hemáms
ins Siálfur Vtnfnr hann pkk;
flutt UPÍna tiUneu um ber.
pómc*móX q'A—n Tnpnn i tiflS’ +U
p llWnrti fc'lQnainrcp cnnmmo
árs 1956 að hemum yrði vís-
að af landi brott. Sú tillaga
var samþykkt á þingi og síð-
an staðfest af verulegum
meirihluta þjóðarinnar í al-
bingiskosriingum. Guðmundur
f. Guðmundsson varð síðan
sjálfur utanríkisráðherra til
þess að framkvæma sína eig-
in tillögu um brottför hers-
ins Hann hefði ekki haft að-
stöðu til að halda ræður í
Noregi um vinsældir hersins,
ef hann hefði ekki áður fleytt
sér upp í ráðherrastól með
Ioforðum um broftför hans.
Annars er það ólíklegt að
umtal Guðmundar í. Guð-
mundssonar um þann unað
sem af því spretti að hýsa
erlendan her i landi sínu
hafi aukið hróður hans í
Noregi Atlanzhafsbandalagið
hefur sem kunnugt er lagt
fast að Norðmönnum að
legeia land undir bandarísk-
ar herstöðvar, en Norðmenn
hafa iafnan neitað. þannig
að áróðursræður Guðmundar
líktust einna helzt ósæmile.eri
íhlutun um málefni frænd-
bióðar okkar Norðmenn hafa
pinnie neitað að legeia til
stöðvar fyrir bandaríska
kiamorkukafbáta: verði Guð-
mundur f næeileea lengj i
fáðbprrastóli sem loforð um
brot.tför hersins vttu honum
unn í. kann hann enn að fá
tækifapfi til bess að seeia
NoT*ðmpnnum hvpr.cn dásam.
Jpcrt hað sp að hafa tp
stöð í landi sínu. — Austri.
ari hátt. Þetta voru rafknún-
ar dælur eða gas-, eða benzín-
knúnar dælur, sem dældu
þurru, heitu lofti. Ég man, aö
mér fannst eðlilegast að tog-
araafgreiðslan ætti slík tæki —
til notkunar fyrir togarana og
benti á það í greininni. En ég
gerði meira. Ég fékk dugmik-
inn kaupsýslumann til að setja
sig í samband framleiðendur
slíkra tækja og bjóða þau hér.
En nú, átta árum síðar, sé ég
það að togaralestarnar eru
þurrkaðar á sama hátt og með
sömu frumstæðu koks- og
kolaofnunum. sem notaðir
voru kringum 1905 þegar tog-
araútgerð á íslandi var að
hefja göngu sína. Og ég veit
ekki til, að slíkt nauðsynja-
tæki sem þurrkdæla fyrir
skipslestar, sé til í okkar höf-
uðborg, þrátt fyrir mikla út-
gerð. Hinsvegar er mér kunn-
ugt um að Skipasmíðastöð
Njarðvíkur á og notar slíkt
tæki til að þurrka lestar vél-
bátanna og telur sig ekki geta*
án þess verið.
Það getur^ L undir suinum
kringums"tæðmri veriS~ gott að
halda fast í gamlar venjur, en
í þessu tilliti á það ekki við.
þar sem verkið verður bæði
dýrara og verr unnið með hin-
um frumstæðu tækjum.
Ég bara' spyr: Er hægt að
búast við miklu af íslenzkri
togaraútgerð á meðan hún er
það nægjusöm, að hún getur
notazt við tæki. sem notuð
voru árið 1905, þegar önnur
tæki sem veita ódýrari og
betri þjónustu hafa bráðum
verið á boðstólum í heilan
áratug, eins og er staðreynd í
því tilfelli, sem greint er hér
að framan?
Fiskasafn
Reykjavíkur
Ég hitti útlending á götu ný-
legá, sem langaði til að fræð-
ast um hvar fiskasafn Reykja-
víkur væri til húsa. Ég varð
því miður. að segja þessum
ferðalangi eins og er, að hér
væri ekki til í borginni neitt
fiskasafn. En um kvöldið þeg-
ar ég kom heim las ég það i
norska blaðinu Fiskaren, að á-
kveðið hefði verið að stofna
fiskasafn. safn lifandi fiska í
bænum Álasundi í Noregi, nú
á hausti komanda. Álasund er
útgerðarbær á Sunnmæri, og
þaðan er gerður út stór veiði-
floti á fjarlæg mið. Þessi bær
er talsvert minni heldur en
Reykjavík í dag, en bærinn á
það sameiginlegt með okkar
höfuðborg, að hann er frá upp-
hafi vega grudvallaður á út-
gerð fiskiskipa og hefur sótt
þrótt sinn og framgang í þá
dugmiklu sjósókn, sem þaðan
hefur verið og er rekin í dag.
Þess má geta í þessu sam-
bandi að fyrsti verksmiðjutog-
ari Norðmanna, m/s Longva. á
heimahöfn í Álasundi.
Ég stanzaði í lestrinum, þeg-
ar ég las þessa frétt, svo
merkileg þótti mér hún. Að
koma á föt fullkomnu safni lif-
andi fiska og starfrækja það
í ekki stærri bæ heldur en
Álasund er. til þess þurfti
mikinn stórhug og metnað. En
það var um ekkert að villast,
þetta var staðreynd. 1 frétt-
inni var sagt frá því, að nefnd
hefði starfað að þessu máli
nokkur síðustu árin, safnað fé
og undirbúið stofnun safnsins,
sem verður til húsa í kjallara
í húsi einu í bænum, húsi sem
ber nafnið Fiskarens hús. Þetta
vcrður þá annað fiskasafnið í
eigu Norðmanna. Hitt er í
Björgvin og er talið eitt full-
komnasta sinnar tegundar í N-
Evrópu. Þetta átak færustu
manna útgerðar og fiskimála
í Álasundi ásamt fyrirgreiðslu
bæjaryfirvalda staðarins sýnir
að öllum er þar ljóst hvaðan
hagsæld þessa mikla framfara-
bæjar er runnin. Fiskasafnið á
um ókomin ár að minna íbúa
bæjarins á þann sannleika að
auðurinn var sóttur í djúpið.
Það var fiskurinn sem byggt
var á þegar bærinn var reist-
ur og vöxtur hans og velsæld
í framtíðinni verður enn í dag
öðrum þræði að byggjast á
dugmikilli sjósókn.
En hvað um Reykjavík, okk-
ar kæru höfuðborg? Var hún
ekki eins og Álaborg í önd-
verðu, grundvölluð á fiski og
dugmikilli sjósókn. og er enn í
dag? Jú vissulega.
Hvað verður þá gert hér til
minningar um þennan mikils-
verða sannleika, . svo hann
aldrei gleymist? Er okkur of-
vaxið' að koma hér upp full-
komnu fiskasafni á næstu ár-
um? Við getum tæplega kinn-
roðalaust sagt að slíkt verk-
efni sé okkur ofvaxið, fyrst
Álasundsbúar telja sér það
fært, og eru staðráðnir í að
hrinda þessu máli í fram-
kvæmd, strax nú á komandi
hausti. En þá er spumingin
þessi: Eiga forráðamenn út-
gerðar og fiskimála hér þann
stórhug og metnað sem til
þess þarf að hrinda s'líku
verki sem þessu í framkvæmd?
Skagfírðingar —
Húnvetningar
Fornbókaverzlunin á Sauðárkróki kaupir
ávallt gamlar og nýjar bækur og bókasöfn.
Einnig gömul tímarit. Útvega ýmsar upp-
seldar bækur. — Reynið viðskiptín.
BALDVIN SIGVALDASON.
Óska eftír
1—2 herb. íbúð í Reykjavík eða Kópavogi. Tvo
bamlaus í heimili, vinna bœði úti. ,—* Upplýsingar
í síma 38262.
Tvitugur piltur
óskar eftir litlu herbergi helzt í Austurbænum.
Fæði gæti komið til greina. Laus við áfengi og
reykingar. — Nánari upplýsingar í síma 40268-
Skrá yfír umboðsmenn
Þjóð viljans úti ó landi
. ÍTUY3 *, ÍTO^fÍOA 'TTT'f i *»*> r .....
-ÁKRANES: Ammundur Gíslason Háholti 12. Sími 1467
AKUREYRI: Pálmi Ólafsson Glerárgötu 7 — 2714
BAKKAFJÖRÐUR: Hilmar Einarsson.
BORGARNES: Olgeir Friðfinnsson
DALVÍK: Trvggvi Jónsson Karls rauða torgi 24.
EYRARBAKKI: Pétur Gíslason
GRINDAVÍK: Kjartan Kristófersson Tröð
HAFNARF.TÖRÐUR: Sófus Bertelsen
Hringbraut 70. Sími 51369.
HNlFSDALUR: Helgi Biömsson
HÓLMAVÍK: Ámi E. Jðnsson, Klukkufelli.
HÚSAVÍK: Amór Kristiánsson.
HVERAGERÐI: Verzlunin Reykiafoss h/f.
HÖFN. HORNAFIRÐI- Þorsteinn Þorsteinsson.
tSAFJÖRDUR: Bókhlaðan h/f.
KEFLAVÍK: Magnea Aðalgeirsdóttir Vatnsnesvegi 34.
KÓPAVOGUR: Helga Jóhannsd. Ásbraut 19. Sími 40319
NESKAUPSTAÐUR: Skúli Þórðarson.
YTRI-N.TARÐVÍK: Jóhann Guðmundsson.
ÓLAFSF.TÖRÐUR: Sæmundur Ólafsson.
ÓLAFSVÍK: Gréta Jóhannsdóttir
RAUFARHÖFN- Gnðmundur Lúðvíksson.
REYÐARF.TÖRÐUR: Biörn Jónsson, Reyðarfirði.
SANDGERÐI: Sveinn Pálsson, Suðurgötu 16.
SAUÐÁRKRÖKUR• Hulda Sigurbiömsdóttir,
Skagfirðingabraut 37 Sími 189.
SELFOSS: Magnús Aðalbiamarson. Kirkjuvegi 26.
SEYÐISFJÖRÐUR: Sigurður Gíslason.
SIGLUFJÖRÐUR- Kolbeinn Friðbjamarson,
Suðurgötu 10. Sími 194.
SILFURTÚN, Garðahr:. Siguriaug Gísladóttir. Hof-
túni við Vífilsstaðaveg.
SKAGASTRÖND: Guðm. Kr. Guðnason. /Egissíðu.
STOKKSEYRI: Frímann Sigurðsson, Jaðri.
STYKKISHÓLMUR: Erl. Viggósson.
VESTMANNAEYJAR,- Jón Gurmarsson, Helga-
fellsbraut 25. Sími 1567.
VOPNAFJÖRÐUR: Sigurður Jónsson.
ÞORLÁKSHÖFN: Baldvin Albertsson.
ÞÓRSHÖFN: Hólmgeir Halldórsson.
Nýir áskrifendur og aðrir kaupendur geta snúið sér
.beint til þessara umboðsmanna blaðsins.
wmw
Sími 17-500