Þjóðviljinn - 19.08.1964, Síða 7

T liSvikudagur 19. ágúst 1964 —
HðÐVILHNN
SIÐA ^
Vandamál norskrar
verkalýðshreyfíngar
Ásmund Beckholt hefur
komið víða við sögu í norskri
verkalýðshreyfingu. Og reynd-
ar ekki aðeins þar. Hann var
frá upphafi virkur baráttu-
maður í mótspyrnuhreyfingu
Norðmanna gegn nazistum —
og var handtekinn af Gestapo
árið 1944 og sat fjórtán mán-
uði í fangelsi hjá þeirri djöf-
ullegu stofnun ásamt konu
sinni, Margot. En síðan Nor-
egur varð frjáls, hefur hann
verið athafnasamur í friðar-
samtökum. Hann varð og for-
maður stéttarfélags gasiðnað-
armanna og hefur verið það í
tuttugu ár. Einnig hefur hann
um sex ára skeið verið for-
maður þeirrar nefndar sem ár-
lega skipuleggur verkalýðsráð-
stefnu í Austur-Þýzkalandi
með þátttöku fulltrúa frá
Eystrasaltslöndunum, Noregi
og íslandi.
Og hingað er Ámund kom-
inn ásamt konu sinni í boði
kunningja úr íslenzkri verka-
lýðhreyfingu og ' við notum'
tækifaerið til að spyrja hann
hver séu þau vandamál sem
Lútherska heimssambandið
heldur hér á Iandi stjórnar-
fund dagana 30. ágúst til 6.
september.
Fundurinn hefst með guðs-
þjónustu í Dómkirkjunni kl. 4
síðdegis 30. ágúst. Mun dr.
Franklin Clark Fry, forseti
„The Lutheran Church in Am-
erica” og fyrrverandi forseti
Lútherska heimssambandsins,
prédika. Hefur hann verið hér
áður, þar sem hann var full-
trúi Lútherska heimssambands-
ins við biskupsvígslu herra Sig-
urbjöms Einarssonar árið 1959.
Að guðþjónustu lokinni býður
kirkjumálaráðherra, herra Jó-
norsk verkalýðshreyfing glím-
ir helzt við á Mðandi stund.
Kosningar
— Það skiptir miklu máli að
hreyfingin undirbúi sig ræki-
lega undir þingkosningar sem
fara fram á næsta ári — ekki
sízt þar eð búast má við því
að borgaraflokkarnir fylki liði
saman gegn verkalýðsflokkun-
um. Verkalýðsflokkarnir eru
því miður þrír. Það er varla
hægt að búast við því að þeir
geti gengið sanieinaðir til á-
taka, en máske væri hægt að
koma einhverju samstarfi á í
einhverjum héruðum. Ekki
veitir af, því að þingmeirihluti
Verkamannaflokksins og Sósí-
alistíska Alþýðuflokksins er
mjög naumur — aðeins tvö
atkvæði. • ’
■ Ef við minnumst á utanrík-
ismál, þá mætti taka það fram
að norska verkalýðshreyfingin
er mjög fjandsamleg hvers-
konár fasistískum stefnum og
tilhneigingum. Og það hafa
heyrzt innan hennar sterkar
hann Hafstein, til veizlu í ráð-
herrabústáðnum.
Daginn eftir, þann 31. ágúst,
verður þingið syo sett í Nes-
kirkju kl. 9 ái'degis. Þar pré-
dikar dr. Frécirik A. Schiötz,
forseti Lútherska heimssam-
bandsins. en ávörp flytja bisk-
up og kirkjúmálaráðherra.
Strax á eftir hefjast svo
fundir að Hótel Sögu, en þar
munu gestir dvelja, meðan
þingið stendur,
Fimmtudaginn 3. septemþer
verður almenn samkoma i
Þjóðleikhúsinu. Þar flytja
biskup íslands og foi-seti
Framhald á 9. síðu
raddir sem lýsa óánægju og
áhyggjum vegna þróunarinnar
í Vestur-Þýzkalandi. Og ég má
segja, að á síðustu tímum hafi
verið góður umræðugrundvöll-
ur milli hinna ýmsu afla innan
hreyfingarinnar um friðarmál
og bætta sambúð milli ríkja
Heimsókn Krústjofs hafði líka
jákvæða þýðingu í þessa átt,
en honum var vel tekið í Nor-
egi.
Erlent fjármagn
— Hvaða áfstöðu hefur
norska verkalýðshreyfingin
tekið til erlends fjármagns í
landinu?
— Það hefur verið rætt mik-
ið um þau mál og þá einkurn
í sambandi við Efnahagsbanda-
lagið. Ríkisstjórnin áleit að
Noregs biðu erfiðir tímar ef
landið stæði utan við það
bandalag. En nú er það mál
strandað eins og allir vita. Og
verkalýðsfélögin munu yfir-
leitt á móti því að binda þann-
ig verzlunarhagsmuni sína við
ákveðin svæði, álíta að það
sé siglingaþjóð eins og okkur
farsælast að viðskipti séu sem
frjálslegust. — Það mætti
skjóta þvií hér inn, að það
vakti töluverðan kurr í Noregi,
þegar Bapdaríkjamenn settu
það skilyrði um kornsölu til
Sovétríkjanna, að allt kornið
yrði flutt með bandarískum
skipum, og voru menn gramir
yfir sHkum einokunarplönum.
Annars er tölvert af erlendu
fjármagni í landinu, ekkj sízt
í efnaiðnaði, en í langflestum
tilvikum eiga norskir aðilar
meirihluta hiutabréfa. Eg man
ekki eftir neinni markverðri
undantekningu annarri en
nikkelfabrikkunni í Kristian-
sund, sem er kanadískt fyrir-
tækw
Baráttuaðferðjr
— Þið hafið fengið yfir ykk-
ur gerðardóm?
— Já, heildarsamningar
gengu mjög illa í fyrra og þá
var settur gerðardómur í mál-
inu, Að yísu fengum við betra
Lútherska heimssambandið
heldur næsta stjornarfund á
íslandi um næstu mánaðarmót
Asmund Beckholt og kona hans. Myndin er teki n í Reykjavík fyrir fáum dögum. (L. Þjóðv A.K.)
hlutskipti en það, sem at-
vinnurekendur höfðu ætlað
verkamönnum. En verkamenn
eru engu að síður óánægðir
með þessa tilhögun, sem skerð-
ir samningsrétt þeirra, óánægð-
með þróun sem miðar að því
að beygja hreyfinguna undir
utanaðkomandi tilskipanir. Og
verður þetta áreiðanlega mikið
hitamál á næsta Alþýðusam-
bandsþingi hjá okkur, sem
ig þessari aðild að stjórn fram-
leiðsiunnar skuli verða háttao
í smáatriðum, en ýmsar rann-
sóknir hafa verið gerðar og
því mikið efni að vinna úr.
— Og svo höfum við verð-
bólgu við að stríða, þótt húrt
sé varla svo alvarleg og hér,
að því er mér skilst. Þeir voru
að enda við að hækka mjólk-
ina um fimmtán aura líterinn
og með haustinu búumst við
Spiallað við ÁSMUND
og MARGOT BECKHOLT
haldið verður í maí.
Nei, það urðu fáir í Verka-
mannaflokknum til að verja
gerðardóminn, en sumir töldu
hann illa nauðsyn.
Annars finnst mér eins og
mörgum öðrum, að hinar
venjulegu baráttuaðferðir í
launamálum séu orðnar nokk-
uð úreltar. Margir velta því
nú fyrir sér, hvernig hægt sé
að veita verkamönnum rétt til
aðildar að stjórn fyrirtaékja —
enda taka einstaklingar þeir,
sem fyrirtæki eiga og stjórna,
oft ákvarðanir sem eru bæði
skaðlegar fyrir atvinnulífið og
verkamenn. Nú eru uppi til-
lögur um að verkamenn hljóti
bráðlega slíkan rétt til stjórn-
araðildar í ríkisfyrirtækjum.
Enn hafa menn ekki að vísu
gert sér grein fyrir því, hvern-
við frekari verðhækkunum á
matvælum. Þegar eru uppi
raddir, m.a. frá kommúnistum,
um að ríkisstjórnin haldi niðri
verði á matvælum með niður-
greiðslum.
— Þú hefur ekki komið til
íslands áður?
:— Nei, ég hef lengi haft hug
á því, en ekki getað komið
því við fyrr. Nokkrir kunn-
ingjar mínir og vinir hafa
staðið að þessari ferð og
verkalýðsfélög hafa haft á
henni áhuga og beðið mig
fyrir kveðjur til _ Dagsbrúnar.
Og í gær lagði ég blómsveig
á gröf fallinna Norðmanna frá
þessum félögum. Eg er per-
sónulega mjög ánægður með
ferðina. Og ég vildi gjarna
vinna að því, þegar ég kem
heim, að trúnaðarmönnum úr
íslenzkum verkalýðsfélögum og
íslenzkum verkamönnum verði
boðið til Noregs til að kynnast
því, hvað við erum helzt með
á prjónunum.
Konur
Og við spyrjum einnig konu
Ásmunds um afskipti hennar
af félagsmá'lum.
— Nei, ég hef ekki haft mig
sérlega í frammi í kvenfélög-
um, segir hún, ég hef haft
miklu meira saman við karl-
menn að sælda. Bæði í verka-
lýðsfélögum og svo í friðar-
hreyfingunni. Og ég hef í frið-
arhreyfingunni einkum haft á-
huga á því, að koma fólki í
skilning um, að það á að við-
urkenna Þýzka alþýðulýðveld-
ið sem sjálfstætt ríki og gera
friðarsamning við bæði þýzku
ríkin — því meðan það er
ekki gert er friður ekki full-
konilega tryggður í Evrópu.
Annars þarf ég víst að koma
með gamla og góða umkvört-
un: karlmenn eru allstaðar
eins, einnig í Verkalýösfélög-
um og friðarjamtökum — kon-
um veitist erfitt að vera með
og láta þá hlýða á sig. Það
ætlar að ganga nokkuð seint
með þetta blessaða jafnrétti
kynjanna. Til dæmis í atvinnu-
lífinu. Konur sem starfa hjá
ríki og bæ hafa að vísu launa-
jafnrétti, en margt er enn ó-
gert fyrir þær, sem vinna í
framleiðslunni ....
41. dagur
' Þessj orð konungs voru flutt til Hákonar og mörgum við
aukið. Síðan fór Hákon með liði sínu að laita Ásmundar. Varð
fundur þeirra á skipum. Lagði Hákon þegar til orustu. Varð
bar hörð orusta og mikil. Hákon gekk upp á skip Ásmundar
'g hrauð skiplð. Kom svo, að þeir Ásmundur skiptust sjálfir
opnum við og höggum. Þar féll Ásmundur. Hákon hjó höf-
uð af honum. v
Síðan fór Hákon skyndilega á fund Sveins konungs og kom
svo til hans, að konungur sat um matborði. Hákon gekk fyrir
borðið og lagði höfuð Ásmundar á borðið fyrir konunginn og
spurði, ef hann kenndi. Konungur svaraði engu og var dreyr-
rauður á að sjá. Síðan gekk Hákon í brott. Litlu síðar sendi
konungur menn til hans og bað hann fara brott úr sinni
þjónustu: „Segið, að ég vil ekki mein gera honum, en ekki má
ég gæta frænda vorra allra“.
Síðan fór Hákon í brott úr Danmörk og norður í Noreg til
eigna sinna. Þá var andaður Ormur jarl, frændi hans. Menn
urðu Hákoni fegnir mjög, frændur og vinir. Urðu þá til þess
margir göfgir menn að ganga um sættir milli þeirra Haralds
konungs og Hákonar. Kom svo, að þeir sættust með því móti,
að Hákon fékk Ragnhildar konungsdóttur, en Haraldur kon-
ungur gaf Hákoni jarldóm og veldi, slíkt sem hafði haft Orm-
ur jarl. Hákon sór Haraldi konungi trúnaðareiða til þeirrap
þiónustu. sem hann var skyMur tö<