Þjóðviljinn - 15.09.1964, Síða 5

ÞIÖÐVILI!NN
SÍÐA 5
Þriðjudagur 15. septemVer 1964
DÓRA ÞÓRHALLSDÓTTIR forsetafru
Um þessa tignarkonu mundi vera vandskrifað, því
ævi hennar öll var svo heillarík, að þar bar ekki ann-
að en ljóma á ljóma, dýrð á dýrð. Og annaðhvort
gerðust ekki slíkar sögur fyrrum hér í þessu sagna-
landi, eða þær voru látnar diggja í þagnargildi. Það
var trú manna fyrrum að að vöggu nýfæddra barna
kæmu hamingjur þess og gæfu þeim gjafir sínar,
einnig giftu,, og að úr annarri átt kæmu aðrar og
gæfu illgjafir, og spilltu góðu gjöfunum. Að vöggu
forsetafrúar vorrar komu þær allar, hamingjur henn-
ar og hafði hver þeirra báðar hendur fullar og gáfu
ótæpt: sagði ein að hún skyldi vera kölluð fríð, önn-
ur að hvað sem hún gerði skyldi það teljast henni
til sóma, og því fremur sem meira lægi við, hin
þriðja að braut hennar skyldi liggja frá vegsemd
til vegsemdar, hin fjórða að hún skyldi fá þann mann,
sem hún helzt kysi, ef ekki hinn eina, sem hún kysi,
enda skyldi sá maður kjósa hana á móti, þá kom hin
fimmta og sagði að á það samband skyldi aldrei bera
skugga, hin sjötta sagði að svo dýrt sem mannslíf þetta
skyldi metast, skyldi hún ekki þurfa að kaupa það
dýrt. Og að endingu, þegar búast hefði mátt við lak-
ari gestum, að venju, þá kom hin bjartasta og lagði
gleðina í brjóst Dóru litlu, og mælti svo um að það-
an skyldi hún ekki víkja- Því hvað gagna ástgjafir
heilladísa, ef ólundin býr í brjóstinu.
Allt rættist þetta og er þó ótalið það sem líklega
var ekki minnst um vert að hnignun ellinnar þurfti
hún ekki að reyna, en dó í blóma, og aðdragandann
að dauðanum held ég hafa verið hvorki langan né
harðan.
Faðir hennar var hinn vitri bændavinur Þórhall-
ur Bjarnarson, sem þó er þekktari af því að hann
gegndi æðsta embætti kirkjunnar, en ekki þótti bænd-
um landsins minna vert um ágæta þekkingu hans á
flestu sem viðvék starfi þeirra, og fúsleika hans á
því að ræða þetta við þá, en því áttu þeir varla að
venjast af embættismönnum þess tíma. Sjálfur var
hann bóndi, svo furðulegt sem það má þykja, að
staður í örskotslengd frá Kvosinni hafi verið bújörð
fyrir svona skömmum tíma, og engjarnar þar sem
nú er Tjarnargarðurinn og Flugvöllurinn.
Systkinahópurinn í húsi biskupsins, yar „jeunesse
dorée“ þessa örsmáa höfuðstaðar í þessu landi fríð-
leikans, Tryggvi var þýðleiksmaður og höfðingi í einu
og fór það vel saman, og sýndist hann k'jörinn til
hárra metorða, óg hlaut hann þau, en dó of ungur,
og var að honum mikill mannskaði- Svöfu sá ég
oft unga, og þóttist ég þá ekki hafa séð fríðari konu.
Mig langar til að geta þess, að ég tel afa forsetafrú-
arinnar, séra Bjöm í Laufási, hafa verið framarlega í
röð góðskálda á öldinni, sem leið. Þess eru dæmi, að
f. 23. febrúar 1893. —
d. 10. september 1964.
Dóra ÞórhaUsdóttir forsetafrú. — Ljósm. Vigfús Sigurgeirsson.'
skáld verði stórfrægt af einu kvæði, eða tveimur, og
líklega skarar eitt af kvæðum séra Björns fram úr
öllum hinum: Dags lít ég deyjandi roða. En ekki veit
ég hvort gáfa þessi hefur gengið að erfðum. Og er
nú fátt upptalið af því sem mér er kunnugt um ágæti
þeirra ætta, sem að forsetáfrúnni stóðu.
Það fylgir sumum, sem lánið er ekki hliðhollt, að
staðirnir, sem þeir gistu lengur eða skemur, þrífast ekki
þaðan af, og brenna sumir, en aðrir fara í eyði, sum-
ir gera reyndar hvorugt en hafa þó verstan hlut. En
gæfumenn breiða gæfu á alla sína staði, æskuheimili
sín, jafnt sem aðra dvalarstaði,- en þó einkum heimili
sín á fullorðinsárunum.
Ég kom að Bessastöðum fyrir löngu, og var þá Bessa-
staðastofa og kirkjan í mestu niðurníðslu, og ekki af
minjum í kirkjunni annað en steinmynd sú grá af
þeim valdsmanni, Páli Stígssyni, sem skæðastur hef-
ur orðið saklausum sveinum og meyjum á íslandi.
og kertastjakar gefnir af þeirri frú danskri. sem aldrei
var sýknuð af grun um morð á elju dóttur sinnar,
og í húsinu ekki annað en rúmbálkar sem skólapiltar
höfðu legið í kaldir og svangir, svo latínan gekk illa
í þá, en einn þeirra orti svo vel, að ég fór að gá hvort
nokkuð bjarmaði yfir nokkrum bálkinum, ef mér hefði
sýnzt svo, hefði ég haldið hann hafa sofið bar. Var þá
sá maður nærstaddur. sem heilladísin hét Dóru Þór-
hallsdóttur, en hann var álíka óskyggn og ég.
Fyrir utan þá gerbreytingu sem orðin er á staðn-
um, og augljós er hverjum manni. vil ég geta þess, að
einu sinni í góðu blámóskuveðri kom ég þangað svo
sem enginn kæmi og varla í fyled með öðru en hul-
iðshjálmi nafnleysis míns. Húsráðendur höfðu farið
afbæ’jar, en þó fannst mér þau vera þar og hafa
skilið eftir á hlaðinu og um hvert húshorn, einnig i
fjarskanum einhverskonar viðfelldna og friðsæla góð-
vild af allt að því huldufólkslegu tagi. Annað ekki.
enda þurfti ekki annað, og hef ég ekki oft fengið betri
viðtökur.
Sá siður, að hafa þjóðhöfðingja, er nýr hér á landi.
og ekki nema tuttugu ár síðan hann var tekinn upp.
Konungar töldust hér að vísu vera Danakonungar,
og drottningar þeirra drottningar íslands. en ég tel
það ekki hafa verið, og komu beir sumir fram sem
væru þeir óvinir landsins og getur þó veríð að bænd-
urnir í landi þeirra hafi ekki haft af þeim neitt
betra. Af fornkonum okkar, svo mærðum í lióði oe
sögu, að af þeim stafar óvisnandi liómi, komst engin
nær þessari tign' en svo, að ein ’húsfreyja keypti það '
af ambátt sinni, að hún þiónaði tengdadóttur húsfrevju
þessarar sem drottningu. Að vísu kom hingað ein kon-
ungsdóttir (auk Þóru Mágriúsdóttur berfætts), en hún
var hertekin og síðan seld mansali. Síðar urðum við
sem herteknar konur flestar öldum saman, enda dóum
við flestar út, og skuggar hins liðna hafa fallið á okk-
ur fram að þessu. Dóra Þórhailsdóttir var hin fyrsta
af íslenzkum konum sem hafði þá tignarstöðu að vera
frú þjóðhöfðingja, og það svipar ekki yfir minningu
hennar af öðru en sæmd.
Málfríður Einarsdóttir.
^AGA HARDRAÐA ,K'SíG“8í6"“on
64. DAGUR.
Tósti jarl spýr þá íerðinni og kom hann fram í Noregi og
fór á fund Haralds konungs; hann var í Víkinni. En er þeir
finnast ber jarl upp fyrir konung erindi sitt, segir honum allt
um ferð sína, síðan er hann fór af Englandi, biður konung fá
sér styrk að sækja ríki sitt í Englandi. Konungur segir svo, að
Norðmenn munu þess ekki fýsa að fara tii Englands og herja
og hafa þar enska höfðingja yfir sér.
,,Mæla menn það“, segir hann, „að þeir hinir ensku séu ekki
alltrúir”. Jarl svarar: „Hvort er það með sannindum er ég hef
heyrt menn segja í Englandi, að Magnús konungur, frændi þinn
sendi menn til Játvaröar konungs, og var það í orðsending að
Magnús konungur átti England, slíkt sem Danmörk, arftek-
ið eftir Hörðaknút, svo sem svardagar þeirra höfðu til staðið“.
Konungur segir: „Hví hafði hann þáð þá eigi, ef hann átti
það?” Jarl segir: „Hví hefir þú eigi Danmörk svo sem Magn-
ús konungur hafði fyrir þér?” Konungur segir: „Ekki þurfa
Danir að hælast við oss Norðmenn; marga díla höfum vér
brennt þeim frændum þínum.” Þá mælti jarl: „Viltu eigi mér
segja, þá mun ég þér segja”.