Þjóðviljinn - 08.01.1965, Blaðsíða 6

6 SÍÐA
ÞIÖÐVILIINN
Föstudagur 8. janúar 1963
® Raymond Cartier, víðkunnur franskur blaðamaður og rithöfundur, hefur sent, frá sér allmargar bækur á
undanförnum árum um ýmis lönd Evrópu og Ameríku, m.a. mikið rit um Bandaríki Norður-Ameríku. I þeim kafla
Bandaríkjabókarinnar, sem f jallar um Nevada-ríki, segir hann m.a. frá sérstæðum reglum og siðum sem þar gilda
Hjónavígsla með
hraði og
skrugguskilnaður

Hjónaskilnaður er frægasti
atvinnuvegurinn í Nevada og á
rætur sínar að rekja til þess
að löggjöf hvers hinna 50 ríkja
er mismunandi. í einu; 'þeirra.
Suður-Karólínu, var skilnaður
hjóna ekki leyfður fyrr en
banninu var aflétt við þjóðar-
atkvæðagreiðslu 2. nóvember
1948. f New York-ríki, þar sem
íhaldssemi gætir á þessu sviði
sem ýmsum öðrum, er skilnað-
ur því aðeins leyfður að um
hjúskaparbrot sé að ræða, f
öðrum ríkjum er að finna nær
ótærnandi fjölbreytni reglna um
þessi efni. Kynferðislegt getu-
leysi karlmannsins er gild
skilnaðarástæða í Pennsylvan-
íu, en ógild í nágrannaríkinu
New Jersey Það er skilnaðar-
sök í Maryland, ef eiginkonan
reynist þunguð af völdum
annars manns, er hún gengur
í hjónaband, en ekki í Dela-
ware. Ótryggð í tilhugalífinu
getur haft áhrif síðar meir
samkvæmt lögum í Arizona.
Mississippi og Wyoming, en
þekkist ekki annarstaðar. Smit-
ist annar makinn af kynsjúk-
dómi, veldur það samstundis
slitum hjúskapar i Illinois, en
hefur enear lögfylgjur í Virg-
iníu o.s.frv.
Skilnaðarfresturinn er ekki
síður en skilnaðarástæðumar
á ýmsa lund. í Arizona er þess
krafizt að ár líði frá því skiln-
aðarbeiðni er fram lögð þar
til dómsúrskur&ír er upp kveð-
inn. Þessi tími er tvö ár í
Massaehusetts og Utah. í Dou-
isiana er biðtími karlmannsins
14 mánuðir og konunnar 22
mánuðjr. í mörgum af þeim
ríkjum sem búa við hvað mest
frjálsræði í þessum efnum er
miðað við að 6 mánuðir fari í
málaþras og umþóttunartíma
makanna.
f Nevada er einskis biðtíma
krafizt. Þar eru allar skilnað-
arástæður teknar til greina.
f ríkinu hefur meira að segja
verið ' viðurkennd skilnaðar-
átylla,‘sem hvergi þekkist ann-
arstaðar — „andleg grimmd“.
Möguleikamir á að tiita þess-
ari málsástæðu eru takmarka-
lausir. Meðal skilnaðardóma,
sem upp hafa verið kveðnir í
Reno, má nefna einn sem reist-
ur var á þeirri forsendu að
eiginkonan var fótköld — and-
leg grimmd — öðru máli tap-
aði eiginmaður vegna þess að
hann hafði étið fiskistöngla í
hjónarúminu — andleg
grimmd. Á þann grundvöll
hjónaskilnaðar þarf ekki að
minnast, sem byggist á lestri

Stef frá þakklétum
vistmönnum Hrafnistu
Þið sem vinnið vegleg „Mörtu“_störf,
vel sé yður, sitjið heil og djörf.
Lækna og hjúkrá, laga matinn góða,
lipurð. tækni og göfgi viljið bjóða.
Hér eiga sumir ákaflega bágt,
því ellin hefur bugað þeirra mátt.
Nokkrir hafa troðið tregans h'jam
og tvisvar verður gamall maður þam.
Á mildi og göfgi þurfa þeir að halda
ef þunga slíkum eiga þeir að valda.
I
En enginn getur gjört svo öllum liki,
því glópskan veldur ýmsum hugar sýki.
Við þökkum allt, sem vel er okkur veitt.
því varminn getur þlessun af sér leitt.
Gleðiiegt ár i Guðdóms kærleiks nafni
göfgin sanna þlómgist hér og dafni.
Lilja Björnsdóttir

blaða við matborðið — andleg
grimmd — eða of áberandi á-
huga á menningarmálum —
andleg grimmd.
Með öðrum orðum: Hver sá
sem á í erfiðleikum með að fá
lögskilnað við maka sinn í
heimaríki sínu á þess kost að
fara til Nevada. Þar getur
hann verið viss um að öðlast
frelsi. f reynd á hann um tvær
borgir að velja, tvo keppinauta
sem báðir eru jafn freistandi:
Reno, höfuðborg norðurhlutans,
og Las Vegas, vinin í suðrinu.
Frægð Reno-borgar stendur
á eldri merg og hún á sér
skemmtileg einkunnarorð, sem
skráð eru á einskonar sigur-
boga þvert um Virginíustræti:
Reno, stærsti smábær í heimi.
En Las Vegas, sem löngum
hvarf í skugga Reno, hefur nú
afdráttarlaust vinninginn. Á
áratugnum fyrir 1950 þrefald-
aðist íbúatala borgarinnar frá
1940 (80>00) og áratuginn næst-
an á eftir komst fjöldi íbúa
fast að 60 þúsundum — og
skaut þar með keppinautnum
með sína 35.000 íbúa langt aft-
urfyrir sig. Las Vegas er bet-
ur í sveit sett, svo nálægt Los
Angeles, og þetta vinnur Reno
ekki upp með nálægð sinni við
San Franciseo, þar sem íbúar
eru miklu fleiri. Fyrrnefnda
borgin er þurr, hörð og líf-
leg, ófrjó jörðin allt um kring.
htýindin ótrúlega mikil, en
loftsrakinn þó svo lítill og svo
vel séð fyrir loftræstingunni,
að borgin ber þessa hlýju yfir-
höfn eins og kona léttan kjól.
f nágrenninu — varla 110 km
í burtu — óma kjamorku-
sprengingamar öðm hvoru og
varpa grænum bjarma á vin-
ina og hrista gluggarúðumar
svo að þær brotna stundum.
En Las Vegas kvartar ekki.
Hún óttast ekki hávaðann. Það
er öðru nær, hún lifir á hon-
um.
Hvort sem sá er hyggur á
hjónaskilnað, leggur leið sina
til Reno eða Las Vegas, er
sömu þægilegu kjörin að íinna
á báðum stöðum. Til þess að
geta notið hinnar frjálslyndu
löggjafar Nevada verður hann
að hafa þar heimilisfesti —
hann verður með góðri sam-
vizku að geta lýst því yfir að
hann sé heimilisfastur í Nev-
ada. En ríkig sjálft setur nán-
ar skilyrði. 6 vikna dvöl —
indælis hreinsunareldur — er
nægileg. Ef eiginmaðurinn
sækist ekki eftir lengri dvöl
þar flytur hann inn ’á eitt af
hótelunum 57 eða f eitt hinna
1500 herbergja búntrm' hús-
gögnum sem til afnota eru lyr-
ir ferðamenn og „skilnaðar-
fólk" f Reno, og þessl lala er
nær tvöfalt hærri I Las Veg-
as. Komutími mannsins er
skráður sjálfkrafa og fyrir
miðnætti hvert kvöld verður
hann að gera vart við sig M&t
Algeng sjón I hinum frægu borgum Reno og Las Vegas.
og nýliði sem fengið hefur út-
göngleyfi úr herbúðunum. Með
þessum eina fyrirvara hefur
hann ekki annað fyrir stafni
í 42 daga en að matast, drekka,
kaupa, spila og skemmta sér.
Á öllu þessu hafa borgarbúarn-^
ir, þeir sem þar búa til fram-
búðar, hinn bezta skilning og
árlegar tekjur „stærsta smá-
bæjar í heimi“ af þessu nema
10 miljónum dollara. Þár við
bætist nærfellt sama upphæð
í þóknun til lögmannanna.
Auðnin mikla sem umgirðir
Reno — og þetta á við um
Las Vegas í enp ríkara mæli
— mýndi tæplega gefa svo
miklar fúlgur af sér.
Eftir sex vikna dvöl er skiln-
aðardómurinn kveðinn upp
innan 6 mínútna. Hinn óbundni
eiginmaður — í þrjú skipti af
hverjum fjórum er það kon-
an — labbar niður tröppur
dómshússins og veífar lausn-
arskjalinu. F.ylgi hann siðvenju
á staðnum kyssir hann eina
af súlum hússins í þakklætis-
skyni fyrir „frelsunina“. Og
strax og færi gefst. sezt þessi
„Nevada-búi að viðlögðum
drengskap" upp í flugvél og
heldur heim til sín.
En atvinnuvegur svo arðbær
hlýtur óhjákvæmilega að mæta
keppinautum. Önnur ríkj hafa
komizt að því, að hjónaskiln-
aður getur gefið vel í aðra
hönd. Þar sem þau geta ekki
gengið lengra en Nevada hafa
þau fylgt fordæmi þess. Flor-
ida, hinn óttalegi keppinautur,
hefur fært biðtímann niður í
6 mánuði og framfylgir auk
þess ekki ströngu eftirliti, en
það kalla þeir í Nevada ólög-
mæta samkeppni. Idaho er
þrælbundið reglum fyrirmynd-
arinnar og' fylgir sama tíma-
fresti og Nevada, 6 vikum, og
Wyoming er ekki fjarri með
sína 60 daga, þannig að skiln-
að geta menn öðlazt jafn-
snemma eða því sem næst í
Casper eða Potaœllo éins og
Las Vegas. Vegna sjálfsstjðm-
ar um framkvæmdamáleíni
hafa Jómfrúeyjamar Jítið
bandarískt yfirráðas<œði í
Karabíu-hafi, blandað sér i
samkeppnina, höfuðborgin þar
Charlotte-Amalie, er á góðrí
Ieið með að verða ein stærsta
skilnaðarverksmiðjan í Vestur-
heiml.
Annars hefur þerrsi skilnað-
aratvinnuvegur ekki fyllt / öll
þau fyrirheit sem við hann
voru bundin. Fyrir styrjöldina
komst árlegur fjöldi hjóna-
skilnaða upp í 265.000 á móti
1.700.000 hjónavígslum. Á
styrjaldarárunum og fyrst eft-
ir stríðslok reis kúrvan næst-
um lóðrétt og náði hámarki
1946, þegar hjónaskilnaðir voru
flestir eða 620.000 talsins. Lög-
mennimir í Nevada töldu að
þetta væri þjóðfélagslegt fyr-
irbæri en í rauninni var það
ekkert annað en tímabundin
bóla, og þeir héldu að mögu-
leikar þessa atvinnuvegar
Framhald á 8. síðu.
og japönsk nöfn
TOKfÓ í desember — Eft-
ir nokkur ár munu þau
japönsk börn vafalaust
skipta hundruðum, sem
spyrja foreldra sína, hvern-
ig á því standi að þau hafi
verið skírð nöfnum eins og
„Sigur“ eða „Olvmníueld-
urinn“. Og pabbi og
mamma munu svara því
til, að nafngiftina megi
rekja til þess að Olvmníu-
leikirnir voru háðir í Tokíó
á fæðingarári sonarins eða
dótturinnar.
Japanir búa við nafnahefð
sem ekki á sinn líka annars-
staðar í heimi og þeir bera
meiri virðingu fyrir manna-
nöfnum en nokkur þjóð önnur.
Talið er að nú séu f notkun
í Japan um 100 þúsund manna-
nöfn, og 8 þúsund þeirra geta
Varla Japanir sjálfir borið
rétt fram.
Meðal yngstu borgaranna í
Japan er nú allstór hópur sem
ber nöfn eins og Seiko, Seiji,
Seigo, Seiichiro eða Kiyoshi
— en öll eru þessi nöfn skyld
hugtaki þvf á japönsku er
merkir olympfueldinn.
Rita nafnið á 26 vcgu.
Það veldur vandræðum f
sambandi við japönsku nöfnin.
að þau eru rituð með tákn-
myndum líkt og á kínversku
og úr þessum táknum er hægt
að lesa á nær óteljandi vegu.
Þegar Japanir afhenda nafn-
spjöld sín telst það þvf til
kurteisi að skýra iafnframt
frá réttum framburði á nafn-
inu.
Kfnverjar hafa leyst bennan
vanda á þann hátt. að tiitaka
300 nöfn sem fólk getur valið
úr, og Japanir hafa sett regl-
ur um að aðeins 1942 nafna-
tákn séu nothæf. Þrátt fyrir
þessar reglur mun vera hægt
að rita kvenmannsnafnið
Yoshiko með 26 ólíkum tákn-
myndum.
Vinsælasta stúlkunafnið 1
Japan er þessa stundina sam-
sett úr hugtökunum „samræmi”
og „barn”, en úr tákninu má
lesa á 13 mismunandi vegu
— hver einasta samsetning
endar á atkvæðinu „—kó”.
Fyrir stríð Rússa og Japana
1904 — 1905 báru eingöngu
konur í keisarafjölskyldunni
og háaðlinum nöfn með þess-
ari endingu.
Ættamöfnin
Nú velta menn því fyrir sér
í Japan, hvort „Heishinku”
eigi eftir að verða vinsælt
drengjanafn að loknum olymp-
fuleikjunum. Heishinku • er
nefnilega sem næst japanskur
framburður á Geesink, nafninu
á Hollendingnum, sem vann
gullverðlaun f þjóðaríþrótt
Japana judo!
Nafnavandamálið er ekki
jafn erfitt úrlausnar, að því
er snertir ættamöfnin. Þrjátfu
af hundraði íbúanna bera eitt-
hvert 20 algengustu ættamafn-
anna. Má vera að hinn mikli
fjöldi manna, sem ber sama
ættarnafn eins og Satos, Suz-
uki o. fl. hafi átt sök á öllum
aragrúanum af skírnamöfn-
unum. Vafalaust hefur þetta
haft sitt að segja, en skýr-
ingin er ekki öll fengin með
því samt Fyrrum var sagt að
langt nafn kæmi manninum/
sem þer það einum að gagni.
Nýlega var skráð í opinberar
bækur í Tokíó nafnið Tarok-
izaemmonoshotokiyoshi. Það er
trú manna austur þar að nafn
sem þetta megi alls ekki á
neinn hátt stytta: líf mannsins
eigi að stvttast ( réttu hlutfalli
við bað sem skorið sé aftan
af nafni hans.
(Endursagt úr Ny Dag)
i
i
i