Þjóðviljinn - 20.07.1965, Blaðsíða 6

g SlÐA ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 20. júlí 1965.
a
• Souzay, Pan
og Borodin
• Tónlist. flutt af hljómplöt-
um. er meginuppistaða útvarps-
dagskrárinnar í dag. Af hinu
talaða orði er helzt að geta er-
indis Braga Benediktssonar
cand. mag. um „trúarlegt upp-
eldi“, og upplesturs Þorstems
Ö. á kvæðum eftir Konráð Víi-
hjálmsson frá Hafralæk.
• Og ekki má gleyma því að
Óskar Halldórsson cand. mag.
byrjar að lesa að loknum
kvöldfréttum skáldsögu. Ham-
'suns „PAN“ í snilldarþýðingu
Jóns heitins Sigurðssonar frá
Kaldaðarnesi.
• Annars er hljómlistin í önd-
vegi sem fyrr var sagt. Strax
í miðdegisútvarpi gefst kostur
að hlýða á Schneiderhan og Ber-
línarfílharmóníuna leika fiðlu-
konsert Brahms opus 77, mikið
öndvegisverk. um kvöldið syng-
ur einn bezti Ijóðasöngvari
heims. Frakkinn Gérard Souz-
ay lög eftir Schumann, Boródín
og Glinka frá Rússlandi koma
einig við sögu, svo og Franz
Liszt.
13.00 Við vinnuna.
15.00 Miðdegisútvarp: Karlakór
Reykjavíkur syngur. Evert
van Tright og I Musical leika
óbókonsert op. 9 nr. 2 eftir
Albinoni. W. Schneiderhan og
Fflharmoníusveit Berlínar
leika fiðlukonsert op. 77 eítir
Brahms; van Kempen stj.
Concordiu-kórinn syngur þrjú
lög eftir Debussy; Paul
M cfií
Ég las kvæði Francois Villon,
hann lifði á fimmtándu öld og
var þjófur og ræningi: „V!ð
lækinn dey ég úr þorsta, brosi
gegnum tár og leik mér við
vinnu, hvert sem ég fer, þar
á ég heima. föðurland mitt er
mér framandi jörð“. Nökkru
áður hafði ég þýtt kvæði
Mallarmé sem var álitinn einn
upphafsmanna hins nýja skáld-
skapar. Ég skildi að Villon
stóð mér miklu nær en höf-
undur „Hádegisblundur skóg-
arpúkans". Ég las „Rautt og
svart“ hvað eftir annað; það
var erfitt að ímynda sér að
þessi skáldsaga vaéri orðin
áttræð. Mér var sagt að André
Gide væri sá höfundur er
Christensen stj. J. Katchen
leikur píanólög.
16.30 Síðdegisútvarp: Starlight
hljómsveitin leikur lög eftir
Lemer og Loewe, Norman
kórinn syngur og Eastman-
Rochester hljómsveitin leikur.
17.00 Endurtekið tónlistarefni.
20.00 Daglegt mál. Svavar Sig-
mundsson stud. mag. flytur
20.05 Söngvar eftir Schumann:
Gérard Souzay syngur Sex
Ijóð op. 90. Dalton Baldwin
leikur undir á píanó.
20.20 Trúarlegt uppeldi. Bragi
Benediktsson cand. mag. flyt-
ur erindi.
20.35 Tvö rússnesk tónskáld: a)
Kamaroinskaja, fantasía eftir
Glinka um rússnesk þjóðlög.
b) Pólóvetsa-dansar úr Igor
fursta, eftir Borodin. Hljóm-
sveit óperunnar í Monte
Carlo leikur; Lois Fremaux
stj.
20.55 Strengjatök. Þorsteinn Ö.
Stephensen les kvæði eftir
Konráð Vilhjálmsson írá
Hafralæk.
21.10 Píanómúsik eftir Franz
Liszt: Gary Graffrnan leikúr
Ástardraum, Etýður nr. 3 t
Des-dúr, Ungverska rapsódíu
nr. 11 í a-moll og II penser-
oso.
2'1.30 Fólk og fyrirbæri. Ævar
R. Kvaran segir frá
22.10 Kvöldsagan: Pan, eftir
Knut Hamsun í þýðingu Jóns
Sigurðssonar frá Kaldaðar-
nesi. Óskar Halldórsson cand.
mag. les (1).
22.30 Syngdu meðan sólin skín.
Guðmundur Jónsson stjómar
þætti með misléttri músik.
opnaði mönnum samtíðina. Ég
fékk mér skáldsögu hans
„Þröngar dyr“. Mér fannst
þessi bók skrifuð á átjándu
öld og ég glotti þegar ég hugs-
aði til þess að höfundur henn-
ar var á lífi og ég hafði séð
hann í leikhúsdnu Vieux Col-
ombier.
Svo virtist sem ekkert mætti
sjá fyrir og allt væri mögulegt.
Ég gekk eftir Clichy-torgi og
orti þegar torgið fylltist aflt
í einu af fólki. Fólkið æpti
og vildi rjúfa keðju lög-
reglumanna og komast að
spænska sendiráðinu: menn
mótmæltu aftöku spánska
stjómleysingjans Ferrero. Skot
heyrðist, strax var hrúgað upp
• Fjársjóður á
hafsbotninum
• Fyrir skömmu fannst flak
gamallar spænskrar freigátu
undan strönd Florída í Banda-
ríkjunum og við nánari athug-
un kom í ljós að skipið hafði
verið fulllestað silfri. Þegar
hefur tekizt að bjarga um tveim
lestum af silfri úr skipsflak-
inu, mestmegnis stórum hring-
laga plötum, en einnig nokkm
af mynt.
Talið er að skip þetta hafi
verið eitt af 10 spænskum
fragtskipum, sem fómst í of-
viðri undan Florídaströndum
árið 1715. Er áætlað verðmæti
skipsfarmsins í eðalmálmum að
minnsta kosti ein miljón
Bandaríkjadala.
• Nei, þar hafa
kvígur ekkórt
erindi
• Er þetta ekki í þriðja skiptið
sem Frakkar setja undir sig
hausinn og böðlast fram eins
og naut á þýðingarmiklum
fundum Efnahagsbandalagsios?
(Þorsteinn Thorarcnsen í Vísi)
— Kunningi er maður sem v?ð
þekkjum nógu vel til þess að
slá, en ekki nógu vel tii þess
að iána.
(— Salon Gahlin).
göfuvígjumj omnibusum og
luktarstaurum var velt um.
Ég vissi ekki rétt vel hver
þessi Ferrero var, en ég æpti
með öllum hinum. Þetta var
eins og bylting. Eftir nokkr-
ar stundir drukku menn kaffi
eða bjór með mestu makind-
um á Clichy-torgi.
París var þá kölluð „höfuð-
borg heimsins" og satt er það
að þar bjuggu fulltrúar hundr-
að landa. Indverjár með túr-
bana afhjúpuðu hræsni enskra
líberala. Makedóníumenn héldu
háværa fundi. Kínverskir stú-
dentar héldu uppá stofnun
lýðveldis. Út voru gefin pólsk
og portúgölsk blöð, finnsk og
arabísk, blöð á jiddísku og
tékknesku. Parísarbúar klöpp-
uðu fyrir Vorfórnum Stravin-
skís, ítalska fútúristanuin
Marinetti, Idu Rubinstein, sem
setti á svið misteríu eftir
d’Annunzio. „Höfuðborg heims-
ins“. var um Ieið afskekkt
sveitaþorp. Parfs var skipt í
hverfi, í hverju þeirra var að-
algata með verzlunum, með
litlum leikhúsum, með dansi-
böllum. Allir þekktu hvern
annan, skeggræddu úti á götu,
sögðu slúðursögur um konu
bakarans, um ástmey Jacques
um framhjátökur konu Jacques.
Það var hægt að ganga í
hvaða flíkum sem var, gera
hvað sem var. A hverju ári
héldu nemendur listaakademf-
unnar ball á vorin: eftir göt-
unum marséruðu naktir stú-
dentar og fyrirsætur: þeir
hógværustu voru f sportbrók-
um. Einhverju sinni fór ítalsk-
ur listamaður úr öllu fyrir
utan kaffihúsið Rotonde; lög-
regluþjónninn spurði hann
letilega: ..Er þér ekki kalt
laxi. “ Tvisvar á ári — fyrir
og á miðri lönguföstu — var
haldin kjötkveðiuhátíð: vagnar
óku um með grímumenn:
menn gengu um f fáránlegum
búningum og hentu konfekli
framan f vegfarendur. teymdír
voru hvftir uxar sem höfðu
• Einn á smákænu
yfir Atlanzhaf
• Hinn 23. apríl í vor lagði 25
ára gamall maður, Peter Riding
að nafni, upp frá Azoreyjum í
3.7 metra löngum farkosti, og
var ferðinni heitið vestur yíir
Atlanzhafið. Um síðustu mán-
aðarqót náði maðurihn landi á
Bermudaeyjum og hafði þá lok-
ið úthafssiglingu á einhverju
minnsta fleyi sem um getur. •
Peter hafði sjálfur smíðað bál
sinn. Hann skýrði frá þvf, er
landi var náð að á leiðinni
yfir úthafið hafi hvalir gerzt
nærgöngulir við bát sinn nokkr-
um sinnum og við borð legið
að þeir kaffærðu hann. Gre’p
maðurinn þá til þess ráðs, að
skjóta af skammbyssu gamalli
sem hann hafði meðferðis og
þannig tókst honum að hræða
hvalina, sem eitt sinn voru
þrír saman, og stugga þeim
búrtu.
• Ný skilnaðarsök
„made in USAn
• Það gerðist í Colorado-fylki
í Bandaríkjunum fyrir skömmu
að 26 ára gamall maður fékk
skilnað frá 18 ára gamalli
konu sinni vegna þess að hún
vildi ekki nota töflur til vam-
ar bamsgetnaði. Bar eiginmað-
urinn það í réttinum, að kon-
an hefði heitið sér því áður en
þau gengu í það heilaga að
gleypa pillurnar þar til hann
hefði lokið burtfararprófi úr
háskólanum.
fengið verðlaun, í veitingáhús-
um hengu auglýsingar: „A
morgun geta háttvirtir gestir
okkar fengið kótik ir úr
kjöti sigurvegarans", a öllum
bekkjum kysstist ástfangið
fólk með einbeittni og engum
datt f hug að trufla. Einbverju
sinni þegar A.I. Okúlof hafði
innbyrt tylft koníaksstaupa
steig hann upp á vagn og
tók að úflista það fyrir veg-
farendum að bráðum yrðu all-
ir ráðherrar hengdir í luktar-
staura. . . Sumir hlustuðu en
auðvitað trúði honum enginn.
Ég lifði ekki aðeins vegabréfs-
laus, heldur og án allra per-
sónuskilríkja. Þegar ég var
spurður um skilríki í banka,
fór ég í prefektúruna, þar var
mér sagt að koma með tvo
Frakka til vitnis. Mér lá á
að fá peningana og taldi tvo
menn á að koma með mér,
annar var eigandi bakarísins
sem ég keypti brauð af, hinn
var hálfkunningi minn, lista-
maður sem sat frá því snemma
morguns á kaffihúsi og drakk
romm. Auðvitað vissu þeir
ekkert um mig, en féllust á
að skrifa undir. Viðkomandi
embættismaður fékk mér skjal
þar sem það var hátíðlega
staðfest að þessi og þessi hefði
lýst því yfir að o.s.frv. . Þetta
nægði ekki aðeins bankastarfs-
mönnum heldur og lögreglu-
þjónum, þegar gerð var alls-
herjarleit að glæpamönnum. I
kabarettum voru sungnar vís-
ur: forseti lýðveldisins er kok-
áll, dómsmálaráðherrann er
ekki beint frómur, mennta-
málaráðherrann hlcypur á eftir
stelpugálum og sendir þe'm
kvæði með málfræðivillum. í
dagblaðinu „Guerre Sociale'*
hvatti Gustave Hervet menn
til að útrýma burgeisunum;
Söngvarinn Montégus lofaöi
hermenn sautjánda herfylkis-
ins sem höfðu neitað að skjóta
á kröfugöngumenn. Klukkan
fimm að morgni var komið
með dagblaðpoka í búðirnar.
• Ungir íþrótta-
menn
• Þcssir tveir ungu íþrótta-
kappar virðast staðráðnir í að
feta í fótspor feðra sinna, sem
voru þekktustu íþróttagarpar
blöðin voru lögð tií úti á götu
og kaupendur lögðu kopar-
hlunka sína á diska. Út komu
að minnsta k-osti tuttugu blöð
sem túlkuðu allar stefnur.
Blaðamenn jusu hver annan
skolpi, síðan hittust þeir í
kaffihúsi á Croissantgötu og
drukku saman aperitífa.
Menn komu í kaffihús til
að hitta kunningja sína, ræða
stjórnmál, segja slúðursöguv.
Hver starfsgrein hafði sitt
kaffihús: lögmenn, nautgripa-
salar, listamenn, knapar, leik-
arar, skartgripasalar, öldunga-
deildarþingmenn, mefludólgar,
rithöfundar, skinnasaumarar.
Stuðningsmenn Guesde litu
aldrei inn á það kaffihús sem
fylgismenn Jaurés stunduðu.
Til voru kaffihús þar sem
skákmenn söfnuðust saman —
þar voru leiknar sögulegar
skákir Laskers og Capablanca.
Ætla mætti að allir gengju
á höndum í borginni, en í
raun og veru Iifðu Parísar-
búar aldagömlu, vanaföstu lífi.
Þegar nýr leigjandi flutti inn
spurði húsfreyja hvort hann
ætti skáp með spegli — það
var ekki hægt að skrá rúm,
borð eða stól til lögtaks, en
ef staðið yrði ekki í skilum
með húsaleigu mátti grípa til
skápsins. Við jarðarfarir gengu
karlmenn fyrir konum. Kirkju-
garðarnir minntu á líkan af
borg, þar voru götur og stræti.
Á grafir auðugs fólks var letr-
að: „Eilíf eign“, og full al-
vara fylgdi þessum orðum —
hinsvegar var grafið ofan í
grafir fátæklinga eftir tuttugu
ár. Eftir jarðarfarir fóru alflr
á krá skammt frá kirkjugarð-
inum, drukku hvítvín og átu
ost.
Á bekkjum sátu kerlingar í
inniskóm og prjónuðu. Klukk-
an tíu á kvöldin var dyrum
lokað — þegar leigjandi
hringdi kippti syfjuð húsvarzla
í snúru og dyrnar opnuðust,
leigjandinn kallaði upp nafn
sitt svo að óviðkomandi menn
landsins á blómatíma frjáls-
íþróttanna. Til vinstri á mynd-
inni er Finnbjöm Finnbjöras-
son, sonur Finnbjöms Þorvalds-
sonar og til hægri Haukur
Clausen, sonur Arnar Clausen.
Myndin er tekin á unglinga-
meistaramótinu í frjálsum í-
þróttum í sumar.
kæmust ekki inn. Við Signu
sátu fiskimenn og biðu eftir
því að hið ímyndaða síli biti
á. Stundum tilkynntu blöðin að
við sólarupprás á morgun yrði
dauðadæmdur maður leiddur
undir fallöxina: við fangelsis-
hliðið söfnuðust slæpingjar
saman, gláptu á böðulinn, á
hinn dæmda og svo á af-
höggvið höfuð hans.
Ég las bækur Léons Bloy.
Hann kallaði sig kaþólskan en
hataði rikar heilagsandakerling-
ar og skrýdda hræsnara; bæk-
ur hans voru þær stefnuyfir-
lýsingar sem prentast skulu i
helvíti himnaríki til niðurrifs.
Ég las einnig Montaigne og
Rimbau, Dostoéfskí og Apli-
naire. Ég ýmist lét mig dreyma
um byltingu eða heimsendi
Hvorugt gerðist. (Síðar héldu
menn því fram að sá hefði
ekki þekkt sætleik lífsins sem
ekki lifði þessi ár fyrir styrj-
öldina. Ekki þekkti ég þennan
sætleik). Þegar ég spurði
Frakka hvað tæki nú við svör-
uðu þeir — sumir með ánægju-
svip, aðrir með andvörpum —
að Frakkland hefði lifað fjór-
ar byltingar og hefði nú ó-
næmi fyrir slíku.
Listin dró mig að sér með
sívaxandi krafti. Kvæði komu
mér ekki aðeins f stað nauta-
steikur heldur og í stað þeirr-
ar „allsherjarhugmyndar“ sem
söguhetjan í „Leiðinleg sagá*
— og þar með Tsjékhof sjálfur
— þráði. Nei, treginn var ekfci
horfinn, í lisfinni leitaði ég
ekki kyrrðar heldur ofsalegra
tilfinninga. Ég eignaðist vini
meðal listdmanna og tók að
sækja sýningar. Á hverjum
mánuði gerðu skáld og lista-
menn heyrum kunnug ný lista-
ávörp, afneituðu öllu og öllum;
en allir og allt stóðu á sama
stað.
I bernsku lékum við frúna
í Hamborg: þú mátt ekki segja
já eða nei, hvítt eða svarfl
sá sem slysaðist til að nefna
(
t