Þjóðviljinn - 04.11.1965, Blaðsíða 6

g SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN — Fimmtudagur 4. nóvember 1965
□ Dóminíska lýðveldið hefur mjög borið á góma undanfarið og er það ekki nema von. En
vestantil á eynni Santo Domingo eða Hispaniola er annað ríki, blökkumannalýðveldið Ha-
iti. Þar ríkir einræðisherrann og keisaraefnið Francois Duvalier í skjóli Bandaríkjamanna.
Frí '"narstjórn hans segir í eftirfarandi grein ur marxistatímaritinu „New Times“,_
og óskrifandi. Meðalaldnr um
30 ár. Aðeins einn af hverj-
um tíu íbúum getur leyft sér
þann munað að borða þrjár
máltíðir á dag. Barnadauði
gífurlegur, eða um 20%. Meðal-
árstekjur íbúanna minni en 50
bandaxískir dalir. Aðeins fjórir
af hverjum tíu íbúum eiga
skó á fæturna.
85% bænda sitja á minna
en einum hektara lands. Þeir
rækta þar maís, ris og ban-
ana. Verkfærin eru öll hin
frumstæðustu og þar við bæt-
ist, að bóndinn getur aldrei
veirð öruggur um það, að
glæpasveitir forsetans birt-
ist ekki einhverja nóttina og
reki hann af landi sínu. Ef
hann dirfist að mótmæla, er
hann settur í fangelsi eða ein-
faldilegar hálshöggvinn.
Lénsaðall ræður
Ríkir landeigendur eiga á-
samt erlendum auðfélögum og
forsetaríkinu 76% af öllu rækt-
uðu landí. Þessir landeigendur
eru meginstoðin undir stjóm
Duvaliers, og hið svonefnda
þing samanstendur nær ein-
göngu af þeim og þeirra mönn-
um. Alþýða manna er sögð
ganga til kosninga, en langt
er síðan slík fullyrðing varð
að ósmekklegum brandara. Du-
valier útnefnir þingmenn og
setur þá af eftir vild. Hann
tilnefnir einnig embættismenn,
sem allir að heita má eru úr
hópi jarðaðalsins. Spillingin
veður uppi í stjómarkerfinu,
enda er það almenn skoðun
embættismannanna, að það sé
ekki þjófnaður að stela frá
ríkinu.
Þannig er ástandið á Haiti.
Með aðstoð USA
Að sjálfsögðu hefði Duvalier
ekki getað haldið völdum, ef
hann nyti ekki vemdar og vin-
áttu Bandaríkjamanna. Áður
hafa þeir þráfaldlega slett sér
fram i gang mála á Haiti og
á árunum 1847 til 1915 sendu
þeir herlið tuttugu sinnum til
Port-au-Prince til þess að
„halda uppi reglu“ eins og
komizt var að orði. 23 af 31
forseta landsins hafa verið
reknir frá völdum áður en
kjörtímabil þeirra var útrunn-
ið fyrir tilstilli Bandaríkja-
manna. Eitt sinn vom forset-
arnir sex á fimm árum.
Þann 28. júlí sl. var þess
minnzt á Haiti að fimmtíu ár
voru liðin frá því bandarískir
sjóliðar hernámu Haiti. Það
hemám stóð nærri 20 ár. Þetta
sama herlið barði niður sér-
hverja andspymu gegn her-
náminu og þeim gerspilltum
leikbrúðum, sem með Banda-
ríkjunum unnu. Og vana sín-
um trúir kúguðu Bandarikja-
menn landsmenn til þess að
veita bandarjskum auðbring-
um allskonar fríðindi og for-
réttindí á eynni.
Sfrangur „faðir”
geymd í kjallara undir for-
jhöllinni vegna þess. að Du-
iier óttist það, að hermenn-
íir muni snúast gegn hon-
n, fái þeir vopn í hönd. 1
áinni framtíð hefur Duvalier
jví í hyggju að leggja alveg
niður herinn en láta morð-
ingjasveitir sinar korna í hans
stað.
„Martröð"
Sjálfur gengur forsetinn á
undan morðingjum sínum með
góðu fordæmi hvað grimmd
snertir. Á síðasta ári drap hann
með eigin hendi 20 lýðræðis-
sinna, sem öryggislögreglan
hafði handtekið og fært í höll
hans. öðru hverju sjá íbúar
höfuðborgarinnar snemma
morguns hengda menn utan á
húsveggjunum. Þar er þá Du-
valier að verki, annaðhvort í
eigin pers.ónu eða meðreiðar-
sveinar hans. Til þess að vekja
rrnðstöðu hæfilegan
Ibúar Haitis eiga stranran
„föður“ svo ekki sé meira
sagt. Hann komst til valda
árið 1957 og steypti þá af stóli
einræðisherranum Magloire for-
seta. Það var alþýða manna
sem felldi raunverulega Maglo-
ire, en einræðið var jafn mik-
ið eftir sem áður, þótt skipt
væri um menn í forsetaembætt-
inu, og tók á sig æ Ijótari
myndir. Duvalier kom fyrir
kattamef því, sem eftir var
af almennum lýðræðisréttindum
og frelsi og leysti upp með
valdi öll lýðræðisleg stjóm-
málasamtök. Árið 1961, tveim
árum áður en fyrsta „kjör-
tímabil“ hans rann út. leysti
Duvalier upp þingið og lét
kjósa sig til annarra sex ára.
1965 lét hann skipa sig for-
seta ævilangt — og nú heirnt-
ar hann keisarakórónu.
Það er ekki gott að segja,
hvert valdagræðgin á eftir að
leiða þennan fyrrverandi þorps-
lækni. Blöð í Port-au-Prince,
höfuðborg blökkumannaiýð-
veldisins, hafa hvað þá annað
birt myndir af hinum vænt-
anlega keisara þar sem hann
leggur höndina vingjamlega á
öxlina á líkneski af Kristi upp-
risnum!
Meðferð keisaraefnisins á
þegnum sínum er hinsvegar
allt annað en kristileg. „Ekkert
er í lægra gengi á Haiti en
mannlegt líf“ segir fréttaritari
„La< Croix“, Max Desleves, en
hann heimsótti landið fyrr í
ár.
Morðingjalið
Einræðisherrann gerir alla
þá, sem mótmæla aðgerðum
hans, höfðinu styttri. Vald
gegn Ydigoras forseta sínum. Bak viö úauuaiii^jwi«. _ . -uur
— eða liggur öllu heldur — United Fruit, einhver illræmdasti
aufthringur Bandarikjanna og er þá mikið sagt.
iy„_ «juiuílinn“
svonefndi, bandaríski auðhringurinn United Fruit, hefur gert fjöl-
mörg ríki að svonefndum bananalýðveldum. Einhliða' atvinnulíf
og lítill iðnaður þrælbindur þessi ríki við Sám frænda.
skrifstofuhúsnæði lýðræðisafl-
anna í landinu og deila út
„réttlæti“ sínu á götum borg-
arinnar. Þeir aðstoða við að
reka óþæga bændur af jörðum
sínum og brjóta verkföll á bak
aftur. Þeir skipuleggja morð
og ögranir. Fjöldi þessara
manna er eitthvað um 15.000,
flestir ótíndir glæpamenn. Þá
er og þess að geta, að hinir
valdameiri af fjágismönnum
Duvaliers hafa sína eigin morð-
ingjaflokka.
Einræðisherrann heldur uppi
þessum morðingjasveitum vegna
þess, að hann hefur glatað
trausti sínu á hernum, en í
honum er mikil andstaða gegn
stefnu forsetans. Svo er sagt,
að vopn atvinnuhermannanna
ótta, birta blöð stjómarinnar
myndir af föngum sem háls-
höggnir hafa verið. Það er BÍzt
að furða, að rithöfundurinn
Graham Greene, sem heimsótti
Haiti fyrir fám árum, skyldi
lýsa lýðveldinu sem „einni
samfelldrj martröð“.
Algjör afturför
Haiti er eitt af fám ríkjum
heims, sem er í algjörri aft-
urför. Alþýða manna þjáist af
sulti, fátækt, sjúkdómum og
fáfræði — og ofan á það bæt-
ist svo ógnarstjóm Duvaliers.
Nokkrar tölur lýsa þessu bet-
ur en langar ritgerðir: Átva-
tíu af hundraði íbúanna ólæsir
Einræðisherrann á Haiti,
Francois Duvalier. hefur nýl.
lýst þeirri ákvörðun sirmi að
gera sjálfan sig að keisara.
„Ég á fjórar miljónir þel-
dökkra bama“ sagði hann ný-
lega fréttaritara blaðsins j,La
Croix' ‘ — það var sköminu
áður en hann. skýrðí frá þvi
að hann væri að sækjast eftir
keisarakórónunni. „Þegar þau
spyrja mig, hver sé móðir
þeirra, segi ég þeim að það
s.é hin heilaga guðsmóðir María.
En þegar þau spyrja mig, hver
sé faðir þeirra, þá er eina
svarið sem ég get gefið þeim:
Það er ég“.
hans byggist á sveitum vopn-
aðra óþokka, sem alþýða
manna kallar „tontons macou-
tes“. Nafnið er dregið af þjóð-
sagnaófreskjum, sem mæður
hræða böm sín með. Nú er
nafn þeirra notað til lýsingar
á morðsveitum Duvaliers.
Vopnaðir rifflum og skamm-
byssum, og með kúklúxklan-
hettur yfir höfðum, brjótast
þeir um nætur inn í hús allra
þeirra, sem grunaðir em um
andstöðu við forsetann, ræna
fólki efri
1 xvuuiunsKU /imeiuvu skiptast á einhver ömurlegnstn fátækra-
hverfi heims og glæsilegar auðmannahallir. Myndin hér að ofan
er af einu glitstraetinu — Nánar tiltekið í Buenos Airest.
Þeirra maður
Þar kom þó, að Bandaríkja-
stjóm neyddist til þesS að
draga herlið sitt heim frá
eynni. Það var árið 1934, í tíð
Roosevelts. En bandariskir
auðhringar misstu ekki ítök sín
á Haiti fyrir því, og þau ítök
hafa síðan síféllt aukizt. Banda-
rískir aðilar mega óhindrað
eiga land á eynni, Hampco-
hringurinn hefur eimkaleyfi á
slátrun og sölu kvikfjár. Reyn-
olds Mining ræður yfir búxít-
námum eyjarinnar. Og svona
mætti lengi telja.
í tíð Duvaliers hafa bamda-
risk áhrif stóraúkizt á Haiti,
enda hefur Duvalier sjálfur
látið sig hafa það að Oýsa yfir,
að draumur hans sé sá að
gera Haiti að „öðru Puerto
Rico“ — með öðrum orðum
bandarískri nýlendu. Duvalier,
leyfir ekki aðerns bandarískt
arðrán í landi sínu heldur tek-®>
ur ákafan þátt í því sjálfur.
Þannig greiðir Hampco- hrtng-
urinn honum tvær sentímur
fyrir hvert pund aJ útfluttu
kjöti. Vafalaust telja Banda-
ríkjamenn þetta litla þorgun
svo trúum bandamanni, og víst
er um það, að bandarískir liðs-
foringjar hafa þjálfað og vopn-
að morðsveitir forsetans. Du-
valier getur átt það til að
snúast gegn Washington í smá-
vægilegum atriðum, en hann
er þeirra maður þrátt fyrir
það, og honum er það sjálfum
ljóst. Þannig var Haiti eitt
fyrsta Ameríkuríkið, sem fór
að þeim tilmælum Bandaríkja-
manna að slíta stjórnmálasam-
bandi við Kúbu. Duvalier hef-
ur einnig látið Bandaríkja-
mönnum í té höfnina MOle
Saint-Nicolas, aðeins 65 km
suður af Kúbu, sem flotastöð.
Verkföll
Duvalier er að sjálfsögðu
mikill styrkur að stuðningi
Bandaríkjanna. Þó er gegn hon-
um barizt, og lýðræðislegar
stjómmálahreyfingar starfa í
leynum. Þótt verkalýðshreyf-
ing landsins sé ung að árum,
hefur hún barizt drengilega
gegn einræðinu og verkföll eru
algeng. Þannig gerðu venka-
menn í tóbaksiðnaði, sem er á
bandarískum höndum, verkfall
i desember 1963 og hlutu víð-
tækan stuðning annarra verka-
manna. Duvalier lét varpa
verkfallsleiðtogunum i fangelsi
og bannaði verkalýðssamband
landsins. Verkamenn létu þó
ekki bugast, og sambandið held-
ur áfram starfsemi sinn neðan-
iarðar.
Mikilvægt skref
Til þess að árangur megi
nást í baráttunni gegn Du-
valier og Bandaríkjamönmim,
er nauðsyn'legt að eining náist
í röðum andspyrrmhreyOmgar-
innar. Mikilvægt skref var
stigið í þá átt 4. júlí 1963, en
þá var stofnað Lýðræðisbanda-
lag þriggja helzta andstöðu-
flokkanna í landiria. Tafcmark
þess er að sameina landsmenn
til barátta gegn nýlenduikúgun
Bandaríkjanna á eyrmi og gegn
miðákiaeinræði lénsaðalsins
með Duvalier I foroddi fylk-
ingar. Haiti hefur nsú átt að
heita sjálfstætt rfki í merr en
150 ár. En það er ekfci fyrr
en þessu takmarki er náð, sem
það sjálfstæði verður atmað
og meira en nafnið tómt.
Lengst af þessa tíma hefur
Haiti Iftið verið annað en
bandarísk hálfnýlenda. Það er
harmleifcur Haiti, erns og svo
margra rífcja í Rómönska Am-
eríku,
(— Ncw Times“l.
Leíðrétting
áfrétt
Þorkell í Hvassahrauni
hefuT komið að máH vig blað-
ið og telur, að sér hafj verið
gerð upp orð Qg athaftiir vfð
komu ráðherra og vegamála-
stjóra við tollskýlið hjá
Straumi á dögurmm, þegar
skýlið var opnað og toKheömta
hófst þarna á veginum.
Við viljum biðja Þorfcel af-
sökunar ef hann telur á sig
hafa hallað í fréttafrásögn af
þessum atburðum, og þykirokk-
ur það miður.
Það vakti fyrfr okfcur að
leiða fram visst óréttlæti í
garð ábúenda skammt fyrir
sunnan skýlið, þar sem þeir
nota aðeins lítinn hluta af
Keflavíkurveginum daglega. en
þeir þurfa að greiða fullt gjald
eins og aðrir bileigendur, sem
aka fulla lengd vegarins ta
Suðumesja.

Sovézkur
risaspútnik
MOSKVU 2/11 — I dag var
skotið nýrri geimrannsókn-
arstöð á loft frá Sovétríkj-
unum. Það er „Proton 2.“
og vegur hún 12,2 lestir eða
jafnmikið og „Proton l.“
sem fór á braut í júlí. Þetta
eru langþyngstú gervitungl
sem send hafa verið á
braut og staðfesta þau að
Sovétríkin eru enn mun
framar Bandaríkjunum í
smíði öflugra eldflauga.
I
<