Þjóðviljinn - 13.11.1965, Blaðsíða 5

ÖiÖ©S73ii3lNN — SÍBA 5
Frá Bókaútgáfunni Fróða:
Smásögur, duHræii
danskt heimilisskop
Bókaútgáfan Fróði er um
þessar mundir að senda frá
sér allmargar bækur.
Fyrsta skal þá nefpa nýtt
smásagnasafn eftir Friðjón
Stefánsson sem heitir Tylftar-
Friðjón Stefánsson.
eiður. Friðjón er fyrir löngu
orðinn einhver þekktasti smá-
sagnahöfundur okkar og er
þetta fimmta sagnasafn hans
— er þá ekki með talin sýnis-
bók smósagna hans „1 ljósa-
ákiptunum“ sem Menningar-
sjóður gaf út fyrir fjórum ár-
-----------------------------@
Bandarísk land-
nemasaga
Almenna bókafélagið hefur
sent fra sér skáldsöguna Hún
Antónía mín og er það sept-
emberbók félagsins.
HCN ANTÖNlA MlN eftir
bandarísku skáldkonuna Willa
Cather kom fyrst út árið 1918
og vakti þá þegar athygli, og
var á næstu árum þýdd á fjöl-
mörg tungumál. Á síðari ár-
um hefur hún verið endurút-
gefin í fjölda landa en kemur
nú út í fyrsta sinni í íslenzkri
útgáfu.
Viðfangsefni Willa Cather í
þessari bók er saga landnem-
anna í Nebraskariki í Banda-
ríkjunum, barátta þeirra sigr-
ar og sorgir. Skeður sagan
laust fyrir síðustu aldamót,
einmitt á svipuðum tíma og
fjöldj íslendinga flyzt búferl-
um vestur um haf. Söguper-
sónurnar eru innflytjendur frá
Norðurlöndum og frá Bæheimi
í Tékkóslóvakíu.
Aðalpersónur sögunnar eru
Antónía og Jón Burden, ungl-
ingar af ólíkum stofni og frá-
brugðnu umhverfi. Segir sag-
an frá æskuparadís þeirra og
rekur síðan feril þeirra til ó-
líks hlutskiptis.
Willa Cather er talin meðal
skárri skáldsagnahöfunda í
Bandaríkjunum á fyrri hluta
20. aldarinnar. Hugstæðasta
viðfangsefni hennar var bar-
ótta landnemans, lýsingin á
harðrétti hans og erfiðleikum
við að vinna nýjan heim. Willa
Cather lézt í New York árið
1947.
Séra Friðrik A. Friðriksson
hefur íslenzkað bókinaj sem
er 330 bls. að stærð. Bókin er
prentuð i Prentsmiðju Hafnar-
fjarðar h.f., en bundin í Fé’
lagsbókbandinu h.f. Kápu og
titilsíðu hefur Kristín Þorkels-
dóttir teiknað.
um. Fyrsta bók Friðjóns kom
út árið 1946, en hin næstsíð-
asta, skáldsagan Hornasinfón-
ía, fyrir tveim árum. Margar
smásögur Friðjóns hafa verið
þýddar á önnur mál.
Tylftareiður er 146 bls. og
geymir tólf smásögur.
Þá rær útgáfan á hin tryggu
mið „dulrænna“ fræða: Dul-
skynjanij- og dulreynsla nefnist
bók er helztur atkvæðamaður
spíritismans, Sveinn Víkingur,
þýðir. Bókin er eftir Douisu E.
Rhine en hún hefur ásamt hin-
um fræga manni sínum próf.
J. B. Rhine unnið lengi að
rannsóknum á parasykólógísk-
um fyrirbærum við Duke-há-
skóla í Bandaríkjunum. í bók-
inni er einkum fjallað um ým-
iskonar fjarhrif, sem efnivið
vill þýðindi kenna við dul-
rænu og dularsálfræði. Hins-
vegar er, að því í formála seg-
ir, fátt eitt sagt um miðla, enda
eigum við • sjálfir af þeim
krepping fullan. Má gera ráð
fyrir því að bók þessi sé miklu
betur gerð og vitsmunalegar
en aðraV er falla undir þenn-
an flokk bóka. Bókin er 282
bls. Hún heibir á frummálinu
„Hidden Channels of the
Mind“.
Þá gefur Fróði út bók eftir
danskan skophöfund sem vin-
sæll hefur orðið á Islandi Willy
Breinholst. Bókin nefnist
Konudagar og bóndadagar og
fjallar að sjálfsögðu á gam-
ansaman hátt um stríð og frið
heimilislífsins. Kaflaheiti gefa
ýmislegt til kynna: „Sjöundi
kafli. Þessi kafli fjallar um
samkvæmislistina og veitir
leiðsögn um það hvernig fólk
á að skemmta gestum á þann
veg, að húsbóndinn verði i
augum þeirra alvitur snilling-
ur, sem einstök ánægja sé að
ur og óviðjafnanlegur gleðimað-
bjóða heim.“
Andrés Kristjánsson þýddi
bókina „lauslega“ og er hún
159 blg. Bókin er prýdd teikn-
ingum Breinholsts.
Ekki liðu nema fáir dagar frá upphafi gossins í SURTI þar til eyja var risin úr sjó.
Lítil bók um mikið efni
Þorleifur Einarsson:
Gosið í Surtsey í máli
og myndum, Heims-
kringla, Rvík 1965.
Það er ekki rétt að bækur
komi einungis út fyrir jól hér
á landi. í sumar kom m.a. út
einkar geðþekk bók um Surts-
eyjargosið eftir Þorleif Ein-
arsson jarðfræðing, og er þar
reyndar fjallað um talsvert
fleira en nýja landið, sem reis
úr Atlanzhafi á síðustu misser-
um. Bókin birtist á fjórum
tungumálum: íslenzku, dönsku,
ensku og þýzku, og mun hafa
selzt í þúsundum eintaka, svo
að menn kunna go.tt að meta
jafnvel um hásláttinn og síld-
veiðarnar. Þetta er myndabók,
hefur að geyma 25 myndir,
sem sýna helztu atriði úr sögu
eyjarinnar nýju, og eru þær
margar mesta augnayndi. Auk
þess flytur bókarkornið járð-
eldasögu íslands og allræki-
lega skýrslu um sköpun Surts-
eyjar á 22 4° síðum. Þetta er
gleggsta yfirlit, sem við eigum
í stytztu máli, um eldsumbrot
hér á landj frá því er sögur
hófust.
Þorleifur Einarsson er ung-
ur, en á að baki óvenjuglæsi-
legan vísindaferil. Nú er hann
nýkominn heim úr rannsókn-
arför um Bandaríkin, Aleuta-
eyjar og Alaska tilkvaddur
sem sérfræðingur í jarðmynd-
unum ísaldar. Hann er meist-
ari og doktor í jarðfræði frá
háskólanum í Köln. Meistara-
prófsritgerð hans fjallaði um
Hellisheiðína, en doktorsrit-
gerðin um árferði á íslandi
frá því á ísöld. Báðar komu
ritgerðirnar út á vegum jarð-
fræðideildar háskólans, en fá-
gætt er, að svo mikið. sé haft
við prófritgerðir þar í landi.
Hann kom frá námi 1961 og
hefur eftir heimkomuna unnið
að rannsóknum á vegum At-
vinnudeildar Háskólans og rit-
að greinar um fræði sín í
tímarit. Með litlu bókinni um
Surtsey sannar Þorleifur, að
honum lætur einkarvel að rita
alþýðlega um jarðfræðileg efni.
Við höfum átt því láni að
fagna, að jarðfræðingar okkar
ágætir hafa einnig verið rit-
höfundar góðir.
Inngangur bókarinnar skipt-
í kafla, og sést af heitum
þeirra, hvað þar er að finna.
Fyrsti kaflinn: Eldsumbrot á
íslandi — greinir helztu atriði
islenzkrar jarðeldasö'gu fram
að Surtseyjargosi og rækileg-
ast eldgos í sjó við íslands-
strendur. — Þá kemur Sjávar-
gosiff í Surtsey og rakinn gang-
ur þess, unz hraungos hefst 4.
apríl 1964. Þar hefst nýr kafli,
eyjan er orðin að landi. Lóks
er Surtseyjargosiff og sköpun-
arsaga landsins, stutt yfirlit
um það, sem jarðfræðingar
hafa lært af Surtseyjargosinu.
Sá kafli er mjög forvitnilegur
okkur, sem búum við Faxaflóa
og höfum fyrrverandi Surts-
eyjar stöðugt fyrir augunum.
Þorleifur segir, að Surtseyjar-
gqsið sé ,stytt útgáfa' af sköp-
unarsögu landsins. Litla bókin
um Suxtsey er einhver bezta
skýrsla, sem við hofum ieigh-
azt til þessa, um meginþátt
jarðeldsins í jarðsögu lands
okkar. Allir íslendingar aettu
að þekkja þá sköpaznarsðga,
sem rakin er í bökinni um
Surtsey. Það er um stundar-
verk að lesa hana, og bstar
getur enginn íslendingur var-
ið tíma sínum.
Surtseyjarbók Þorleifs Ein-
arssonar er glögg og tnaiksriss
skýrsla um mikilvægustu a±-
burði í jarðsögu landsins á
þessari öld. Bæði myndir og
texti eru hnitmi'ðaðir við það
eitt að skýra fyrir fólki heiztu
þættina í því, sem gerðist og
er að gerast í hafinu undap
Vestmannaeyjum, og hvaða
Ijósi þeir_ atburðir varpi á
jarðsögu íslands. Það er þvi
miður of sjaldgæft, að svo vel
unnin bók birtist hér á landL
Bjöm Þorsteinsson.
Ritsafn Bólu-Hjálmars í nýrri út-
gáfu og 2 bækur Guðmundar Dan.
• Ný útgáfa ritsafns Hjálmars
Jónssonar frá Bólu í þrem
bindum og tvær bækur eftir
Guðmund Daníelsson rithöfund
eru meðal nýjustu útgáfubóka
ísafoldarprentsmiðju.
í fyrsta bindi ritsafns Bólu-
Hjálmars — .en það er um
540 blaðsíður — eru birt ljóð-
mœli. Annað bindið, um 440
blaðsíður. hefur að geyma
rímur, en í þriðja bindinu,
sem er um 370 síður ásamt
viðbæti, er birt laust mál.
sagnaþættir sendibréf og
fleira og dröp til ævisögu
skáldsins.
Bólu-Hjálmar
Það er Finnur Sigmundsson.
fyrrum landsbókavörður. sem
séð hefur um útgáfu þessa á
ritsaíni Hjálmars Jónssonar
frá Bólu en hann hefur ann-
azt slikar útgáfur. Á kápusíðu
fyrsta bindisins segir annars
svo um útgáfu ritsafns Bólu-
Hjálmars:,
„Fyrsta tilraunin til heildar-
útgáfu af Bólu-Hjálmari var
gerð á Akureyri 1879. Að henni
stóðu síra Arnljótur Ólafsson
og fleiri. En hún datt niður
með upphaiinu. Svo kom hin
snotra útgáfa Hannesar Haf-
steins 1888, en hún er ekki
r.ema kver. Næst kom útgáfa
dr. Jóns Þorkelssonar í tveim
bindum, 1915—’19, og var
merkileg Þá tók við útgáfa
Finns Sigmundssonnr 1949
Hún var í fimm bindum og
tók með óbundið mál Hjálm-
ars. Síðan kom út 1960 sjötta
bindið. æviágrip Hjálmars og
ýmsir þættir um hann. Nú er
ritsafn Hjálmars endurprentað.
nokkug aukið í þremur bind-
um; Ljóðmæli. Rímur og
Laust mál...
Þessi útgáfa á ritsafni Bólu-
Hjálmars er mjög myndarleg.
Guðmundur Dan.
Önnur bókanna eftir Guð-
mund Daníelsson sem ísafold
gefur út á þessu hausti, er
þriðja bindið í ritsafnj skálds-
ins, sem forlagið hóf útgáfu
á fyrir tvei.n árum. — Þetta
þriðja þindi safnsins hefur að
geyma skáidsöguna „Gegnum
lystiigarðinn‘', og er það 2. út-
gáfa þókarinnar. bókin kom
fyrst út árið 1938. Þetta er
liðlega 190 blaðsíðna bók. Að-
ur hafa komið út í ritsafni
Guðmundar skáldsögumar
..Bræðurnir í Grashaga" og
..Ilrnur daganna“.
Hin bókin eftir Guðmund
Daníelsson sem kemur út á
forlagi ísafoldar á haustinu er
,,Þjóg £ önn“, viðtöl og þættir.
Þetta er 290 síðna bók, og þar
eru liðlega 30 viðtöl og þætt-
ir, sem áður hafa birzt í blöð-
um. einkum blaðinu Suður-
landi sem út er gefið á Selfossi
og Guðmundur Daníelsson rit-
stýrir. Þarna eru m.a. viðtöl
við biskupinn yfir Islandi, Jónas
Kristjánsson lækni í Hvera-
gerði, Jón Engilberts listmál-
ara, Eirík J. Eiríksson þjóð-
garðsvörð, Böðvar Magnússon
hreppstjóra á Laugarvatni,
Sigurð Pálsson Hraungerðis-
kierk. Helga Sæmundsson for-
mann Menntamálaráðs og
marga fleiri. Fjöldi mynda er
i bókinni.
Jack London
• Af öðrum Ísaíjioldarbókum
nýútkomnum ma geta nýs
Guðmundur DaníelssMi
bindis í ritsafni Jacks Lond-
on. skáldsögunnar „Fólk undir-
djúpanna" í þýðingu Stefáns
Jónssonar námsstjóra. Þetta er
280 blaðsíðna bók og gerist
sagan í skuggahverfum Lund-
únaborgar árið 1902.
,.Fólk undirdjúpanna“ er
fjórtánda bókin í því safní
Framhald á 9. síéu.
1
i