Þjóðviljinn - 13.11.1965, Blaðsíða 8

2 SlÐA mm ÞJÓÐVIMINW — LaagarÖagap Kf.' nfiwemlbeP Í96S

• Leitað til vísu-
fróðra lesenda
• Mér hefur sýnzt áberandi
lausavísnaáhugi á 8. síðunni
og þess vegna datf mér í hug
að leita til þín.
í>að var föstudaginn 29.
október, eftir að við höfðum
hlustað á lestur kvæða eftir
systumar Herdísi og Ólínu
Andrésdaetur í útvarpi. að við
fórum að rifja upp eitt og ann-
að sem ort hefur verjg um
ástina og var það kvæðj Ólínu,
Svarað bréfx, sem var okkur
hvateing til þess. Við fundum
ekkert sem tók þvi fram, enda
held ég að engin fullkomnari
ástarjátning sé til í íslenzkum
bókmenntum. En þetta var
aHavega góð * skemmtun að
rifja upp og lesa þessi kvæði
og lausavísur. En nú lá við að
illa faeri; ég fór með vísu sem
mér finnst ég alltaf hafa
kunnað svona:
,,Vateig rennur af háum fjöllum
eftir hvössu grjóti.
Illt er að leggja ást við þann
sem enga kann í móti.
Þá mótmælti vinur rnirm og
sagði að ég kynnj vísuna ekki
rétt. svona væri hún röng og
svona væri hún ljót. Svo fór
hann með sína vísu:
Að stinga lax í stirðri á.
að stikla á hálu grjóti.
Eins er að leggja ást við þá
sem enga kann á móti.
Ég gat sýnt honum að fleiri
höfðu vísuna eins og ég. En
við vorum hvorugt tilbúið að
láta í minnipokann og lá við
að gott kvöld endaði illa. Þó
sættumst við á að mín vísa
væri eldri og upprunalegri en
hans fegurri.
Seinna datt mér í hug að
það væri önnur skýring til.
Sú, að þessi vísa værj til um
allt land og þá eitthvað mis-
munandi eftir landshlutum.
Við sem hér þrættum erumað
vísu bæði Breiðfirðingar en
móðir mín er Borgfirðingur og
gætj það skýrt mismuninn á
vísunni hjá okkur. Ég man
ekki hvemig „orðabókarmenn"
orða það þegar þeir leita til
hlustenda. en mér þættj mjög
gaman ef vísufróðir lesendur
síðunnar kynnu þessa visu í
fleiri útgáfum að leyfa mér
að frétta af því og hvaðan þeir
eru upprunnir. eða öllu heldur
vísan.
Hanna.
• Tímarit iðnað-
armanna
• Tímarit Iðnaðarmanna, 2.
heftj 38. árgangs er nýkomið
út. Af efnj blaðsins má nefna-
Grein um Guðmund Halldórs-
son. ævi hans og störf. iðnað-
armaður tekur sætj á alþingi.
Landssambandið heiðrar Ind-
riða Helgason og Sveinbjöm
Jónsson. Tvær rannsóknar-
stofnanir. Starfsemj lánasfcofn-
ana iðnaðarins 1964, Um
Tækniskóla Islamds. Mmnis-
merki reist um ísl. skipasmið,
Ný sfceypuhúðunarefni, Vísna-
þátfcurinn, Ályktanir aðalfundar
Meistarasambandsins, Aðal-
fundur Meistarasambands
byggingamanna, Trésmiðafé-
lag Hafnarfjarðar 40 ára. o.fl.
• Gjöf til Hand-
ritastofnunarinnai
• Handritastofntm fslands hef-
ur borizt áheitafé, kr. 1200,00,
frá góðviljuðum manni, sem
ekkj óskar að láta nafns síns
getið. — E.Ó.S.
• Vísan
Efni til að yrk ía brag
ætla má ég finni,
það er alltaf lítig lag
á landsstjómirmi minni.
Hennj datt í hug um skeið,
hvað hún mundi gera,
ef hún færi aðra leið
eins og þarf að vera.
Hún er mest að hugsa um það,
hvað til beri í sveitum
og svo vist í öðrum stað
ógurlega heitum.
Posi.
• Glettan
» — . Þegai nann sagoist ætia
að gefa mér allan heiminn,
vissi ég ekki hvernig hann
ætlaði að fá hann.“
• Rauðar rósir
eftir Sean
O'Casey
• Leiklistardeíld bregður und-
ir sig betri fætinum í kvöld.
Þvi nú verður flutt leikrit eft-
ir ágaetasta leikskáld íra — og
eiga þeir þó marga góða menn
— Sean O’Casey. Það heitir
„Rauðar rósix-“, og hefurBjami
frá Hofteigj þýtt það og búið
til flutnings.
Hvar væru annars þær bók-
menntir sem kenndar eru við
enska tungu staddar ef ekki
væru írar? Oscar Wilde Bem-
ard Shaw. James Joyce, Yeates
og margir menn aðrir, hver
öðrunt gerólíkarj. Og ef við
bætum Skotum við, þá fer nú
heldur en ekkj að þrengjast
um engilsaxneskt framtak á
menningarsviðinu.
O’Casey fæddist árig 1880
r>2 var áttunda barn í fátækri
fjölskyldu. Fátækt batt snemma
endj á hans skólagöngu og
varð hann verkamaður á ýms-
um stöðum nátengdur róttæk-
um verkalýðsfélögum og Her
írskra borgara. sem barðist
harðvítugri baráttu fyrir fretsi
fra gegn Bretum. Fyrsta bók
hans hét „Saga Borgarahers-
ins“ og kom út 1919. Hann
máttj ungur súpa drjúga-n af
beim beizka bikar finna
ekki náð fyrir augum leikhúsa:
þrem leifcrffcaim hans hafðnaði
það fræga Abbey leifchúg í
DýfSnnS. En hagnr sfcáldsins
tók nokkuð að vænka er ,.The
Sadow of a Gunman“ var sýnt
árið 1923, og það og verfe eins
og ,„Túnó og páfuglinn“ '(eina
leiferit O’Caseys sem hefur
verið sýnt hér — í Þjóðleik-
húsinu) stefndu nýjum áhorf-
endum úr verkalýðsstétt til
leifehússins. Of langt væri að
telja hér upp helztu verk hans
—* skulum þó aðeins minna á
það. að er ,,Silfurbollanum“
var hafnað 1928 fór O’Casey
til Englands og bjó þar lengst
af síðan. ósáttur við landa
sína. O’Casey hefur einnig
samið gagrrmerka sjálfsævi-
sögu í sex bindum. Þessi
ágæti frömuður róttækra bófe-
mennta lézt í fyrra 84 ára að
aldri.
„Rauðar rósir“ er samið ár-
ið 1942 og gerist í Dublin árið
1913; baksvig leiksins er að
niokkru mikið verkfall er bá
var gert og fyrstu átök verka-
manna og lögreglu í bví sam-
bandi. Aðalpersónan, Ayamonn
Breydon (sem Arnar Jónsson
leikur). er talinn spegla að
mörgu leyti höfundinn sjálf-
an: margir álíta að einmitt
„Rauðar rósir“ sé mesta end-
urminningaieikrit O ’Caseys.
Margar persónur koma við
sögu í þessu ágæta, lýríska
leikriti, og farið er með marga
söngva eftir Edwards er Carl
Billich hefur æft. Leifestjóri er
Helgi Skúlason.
• Laugardagur 13. nóvember
Fastir liðir eins og venjulega.
13.00 öskalög sjúklinga. Kristín
Anna Þórarinsdóttir kynnir
lögin.
14,30 f vikulokin, þáttur undir
stjórn Jónasar Jónassonar.
16.00 Þetta vil ég heyra. Pétur
Snæland stud. oecon, velur
sér hljómplötur.
17.0o Á nótum æskunnar. Pét-
Sean O'Casey
ur Steingrímsson og Jón Þór
Hannesson kynna ný dægur-
lög.
17,35 Tómstundaþáttur barna
og unglinga. Jón Pálsson
flytur.
18,00 Útvarpssaga bamanna;
,,Úlfhundurinn“.
18,30 Söngvar í léttum tón.
20,00 Leikrit; „Rauðar rósir"
eftir Sean O’Casey. Þýð-
andi: Bjarni Benediktsson
frá Hofteigi, sem bjó jafn-
framt handritið til útvarp's-
flutnings. Lögin í leiknum
eru eftir Bridgid Edwards.
Leikstjóri: Helgi Skúlason.
Leifeendur; Inga Þórðardótt-
ir, Arnar Jónsson. Lárus
Pálsson, Margrét Guðmunds-
dóttir. Rúrik Haraldsson, Ró-
bert Amfinnsson Þorsteinn
Ö. Stephensen. Gestur Páls-
son, Jón Sigurbjömsson,
Anna Guðmundsdóttir, Nína
Sveinsdóttir. Plosi Ólafsson,
Jón Aðils, Baidvin Halldórs-
son, Guðmundur Pálsson,
Sigurður Karlsson. Borgar
Garðarsson, Bra'gi Stein-
grímsson o.fl.
22,11 Danslög.
24.00 Dagskrárlok.
I FAVELUNNI -
þar sem ólíft er
Dagbók Carolinu Mariu de Jesus
Ég trúði ekki meir en svo
þvi sem Senhor Manuel sagði.
9 júni. — Ég sagði Mulata
og Circe að greinin kæmi á
morgun.
„Nú eyði ég 15 cruzeiros
fyrir O Cruzeiro, og komi
greinin ekki. heimta ég pening-
ana í bér!“
Ég sagði Dona Celestina að
konan hjá Coca Cola segði að
hún skrifaði um allt hið sama
og ég. Dona Celestina sagði að
hún vissi ekki hvort hún væri
skrifandi, en hún vissi hvað ég
er að skrifa.
Ég var að lesa sögur fyrir
bömin þegar barið var á dym-
ar. Joao sagði:
— Mamma, það er kominn
maður með gleraugu.
Ég leit út. Þetta var faðir
Veru.
— Kom inn.
— Hvar er farið inn?
— Að framanverðu.
Hann kom inn. Hann leit
allt í kringum sig. Svo spurði
hann:
— Er ekki kalt héma? Rignir
ekfci inn?
— Það rignir inn, en ég er
orðin því vön.
— Þú skrifaðir mér að
etúlkan væri veik. Ég kom að
vitja um hana. Þakka þér fyrir
bréfin. Þakka þér líka fyrir
það að þú lofaðir að hlífa mér
og nefna ekki nafnið mitt f
dagbókinni. f
Hann gaf bömunum peninga
og þau fóru út að kaupa sér
sælgæti. Við urðum ein eftir.
Þegar bömin komu aftur, sagði
Vera, að sig langaði til að
læra á píanó. Hann brosti:
— Þú vilt þá verða merkileg
persóna?
Honum þótti þetta gaman þvi
bömin hans eru músíkölsk.
Vera bað hann um útvarp.
Hann sagðist skyldi gefa henni
það á jólunum. Þegar hann fór
varð ég óróleg. Á eftir fór ég út
að kaupa brauð handa bömun-
um. Þau átu það. Og fóru svo
að hátta. Ég sagði föður Veru
að það kæmi grein um mig í
O Cruzeiro.
Hann gaf okkur 100 cruzeir-
os. José Carlos fannst það lít-
ið því hann átti 100 crozeiros
seðla.
10. júní. I dag fer ég ekkert
út þvf kofinn er mjög óhreinn,
og ég ætla að hreinsa til. Ég
sópaði gólfið og þurrkaði af
húsaskúmið. Ég burstaði hárið.
Bræðumir fóru í skóla. Þegar
beir komu affcur. fengu þeir há-
degismat. Joao fór út að ná i
mat hana Veru. Ég bað hann að
koma og sjá hvort greinin hefði
komið út f O Cruzeíro. Ég var
smeik um að hún hefði ekki
komið, og að fólkið sem ég
hafði sagt bað skyldi kaupa
blaðið, mundi koma og krefja
mig um andvirði þess.
Þegar Joao kom aftur sagði
hann, að gre!nin væri íblaðinu.
Ég leitaði f öllum vösum að
neningum. Ég fann ekki nema
13 cruzeiros. Mig vantaði tvo
Senhor Luiz lánaði mér þessa
tvo. Og Joao fór út sótti blað-
ið. Hjartað í mér sló eins og
klukkan. Hvað ætli þeir segi
um mig? Þegar Joao fcom aft-
ur með biaðið. stóð betta í fvr-
irsögn: — j,Lýsing á favelunni
í dagbók Carolinu.
Ég las greinina og brosti. Mér
varð hugsað til fréttaritarans og
ég ákvað að þakka honum
fyrir. Ég skipti um föt og fór
út í borgina til að sækja með-
lagið með Veru. Við blaðatum-
ana í borginni var mér sagt
að grein í O Cruzciro væri um
mig. Ég sótti peningana og
sagði gjaldkeranum, að grein
um mig væri í O Cruzciro.
Ég flýtti mér allt hvað af
tók því ég vissi bömin mín ein
heima í þessum stað sem hefur
sál úr illdýri. Ég fór með stræt-
isvagni og þegar ég kom á síð-
ustu bifreiðastöðina, sagði blað-
sölumaðurinn mér að kvenfólk-
ið í favelunni væri að. tala illa
um mig, og segja að ég væri
svívirða favelunnar. Ég fór á
barnaleikvöllinn að sækja Veru
og sýndi henni blaðið.
Ég keypti hálft kíló af kjöti.
Þegar ég kom aftur inn f favel-
una fór ég fram fijá búð Sen-
hors Eduardos. Ég sýndi verka-
mönnunum í sláturhúsinu blað-
ið., Joao sagði mér að Orlando
Lopes, sem selur rafmagnið,
hefði verið að bölva mér. Hann
sagði að ég skuldaði sér fyrir
fjóra mánuði. Ég þarf að tala
við þann mann, Hann sagði að
ég hefði sett f blaðið að hann
gerði ekki neitt.
— Sannleikurinn er sá að
þú skuldar fyrir fjóra mánuði,
bæði rafmagn og vatn.
— Ég segi þú sért óræsti.
Ræfill.
— Ég skrifaði dagbókina
mína af því ég vildi sýna
stjómmálamönnunum hvfiíkur
lýður það er fólkið héma í fa-
velunni. Og ég ætla að segja
fréttaritaranum það.
— Heldurðu að ég sé hrædd-
ur við þann amlóða?
Skelfing er mér illa við Or-
lando Lopes. Ég fór aftur inn í
kofann minn, bjó tii kjötboli-
ur og bömin átu þetta. Það
gerði ég Tíka. Svo söng ég fyrir
þau.
11. júní. Ég fór á fætur oe
sótti vatn Ég sfcipti á bömun-
um, og þau fóru í skólann. Ég
vildi helzt ekki fara neitt til
vinnu, en það var svo lítið til
af peningum, að ég varð að
fara. Fólk, sem mætti mér, kom
til mín og sagðist hafa séð
grein um mig í O Cruzeiro.
Ég fór og keypti blaðið. Ég
sýndi það lyfsala. Ég keypti
annað og tók það með mér tíl
að sýna það José í Sportvöru-
verzluninni. Hann keypti það
af mér. Ég fór og keypti ann-
að. Ég sýndi það skósmiðnum.
Hann brosti. Ég fór inn í búð
José Martins og spurði hann
hvort hann vildi lesa blaðið.
— Skildu það eftir. Ég les
það seinna.
Ég gaf bömunum að borða
og settist á nímið til að skrifa. ,
Það var barið að dyrum. Ég lét
Joao fara til dyra og kallaði
sjálf:
— Kom inn, svarta kona!
— Hún er ekki svört, mamma.
Hún er hvít og hún er með
eintak af O Cruzciro í hend-
inni.
Hún kom inn. Þetta var iag-
leg, ijóshærð stúlka. Hún sagð-
ist hafa Iesið grein í O Cruz-
eiro og vildi að ég færi með sér
til Díario da Noite til þess að
útvega mér hjálp.
Þegar þangað var komið var
ég yfirkomin af geðshræringu.
Senhor Antonio var bar stadd-
ur á briðju hæð Hann fékk
mér blað til að lesa. Svo fór
hann að ná í máltíð handa mér:
steik, kartöflur og salat. Nú
fékk ég loks bað sem mig hafði
dreymt um lengi. Stofan, sem
ég sat í var ákaflega skemmti-
leg.
Þetta var miklu fegra en
draumur!
Svo fórum við til ijósmynda-
smiðs og hann tók mynd af
mér. Þau sögðu, að myndin á-
samt grein mundi koma f blað-
inu daginn eftir. Ég er himin-
lifandi! Mér finnst sem saur
og aur ævi mirnar hafi verið
þveginn af.
13. júní. Ég fór út og fór að
tína’ pappír. Þá heyrði ég að
fólkið var að segja:
— Þetta er sú sem er í O
Cruzeiro í dag.
— Nei, er hún svona illa til
fara!
Ég talaði við verkamennina.
Ég reif sundur trékassa og setti
í pokann og fyrir þetta fékk ég
100 druzeios. Konurnar, sem
vinna í skraninu, fóru að
syngja:
O Cruzeiro lét koma á prenti,
og cruzeiros fær hún margar
hér eftir.
Leon sagði:
— Borguðu þeir nokkuð?
— Þeir ætla að gefa mér
hús.
— Ætii þér sé ekki óhætt að
treysta því að því Ijúgi þeir?
Ég mætti svörtum manni
sem á heima í grennd við mig,
Senhor Buclides. Hann sagði
við mig:
— Dona Carólina. Mér geðjast
ákaflega vel að þér. Ætlarðu
að skrifa fleiri bækur?
— Já, svo sannarlega!
— En þú hefur engan til að
vinna fyrir þér. Þú mátt til að
snúa bér að þe.ssu eingöngu.
— Ég held áfram að vinna,
og svo skrifa ég í tómstund-
unum.
— Mér sýnist sem líf þitt sé
ekki annað en basl.
— Já, það er það, en ég er
farin að venjast þvf.
— Ef þú vilt koma til mín,
þá skal ég betla peninga og
halda þér uppi. Ég þekki onga
sem ekki stendur á sama um
mig. Ég er fatlaður. Ég er hrif-
inn af þér. Þú ert aila daga
bæði í huga mér og hjarta.
Svo reyndi hann að kyssa
mig, en þá sneri ég mér und-
an.
16. júní. I dag er enginn
matur til. Mér datt í hug að
kalla á bömin og stinga upp á
því að við sálguðum hveyt öðru
en ég harkaðá það af mér. Ég
horfði á þau með miklum sárs-
auka. Þau eru fjörug og
hraust. Hver sem á að halda
lífi, verður að fá mat. Ég varð
hrædd og hugsaði: Hefur guð
gleymt mér? Eða hefúr hann
reiðzt mér?
18. júní. Kofi Aparacida er
samkomustaður ofdrykkju-
manna. Fyrst drekka þeir sig
vitlausa, síðan slást þeir. La-
lau sagði ég hefði getið um
margt fólk í bókinni, en aldrei
gat ég um hann.
— Ef þú setur nokkuð urri
mig í blaðið, sfeal ég brjóta
þig í mola, dækjan. Þú skalt út
úr favelunni.
19. júní. Senhor Manuel
kom. Hann sagðist hafa keyþt
eintak af blaðinu til þess að
sjá myndina af mér. Hann
spurði hvort fréttamaðurinn
hefði nokkra peninga fengið
mér.
— Nei, en hann ætlar að
gera það.
— Því trúi ég ekki. Ég trúi
ekki fyrr en ég tek á.
Ég sagði honum að ekki væri
venja að borga rithöfundi fyrr
en bókin væri komin út.
22. júní. Ég lagði af stað
hrygg og döpur, því enginn mat-
arbiti er til. Ég leit upp í loft-
ið. Guði sé lof að ekki fer að
rigna. 1 dag er mánudagur og
nóg af papm’r í öllum götun-
um. Ég skildi við Veru þar sem
ég fór í sporvagninn. Hún
sagði:
— Hafðu til mat þvi ég
kem hungruð heim.
Og þetta hljómaði í eyrum
mínum:
— Mat! Mat! Mat!
Mér er sagt að gott hafi
verið að lifa í Brasilíu, En ég
þekki það ekkj af eigin raun.
Ég leit í spegil í dag. Ég varð
skelfd Andlitið á mér er
nærrj því eins og á móður
minnj þegar hún var skilin
við. Tönn vantar Grindhoruð!
Rotnuð! Og óttast að ég muni
deyja úr hungri!
25. Ée fór inrt i skítugan
kofa Ég rannsakaðj þétta
gamla hróf Þessar sortnuðu
fúnu fialir Ég hugsaði; Svona
er ævi mín. hún er eins og
kofinn sá arna.
Þegar ég ætlaði að fara að
skrifa. kom Orlando og heimt-

I
l