Þjóðviljinn - 08.01.1966, Qupperneq 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 8. janúar 1966
Tekjuhækkun af aðstöðugjöldum og sparnaði í rekstri
þarf að verja til félagslegra byggingarframkvæmda
2c hlufi rœSu GuSmundar Vigfússonar
um fjárhagsáœflun Reykjavikurborgar
Guðmundur Vigfússon flytur ræðu sín,a i borgarstjóm. (Ljósm.
Þjóðv. Ari Kárason), '
Rétt er að víkja eins stutt-
lega og unnt er að þeim breyt-
ingartillögum. sem borgarfull-
trúar Alþýðubandalagsins
flytja vig frumvarpið. Verður
þó ekki farið hér ítarlega út í
hverja einstaka þeirra, en
fremur reynt að benda á og
skýra þau heildarrök, sem til
þeirra liggja. Er það líka
sannast mála að svipaðar eða
samhljóða breytingartillögur
höfum við Alýðubandalags-
menn flutt hér ár eftir ár
við afgreiðslu f járhagsáætlun-
ar og þvj efnj þeirra og rökin
fyrir þeim í meginatriðum
kunn háttvirtum borgarfulltrú-
um.
Að því er varðar tekjuá-
ætlun borgarsjóðs miða breyt-
ingartillögur okkar að því að
færa hana að okkar áliti til
réttari vegar Vi. flytjum til-
lögu um að gjaldársútsvör
verði ákveðin 5 milj. kr. í stað
4 milj í frumvarpinu. Húsa-
gjöld verði ákveðin 34,5 milj.
í stað 34 milj. Byggingarleyfi
1,3 milj. í stað 1.2 milj. Leyf-
isgjöld fyrir kvikmyndasýn-
ingar 2,2 milj. í stað 2 milj.
Skemmtanaleyfi 330 Þús. í stað
280 þús Leiga af lóðum skv.
* mafti- 9- milj i stað 8.5- milj.
Vextir 700 þús. í stað 500
þús. Framlag úr Jöfnunarsjóði
^..mjlj í stað 90 milj. Og
loks að aðstöðugjöld verði á-
kveðin 175 milj. í stað 130
milj kr. í frumvarpinu.
Tekjuaukning borgars.ióðs er
leiddi af samþykkt breytingar-
tillagna Alþýðubandalagsins
nemur samtals 49 milj. 550
þús kr
Aðstöðugjöldin
Ég skal víkja nokkru nánar
að tillögunni um hækkun að-
stöðugjaldanna. en sú tillaga
eiþ gefur 45 milj. kr. tekju-
aukningu í borgarsjóð. En
fyrst vil ég geta þess að Því
er aðrar tekjuhækkunartillög-
ur varðar að flutningur þeirra
miðar að þvi að áætla tekj-
urnar réttari. að okkar mati.
Er þá byggt á hvorutveggju,
reikningum og reynslu siðustu
ára og þeim horfum. sem við
teljum líklegastar að Því er
varðar tekjur af þessum liðum
á næsta fjárhagsári.
Eins og ljóst er af frum-
varpinu ráðgerir meirihlutinn
nú verulega hækkun aðstöðu-
gjalda. Þau voru í fyrra á-
ætluð 88 miljónir en eru nú
áætlufl 130 milj. kr. Allir
minnihlutaflokkar borgarstjóm-
ar fluttu í fyrra tillögur um
hækkun aðstöðugjalda. aðeins
mismunand; róttækar. Tillaga
Alþýðubandalagsins gekk
lengst og gerði ráð fyrir 148
milj kr tekjum af aðstöðu-
gjöldum Byggðist sú tekju-
hækkun á því að notuð yrði
að miklu leytj gildandi laga-
heimild um innheimtu aðstöðu-
gjalda í stað þess að nota
hana að mjög takmörkuðu
leyti, eins Og verið hefur hátt-
ur borgarstjómarmeirihlutans.
Lögðum vig þá einnig til að
tekjuaukningin af aðstöðu.
gjöldum yrði not.uð til að
lækka verulega útsvörin. sem
þá voru hækkuð um 88 milj.
miðað við fjárhagsáætlun sam-
þykkta í desember 1963.
Borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins vildu í fyrra ekki
á það fallast að aðstöðugjöld-
in yrðu hækkuð hvorki á
grundvelli tillagna Alþýðu-
flokks, Framsóknar eða Al-
þýðubandalags. En nú hefur
orðið nokkur hugarfarsbreyt-
ing. ejns og sjá má af frum-
varpinu. Sá sami meirihluti
sem fyrir ári stráfelldi allar
tillögur um hækkun aðstöðu-
* gjalda leggur nú sjálfur tii að
hækka þau um 47,7%. Ber að
sjálfsögðu að gleðjast yfir
gömlum syndara. sem þannig
sýnir iðrun og yfirbót og ját-
ar fyrri misgerðir. Hitt ligg-
ur svq í auigum uppi að það
sem veldur þessari stefnubreyt"
ingu hjá meirihlutanum er sú
einfalc^ og augljósa staðreynd.
að þegar verðbólg'ustefna rík-
isstjómarinnar og eyðslustefna
meirihlutans hefur leitt til 91
milj. kr. hækkunar á útsvars-
upphæðinni. eða 20,4% út-
svarshækkunar frá fyrra
ári. þá treystir meirihluti hátt-
virts borgarstjóra sér ekki til
að ganga lengra að svo stöddu
á þeirri braut og hefur þá ekki
sízt i huga að árið í ár er
kosningaár Til þess að jafna
metin, eftir þó raunverulegan
stórfelldan niðurskurg verk-
legra framkvæmda á eigna-
breytingum átt; borgarstjórn-
armeirihlutinn enga aðra leið
eftir en að ganga nokkuð til
móts við kröfur og stefnu
minnihlutaflokkanna um hækk-
un aðstöðugjalda. Máþónærri
geta hversu Sjálfstæðisflokkur-
inn tekur þetta nærri sér þar
sem höfuðverkefni hans er að
standa á verði um hagsmuni
verzlunarauðvaldsins og at-
vinnurekenda almennt. En
greinilegt er að mangt er fært
þegar baráttan um sjálf völd-
in er á næsta leiti og þarf
að sitja í fyrirrúmj fyrir öllu
öðru.
En þrátt fyrir þessa hækkun
aðstöðugjaldanna. sem frum-
varpið gerir ráð fyrir. eiga
greiðendur þeirra enn að
njóta stórfelldra hlunninda
fram yfir hinn almenna út-
svarsgreiðapda. Sjálfstæðjs
flokkurinn heldur enn gjald-
skrá aðs'töðugjalda langt fyrir
neðan lögleyfð mörk á sama
tíma og útsvarsstiginn verður
greinilega nýttur til hins ítr-
asta. Þannig er enn streitzt
við að vernda hagsmun; verzl-
unarauðmagnsins og annarra
atvinnurekenda á kostnað tl-
mennra útsvarsgreiðenda og
ekki síður á kostnað þeirra
nauðsynlegu og aðkallandi
framkvæmda á sviði íbúða-
bygginga, skólabygginga. barna-
bamaheimila og annarra fé-
lagslegra byggingarframkv. sem
meirihlutinn vill draga úr og
skera niður miðað við verð-
lagsþróunina og aðra útgjalda-
liði fjárhagsáæ’tlunar.
Þetta er. að áliti ok'kar Al-
þýðubandalagsmanna. ófær
leið og’ beinlínis háskaleg. Hún
Ieiðir til kyrrstöðu o,n aftur-
halds. Hún 'léiðir til öngþveit-
is í húsnæðísmálum. hún leið-
ir til þess að skólabygginga-
málin verða óleysanlegt verk-
efni á stuttum tíma og að
skorturinn á vistheimilum og
barnaheimilum eyks't enn og
verður innan skamms óleysan-
legt vandamál. Við Alþýðu-
bandalagsmenn teljum það
ekkert áhorfsmál að stefnuna
sem frumvarpið boðar í þess-
um efnum verði að endurskoða
og stórauka, frá þvi sém nú
er gert ráð fyrir í frumvarp-
inu, fjárframlög til þessara
og skyldra framkvæmda. Og
í því sambandi leggjum við
til að borgarstjórnin ákveði að
nota gildandi heimild laga og
reglugerðar þar um til álagn-
ingar aðstöðugjalda. með þeim
takmörkum að því er varðar
matvöruverzlun bóka- oe rit-
fangaverzlun og útgáfustarf-
semj er í tillögunni greinir.
Við Alþýðubandalagsmenn
tel.ium ekkert áhorfsmll að
velja þessa leið til tekjuöfl-
unar fyrir borgarsjóð í stað
þess að gefast upp við útrým-
ingu heilsuspillandi ibúða og
annan vanda húsnæðismál-
anna. stefna í algjört öng-
þveiti i skólabyggingamálum
ig húsnæðismálum bama- og
vistheimila En það er stefn-
an sem háttvirtur borgarstjóri
Og meirihluti hans býður nú
upp á og velur hana til þess
að ívilna atvinnurekstrinum og
þó sérstaklega verzluninni í
sambandi við eðlilegar greiðsl-
ur þessara . aðila . til ..almanna-,
þárfa.
Eins og ég hef áður getið
hækkar tillaga okkar aðstöðu-
gjöldip úr 130 milj. í 175 milj.
eða um 45 milj. kr. en samtals
hækkar tekjubálkur frum-
varpsins um 49 milj. 550 þús.
kr samkvæmt breytingartil-
lögunum.
Rekstrargjöldin
Ég hef þegar rakið nokkuð
þá þróun, sem gjöldin á rekstr-
aráætlun borgarsjóðs boða. Ég
hef bent á að til þess að ná
þar umtalsverðum og eðlileg-
urn árangri til lækkunar þyrfti
til að koma miklu gagngerð-
ari rannsókn og endurskoðun
á öllum rekstrinum bæð að
því er varðar stjórnsýslu,
skrifstofuhald og framkvæmd
einstakra bátta og alls rekst-
ursins í heild, en minnihlut-
inn hér í borgarstjórn hefur
aðstöðu til. Rekstur borgar-
innar er umfangsmikill og
margþættur og margir og mis-
jafnlega hæfir smákóngar fara
þar í framkvæmd m'eð meiri
eða minni völd. % hyg? að
svo sé komið og það fyrir
löngu. að enginn einn maður.
hvorki borgarstjórinn né nokk-
ur annar. hafi raunverulegt
yfirlit eða trausta þekkingu á 1
öllum rekstrinum eða einstök-
um yfirgripsmestu þáttum
hans. Þess vegna fara ýmsir
sínu fram án þess að meg sé
fylgzt eða að sé gert. og
þetta á sér ekkj stað aðeins
um þá, sem hafa æðstu manna-
forráð. heldur einnig ýmsa
aðra sem minni völd hafa en
miklu geta þó valdig um Þró-
un hinna ýmsu þátta rekst-
ursins oe fjárhagslega niður-
stöðu.
Ég skal ekki fara ítarlegar
út í þessi atriði þótt þess
væri raunar þörf þar sem þau
snerta mjög möguleikana á
hagkvæmum oe skynsamleg-
um rekstri hjá borgarsjóði al-
mennt. Segja má og að Það
hafi takmarkaða þýðingu með-
an ekki tekst að skapa al-
mennan vilja og samstöðu í
borgarstjóminni sjálfri um
nauðsynlegar aðgerðir o-g um-
bætur, er leiði til æskilegs
sparnaðar og hagkvæmari
vinnubragða. Skorturinn á
þessum Vilj a til úrbóta og
samstöðu um að knýja þær
fram liggur að mínu viti i
einstrengingslegri tregðu og
sjálfsánægju meirihlutans. sem
alltof lengj hefur haft óskor-
uð völd á' hendi og getað far-
ið sínu fram an tillits til rök-
studdrar feagnrýni og ábend-
in-ga þeirra, sem tilheyra
stjóroarandstöðunni í borgar
stjóroinni. Ég held að ÞeE"
staðrejmd og þetta viðhorfhar!
orðið borgarbúum og um leH
b'--garsjóði alltof dýrt. allto'
útgjaldasamt, á undanförnu^
árum, og í þessu efni sé brý”i
nauðsyn gagngerðrar breyt.-
ingar á afstöðu og viðhorfum
Lækkunarfillögur
Breytingartillögur borgar-
fulltrúa Alþýðubandalagsins
við gjaldabálk rekstraráætlur
ar borgarsjóðs, það er ai'
segja þær sem til spamaða’
Ojr lækkunar miða, geta 2*
sjálfsögðu ekki verið á nein’
hátt tæmandi og vísa ég í þv;
efni til þess. sem ég hef áðuv
minnzt á um nauðsyn ítarleg”
ar rannsóknar og endursko*
unar á öllum rekstri og fra’”'
kvæmdum . borgarsjóðs. F
breytingartillögumar eiga ;
sýna vilja Alþýðubandalagsir
og þá stefnu þess að draæ
beri úr ónauðsynlegum ú*
gjöldum borgarsjóðsins c
fella niður vissar fjárveitjnr
ar sem að okkar áliti ei”
ekk; rétt á sér við þær a'
stæður sem nú eru. í stutti.
máli má segja að lækkunár
tillögur Alþýðubandalagsin
við gjaldabálk ‘ rekstraráætlur,-
ar frumvarpsins markist í
meginatriðum af eftirfarand’
sjónarmiðum;
1. Afr dra-ga nokkuð úr óþörí
um útgjöldum við skrif-
stof-uhald borgarinnar. eink-
um að því er varðar ó-
eðlilega mikla aukavinn,u í
skrifstofum. bifreiðakostnáð
og fleira.
\ f
2. Að hafa hóf á auknum u1
gjöldum þar sem það vir*-
ist næsta auðvelt og færí;
umrædda útgjaldaliði tii
samræmis við það, sem
reynslan hefur sýnt sam-
kvæmt síðustu reikningurn
o-g nýjustu upplýsing-um.
3. Að leitast við að spyrna
við fótum. þar sem útgjöld
virðast fara úr hófi fram
og vaxa með ískyggilegun
hætti meðal annars vegna
eftirlitsleysis, og stjórnleys-
is og vinnubragða sem eri;
löngu úrelt. Vil ég í þessr
sambandi sérstaklega nefna
rekstur gatna- og sorp-
hreinsunar og Sorpvinnslu-
stöðvarinnar á Ártúnshöfða
4. Að fella berj nú niður c-
nauðsynlega útgjaldaliði.
svo sem til Kirkjubygging-
arsjóðs og Almannavarna.
Ég skal í framhaldi af þessu
geta lækkunartillagna borgar.
fulltrúa Alþýðubandalagsiro
nokkru nánar en vísa Þó i
meginatriðum til þeirra grund-
vallaratriða, sem nefnd eru
hér áð-ur.
Tvær breytingartillögur eru
við gjaldaliðinn Stjórn borg-
arinnar: Meðferg borgarmála
í fyrra lagi er lagt til. að
liðurinn 01-1-07 Borgarreikn-
ingur og fjárhagsáætlun lækki
úr 310 þús. f 260 þús. eða um
50 þús kr í öðru lagi að lið-
urinn 01-1-08 Samþykktir og
re|lugerðir lækkj úr 100 þús.
í 50 þús. eða um 50 þús, kr.
Tiu tillög-Ur eru fluttar til
Framhald á 6. síðu
fáum við ekki fyrir aflann
■panjl” |||§i||; □ nema brot af raunverulegu
BiiiiPlraa verðmæti. Ekkert viðfangs- efni er mikilvægara fyrir ís- lendinga en að stefna að þvf að selja sfvaxandi magn af síld fulluonið til manne'ldis.
Á því sviði geta íslendingar
ekki nema að litlu leyti farið í spor annarra, heldur verða
Um-
hugsunarefni
Það er naumast tiltökumál
þótt menn berji sér þegar
illa gengur, en hitt eru býsn
mikil að Morgunblaðið skuli
í gær birta bölmóðsleiðara í
tilefni þess að fiskaflinn var
á síðasta ári meiri en nokkur
dæmi eru um fyrr í sögu
þjóðarinnar. Segir Morgun-
hlaðið að síldin sé alltof
mikill hluti af heildarmagn-
!hu, en sildin sé þvilík
duttlungaskepna að á hana
megi með engu móti treysta.
Því sé þessi mikli síllarafli
sönnun þess að við komumst
með engu móti undan því að
varpa okkur í faðm sviss-
neska auðhringsins. Menn
geta nærri að ályktanir
Morgunblaðsins hefðu orðið
nákvæmlega þær sömu ef
síldin hefði ekki veiðzt; frá
ritstjómarskrifstofunum í
Aðalstræti liggja nú allar
leiðir að Straumi.
En síldveiðin í fyrra var
sannarlega ekki til marks um
svokallaða duttlunga þessa
sjávarkykvendis, heldur um
stóraukna þekkingu og tækni
íslenzkra fiskimanna. Ef beitt
hefði verið gömlum aðferðum
hefði í fyrra orðið síldar-
leysisár. Því var metaflinn í
fyrra sönnun þess nð því fer
mjög fjarri að. Islendingar
séu komnir á leiðarenda í
sjávarútvegi; á hliðstæðan
hátt er eflaust unnt að stór-
auka afköst í öðrum greinum
fiskveiða með aukinni þekk-
ingu og bættri tækni.
Metaflinn í fyTra er sann-
arlega ekki áminning um það
að nú beri okkur að hlíta er-
lendri forsjá f atvinnumál-
um. Hitt mætti vera mönn-
um hugleikið hversu hörmu-
lega er farið með sfldina eft-
ir að hún er komin á land;
aðeins örlítið brot af henni
fer til fullvinnslu; meginhlut-
anum er kastað f gúanó.
Síldariðnaður okkar er enn
ákaflega frumstæður, og því
af eigin rammleik að afla
markaða og finna upp verk-
unaraðferðir sem henta þeim
mörkuðum. Er það raunar
furðulegt að hér í landi
skuli ekki vera tilraunastofn-
un sem vinni markvisst að
því að finna upp nýjar að-
ferðir til að matreiða síld og
nýja rétti sem reynt er svo
að afla vinsælda erlendis.
Slíkar tilraunastofnanir eru
starfræktar í öllum matvæla-
framleiðslulöndum með mikl-
um árangri og fráleitt sinnu-
leysi að svo skuli ekki einnig
gert hér.
Með þvf að auka full-
vinnslu síldar er hægt að
afla áriega margfalt meiri
gjáldeyris en alúmínmenn
nefna f sambandi við áform
sín. Eyjólfur Konráð Jóns-
son, ri.tstjóri Morgunblaðs-
ins, ætti að leiða hugann að
þvf f alvöru, hvort það gæti
ekki þrátt fyrir allt orðið
gróðavænlegra fyrir lögfræði-
skrifstofuna f Tryggvagötu 8
að þjóna undir síld en alúm-
fn. — Austri.