Þjóðviljinn - 26.04.1966, Blaðsíða 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 26. apríl 1966
DIODlflUINN Ríkisstjórn, borgarstjórn
og togaraútgerðin
Otgefacdi: Sameiiilngarflokkiur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb). Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Préttaritstjóri: Sigurður V. Priðþjófsson.
Auglýsingastj.: Þorvaldur JóHannesson.
‘Ritstjóm, afgreiðslaj auglýsingar, prentsmiðja Skólavörðust. 19.
Síml 17-500 (5 línur). Askriftarverð kr. 35.00 á mánuði.
Blessuð verðhólgan
T>itstjóri Alþýðublaðsins gerðist í fyrradag smá-
sagnahöfundur. Aðalpersóna sögunnar var tré-
smiðskona ein sem varð fyrir heldur óskemmti-
legri rejmslu einn daginn; þegar hún kom í fisk-
búðina var búið að hækka ýsuskammtinn úr 25
kr. í 35 kr., og þegar heim kom tóku á móti henni
lögtaksmenn og skrifuðu upp búslóðina vegna van-
skila' á húsnæðisláni. Þó fór allt saman vel að lok-
um, trésmiðnum tókst að borga af láninu og hann
huggar konu sína: „Við klórum okkur fram úr
skuldunum tvö eða þrjú ár, þá hækkar allt og
skuldirnar verða viðráðanlegri“. Þetta á semsé að
vera dæmisaga um blessun verðbólgunnar. Kjósið
okkur, þér sem skuldum eruð hlaðnir, segir Al-
þýðuflokkurinn; við hækkuðum ýsuna!
|7,n dæmi Alþýðublaðsins er ekki til marks um
blessun verðbólgunnar, heldur um fáránlegt
stjórnarfar. Sé ekki hægt að eignast íbúð án þess að
efnahagskerfið leiki á stöðugu reiðiskjálfi er eitt-
hvað meira en lítið bogið við stjórn landsins. Og
raunar er það falskenning að launafólk hagnist á
verðbólgunni ef það á íbúð; hið linnulausa rán
verðbólgunnar hirðir miklu meiri hlut daglangt
og árlang't' frá launafólki en lækkuninni á verð-
gildi íbúðarlána nemur.
t>aunar er það nýjasta hugsjón Alþýðuflokksins
■*■. og Sjálfstæðisflokksins að koma í veg fyrir að
verðbólgan lækki verðgildi íbúðarlána smátt og
smátt. Ritstjóri Alþýðublaðsins ætti að skrifa
framhald af smásögu sinni og láta trésmiðinn og
konu hans uppgötva að lánið var raunar vísitölu-
bundið, svo að Alþýðuflokksverðið á fiski og
smjörlíki birtist einnig í því að næsta afborgun
af láninu hækkar til mikilla muna. — m.
íbúðir fyrir ungt fólk
Hyfeirihluti Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn
■*■"■*■ Reykjavíkur felldi fyrir skömmu tillögu frá
Alþýðubandalaginu um að borgin byggði á næstu,
árum 100 leiguíbúðir sem ætlaðar væru ungum
hjónum, sem eru að hefja búskap. Tillagan gerði
ráð fyrir að þetta yrðu um 50 fermetra íbúðir og
leiguréttur yrði bundinn við 5 ár. Fyrstu búskap-
árárin eru mörgu ungu og efnalitlu fólki erfiðust
í húsnæðismálum og myndu leiguíbúðir á hóflegu
verði reynast mörgum ungum hjónum góð aðstoð
meðan þau eru að koma undír sig fótum og eign-
ast eigin íbúð. Hætt er hins vegar við því að biðin
geti orðið nokkuð löng ef enginn kostur er annar
en sæta leiguokri. Skilningsleysi íhaldsins í þessu
efni er táknrænt um afstöðu þess til hagsmuna-
mála almennings og þá ekki sízt unga fólksins.
Alþýðubandalagið mun halda áfram baráttu sinni
fyrir því að borgin byggi litlar leiguíbúðir sem
ungt fólk eigi kost á fyrstu og erfiðustu búskap-
arárin. — g. « ' |
FISKIMÁL
eftir Jóhann
J. E. Kúldf
Þa5 hefði einhvern tímaþólt
fjarstæðukennt ef því hefði ver-
ið spáð, að Grænlendingar yrðu
á unðan íslcndingum að til-
cinka sér nýja tækni í togara-
útgerð. En svo ótrúlegt sem
þetta virðist samkvæmt lögmál-
um þróunarinnar, þá er þetta
nú að verða staðreynd.
Fyrir skömmu luku verkfræð-
ingar hjá Bergens-mekaniske
Verksted við teikningu af fimm
hundruð smálesta skuttogara
fyrir Grænlandsráðið og mun
meiningin að bjóða út smíði
skipsins á Norðuriöndum.
Þetta á að verða mjög fullkom-
ið skip, búið allri nýjustu tækni
til veiða og siglinga. Þá munu
Norðmenn og Færeyingar Jiafa
tekið að sér að þjálfa græn-
lenzka sjómenn við togveiðar,
svo þeir væru færir um að
taka við slíku skipi.
Á sama tíma sem hillirundir
slíka gjörbyltingu í fiskveiðum
Grænlcndinga, sökum þess að
hér á landi, en kyrrstaðan og
afturförin halda innreið sína.
Ný tækni í þessari útgerð, fer
fram hjá okkur, sökum þess
að þær togaraútgerðir semenn-
þá halda lífi, þær eru fjárhags-
lega lamaðar, en bankarnir
vilja ekki lána fé í atvinnu-
rekstur sem er beinlínis ofsótt-
ur af stjórnarvöldunum ogekki
annað sýnna en stefnt sé að
tortímingu hans.
Á meðan þetta er að gerast
hér hjá okkur heldur áfram
tækniþróun skuttogaranna með
jöfnum skrefum. Menn hafa
þreifað sig áfram þar til að
þeir fundu skip sem hentuðu
vel við hinar ýmsu aðstæður.
Allar þjóðir sem nokkur kynni
hafa haft af togaraútgerð og
ýmsar nýjar, hafa nú hafið
togveiðar með skuttogurum og
reynsla þeirra hefur sannað að
gömlu síðutogararnir geta ekki
keppt við þá. Við erum einasta
þjóðin sem heldur að sér hönd-
um og hefst ekki að á þessu
sviði. Nú nýlega bættust Fær-
eyingar í hópinn með kaupum
á nýlegum skuttogara í Þýzka-
landi. Hér gefa menn síðutog-
arana úr landi, því að ég kaila
það gjöf þegar sæmileg skip
eru seld fyrir brotajárnsverð.
En á sama tíma breyta Norð-
menn síðutogurum í síldveiði-
skip með kraftblökk, þegar
Á sama tíma hefur dr. Jak-
ob Sigurðsson, áður forstjóri
Fiskiðjuvers ríkisins haft sjö
báta til að leggja upp hjáfyr-
irtæki sínu, Sjófangi hf., sem
hefur þó ekki yfir að ráða
nema broti af afkastagetu fisk-
vinnslustöðva Bæjarútgerðar-
innar.
Það hljóta allir að sjá sem
ekki eru blindir að hér er ver-
ið að gerá leik að því að stofna
til tapreksturs í stað þess að
hafa gróða. Og tilgangurinn
getur varla verið annar en sá,
að fá grundvöll undir það sjón-
armið Sjálfstæðisflokksins að
borgir og bæir eigi ekki að
reka fyrirtæki sem einstakling-
ar og hlutafélög geti annazt. En
ég hygg að fjöldi borgarbúa
líti hins vegar þannig á þetta
mál, að það sé eðlilegt og sjálf-
sagt að borgarbúar eigi í sam-
einingu fyrirtæki sem hafi skil-
yrði til að taka rekstrarhagnað,
sé því sæmilega stjórnað, svo
framariega sem rekstrargrund-
völlur er til fyrir einkarekstur-
inn. Og það ástand getur aldrei
haldizt til langframa, að út-
flutningsframleiðslan geri sér
það að góðu að grundvöllurinn
sem hún byggir á sé gráfinn í
sundur. Fyrr munu fylkingar
riðlast og valdhöfum verða
steypt af stóli, það sannar at-
vinnusaga allra tíma. Þetta er

L ■■ ■' j

■ :íi
iiffialiplllffffl&BiajBií--...
Nýjasti verksmiðjutogari Norðmanna, Ole Sætremyr.'
hráefnisþörf fiskiðjuvera ávest-
urströndinni krefst þess, þá er
ríkisstjóm Islands og hennar
aftaníossar komnir langleiðis að
því marki, að gánga af íslenzkri
togaraútgerð dauðri, með þeim
afleiðingum að hraðfrystihúsin
eru dæmd til að standa vcrk-
cfnalaus stóran hluta úr árinu,
en það þýðir aftur vísustu leið
til tapreksturs húsanna.
Hvað hefðu brautryðjendur
íslenzkrar togaraútgerðar, þeir
Thor Jensen, Jón Ólafsson, Jón
á Blómsturvöllum, Halldór í Há-
teigi, Þorsteinn í Þórshamri og
aðrir slíkir sagt, ef því hefði
verið spáð þegar þeir voru að
byggja upp þessa útgerð sam-
kvæmt kröfum þess tíma sem
þá var, að Sjálfstæðisflokkur-
inn svonefndi ætti eftir að
þrugga þessari útgerð banaráð
og leggja hana að velli, ef hon-
um entust kraftarnir til?
Kyrrstaða þýðir
dauði
Á sama tíma og íslenzk stjóm-
arvöld, annað hvort sökum
manndómsleysis eða annarra
aðstæðna, eru að eyðileggja
rekstrargrundvöll þessarar út-
gerðar, eins og dæmin sanna
að þeir hafa gert, þá er um
leið komið i veg fyrir alla
framþrcun þessarar útgerðar
skuttogarar hafa leyst þá af
hólmi við togveiðar.
Borgarstjórnin og
Bæjarútgerðin
Meirihlutinn' í borgarstjórn
Reykjavíkur undir forustu Sjálf-
stæðisflokksins, er enginn eftir-
bátur ríkisstjómarinnar í af-
stöðunni til útgerðarmálanna,
ef marka má stjórn þessa
meirihluta á Bæjarútgerð Rvík-
ur síðan viðreisnarstjórnin hóf
göngu sína. Það getur varla
nokkrum manni dulizt að nú-
verandi meirihluti í borgar-
stjóminni stefnir að því mark-
visst að leggja þetta fyrirtæki
borgarbúa niður, haldi þeir
meirihluta sínum í borgar-
stjórninni eftir kosningarnar í
maímánuði n.k.
Það cr ekki bara að Bæj-
arútgerðin búi við skarðan b.lut
vegna núverandi stjórnarstefnu
í útgerðarmálum, því að það
gera. allar aðrar togaraútgcrðir
í landinu, heldur hefur meiri-
hluti borgarstjórnar beinlínis
vanrækt að sjá vinnslustöðvum
Bæjarútgerðarinnar fyrir hrá-
efni til vinnslu, og hefur þó
aldrci fyrr keyrt svo fim þver-
bak í þeim efnum sem á vcr-
tíðinni nú í vetur, þegar aðeins
voru ráðnir tveir vélbátar til
að leggja upp hjá þessari
stærstu útgcrð Iandsins.
höllt fyrir borgara Reykjavíkur,
eigendur Bæjarútgerðariimar,
að hugleiða.
Ég hef oft hugsað til þess,
að mikið hljóti fyrrverandi for-
stjóra Bæjarútgerðar Reykja-
víkur, Jóni Axel Péturssyni, að
falla það þungt, að sjá hvernig
nú er unnið í málefnum þess-
arar útgerðar af bæjarstjómar-
meirihlutanum. Bæjarútgerðin
er að stórum hluta verk Jóns
Axels, sem hann á miklarþakk-
ir skildar fyrir persónulega hjá
íbúum Reykjavíkur, þó flokkur
hans, Alþýðuflokkurinn, hafi
ekki borið gæfu til að standa
vörð um þá uppbyggingu Jóns,
en það er önnur og óskemmti-
legri saga.
Nokkrar
lýsingar
upp-
Ég geng út frá því semvísu,
að margir fleiri en ég af eig-
endum Bæjarútgerðar Reykja-
vikur vilji gott gengi hennar i
hvívetna og vilji rísa upp til
varnar því að þetta fyrirtæki
okkar sem eitt sinn var stolt
borgarbúa allra, verði niður
lagt sem okkar fyrirtæki, en
í þess stað afhent til umráða
einhverjum öðrum, sem sæju
hag sinn í því að reka þaðsem
sitt einkafyrirtæki. Einkafram-
takið sækist ekki eftir fyrir-
tœkjum til þess að tapa á
þeim, heldur til þess að hirða
ágóðann sem þau geta gefið af
sér. En ef e’inkaframtakið hef-
ur skilyrði til að reka físk-
vinnslustöðvar Bæjarútgerðar-
innar með ágóða, þá höfum við
einnig sömu skilyrði til þess
og það er mergurinn málsins.
Þetta sbulum við, íbúar Rvíkur,
hafa hugfast.
En hvað er þá að frétta
viðvíkjandi möguleikum tog-
veiða í náinni framtíð? I því
efni held ég að fullyrða megi
sem sameiginlegt álit þeirra
rekstrarsérfræðinga sem við
fiskútgerðarmál fást að ennþá
hafi ekki verið fundin upp
veiðiaðferð sem skilað getur á
land hráefni til vinnslu á ó-
dýrari hátt heldur en fiskveið-
ar með togvörpu, sé stuðzt við
þær nýjungar >. í tækni, sem
komið hafa í kjölfar skuttogar-
anna
Þá eru togveiðar taldar bezta
tryggingin gegn vöntun á hrá-
efni, þar, sem þessar veiðar er
h'ægt að stunda þegar aðrar
veiðiaðferðir eru torsóttar sök-
um veðurs.
Byggingar skuttogara flokkast
nú í tvennt: ’annarsvegar skip
sem ætlað er það hlutverk að
afla hráefnis handa vinnslu-
stöðvum á landi. Þessi skip eru
gjarnan af stærðinni 500—600
smálestir og nú upp á síðkast-
ið er farið að útbúa þessa tog-
ara frystitækjum til heilfryst-
ingar á fiski, suma að hálfu
leyti, þannig að þeir frysta afl-
ann fyrri hluta ferðar, en ísa
hann síðari hluta veiðiferðar.
Þetta þykir auka öryggið fyrir
því, að hver veiðiferð geti gefið
Wagnað, þar sem skipin þurfi"
ekki að leita lands með lítinn
afla, eimmgis vegna þess að
veiðiferð sé orðin of löng.
Togari sem Norðmenn tóku í
notkun á . síðasta ári búinn
frystitækjum til heilfrystingar á
fiski og lagði upp hjá fyrirtæk-
inu Findus í Hammerfest í N-
Noregi gaf 'alveg sérstaklega
góða raun á þessu sviði. Þá
hefur annar togari sem fór á
veiðar nú síðari hluta vetrar,
og einnig veiðir fyrir Findus,
verið útbúinn á sama hátt.
Þetta skip er kringum fimm
hundruð smálestir að stærð, og
einn af þeim togurum sem
Findus stendur að og reiknaður
var út með rafmagnsheila.
Þá halda Bretar nú úti
nokkrum togurum af misjöfnum
stærðum, allt upp í tólf til
fjórtán hundruð smálesta, og
útbúa þá frystitækjum til heil-
frystingar, en aflinn er unninn
í flök þegar að landi er komið.
Þetta er hliðstætt fyrirkomulag-
inu á togara Guðmundar Jör-
undssonar, Narfa, nema hvað
aflinn er þar seldur heilfrystur
á markað, en ekki unnin hér
heima í flök áður.
Hinsvegar eru svo verk-
smiðjutogararnir sem fullvinna
aflann um borð í markaðsvöru.
Á því sviði eru Rússar fremst-
ir og eiga flest skip og stærst
af(þessari gerð. Fyrir nokkrum
árum smíðuðu Norðmenn sinn
fyrsta verksmiðjutogara; er
hann gerður út frá Álasundi
ogber nafnið „Longva“. Útgerð
þessa skips hefur gengið með
afbrigðum vel, allt frá byrjun.
Á s.l. ári skilaði þetta skip á
land veiði fyrir 42 miljónir ís~
lenzkra króna. Nú er sama út-
gerðarfyrirtæki að láta smíða
nýjan verksmiðjutogara, sem er
stærri en „Longva.“
I s.l. mánuði var svo afhent-
ur í Álasundi nýr verksmiðju-
togari, sem ber nafnið Ole
Sætremyr. Þessi togari er nú