Þjóðviljinn - 12.05.1966, Síða 7

Fimmtudagur 12. maí 1966 — ÞJÖÐVIU'INN — SíÐA ’J
□ Margrét Margeirsdóttir, félagsráðgjafi, hefur starfað við Geðverndardéild barna í Heilsu-
verndarstöð-Reykjavíkur frá stofnun þeirrar deildar haustið 1960. Starfssvið hennar hef-
ur verið viðtöl við foreldra þeirra barna, sem aðstoðar hafa þarfnazt, og auk þess hefur
hún aðstoðað mikinn hluta þeirra unglinga á aldrinum 13 — 18 ára, sem leitað hafa til
deildarinnar vegna margháttaðra erfiðleika.
□ Æskulýðsmál eru mjög á döfinni um þessar mundir og flestum skynbærum mönnum
mun ljóst, að verulegra umbóta er þörf á því sviði. Þar sem reynsla Margrétar í þessum
efnum er mjög víðtæk og auk þess að því leyti sérstæð, að hún hefur átt þess kost að
kynnast mörgu náið bæði viðhorfúm foreldra og einnig unglinganna sjálfra, fór blaðið
þess á leit við hana, að hún svaraði nokkrum þeim spurningum, sem flestum uppalendum
munu vera ofarlega í huga.
VIÐ MEGUM EKKI
BREGÐAST
SKYLDU OKKAR
Margrét Margeirsdóttir.
— Mikið er talað um, að
unglingar séu erfiðir og
mikið beri á unglingavanda-
málum. Finnst þér þetta orðum
aukið?
— Ég myndi segja, að það
væri mikið um vandamál ung-
linga og sennilega er ekki of
mikið úr því gert. Hins vegar
geðjast mér ekki hvernig um
þetta er fjallað af hálfu hinna
fullorðnu. Þessu orði, „unglinga-
vandamál", hefur verið slegið
upp sem rosafréttum i dag-
blöðum. Okkur fullorðna fólk-
inu hefur verið alltof gjarnt á
að hneykslast á þessu atferli
unglinganna, sem vissulega hef-
ur oft farið út fyrir eðlileg
mörk. Vitanlega er ég ekki með
þessu að afsaka, þegar ung-
lingar brjóta af sér, en ,ég á-
lít að ekki sé rétt að varpa
allri sökinni á unglingana
sjálfa. Ef til vill væri hyggi-
legra að athuga málin frá þeirri
hlið einnig, áður en dómur
er felldur.
— Það væri fróðlegt aðheyra,
hvernig ' unglingarnir sjálfir
upplifa þessi vandamál.
— Af samtölum mínum við
unglinga finnst mér oft hafa
komið í ljós, að þeim finnst
sem þeir mæti oft litlum skiln-
ingi frá hinum fullorðnu í sam-
bandi við þörf á skemmtana- og
félagslífi. Þeim finnst þeir að
sumu leyti standa dálítið ein-
ir á báti. Þeim finnst íullorðn-
ir líta á þá sem eins konar
vandræðagemlinga, sem alls
staðar séu fyrir, sárnar það að
vonum og magnast til andstöðu
við eldri kynslóðina.
Hollt er að hafa hugfast, að
þessi aldur, unglingsárin, hefur
í för með sér miklar breyting-
ar, ekki síður andlega en lík-
ariilega. Grurint er venjulega á
uppreisnaranda gegn öllum
boðum og bönnum. Unglingarn-
ir leggja kapp á að vera gjald-
-----------------------------—<S>
MikiS verðfall
f Wall Streef
NEW YOKK 6/5 — í dag varð
mesta verðfall í kauphöllinni í
New York sem orðið hefur á
einum degi síðan Kennedy var
myrtur. Tapið var að meðaltali
2—3 dollarar á hvert hlutabréf
og tíu dollarar á sumum grein-
um. Alls nam- skráð verðfall 6
miljörðum dollara.
Ástæðan er talin sú, að Gene-
ral Motors hefur boðað minnk-
andi bílaframleiðslu og upp-
sagnir verkamanna fyrir sakir
sölutregðu í fyrra mánuði. ,
gengir og vilja láta taka tillit
til sín sem sjálfstæðra þjóðfé-
lagsþegna. Á hinn bóginn finna
þeir einnig vel til reynsluleysis
síns, og þekkingarskorts og þcir
þrá handieiðslii og öryggi frá
þeim, sem eldri eru.
En því miður er afstaða hinna
fullorðnu oft slík, að ungling-
arnir geta ekki þegið hjálp
þaðan, þó að hún kunni að
bjóðast. Við getum bætt því við,
að á þessum aldri gerir rík
félagsþörf vart við sig, einkum
þörf á að umgangast jafnaldra.
— Það er auðheyrt á öllu,
að þér finnst að hinir fullorðnu
bregðist skyldu sinni við ung-
lingana. Geturðu bent á nokkr-
ar orsakir til þess?
— Við komumst víst ekki
undan að viðurkenna, að við
höfum að nokkru leyti brugð-
izt skyldu okkar í æskulýðs-
málum. Þjóðfélagið hefur alls
ekki gefið nægilegan gaum þeim
vandamálum sem æska nútím-
ans á við að etja, sem eflaust
eiga að miklu leyti rætur að
rekja til hinnar miklu þjóðfé-
lagsbyltingar, sem hér hefur átt
sér stað að undanförnu. For-
eldra og aðra uppalendur virð-
ist mjög skorta öryggi og leið-
beiningar í sambandi við upp-
eldi barna og unglinga. Þeir
standa oft ráðþrota andspænis
þeim áhrifum og áróðri, sem
borgarlífið hefur í för með sér.
Einungis lítill hluti foreldra
þekkir borgarlíf frá sínum eig-
in uppvaxtarárum og á því ó-
hægt um vik með að leiðbeina
börnum sinum, er þau komast
á legg.
— Þú meinar þá líklega, að
foreldrar jafnt og unglingarnir
þarfnist aðstoðar og leiðbein-
inga. Hefurðu nokkuð mótaðar
hugmyndir um hvernig slíkri
aðstoð þyrfti að vera háttað?
— Ég tel mig geta fullyrt,að
allur þorri foreldra myndi taka
fegins hendi fræðslu og leið-
beiningum um uppeldismál.
Skapa þyrfti möguleika til þess,
að allir foreldrar og ungling-
ar, sem þess óskuðu, gætu átt
þess kost að ræða við fagfólk
um vandamál- sin og fengið
hjálp til að leysa þau. I þess-
um efnum er nálega allt ógert
hé» hjá okkur, eins og allir
vita. í öðru lagi er löngu orðið
aðkallandi að koma á uppeldis-
fræðslu í blöðum og útvarpi.
Enda þótt slík fræðsla geti
aldrei rist djúpt, eðli sínu sam-
kvæmt, er hún engu að síður
nauðsynleg. 1 þriðja lagi þyrfti
að byggja upp núið samstarf
milli skóla og heimila. Ég veit
með vissu, að fjölmargir for-
eldrar óska mjög eindregið eft-
ir slíkri samvinnu. En til þess
að hún geti orðið að gagni,
þurfa kennarar að fá sérstakan
undirbúning, sem til þessahef-
ur vantað í nám þeirra.
— Æskulýðsráð Reykjavíkur
kemur jafnan mikið við sögu',
þegar þessi mál ber á góma.
Telur þú að sú starfsemi bæti
úr brýnni þörf? Et hún nægi-
leg? Er þar stefnt í rétta átt?
— Vissulega bætir starfsemi
Æ.R. úr brýnni þörf, hvað
varðar skemmtana- og tóm-
stundaþörf unglinga. En margt
er við þá starfsemi að athuga
engu að síður og þyrfti að
stokka hana rækilega upp.
1 fyrsta lagi nær hún ekki
til nema lítils hluta unglinga
í borginni, bæði af því að ald-
urstakmarkið er of hátt og eins
að alltof lítið er að hafa ein-
ungis einn slíkan stað í borg-
inni. Miðborgin er heldur ekki
heppilegasti staðurinn. Slíkur
staður kemur að litlum notum,
fyrir börn úr úthverfunum.
Ennfremur er óheppilegt að
hafa einungis „opið hús“ á
kvöldin.
1 öðru lagi er starfseminni
markaður alltof þröngur bás,
hvaðan sem á er litið. þar er
t.d. viðfangsefnið aðalatriðið,
— bastvinnan, Ijósmyndaiðjan,
dansinn o.s.frv., en hin uppeld-
islegu áhrif, sem æskulýðsleið-
toginn á að þafa, hverfa al-
gjörlega í skuggann. Þetta síð-
ast talda finnst mér vera al-
varlegasta gagnrýnin á Æsku-
lýðsráð, því að það veldur því,
að öll starfsemin er byggð ut-
anum aukactriðin. Þessu veldur
vitaskuld það, að engir sér-
menntaðir æskulýðsleiðtogar
hafa mótað steínuna. Því hlýt
ég að telja, að fjarri fari að
þar sé stefnt í rétta átt.
— Sérmenntaðir æskulýðs-
leiðtogar? Þar sem sú menntun
mun komá mörgum ókunnug-
lega fyrir, vildi ég biðja þig
að segja dólítið frá því, sem
þar er um að ræða.
— Skólar fyrir æskulýðsleið-
toga hafa starfað erlendis um
margra ára skeið. Víðast hvar
mun vera um tveggja ára nám
að ræða, en æskilegt mun vera
talið að nemendur hafi áður
hlotið kennaramenntun eða ein-
hverja reynslu af að starfameð
unglingum. Höfuð áherzlan í
náminu er lögð á það, að leið-
togarnir geti orðið unglingunum
að uppeldislegu gagni og haft
þroskavænleg áhrif á þá. Mikil
kennsla er í uppeldis- og sál-
arfræði, sérstaklega að því er
varðar þetta aldursskeið, hag-
nýt þjálfun í umgengni við ung-
linga og auk þess kennsla í
margs konar tómstundaiðju ‘og
fleiru.
Er ég dvaldist á Englandi
sumarið 1963, átti ég þess kost
að kynnast einum helzta skóla
þessarar tegundor í borginni
Leicester. Sá skóli þykir mjög
til fyrirmyndar, enda aðalmið-
stöð æskulýðsskóla þar í landi.
Varð ég mjög hrifin af þeirri
starfsemi, sem þar fór fram,
en mest fannst pnér þó til um
það viðhorf, sem nemendur
jafnt og kennarar höfðu til
æskulýðsmála. Þar varð maður
ekki var við hina dómhörðu
hleypidómakenndu afstöðu til
unglinga og vandamála þeirra,
heldur var litið á slík sem
verkefni, er æskulýðsleiðtogar
ættu að leysa. Þeir tóku sem
sagt að nokki-u leyti ábyrgðina
á sínar herðar.
En vera mín þarna varð
einnig til þess, að mér varð
átakanlega ljóst, hversu langt
við hér heima erum á eftir í
þessum efnum, og hversu mjög
viðleitni manna einkennist af
algjöru káki og vanþekkingu.
Mér skildist á kennurum skól-
ans, að reynt myndi að greiða
fyrir Islendingum, ef þeirhefðu
hug á að stunda þarna nám.
Svo skemmtilega viidi til, að
ein kennslukona skólans, sem
ég kynntist, félagsráðgjafi að
menntun, fékk óhuga á að
heimsækja ísland, og kom hing-
að sumarið eftir, Ég lét ekki
tækifærið ónotað að setja hana
í samband við Æskulýðsráð,
sem. bauð henni á fund sinn
til að fræðast um þessi mál.
Hefði nú mátt ætla að áhugi
þeirra hefði vaknað, en ekki
hef ég orðið vör við það. Enn
situr allt í sama farinu, og
mér er ekki kunnugt um að
lagt hafi verið að neinum að
stunda þetta nóm. Þetta er
mér algjörlega ofvaxið að skilja,
mér finnst það ófyrirgefanlegt
sinnuleysi af Æskulýðsráði að
gera hér ekkert til úrbóta.
Raunar er ekki hægt annað
að segja, en að það sé mjög
í samræmi við þau sjónarmið,
sem hér ríkja almennt í æsku-
lýðs- og bamaverndarmálum.
Það er ekki talið neitt tiltöku-
mál að ráða ófaglært fólk til
þessara stai’fa, enda þótt flestir
sæmilega skynibornir menn
hljóti að sjá, að þau eru svo
vandasöm, að ekki er á ann-
arra færi en sérlærðra manna
að vinna þau svo vel sé. Það
er varla til svo ómerkileg vél,
að ekki sé krafizt sérþekkingar
til að stýra henni og hirða, en
virðingin fyrir manninum er
ekki meiri en svo að hér á
Kaflanum í höfuðvegi Asíu,
sem liggja á um álfuna þvera,
verður sennilega lokið 1970.
Ásamt væntanlegum þver-
vegum verður hin mikla höf-
uðbraut samtals 55.000 kíló-
metra löng. Þjóðvegaástandið
í Asíu mun smám saman einn-
ig ná til landa eins og Filipps-
eyja, Taiwans, Japans og Kór-
eu.
íran hefur tilkynnt, að fyrsti
kaflinn, frá tyrknesku landa-
mærunum yfir Teheran til
landamæra Afganistans, verði
brátt fullgerður. í Afganistan
er vænum kafla af veginum
lokið, og Pakistan hefur sinn
hluta af verkefninu í yfir-
standandi fimm-ára-áætlun.
okkar landi, þar sem þó er
státað svo fagurlega af gildi
einstaklingsins, er brjóstvitið
eitt talið nægjanlegt til að
leysa /lin flóknustu vandamál.
— Hvað myndir þú svo að lok-
um vilja leggja sérstaka á-
herzlu á?
— Vissulega væri hægt að
ræða mikið og lengi um þessi
mál, eins og að’ líkum lætur,
því að hér hef ég aðeins drep-
ið á örfá atriði, en fátt er mér
ofar í hug en þetta:
Unglingsárin eru svo við-
kvæmt aldursskeið, og það er
svo mikið undir'því komið, að
vel takist til, að aldrei verður
of vel vandað til uppeldisins á
þeim árum. Sennilega hefur ’
aldrei verið eins erfitt fyrirís-
lenzka unglinga að komast
klakklaust gegnum unglingsár-
in og einmitt núna og það er
ábyrgðarleysi að ætlast til þess
að þeir geti það hjálparlaust.
Sumir segja: foreldrarnir verða
að gera betur. En sú krafa er
ranglát. Flestir foreldrar gera
eins vel og þeir geta. Við verð-
um að horfast í augu við þá
staðreynd, að heimilin eru þess
ekki umkomin að veita ung-
lingum alla þá handleiðslu, sem
þeir þarfnast, og þá ei^ það
skylda þjóðfélagsins að taka
þessi mál alvarlegum tökum.
Einnig í Thaílandi miðar vel
áfram með hjálp Ástralíu og
Nýja Sjálands.
Framkvæmdastjóri ECAFE,
U Nyun, sagði á ráðstefnu í
Bangkok nýlega, að hin mikla
höfuðbraut Asíu hefði vakið
hugmyndaflug bæði íbúa og
ríkisstjórna. Hann lagði bó á-
herzlu á, að þeir kaflar braut-
arinnar, sem nú væri unnið að,
væru hvergi nærri fullnægj-
andi, og því yrði að einbeita
sér að því að gera veganetið
miklu víðtækara. Hann lét líka
í ljós von urn að hlutaðeigandi
lönd mundu gera samgöngur
greiðari með því að draga úr
formsatriðum við landamærin.
(S.Þ.).
Rætt við Margréti Margeirsdóttur félagsráð-
gjafa um vandamál unglingsáranna og sinnu-
leysi hins opinbera um æsku- og barnavernd
Aðalakvegirnir í
Asíu 55.000 km