Þjóðviljinn - 22.01.1967, Blaðsíða 2

2 SlÐA — Þ.XÖÐVILJINN — Sunnudagur 22. janúar 1967.
Vandal læknir
Smásaga eftir JAN NERUDA
Ekki hafði hann borið þetta
nafn alla ævi, og ekki fyrr en
þau atvik bar til. sem svo
merkileg þóttu, að um það var
getið jafnvel í dagblöðunum.
Ættarnafn hans var Heribert,
en skírnarnafnið hans var á-
kaflega sjaldgæft. og kem ég
því ekki fyrir mig. Herra Heri-
bert var doktor í læknisfræði,
en sannleikurinn er sá, að enda
þótt hann ætti þennan titil
og bæri hann með réttu, vissi
en.'dnn til að hann hafði nokk-
urntíma fengizt við að stunda
nokkum sjúkling. Sjálfur hefði
hann orðið að kannast við það.
að eftir að hann hætti að ganga
á spítala á stúdentsárunum.
hefði hann ekki snert á einum
einasta veikum manni. Og ekki
er ólíklegt að hann hefði gert
þessa játningu með glöðu geði,
ef hann hefði á annað borð
fengizt til þess. En það var
ekki alveg laust við að maður-
inn kæmi einkennilega fyrir-
Doktor Heribert var sonur
doktors Heriberts, sem ver.ð
hafði afar vinsæll læknir í
Litlahverfi. Móðir hans dó ung,
og faðir hans stuttu eftir að
hann tók embættispróf, og fékk
hann að erfðum lítið hús tví-
lift í Qujezdstræti og líklega
eitthvað af peningum, en varla
mjög mikið- I þessu litla húsi
settist doktór Heribert nú að.
Hann leigði tvær sölubúðir
niðri og íbúð á fyrstu hæð,
framanvert, en sjálfur bjó hann
húsagairðsmegin og lá stigi upp
til hans úr garðinum. lokaður
með trégrind niðri en óhulinn
annars. Hvernig umhorfs var
inni hjá honum veit ég ekki,
en það vissi ég, að hann barst
ekki á. Því annar þeirra sem
bjuggu í húsinu niðri var ný-
lenduvörukaupmsöur og kona
þessa kaupmanns tók til og
ræstaði inni hjá doktornum,
en Jói sonur hennar var vinur
minn, við skiptumst á brota-
járni einu sinni fyrir æva-
löngu. Jói komst upp í það að
verða ökumaður hjá erkibisk-
upnum. og bað þótti honum
mikil upphefð- En af honum
fræddist ég um það. að doktor
Heribert eldaði handa sér
morgunverð, en hádegisverð
borðaði hann í einhverju mjög
ódýru veitingahúsi í Gamla
bænum og kvöldmatar aflaði
hann sér líka með einhverju
því ódýrasta móti, sem völ
var á-
Doktor Heribert hinn yngri
héfði vel getað aflað sér nægra
vinsælda í Litlahverfi, ef hann
hefði viljað. Þegar faðir hans
var dáinn, vonaðist fólkið til
að geta farið að leita til hans,
en það fór öðruvísi, hann lét
alia synjandi frá sér fara. Og
aldrei kom doktör þessi til
nokkurs manns, hvorki til-
kvaddur né ótilkvaddur. Af
þessu leiddi það að trúin á
hann tók að dvina og hvarf J
svo alveg. íbúar Litlahverfis
sögðu sín á milli: „I>æknir!
Sá held ég að sé læknir! Ég
þyrði ekki að trúa honum.fyr-
ir kettinum mínum!“ En ekki
fékk slíkt og þvílíkt umtal hið
minnsta á doktor Heribert- Það
var engu líkara en að honum
stæði á sama um allai menn.
Hann heilsaði aldrei neinum.
og væri honum heilsað, lét
hann sem hann sæi það ekki.
Að sjá hann koma gangandi-
það var eins og aið sjá lauf
fjúka fyrir sviptivindi. Hann
var iágur vexti, varla meira en
þáifur annar metri á hæð, ng
Crindhoraður. Til þess að forð-
ast að koma of nærri þeim sem
hann var svo óheppinn að
mæta, gekk hann á svig ýmist
til hægri eða vinstri, og það
var þess vegna sem gangur hans
líktist svo mjög lauffoki í
sviptivindi. Bláu augun lýstu
mikilli hryggð, ein,s og hjá
hundi, sem hefur verið barinn-
Hann var alskeggjaður og sam-
kvæmt þvx sem þá þótti vel
við eigandi, þótti svonai kafloð-
inn maður varla í húsum hæf-
ur. Hvort sem hann klæddist
að vetrarlagi þessum pálþykka,
gráa frakka, með svo stórum
astrakankraga að höfuðið sökk.
eða að sumarlagi ljósköflóttum
fötúm þunnum, eða enn þynnri
fötum úr hör, vatzt þetta og
skókst á honum eins og væri
bað hengt á svignandi stöng. Á
s'jmrin mátti sjá hann á gangi
á Maríubrún eldsnemma,, en
þar var hann vanur að fá sér
sæti sem hann gat fundið af-
skekktaston og fáförulastan stað,
siðan, er hann var seztur tók
hann upp bók og las. Stund-
um kom það fyrir að einhver
hjartagóður nágrani úr Litla-
hverfi settist á bekkinn hjá
honum og reyndi að hefja sam-
ræður við hann. En þá fór allt-
af svo að hann stóð upp í
flýti, skellti aftur bókinni svo
small í, og fór án þess að virða
manninn viðlits eða svara.
Enda gáfust allir upp á þessu.
Já, svo fjarlægur var doktor
Heribert oi’ðinn öllum öðrum
mönnum, að þó að hann væri
ekki kominn yfir fertugt, datt
engri stúlku í Litlahverfi í hug
að. nokkurt viðlit væri að teka
hann í tölu þeirra manna sem
hugsanlegt var að gætu gifzt,
nei, engin þeirra mundi nokkru
sinni eftir því að hann væri
til-
Skyndilega varð breyting á,
— sagði ég ekki að fréttin
hefði komið í blöðunum? Frá
þessu ætla ég að segja.
Það var á fögrum degi í júní,
einum af þessum dögum þegar
svo virðist sem himinn og jörð
séu yfirkominn af fögnuði, og
öll mannsandlit hýr og rjóð. Og
síðdegis á degi þessum kom
lfkfylgd og gekk um þe&sar
krókóttu götur í Qujezd út að
sáluhliði kirkjugarðsins. Sá sem
verið var að jarða, var herra
Schepeler, aðalritori í fjár-
málaráðuneytinu, eða fasteigna-
ráðuneytinu, eins og sumir
sögðu. Það er hart að verða aö
segja það, en það var eins og
fagnaðarsvipur náttúrunnar
hafði færzt yfir á líkfylgdina!
Ekki sást framan í hinn amd-
aða, því hjá okkur tíðkast ekki
sá siður sem sunnar er hafður,
að bera lík til graíar í opinni
kistu, svo að sólin megi verma
þau f síðasta sinn áður en þau
hyljast mold. En sannleikurinn
er raunar sá, óskertur og blá-
kaldur, að fagnaðansvipur var
á líkfylgdinni, allri nema þeim
sem borinn var. Svo ómót-
stæðilegt vair vald þeirrar sælu,
sem umlukti allt, að enginn
komst hjá því að hrífast af
henni.
Víst var það þó að enginn
var ánægðari en hinir lægra
settu skrifarar á skrifstofu
þeirri, þar sem sá hafði verið
að&lritari, sem þeir báru nú
til grafar. Þessa skyldu
höfðu þeir tekið á sig með
ljúfu geði, og tvo síðustu daga
höfðu þeir verið ákaflega
eirðarlaus og á sífelldu flökti
milli skrifstofanna, en nú
gengu þeir prúðir og virðuleg-
ir og stífir eins og pinnar und-
ir byrði sinni hver um sig
sannfærður um að aillir væru
að horfa á sig, og að fólk væri
að hvísla hvað að öðru: ,,Þetto
ei-u skrifararnir í fasteigna-
ráðuneytinu“. Álíka ánægju-
legur var doktor Link, sem
fengið hafði að launum hjá
ekkju hins burtsofnaða, sárt
syrgða embættismanns, tuttugu
dúkata fyrir að stunda hann
sjúkan í viku og vissu þetta
allir í Litlahvei-fi. Hann
gekk nú beygöu höfði eins og
við átti og virtist vei-a djúpt
hugsandi. Annar maður engu ó-
ánægðai-i var aktygjasmiðurinn,
nágranni hins látna, Ostro-
hx-adsky að nafni, og nánasti
ættingi herra Schepelers. Raun-
ar var það sannast sagna að
frændi hans hafði verið heldur
fálátur við hann meðan hann
lifði, en Ostrohradský vissi það
stonda í erfðaskránni, að hann
ætti að fá fimm þúsund zlat-
kas, og í nokkur skipti hafði
hann sagt við bruggarann Kej-
rek, sem gekk við hlið hans í
líkfylgdinni. ,,Hann hafði gott
hjarta!“ Þeir gengu saman
næst á eftir kistunni, Kejrek
og hann, og andlitið á hinum
fyrrnefnda glóði atf hreysti og
ánægju, og þó hafði hann ver-
ið nánasti og bezti vinur hins
látna. Næst á eftir komu þeir
Ldojek, Mizik og Homann. sem
líka voru skrifai-ar í ráðuneyt-
inu, en yngri og lægra settir
en herra Schepeler, og ekki
voru þeir síður ánægðir að sjá.
Því miður hlýt ég að kannast
við að frú María Schepeler
sjálf, sem sat í fremsto vagnin-
um, hafði, að því er séð varð,
ekki getað staðizt þessa alls-
herjar ánægju, og það sem
verra var, að því er hana
snerti, stafaði þetto alls ekki af
unaðsleik þessa Ijómandi dags.
Þessi unga kona var dálítið
breysk, og síðustu þrjá dagana
hafði henni verið sýnd svo
mikil samúð og svo margir
orðið til þess að gera það, að
hún komst ekki hjá því að
finna til þakklátssemi- Auk
þess fór hinn svarti sorgar-
búningur þessari grannvöxnu
konu einkar vel, og andlitið,
seni ætíð var fölt. var óvenju
fagurt undir svörtu slæðunni.
Hinn eini, sem tekið hatfði
nærri sér fráfall herra Schep-
elers, og ekki gat hrundið frá
sér djúpri eftirsjá og söknuði,
var bruggarinn, herra Kejrik,
maður sem enn var ógiftur og
eins og ég hef áður sagt. hinn
bezti og tryggasti af vinum
hins látna- Daginn áður hafði
ekkjan sagt honum með skýr-
um orðum að nú mætti hún
búast við að hljóta umbun fyr-
ir að hafa reynzt eiginmanni
sínum trú meðan hann lifði.
Og þegar herra Ostrahradský
sagði í fyrsta sinn við hann:
„Hann hafði gott hjarta“. svar-
aði Kejrek bessu: ..Það hefur
hann ekki haft því annars hefði
það enzt honum lengur“
Og eftir það svaraði hann
engu.
Líkfylgdin silaðist gegnum
Oujezd-hlið. en sú gata var
ekki jafn auðveld umferðar og
nú er. Leiðin lá um tæpar
brúnir, gegn um tvenn göng
sem bæði voru krókótt og
dimm, og þótti þetta vera hæfi-
leg aðkoma að kirkjugarði
Litlahverfis.
Líkvagninn var nú kominn
að hliðinu en líkfylgdin hafði
dregizt aftur úr. Prestarnir
báru saman ráð sín, líkmfenn-
irnir settu niiíur börurnar.
fólkið fór að tínast að- Öku-
maöurinn dró út undirstöðum-
Framhald á 11. síðu
HORNID
Hundur ur
pappír
Mynd no- 1 sýnir lítinn
hund, sem þú getur búið til
úr pappa, eða stífum pappír.
— Fyrst teiknar þú útlínur
skrokksins (mynd 2) og klipp-
ir út og brýtur saman um
punktalínuna. Rófuna getur
þú beygt hvort sem er, upp
eða niður. Eyrunum (mynd 3),
stingurðu í gegnum höfuðið
við B og títuprjóni stingurðu í
gegn um A, C, A og beygir.
— Þá er hundurinn tilbúinn
og þú getur málað hann. —
Dýr klippt úr
pappír
Eigið þið stínnan, hvítan
pappír? þá getið þið klippt út
ýmis dýr og fleira. Fappírinn
er brotinn tvöfaldur. Teiknið
dýramyndir á hann Pg hafið
þær sem allra mest í beinum
línum (sjá mynd). Ekki skul-
uð þið hafa dýrin mjög stór,
ef þetta tekst vel gætum við
seinnai búið til „örkina hans
Nóa“ og sett þá dýrin í hana.
— En snúum okkur aftur að
klippingunni. Ef þið þurfið að
sveigja hálsana á dýrunum
eitthvað, þá lítið á mynd A
á teikningunni, þar sézt
hvernig það er gert. Oflast
eru eyru og halar klippt út
sér og síðan límd á dýrin. —
Sjá no- 4 á myndinni- — Þeg-
sr klippingu er lokið og þið
orðin ánægð með dýrin, mætti
mála þau með vatnslitum.
Hafið þó ekki litina mjög
bunna. Látið svo „gaminn
geysa“ og klippið og klippið.
— Skoðið myndir f Náttúru-
fræðinni og reynið að ein-
falda þær. svt> að þægilegra
sé að klippa. — Ef til vill
mistefest eitthvað hjá ykkur f
fyrstu, en látið þá ekki hug-
fr'llast, heldur reynið aftur og
aftur þar tll gotft dýr fæðlst.

>.
K