Þjóðviljinn - 20.06.1967, Blaðsíða 6

g StÐA - ÞJÓÐVILJiNN — Þriðjudaeur 20. júní 1907.

▼
GRIKKLAND
Víðtæk hreyfíng tíl baráttu
gegn fasistastjórninni
til löglega kjörinnar ríkisstjóm-
Vígdreki á götum Aþenuborgar.
Andlitið Xí3cfc og rúnum risi.
Madur á sextugsaldri, hvítur
íyrir haarum eins og öldungur.
Auðsóð að hann hefur mátt þola
margt og misjafnt á 30 ára
stjórnmálaferli sínum. Barátta
gegn fasisma á árunum milli
heímsstyrjaldanna. Barátta með
skæruliðum gegn þýzka her-
námsliðinu i f jallahéruðum
Grikklands. Sigur, íhlutun Breta,
borgarastríð. Trumans-kenning-
in. Langt og strangt borgara-
stríð. Ösigur. Fangelsi gríslra
afturhaldsins og pyndingatolef-
ar. Nolrkur ár í fangabúðum á
klettaeyjum í Eyjahafi. Látinn
laus úr fangelsi og siðan hand-
tekinn aftur. Flótti.
Þetta er lýsing á einum íhópi
tugþúsunda grískra lýðræðis-
sinna og andfasista. Lýsing á
kommúnistanum Zisis Zografos,
sem sæti á i miðstjórn Komm-
únistaflokks Grikkiands.
Ljósmyndun er óþörf og ó-
skynsamleg. En lýsingin stend-
ur heima og maður þekkirhann
þegar í stað. Það er út í hött
að spyrja hvaðan hann komi
eða hvert ferðinni sé heitið.
Zisis Zografos kom fyrir tveim
dögum fná ónefndum stað í
BvTÓpu og é morgun er hann
farinn aftur til einhvers staðar í
Bvrópu. Til staðar þar sem
grískir lýðræðissinnar dveijast
og þar sem baráttan gegn ein-
ræðinu er skipulögð. Kannski
leggur hann leið sína yfir landa-
Aðalfundur Sálarrannsóknar-
íslands var haldinn fyrir
nokkru. Þar skýrði formaður
frá starfsemi félagsins á liðnu
starfsári.
88 nýir félagar bættust i fé-
fólagið á árinu og 150 nýir á-
skrífendur að Morgni, tímariti
félagsins. Haldnir voru 5 fé-
lagsíundir á árinu, auk þriggia
skyggnilýsingafunda með Haf-
steini Bjömssyni miðli og sóttu
þé um 1000 manns. 33 miðils-
fundir voru haldnir með brezka
miðlinum Horace Hambling og
sóttu þá um 500 manns.
Stjóm félagsins skipa nú:
Guðmundur Einarsson verk-
mærin til afskelíkts fjaiiaJþorps.
Þess er ekki getið og það gleð-
ur engan sérstaklega að vita
um það. En baráttan gegn ein-
ræðisstjórninni er skipullögð.
Samtal um enn einn þáttinn
í hinum gríska harmleik. Um
fasismann, sem enn hefur giniö
yfir einu homi Evrópu. Hversu
lengi? Um það efni nokkrar
spurningar hér á eftir og svör-
in við þeim.
— Hvernig er ástandið núna
cftlr valdatöku hinnar fasistísku
hcrforingjastjórnar og hverjir
eru mögulcikarnir á baráttu
gegn stjórninni í Aþcnu?
— Valdataka liinnar grímu-
lausu einræðisstjórnar herfot-
ingjanna i GriMdandi hefur að
sjálfsögðu verið mikið áfall fyr-
ir samtöik lýðræðissinna í landi
voru. Og ástandið er alvarlegt.
Gríska þjóðin hefur orðið að
reyna margt erfitt um dagana
og framundan er hörð barátta.
Það er önnur hlið málsins. A
hinn bóginn stendur einræðis-
stjóm konungs og herforingja-
klíkunnar ekki traustum fót-
um, þrátt fyrir tímabundna
sigra hennar nú. Það kreppir
að stjóminni úr ýmsum óitum
og því meir sem fram Wða
stundir.
Jafnframt verða ýmis vanda-
mál þjóðar og rfkis sífellt erf-
iðari viðfangs. Einræðisstjórnin
er i andstöðu við þjóðina og
fræðingur, Guðmundur Jör-
undsson útgerðarmaður, Magn-
ús Guðbjömsson skrifstofumað-
ur, Sveinn Ólafsson fullitrúi,
Otto A. Michelsen forstjóii.
Ólafur Jensson verkfræðingur
og Leifur Sveinsson lögfræö-
ingur.
1 fréttatilkynningu frá félag-
inu segir að fyrirhugað sé að
efna tit skyggnilýsingafunda
með Hafsteini Bjömssyni, einn-
ig sé H. Hambling, brezki mið-
illinn, kominn hingað aftur.
Þá segir ennfremur í frétt þess-
ari að mikill áhugi sé úti á
landi fyrir þvi að stofna félags-
deilldir og þoð sé í undirbún-
ingi.
stjórnmálaflokkana. Ólík sjón-
armið hinna einstöku forustu-
manna herforingjastjómarinnar
— andstæður sem óhjákvæmi-
legar eru í slíkri stjóm sem
þessari — eru nú að koma fram
í dagsljósið.
En mestu máli skiptir, að' nú
hafa sézt fyrstu merkin urn
þjóðarandspyrnu. Bæta má því
við að almenningsálitið í heim-
inum hefur svo til ósfcipt snú-
izt til fordæmingar á einræðis-
byltingunni — og á það jafnt
við um allar þjóðfélagsstéttlr.
félagasamtök og einnig nokkrar
ríkisstjórnir Evrópulanda.
Vegna alls þessa má vænta
þess að baráttunni Hjúki aðeins
á einn veg, með sigri þjóðar-
innar og lýðræðisaflanna.
— Hvaða öfl standa í raun
og veru að baki valdatökunní?
— Með valdatöku hinnar
grímulausu einræðisstjómar her-i
foringjaklíkunnar í aprí'l sl. var
í rauninni verið að rekaenda-
hnútinn á júH-samsærið 1965,
þar som greinileg var sanwinna
innlendra og erlendra aftur-
haldsafla, sem ekki gátu varizt
með venjulegum ráöum aukinni
fordæmingu þjóðarinnar, og
sem óttuðust lokadóminn yfir
póiitík sinni í komandi kosn-
ingum. Og ósigurinn var óum-
flýjanlegur, þrátt fyrir harð-
ýðgi og kosningasvik.
I fáum orðum sagt •— ein-
ræðisstjórn hersins var komið
á fót fyrir tilstuðlan konungs-
fjölskyldunnar og afturhalds-
klíku hægrimanna, sem beitti
herforingjunum fyrir sig. Það
er nú orðið ljóst Ifka, að hern-
aðarsinnamir í Pentagon og
NATO studdu við bakið á aft-
urhaldinu, svo og bandaríska
leyniþjónustan CIA, sem héit
öllum þráðum í sínum höndum.
— Vissi Konslantín konungur
nokkuð fyrirfram um samsærið
eða var hann aðcins vcrkfæri í
höndum samsærismannanna?
— Það er enginn efi á því, að
með gjörðum sínum fyrir og
eftir samsærið 15. júní 1965 jók
Konstantfn konungur mjög alla
óvissu í landinu. Sú stetfna, sem
kóngurinn fylgdi einkenndist af
lítilsvirðingu á þeim viljaþjóð-
arinnar að stjórnarhættir í
Grikklandi þróuðust eðlilega í
lýðræðisétt og óbi'l jörnum áform-
um hans að leysa með samsæri
þann stjórnrhálalega hnút, sem
bundinn hafði verið vegna
stjórnarstefnu hans og afstöðu
ar og vandamála vinnustéttanna.
Það breytir engu þó að „sót-
svörtu höfuðsmenn1mir“ hafi á
ákveðnu stigi málsins talið
heppilegt að setja á fót grímu-
lausa einræðisstjórn herforingja-
klíkunnar, sem í einu og öllu
fvHgdi samskonar stefnu og
kóngurinn vildi fara. Konstan-
tln er ekiki aðeins verkfæri her-
foringjastjórnarinnar, og per-
sónuleg ábyrgð hans og kon-
ungsfjölskyldunnar verður ekki
minni þegar þess er gætt að
kóngur bindur framtíð sína og
konungsdæmisins æ fastar við
forustumenn samsærisins. Nýlegt
dæmi er nærvera Konstantíns og
konungsfjölskyldunnar, þegar
hirðkapelán var settur í embætti
erkibiskups í Aiþenu og Grikk-
lands a'Ms í stað hins fyrra
kirkjuleiðtoga sem herforingja-
klíkan flæmdi úr embætti með
ful'lu samþykki konungs.
— HvaS um framtíð konungs-
fjölskyldunnar?
— Hún er mjög óráðin og
myrkri hulin. Margir griskir
llýðveldissinnar hafa, utan
heimalands síns, lýst skoðunurn
sínum á endalokum konungs-
dæmisins, sem svo hart hefur
leikið grísku þjóðina. f Grikk-
landi er kóngurinn ekki sams-
konar tákn og kóngurinn í Dan-
mörku, sem ekki má skipta sér
af stjórnmálum — flolckapólitii?
— og sá grfski byggir völd sín
á afturhaldsflokkunum.
Eins og margir vita ruddi Ge-
org konungur annaiTi fasistískrí
ríkisstjóm braut f Grikklandi
fyrir 39 árum. f augum þjóðar-
innar og stjórnmálaflokkanna
hvílir rík ábyrgð á konungs-
fjölskyldunni vegna samsæris-
ins í júlí 1905 og undanfara
valdatölru herforingjaiklifkunnat
á þessu ári — jafnvel þótt fcon-
ungur sé ábyrgðariaus á stjórn-
arathöfnum að formi til. Og það
gefur auga leið, að því fastar
sem einræðisstjómin reyrir
böndin að þ.ióðinni þeim mun
meiri heift fyl'last menn gegn
konungi og konungsveldinu.
Gagnfræðaskióla Austurbæjar
var slitið 31. maí (fandsprófs-
deild þó eigi fyrr en 14. júní).
Sveinbjöm Sigurjónss. skóla-
stjóri skýrði í skólaslitaræðu
frá störfum skólans ó liðnu
starfsári og lýsti úrslitum prófa.
Nemendur voru al'ls 415, og
þeim skipt í 15 bekikjardeifdir.
Fastir kennarar. auk skóla-
stjóra voru 22, en nokkrir
þeirra kenna hluta skyildp-
kennslu sinnar við aðra skóla.
Stundakennarar vqru 6.
Enginn fyrsti bekkur starfaði
f skólanum, og voru neimendur
annars bekikjar því allir ný-
nemar, filestir úr gagnfræða-
deild Barnaskóla Austurbæjar.
Unglingapróf þreyttu 139
nemendur. 112 luku prófi og
stóðust. Hæstu einkunn hlaut
Ólafur Einarsson B,97.
f 3. befclk afmennri bófenóms-
deild og verzlunardeild tóku 100
nemendur próf. 82 luku prófi og
stóðust. HæstU aðaleinkunn í
almennri deild hlaut Sigurjón
Scheving, 7.96 en í verzlunar-
deild Svanhvit Hauksdóttir, 8.12.
I landsprófsdeild þreyttu 58
nemendur próf. 54 stóðþst mið-
skólapróf, þar af 34 með fram-
haldseinkunn, 6 og þar yfir f
Dandsprófsgreinum.
— Er það rétt, að saomsæris-
menn hafi komið lýðræðissinn-
um og vinstriöflunum að óvör-
um?
— Þetta er mjög alvarieg
spuming, sem ekiki verðursvar-
að til fuillnustu fyrr en eftir
gaumgæfilega íhugun. Á meðan
annað liggur ekki fyrir verður
þó að telja augljóst, aðíýðræð-
isöflin hafa ekki verið viðbúin
aðgerðum samsærismanna. Jafn-
vel þótt samstarf einstakra aði'la
í hópi lýðræðissinna hgfi batn-
að til muna frá því sem áður
var, verður að benda á það„ að
samkomuiag hafði ekki náðst
um sameiginlega stefnu eða
sameiginlega lausn einstakra
vandamála, t.d. samstarf um
baróttu gegn hættunni á að
grímu'laus einræðisstjórn kæm-
ist til valda, eins og raunin
varð á. Ástæðuna til þess að ein-
ing náðist ekki um sameiginlega
stefnu verður að rekja til nei-
kvæðrar afstöðu leiðtoga Mið-
ftlofckasamsteypunnar — þeir
ætluðu sér að berjast á „tvenri-
um vígstöðvum“ í senn og þá
hrjáði sá alvaríegi sjúkleiki,
sem nefndur er kommúnista-
hatur.
— Hvaða áhrlf kann samsær-
ið að hafa í öðrum löndum Atl-
anzhafsbandalagsins?
— Það mól hefur fleiri en
eina hlið. Hvað Grikklandi við-
kemur er augljóst, að fylgt hef-
ur verið þeirri almennu stefnu
sem mörbuð hefur verið a£
NATO-rí'kjunum að því er snert-
ir það sem nefnt hefur verið eð
koma í veg fyrir utanaðkom-
andi árás eða uppreisn innan-
lands, þ.e.a.s. ef aimenningur í
einhverju NATO-ríkjanna lætur
í ljós vilja sinn á minniháttar
stefnubreytingu í stjórnarhátt-
Hasstir í - landsprófsgreinum
urðu Hermann Sveinbjömsson.
8,93. og Gylfi Gunnlaugsson,
8,79.
Undir gagnfræðapróf 4. bekkj-
ar gengu 111 nemendur. Fjór-
ir fresta nokkrum greinum til
.hausts vegna veikinda, en hinir
107 luku prófi og brautskráðust,
57 úr almennri bóknámsdeild
og 50 úr verzlunardeild- Hæst
í aimennri deild varð Margrét
Guðmundsdóttir, 8,51, en í
verzlunardeild Sigríður M Guð-
mundsdóttir, 8,28.
Þá voru verðlaun aflhent.
Nokkrir nemendur hlutu verð-
launabækur frá skólanum fyrir
ástundun og góðan námsárang-
ur. Auk þess hlaut einn nem-
andi í verzlunardeild, Vilborg
Gunnarsdóttir, verðlaun fyrir
ágæta kunnáttu í ensku.
Sendiráð Danmerkur og V-
Þýzkalands höfðu sent skólan-
um bækur til að verðlauna
góðan námsárangur í tungum
viðkomandi landa. Þessi verð-
laun hlutu: fyrir dönsku Odd-
geir Jensson, .4. V., og Ólafía
Bjamadóttir, 4. B, en fyrir
þýzku Ingibjörg Einarsdóttir, 4.
V og Agnar Agnarsson og
Guðrún Tómasdóttir 3. bekk
verzlunardeildar.
um. Við höfum hér Ijóst dæmi
þess að þeirri stefnu verður ekárí
breytt, er mörtouð var með
stofnun NATO sem tæki í
þágu heimsvaldastefnu Banda-
ríkjamanna. Og þessari stefnu
verður hæglega beitt í hverju
aðildarríkja Atilanzhafsbanda-
lagsins sem er.
Þessvegna hlýtur þjóðum Atl-
anzhafsbandaiagslandanna að
vera ljóst, að samsæri herfor-
ingjaklíkunnar í Grikkiandi
hefur einnig í för meðsérhasttu
fyrir lönd þeirra og frelsi. Sátc-
máli Atlanzhafsbandalagsrfkj-
anna, sem hefur að geyma, ■’á-
tíðleg heit um vardveizm frelsis
aðiidarríkjanna, er þegar á reyn-
ir skálkaskjól þeirra sem afmá
frelsið. Það hefur faliið á 1 jómann
sem stjórnmálaforingjamir hafa
reynt að sveipa um NATO sem
„vamarbandalag frelsisins1*. Auk
þess sem eamsæri grísku her-
foringjanna fylgdi í einu og öllu
óætlunum NATO og þeir aðilar
sem samsærið gerðu voru undir
beinni NATO-stjóm og að vopn-
in sem beitt var, vom NATC-
vopn. Þá hafa samsærisforingj-
amir alllir hlotið hemaðarlega
menntun sína hjé NATO.
Þessar staðreyndir hijóta að
valda áhyggjum í öðrum að-
ildarrfkjum Atlanzhafsbanda-
lagsins. Og það getur varia
styrkt bandalagið, þvert á móti
hliýtur það að auka hinn póli-
tíska vánda sem fórustumenn
bandalagsríkjanna eiga við að
glíma.
— Hver eru næstu verkefni
hinna Iýðræðisslnnuðu afla í
Grikklandi?
— Nærtækustu verkefnin erj
þau, sem bundin eru skipulagn-
Framhald á 9. síðu.
Loks hlutu þrír nemendur 4-
bekkja, þau Amdís Ósk Hauks-
dóttir, Lilja Þórarinsdóttir og
Sverrir Jónsson, verðlaun Nem-
endafélags skólans fyrir beztu-
fslenzkar ritgerðir á gagnfræða-
prófi.
1 lok ræðu sinnar ávarpaði
skólastjóri bina ungu gagn-
fræðinga og hvatti þá til að
auka eftir mætti þá undir-
stöðu þjálfunar og kunnáttu,
sem skóKnn hefði leitazt við að
veita þeim — t.d. 'með lestri
góðra bóka, ferðalögum, námi f
hærri skólum og hverju, er til
þroska mætti verða. Hann kvað
heim framtíðarinnar ekki ein-
ungis þarfnast fólks með sí-
fellt meiri kunnáttu, heldur
engu' síður fólks með jákvæðan
góðvilja í samskiptum þjóða og
einstaklinga- Þakkaði' skólastjóri
f því sambandi myridarlega gjöf
Nemendasambandsins til flótta-
fólks fró Tfbet á síðastliðnum
vetri.
★
Að endíngu þakkaði skóla-
stjóri kennurum Pg ððru starfs-
fólki skólans heflladrjúg störf
og góða samrvinnu ; á skólaár-
inu.
Laufc svo 39. stárfsári skól-
ans.
Þeir sem stóðu að baki valdaráninu takast i hendur.
Mikilaðsókn að Skyggnilýs-
inga og miðiisfundum S.R.F.I!
415 nemendur í Gagnfræia
skóla Austurbæjar í vetur
i
{
i
i
i