Þjóðviljinn - 20.06.1967, Blaðsíða 9

(r
Þriðjudagur 20. JúrJ 1967 — ÞJÓÐVTL.TTNN — SlDA 0
Minningarorð um ísleif
Framhald af 7. síðu.
Hér stóð Isleifur að vísu ekki
einn því eiginkona hans, hin
landskunna baróttuhetja Helga
Rafnsdóttir, lét hvergi sinn|ilut
eftir liggja-
I verkaiýðsbaráttunni í Eyj-
um á árunum frá 1920 og fram
á fimmta tug aldarinnar stóðu
þessi hjón óumdeilanlega í far-
arbroddi þó þar væru sannar-
lega margir traustir liðsmenn.
Og þar spillti ekki heldur lið-
sinni Jóns Rafnssonar, hins
þekkta hugsjónamanns.
Það var gaman að eiga þetta
fólk að samherjum.
Á þessum árum hinnar hörðu
lífsbaráttu tapaðist að sjálf-
sögðu stundum orusta, en þær
unnust mi'kiu fleiri.
Seint mun ég gleyma þeirri
stund, er við samiherjar Isleifs
biðum í ofvæni úrslitanna í al-
þin.giskosningunum 19. júní 1937
þegiar loks útvarpsiþulurinn kom
og tiikynnti, að fulltrúi Komm-
únistafllokks Islands Einar Ol-
geirsson hefði náð kjöri í
Reykjavik og þar með Brynj-
ólfur Bjamason, en auk þeirra
einn utan af landsbyggðinni —
ísleifur Högnasion. Þetta var
okkur mikil gleðistund, enda
urðu hér greinileg þáttaskil í
íslenzkum stjómmálum.
Mikill fjöldi þess fólks, sem í
dag skipar sér undir merki
verkailýðshreyfingarinnar, veit
h’tið um það fómfreka starf —
æfinlega án nokkurra launa —
sem brautryðjendurnir inntu af
hendi. Það væri lærdómsríkt
fyrir það hið saipa fólk, að fá
að skyggnast inn í söguna. og
sjá nokkrar svipmyndir úr bar-
áttusögu IsOeifs Högnasonar, svo
sem þá er hann í broddi fylk-
ingar beitti sér fyrir einhverj-
um umbótum á óþolandi kjör-i
um erfiðismanna eða fylkti um
sig atvinnuleysingjum kreppu-
áranna til þess að knýja fram
,.^ýrþ til. h.anda einhver handtök
í 'awinnubotaskyni. En í þá tíð
gat barátta fátæks fólks fyrir
hinum frumstæðu réttindum
1 orðið öllu líkari fólksorustum
fomaldar en baráttu verkalýðs-
hreyfingar nýtímans.
Aldrei varð ég þess var að
lsleifur missti stjóm á skaps-
munum sínum á hverju sem
gekk eða bæri hatur í brjóst.i
til nokkurs manns. Hann hataði
aðeins óréttlætið.
Á þessum árum var verka-
lýðsbaráttunni ekki stjómað
frá neinum skrifstofum, heldur
stóðu þar foringjar í fyflkingar-
brjósti hvenær sem þörfin kall-'
aði. Það kom að vísu stundum
fyrir, að einn og einn, sem í
upphafi ætlaði að vera með til
átakanna skauzt úr hópnum þar
sem minnst bar á, af hræðslu
við að verða sviptur náð at-
vinnurekenda, þvi í þá tíð.var
ekki hikað við að beita atvinnu-
kúgun, bæði leynt og Ijóst,
gagnvart þeim, sem gerðust svo
forhertir að vilja stofna til sam-
taka um hagsmunamál sín, enaa
vorum við þá ekki komin lengra
á menningarbrautinni en það,
að á svo róttækar hugmyndir
sem stofnun barna- og elliheim-
ila var litið sem hroðalegasta
mannúðarleysi og tillraun til
upplausnar fjölskyldulífsins.
Fljótt kom Isleifur auga á
það, að ekki var nóg að berj-
ast fyrir basttum launakjörum
fólks og einhverri atvinnu þvi
til handa, heldur varð einnig
að gera ráðstafanir til þess að
halda verðlagi á nauðsynjavör-
um þess í skefjum. Þess vegna
geikkst hann fyrir stofnun sam-
vinnusamtaka á verzlunarsvið-
inu, fyrst yneð stofnun kaup-
félagsins Drífanda, en síðar
Kjaupfélags verkamanna, sem
hann veitti forstöðu frá upp-
hafi, eða árinu 1931 þar til
hann hvarf til Reykjavíkur ár-
ið 1943 til þess að taka þar
við forstjórastörfum við Kron.
Kaupfélag verkamanna í
Vestmannaeyjum var rekið
með það fyrir augum að því
mætti auðnast að sinna tvenns-
konar hlutverki, að halda niðri
vöruverði í bænum og verða
stoð verkafólks þegar mest á
reyndi. Var rekstur þessa fyr-
irtækis í höndum ísleifs til
mikillar fyrirmyndar, end?
naut þar og við fleiri góðra
manna svo sem Guðmundar
Gíslasonar þess óhlífna og trú-
verðuga reglumanns, sem nú
starfar hjá Kron.
Mér þykir líklegt að Isleifur
hafi ætlað Kron, undir sinni
forustú, samskonar hlutverk og
Kaupfélagi verkamanna, enda
varð ekki annað séð en að til-
boð það sem félagið gerði verií-
fallsmönnum í Reykjavík árið
1947 um stórfeilld vörulán yrði
til þess að binda skjótan og
hagkvæman endi á deiluna.
Það sem síðar gerðist í þessu
félagi, virðist þó benda til þess,
að hugmyndir Isleifs um hlut-
verk sllíkrar samvinnuverzlunar
hafi verið metnar nokkuð á
annan veg en ýmsum þótti þær
eiga skilið. Á þeim tíma mun
mörgum af vinum Isleifs hlafa
flogið í hug ,.þau bláköldu sann-
indi, að allt, sem innt er af
hendi í öfugu hlutfalli borgast
við gildi þess.'1
Þessum manni voru að sjálf-
sögðu falin ótal trúnaðarstörf á
lífsleiðinni. Hann var verkalýðs-
foringi, kaupfélagsstjóri, rit-
stjóri, bæjarfúllltrúi og alþingis-
maður, en fyrst og fremst bar-
áttumaður fyrir því er hann
vissi sannast og réttast.
Þegar ég hitti Isleif daginn
eftir að brezki innrásarherihn
hafði tekið hús á ritstjórum
Þjóðviljans og flutt úr landi þá
Einar ..Olgeirsson, Sigfús Sigur-
hjartarson og Sigurð Guðmunds-
son, þá var það fyrsta sem hann
sagði: „Nú fer að verða skömm
að því að ganga laus.“
Verði einhverntíma skrifuð
saga íslenzkrar verkalýðshreyf-
ingar, af sanngirni og þekkingu,
þá verður ekki hjá því komizt
að ætla þar slfkum manni veg-
legt rúm. i
Isíleifur 'fæddist að Seljalandi
undir Eyjafjöllum 30. nóvember
1895, en fluttist snemma með
foreldrum sínum ti(l Vestmanna-
eyja. Þrjátíu og sjö árum áður
fæddist á sömu slóðum 'annar
maður, sem gaf ungu fólki þetta
heilræði:
Ef byggirðu vinur, • og vogar
þér hátt,
og vilt, að það skuli ekki hrapa:
Þá legðu þar dýrustu eign, sem
þú átt
og allt sem þú hefur að tapa.
Og Isleifur byggði og vpgaði
í anda skáldsins góða og lagði
fram dýrustu eign, sem nokkur
maður á — sitt eigið lífsstarf,
— til þess að við mættum þok-
ast nær framtíðarlandinu, sem
Þorsteini Erlingssyni virtist þá
svo fjarri.
En nú er hann horfinn þessi
einstæði maður og í dag býr
fósturjörðin sig undir að breiða
sína mjúku, grænu ábreiðu yfir
hinn góða dreng etftir langan
starfsdag — drenginn, sem alldr-
ei brást hvorki henni né böm-
unum hennar, sem höfð voru
útundan.
Um leið og ég þakka ham-
ingjunni fyrir þau kynni, or
ég hafði af þessum manni send-
um við hjónin konu ísleifs og
bömum þeirra okfcar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Sigurður Guttormsson.
Bífaþ/ónusta
Höfðatúni 8. — Sími 17184.
Auglýsinciasími Þjóðviljans 17 500
17. júní-hátíðar-
höld í Reykjavík
Framhald af 2. síðu,
ágætum, þrátt fyrir gustinn og
naut þá enn sólar og nokkuð
var þá farið að bera á regn-
slitri.
Undir lokin var þó komið ó-
fært veður og missti þá marg-
ur lítill snáði blöðruna sína
fyrir lítið, — voru þær gas-
fylltar og seldar með óhemju-
legu okji af smábisnessmönn-
um í sölutjöldunum, — kostuðu
þetta frá fimmtíu krónum til
áttatíu krónur og mætti minna
duga.
Þá sleppti þjóðhátíðarnefnd
hálfu þúsundi af litfögrum
blöðrum. — einn metra í þver-
mál hver blaðra og átti að
þjóna blessuðum bömunum í
lok dagskrárinnar, — hvass-
viðrið gleypti þær eins og
hendi væri veifað og hvarf all-
ur flotinn á nokkrum sekúnd-
um á haf út og fór þessi til-
raun fullkomlega út um þúfur.
Þær áttu nefnilega að stíga '
hægt og tígulega til himins í
öllum regnbogans litum.
Er þetta önnur tilraun Þjóð-
hátíðamefndar með svona
blöðrur en þeir hitta alltaf á
hvassviðri.
Geithafur illur viður-
eiírnar
Klukkan hálf fimm var kom-
ið foráttuveður og fór þá fram
viðamikið hestaprógramm. — er
boðað hafði verið fyrir utan í-
þróttaleikvanginn og skiluðu
hestamepn ákaflega skemmti-
legu og fjölbreyttu prógrammi
eins og þeirra er von og vísa,
— einn hængur var á því dag-
skráratriði, — ensinn treystist
til þess að líta þetta prógramm
augum af því að illa stætt var
þama úti á berangrinum i
verstu regnhryðjunum oghvass-
viðrinu.
Sömu sögu er að segia af
húsdýrasýningunni, — beljurn-
ar létu illa í veðurólátunum,
unga hænan kúrði með hópinn
sinn undir væng og sýndi aldrei
afkvæmi, geithafurinn var illur
viðureignar og folaldsmerin
stóð í höm með afkvæmi sitt.
Bifreiðasýningin þótti takast
allvel og var fjölsóttust af öll-
um sýningum enda mátti siá
þarna elzt.a bíl 'á Islandi, —
fordara 1917 í gangfæm standí.
Okur á veitingnm
Veitingar í íþróttahöllinm
voru á óheyrílega háu verði og
var lítið slakað á prísum, —
þannig kostaði kökuskammtur
og pappabox með kók áttatíu
og fimm krónur og lítil pepsi-
flaska þrjátíu krónur-
Sömuleiðis vom sölutjöldin
með allskonar kamivalglingur
af bandarískum uppmna á ó-
heyrilega háu verði og brutu
þar flestir sölureglur, — er
Þjóðhátíðamefnd hafði sett um
æskhegan vaming til sölu.
Ösköp voru pylsumar ólysti-
legar í þessu veðurfari og fuku
kámug sinnepsblöðin út um v£ð-
an völl.
Unglingnm er hrósað
Unglingadansleikur var f í-
þróttahöllinni um kvöldið og
dönsuðu þar nær fimm þúsund
unglingar eftir bítlamúsik með
tilheyrandi hávaða.
Er ástæða til þess að hrósa
unglingunum yfirleitt fyrir góða
framkomu og tæmdist húsið á
sjö mínútum í lokin klukkan
eitt.
Þama biðu þá fyrir utan
þrjátiu strætisvagnar til þess
að aka fólki heim í viðkomandi
hverfi, — var sú þjónusta held-
ur ónóg yfir daginn eins og áð-
ur hefur viljað bregða við.
En þrátt fyrir veðrið, þá
sýndist mörgum hér vera æski-
legur framtiðarstaður fyrir
Þjóðhátíð Reykvíkinga og má
finna þarna margan fallegan
reit fyrir þúsundir Reykvíkinga
til þess að una við í íramtíð-
inni.
Presiastefnan
Framhald af 4. síðu.
Kl. 16.15 á þriðjudag flytur
séra Gunnar Östenstad fyrirlest-
ur, sem nefnist Vitnisburður
kristins safnaðar.
Á þriðjudagskvöldið, kl. 19.35
fllytur svo frú Dónhildur Jóns-
dóttir frá Höfðakaupstað syno-
duserindi í útvarp: Prestskonan
í dag. Prestastefnunni lýkur á
miðvikudaginn kl. 18.30 með
bænagjörð í kapedlu Háskplans.
Um kvöldið verða prestar i boði
heima hjá biskupi.
Þegar að lokinni prestastefnu
hefst svo guðfræðiráðstefna á
vegum Þjóðkirkjunnar og L,út-
erska heimssamibandsins. Stend-
ur hún yfir frá 22. júní til 24.
júní. Viðfangsefni ráðstefnunnor
er Ráðsmenn Guðs. Fyrirlesar-
ar verða dr. Helge Brattgárd og
séra Gunnar östenstad.
(Frá skrifstofu biskups).
Grikkland
Framhald af 6. síðu.
ingu andspymuhreyfingar og
baráttu gegn einræðisstjóminni
og endurreisn lýðræðis í land-
inu. Það er stefna fllokks okkar,
að vinna að því að innan slilcr-
ar hreyfingar séu tmdantekn-
ingarlaust öll þau öfl sem berj-
ast gegn valdbeitingu og ein-
ræði.
Þessi víðtaaka hreyfing nýtur
stuðnings allra lýðræðissinnaðra
Grikkja, ekki aðeins í heima-
landinu heldur og í öðrum
löndum, í austri og vestri, í
Evrópu og Ameríku. ,Það er
augljóst að nú bpr nauðsyn til
að sameina öll öfl svo að hreyf-
ing þessi verði sem víðtækust.
Því aðeins verður baráttan ár-
angursrík.
Jafnframt þvi sem unnið er
að framangreindu verkefni —
að skipuleggja viðtæka and-
spyrnuhreyfingu — er ljóst að
nauðsynlegt er að hefja öfluga
upplýsingastarfsemi á hugsjóna-
fræðilegum grundvelii heima
'fyrir, svo og kynna sem bezt
erlendis baráttuna gegn einræð-
isstjóminni.
— Hversu margir Iýðræðis-
sinnar hafa verið fangelsaðir?
— Það vitum við ekki. Og
má vera að samsærisforingjarn-
ir viti heldur ekki nákvæma
tölu þeima handteknu. Það eru
lög frumskógarins sem nú gilda
í Grikfclandi. öll þau yfirvöid
sem eru undir einræðisstjóm
seld framkvæma handtökur
manna. Og þau þurfa ekki að
standa einum né neinum redkn-
ingsskap gerða sinna.
Þegar þannig er í pottinn bú-
ið getur maður aðeins fullyrt,
að fjöldi hinna fangelsuðu er
mi'kiil, miklu meiri en þær töl-
ur gefa til kynna, sem herfor-
ingjastjómin hefur birt opin-
berlega. Og sú hætta er alltaf
fyrir hendi, að margir af and-
stæðingum einræðisstjómarinn-
ar hveríi hreint og beint spor-
laust — fasistísk stjómarvöld
eru vön að beita þvílílkum
starfsaðferðum.
Ég vil bæta því við, að í
hópi þeirra þúsunda, sem ein-
rasðisstjómin hefur sent f
fangabúðir, eru margir and-
steeðingar hennar sem gisthafa
15—20 ár í fangelsum og aldr-
ei hafa átt kost á að lifa eðTi-
legu fjölskyldulífi. Ég héld að
það eitt út af fyrir sig lýsi bet-
ur en annað ólbilgimi þeirra,
sem komið hafa einræðisstjóm-
inni á fót í Grifcklandi.
(Framanskráð er meginhluti
viðtals sem Kaupmannahafnar-
- blaðið EAND OG FOUK birtl
fyrir sfcömmu).
Smurt brauð
Snittur
— við Óðinstorg —
Sími 20-4-90.
Sjónvarpstæki
Til sölu, sem nýtt sjón-
varpstæki, 23 tommu,
ásamt netum. — Selst á
aðeins 15.000 kr.
Uppl. í síma 15435.
VIÐGERÐIR
ÚRVALSRÉTTIR
á virkum dögum
oghátiöum
Á matseðli vikunnar:
STEKKT LIFUR
BÆJARABJÚGU
KINDAKJÖT
KAUTASMÁSTEIK
LIFRARKÆFA
Á hverri dós er tillaga
um framreiðslu
, KJÖTIÐNAÐARSTÖÐ,
á skinn- og
rúskinnsfatnaði.
Góð þjónusta.
Leðurverkstæði
Úlfars Atlasonar,
Bröttugötu 3 B.
Sími 24-678.
Jón Finnsson
hæstaréttarlögmaður
Sölvhólsgötu 4.
(Sambandshúsinu III. hæð)
símar 23338 og 12343.

8TEIHPÚI i
BRIDGESTON E
H J Ó L BARÐAR
Síaukin sala
sannargæðin.
B:RIDGESTONE
veitir aukið
öryggi í akstri.
BRIDGESTONE
ávallt fyrirliggjandi. '
GÖÐ ÞJÓNUSTA
Verzlun og viðgerðir
Gúmmbarðinn h.f.
Brautarholti 8
Sími 17-9-84
Sængurfatnaður
— Hvítur og mislitur —
ÆÐARDÚNSSÆNGUR
GÆSADÚNSSÆNGUR
, DRALONSÆNGUR
★
SÆNGURVER
LÖK
KODDAVER
Skólavörðustíg 21.
Laugavegi 38
'10765
Skólavörðustíg 13
Póstsendum um
allt Iand.
V E N P I L
mjög vönduð
falleg vara.
H Ul NCi I R/€
Halldór Kristinsson
cullsmíður. Oðlnsgöto *
Síml 16979.
INNHEIMTA
lÖOFKÆQtSTðnK
VB [R 'V&uu+TCHt óezt
1 KHflKt