Þjóðviljinn - 14.07.1967, Qupperneq 5

Föstudagur 14. júli 1967 — ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA g
Borgarreikningar 1966
Fjárveitingar á reiki
1 eÆtirfarandi atlhugasemd við
borgaiTeikningana er gripið á
þVi vandamáli, að borgarstjóri
eða starfsmenn hans virðast að
eigin géðþótta ráðstafa stórupp-
haéðum af fjárveitingum millli
framkvæmdaaðila og reiknings-
ára án þess að leita sámþykikis
fjáfveitingavaldsins, en það
liggur hjá borgarstjórn.
Hjalti Kristgeirsson borgar-
Endurskoðandi segir:
Mér þykir vera farið nokicuð
frjálsléga með óéyddar fjár-
veitingar í bókihaldi bongar-
sjóðs, en só liður fæddist í
reikningum ársins 1963. I fyrsta
lagi virðist ekki vera ákveðnar
reglur um það, hvenær fé ér
lagt fyrir, ef útgjöld til fram-
kvæmda ná ekki áætlun, né
öflugt, hvenær telst ,,yfirdrátt-
ur“ á fjórveitingum, ef út-
gjöld til framkvæmda fara fnam
úr áætlun. 1 öðru lagi virðist
það nokkuð undir hælirm lagt,
hvaða upphæðir eru færðar á
ofeyddar/óeyddar fjárvéitingar.
í ársbyrjun 1966 taldist borgar-
sjóður skulda 17.420 þúsund kr.
Meginreglur um
álagningu útsvara
• Nú, þegar skrá yfir útsvör
og skatta liggur frammi og
gjáldséðlar eru teknir að berast
héim til gjaldendanna, getur
vérið fróðlegt fyrir lesendur að
glöggva sig á þeim meginregl-
um, sem framtalsnefnd segist
fara eftir við niðurjöfnun út-
svaranna, Þessar reglur eru
þannig:
tjtsvarsstofnar eru sam-
kvæmt almennri ' reglu tekju-
stjofnalaga hreinar tekjur og
hréin eign samkv. skattskrá.
Tekjuútsvör:
Af þessu leiðir, að eftirtaldir
liðir eru ekki fólgnir í tekju-
útsvarsstof ni:
1) Eignaauki, sem stafar ' af
því, að fjármunir gjaldanda
hækka í verði.
2) Eignaauki, sem stafar af
aukavinnu, sem einstaklingar
léggja fram ufcan reglulegs
vinnutíma við byggingu íbúða
til eigin afnota, sbr. þó nónari
ákvæði í reglugerð um tekju-
skafct og eignaiskafct.
3) Fæði sjómanns, er hann
þær frá atvinnurekenda.
4) Kostnaður við stofnun
héimilis, kr. 41.300.
5) Slysadaigpeningar og
sjúkradagpeningar frá almanna-
tryggingum og úr sjúkrasjóðum
stéttárfélaga.
6) Kostnaður einstæðs foreidr-
is, sem heldur heimili og fram-
færir þar börn sín, kr. 20.700,
auk kr. 4.140 fyrir hvert barn.
Auk þeirra liða, sem nú hafa
vérið taldir, veitir framtals-
néfnd eftirtalda liði til frádrátt-
ar tékjuútsvarsstofni:
7) Hlífðarfatakastnaður sjó-
manna á íslenzkum fískiskip-
um, kr. 500.00 á mán. Auk þess
sérstakan frádrátt, kr. 3.000.00 á
rrián., enda hafi sjómennirnir
verið skipverjar á slfkum skin-
um ekki skemur en 6 mán. á
skattárinu. Sjái sjómenn þessir
ser sjálfir fyrir fæði, dregst
faéðiskostnaðurinn frá tekjum
þeirra, kr. 53.00 pr. dag. Fram-
talsnefnd veitir frádrátt þenna
állan að fullu, enda þótt heim-
illd sé til að fella hann niður
að nokkru e.ða öllu leyti við á-
kvörðun stofns til tekjuútsvars,
og sú heimild víða notuð utan
Reykjavíkur.
8) Helming af skattskyldum
tekjum, sem gift kona vinnur
fyrir, enda sé þeirra ekki aifl-
að hiá fyrirtæki, sem hjónin
annað hvort eða bæði eiga eða
réká að verulegu leyti. Fram-
tálsnefnd veitir frádrátt þenns
að fullu, enda þót.t hún
hafi heimild til að fella hann
niður að nokkru eða öllu leyti.
9) Sjúkrakostnað ef hann nr>
téljá verulegan.
10) Kostnað vegna slysn
dauðstfána eða annarra óhapps
sem orsaka verulega skerðingu
á gjaldgetu, þ.e. mikil tekju-
rýrnun.
11) Uppeldis- og menningar-
kostnað barna, sem eldri eru
en 16 ára og gjaldandi annast
greiðslu á.
12) Ellilífeyri.
13) örorkulífeyri.
14) Ekkjulífeyri og ekkju-
bætur.
15) Otsvör s.11. árs, ef þau
hafa verið greidd að fullu fyrir
s.l. áramót.
Framtalsnefnd leyfir nú til
frádráttar helming taps fró
fyrra ári og háift varasjóðstil-
lag.
Bftir að tekjmjiwarsstofn
hefur verið ákveðinn samkv.
frammanrituðu, er veittur per-
sónufrádróttur, svo sem hér
segir:
1. Fyrir einstaklinga kr.
45.200.00.
2. Fyrir hjón kr. 64.500.00.
3. Fyrir hvert barn, innan 16
ára aldurs á framfæri gjald-
anda kr. 12.900.00
Tekjuútávör verða þá sem hér
segir:
1. Einstaklingar og hjón
Af fyrstu 25.800 kr. 10%.
Af 25.800 kr. — 77.400 greið-
ast 2.580 kr. af 25.800 og 20%
af afgangi.
Af 77.400 kr. og þar yfir
greiðast 12.900 kr. af 77.400 og
30% af afgangi.
2. Félög
Af fyrstu 75 þús. kr. 20%.
Af 75 þús. kr. og þar yfir 15
þús. kr. af 75 þús. og 30% ?f
afgangi.
Álagsstuðlarnir eru óbreyftir
fró f.á.
Eignarútsvör:
Eignarútwarssfcofn er ei ns~ og
áður segir hrein eign samkv.
skattsikrá, fasteignir þó taldar á
þreföldu gildandi fasteignamati.
Eignarútsvörin áikvarðast sam-
kvæmt eftirfarandi stiga, sem
er óbreytt fró f.á.
Af 40-70 þús. kr. greiðast 100
kr. aí 40 þús og 0.5% af afg.
Af 70-100 þús kr. greiðast 250
kr. af 70 þús. og 0.6% af afg.
Af 100-150 þús. kr. greiðast
430 kr. af 100 þús. og 0.7% af
afg.
Af 150-200 þús kr. greiðasf
780 kr. af 150 þús. kr. og 0.8%
af afg.
Af 200-250 þús. kr. greiðast
1180 kr. aí 200 þús. og 0.9%
af afg.
Af 250 þús. kr. og þar yfir
greiðast 1630 kr. af 250 þús. vg
1.0% af afg.
Lækkun útsvara:
Af útsvörum, sem jafnað er
niður eftir framangreindum
reglum, er veittur 6%' afsláttur.
Útsvör, sem nema 1500 kr.
eða lægri upphæð, eru felld
niður.
í óeyddum fjórveitingum.
Brúttóupþhæðin var 21.100 þús.
en fró dróst 3.680 þús. í um-
framfjórveitingar. Á árinu 1966
tókst að greiða umframíjárveit-
ingarnar ti'l baka. Notað var af
geymdúm fjórveitingum 13.650
þúsund kixjnúr. Lagðar voru til
hliðar fjárveitingar að uppihæð
14.950 þúsund krónur, og loks
var eytt umfram fjórveitingar
I5V2 mi'ljón króna. Samtals
gekik á óeyddar fjárveitingar
um rúma 10'/2 miljón króna,
svo að eftir standa nú 6.9 milj-
óriir króna. Ef mikil brögð eru
að því, að ekki sé staðið við
fjárveitingar til framkvæmda
samkvæmt fjárhagsáætlun, en
miljónir færðar milli liða og
óra, rýrir það traust manna á
fjórmólastjórn borgarinnar.
Rei'kandi reglur um færslu
fjárveitinga eru heldur hvim-
leiðar og draga úr alvöru reikn-
ingstialdsins. Ég vil í þessu
sambandi benda á kaup borgar-
innar á fasteignum, sem koma
til gjalda á eignabreytinga-
reikningi. Þau hafa verið svo
í miljónum króna: 1962 5,5, 1963
8,1, 1964 11,2, 1965 22,8, 1966
30,4. Ðkiki hefur verið ætlað fé
í fjárhagsáætlun til fasteigna-
kaupa þessara, fyrr en á síðasta
ári, þá 5 miljónir króna. Mis-
munur á áætlun og útkomu er
því 25.4 milijónir króna, þar aí
I5V2 miljón róðstafað á liðinn
„eytt umfram fjórveitingar.“
Svar borgarstjóra
Eðflilegt er, að borgarsjóöi sé
gert kleift að safna til fjór-
frekra framkvæmda, til þess að
tryggja öruggan fjárhagsgrund-
völl hverju sinni. Þá er enn
fremur eðlilegt undir vissum
kringumstæðum að geyma sem
óéytt fé það fjármagn, sem
ekki hefur verið notað til til-
tekinna framkvæmda. Sé slí'kt
geymslufé fyrir hendi, er hægt
að nota það á naasta ári í stað
þess að áætla oftur útgjöld lil
þeirra. Þá verður að telja eðli-
legt, að í þeim tilvikum, þar
sem fjármagn skv. fjárhagsá-
æfclun liefur ekiki reynzt nœgi-
legt og hærri fjárhæð eytt en
til er ætlazt. í fjórlhag^áætlun,
þá sé sú fjárihæð færð á um-
frameyðslu, sem greidd verði
rneð fjórveitingu skv. fjárihags-
áætlun á næsfa ári.
Með þessu móti fæsf greinar-
góður samanburður og sam-
ræmi miMi fjórhagsáætlana og
reikninga borgai-sjóðs.
Abending ÞjóAviljans
Svarið er greinargott og
stendur fyrir sínu. Þó verður
hér til frekari samanburðar
vitnað til liðsins stofnkostnað-
ur og ný'byggingar á eigna-
bréytingareiikriingi, sjó prentað-
an borgarrei'kning bls. 6-8
Heilldarkostnaður er sýndur
197.3 milj. kr., en með allmik-
illi fyrirhöfn má komast að því.
að í rauninnj var greiddur
kostnaður á árinu réttar 220
miljónir. (Frá dragast nefnilega
óeyddar og áður eyddar fjór-
veitingar í 6 tilvikum, alls 6,4
milj. kr., en við bætast um-
framfjárveitingiar og notað
geymslufé í 4 tilvikum, alls
29.1 milj. kr.).
Franskir bændur
í uppreisnarhug
CARPENORAS 12/7 — Franskir
bændur í uppreisnaihug hafa ek-
ið meira en 700 lestum af tómöt-
um á sorphauga í Suður-Frakk-
landi að undaniförnu vegna þess
að þeir neita að selja þá við því
lóga verði sem þeim hefur verið
boðið. Þeim hefur verið boðið
sem svarar tveim íslenzkum kr.
fyrir kflóið, en það er lágmarks-
verð sem franska stjómin ábyrg-
ist.
Nóbelsverðlaunahöfundurmn og geimfarí
I síðasta mánuöi, hinn 14. júní mætti sovézki Nóbclsverðlaunahöfnndurinn Mikhail Sjolokhof á
fundi ungra rithöfunda og blaðamanna. Fundurinn var haldinn í Stanitsa Vcsjcnskaja í Rostof-hér-
aði, og sóttu liann ckki cinungis sovczkir rithöfundar og blaðamenn, hcldur og gestir frá Bólgaríu,
Ungverjalandi, A-Þýzkalandi og Fóllandi. — Á myndinni sést Sjolokhof ásamt Jórí Gagarin geim-
fara, en hann kom til fundarins ásamt erlcndu gestunum.
11 ■ . ..... , — , — ■ 2_________________- .
Þóknun arkitekta er ekki háð
raunhæfum byggingarkostnaði
Frá Arkitektafélagi Islands
hefur Þjóðviljanum borizt eftir-
farandi gréinargerð:
Vegna ummæl^ húsasmíða-
meistara eins í biaðaviðtali um
arkitekta, störf þeirra og laun,
og sérlega vegna endurprentun-
ar þessara ummæla í einu dag-
blaðanna, viljum við gjarna
koma eftirfarandi á framfæri.
Þóknun arkitekta er ekki á
neinn hátt háð raunhæfum
byggingankostnaði eða % af
honum. Þóknunin reiknast út
frá gnjnd.vallarstuðli á rúm-
metra fyrir hverja tegund
bygginga (ibúðarhús, iðnaðar-
hús, sjúkraihús o.s.frv.). Stuðuil
þessi miðast við byggingarvísi-
tölu hvers tíma, en ekki gang-
verð eða raunverulegan bygg-
ingarkostnað verksins. Verður
af þessu augljóst að þóknun
ankitekts er að jafnaði háð
stærð verkefnisins, eins og
eðlilegt virðist, en ekki kostn-
aðarverði.
Þegar gagnrýndúr er þóttur
arkitektastéttarinnar i íbúða-
byggingum hér er mjög hollt að
iíta ó eftirfarandi staðreyndir.
sem að vísu oft hafa komið
fram áður, en erfiðlega gengur
að fá ýmsa til að gera sér
grein fyrir.
Stéttin en ennþá mjög ung og
fámonn, en fjölgar þó allört nú
liessi árin. Starfsheitið er lög-
verndað en starfssviðið ekki, og
liefur reyndin verið sú. að arki-
tektar hafa að mjög litllum hlut
Til þess enn frekar að þett.a
komi Ijóst fram skulu hér tekn-
ar tölur úr tveimur nýjustu
ibúðaihverfum borgarinnar, sem <S>
eru nú langt komin í byggingu
og þvi hægt að gera yfirlit yfir.
Hvcrfi við Sæviðarsund:
Af 12 einbýlishúsum er 1
teiknað af arkitekt.
Af 15 tvibýilishúsum eru 2
teiknuð af arkitektum.
Af 10 raðhúsum eru 3 teikíl-
uð af arkitektum.
Hvorugt 8 hæða stórhýsanna
er teiknað af arkitektum og af
3 hæða blokkunum eru 2 teikn-
aðar af arkitektum.
Ef tekið er hlutfall alls hverí-
isins í rúmmetrum, kemur í
ljós að arkitektar hafa átt hlut
að tæpum 20% af byggðum í-
búðarrúmmetrum.
Árbæjarhverfi:
I öllu einþýllislhúsahverfinu
eða af 130 húsum eru 9 hús
teiknuð af arkitektum óg eru
þar af 4 eigin hús arkitektanna.
I garðhúsahverfinu, sem eru
43 hús eru 5 teiknuð af arki-
tektum.
Af 34 blokkum við Hraun-
bæinn hafa arkitektar átt hlut
að 8.
Bf hér er einnig gerður sami
samanburður á íbúðarúmmetr-
um kemur í ljós að einnig hér
eiga arlcitektar aðeins hlut að
tæpum 20%.
Benda ekki þcssar tölur til
þess að hér sé cins ástatt og í
mörgum öðrum greinum hjá
okkur, vanmat á sérþekkingu^
teiknað íbúðabyggð sfðustu ára.
og sérmennt, en algert ofmat á
ógrunduðum tilraunum og ein-
stökum sérduglegum mönnum.
Þessi hverfi, sem hér hafa
verið tekin til samanburðar éru
alveg ný cg enn í byggingu, og
hefur hlutur ai-kitekta þar ver-
ið stærri, en oftast áður.
Eðlilegt virðist þvf að spyrja:
Eiga hin ýmsu mistök og vönt-
un samræmingar í byggingar-
málum okkar og þá um leið hinn
hái byggingarkostnaður e.t.v.
rót sína að rekja til skilnings-
leysis á gildi þess að nota sér-
menntaða menn við undirbún-
ing byggingarframkvæmda (þ.e.
arkitekta, verkfræðinga, hag-
fræðinga, félagsfræðinga o.s.
frv.)?
Teiknistofur arkitekta eru
starfræktar víðsvegar nú. Bæj-
arfélög viða um land eru að
gera sér grein fyrir nauðsyn
þess að fá arkitekta til að sjá
um skipulagningu hverfa eðá
heildarskipulag staðanna. Von-
andi á fljótt eftir að sjást ár-
angur þessarar þróunar, með
auknum skilningi á gildi undir-
búningsvinnu allra fram-
kvæmda. Mundu þá mörkuð
tímamót í byggingarmálum
okkar og í skipulagningu þétt-
býlis.
Markmiðið hlýtur að vera að
skapa íbúðahverfi þar sem
saman fer vel leyst tæknileg
atriði öttl og þjónusta, og um
leið eru sköpuð fögur og
þroskandi heimkynni öllum í-
búum.
Segir lausu starfi
skjala- og minja-
varðar Rvíkur
Á fundi borgarróðs Reykja-
víkur sl. þriðjudag var lagt
fram bréf Lárusar Sigurbjörns-
soriar skjala- og minjavarðar,
þar sem hann sækir um lausn
frá störfum frá 1. maí n. k.
að telja og orlof vegna veik-
inda frá 1. október n. k. að
telja. Borgarráð samþykkti að
verða við erindinu.
Gifti sig
1886 og lézi
105 ára
| ★ Einhverju lengsta hjóna- ■
; bandi í veröldinni lauk fyrir :
j skömmu er Ole Sohlberg, j
■ norskur innflytjandi í Banda- j
■ ríkjunum lézt á litlum bónda- ■
: bæ í Minnesota.
:
- a
■ ★Sohlberg hélt upp á 105. af- j
■ mælisdag sinn 16- júní síðast- •
j liðinn og sama dag varð kona ■
: han, Otilia 103 ára. Ole og :
■ Otilia höfðu verið gift í 81 £
j ★ Sohlberg fæddist i Noregi ■
: 1862. 13 ára gamall kom :
■ hann tii Bandaríkjanna og :
■ giftist 5. janúar 1886. Kona j
j hans var einnig norskur inn- [
j flytjandi.
■ ■
■ ■
■ ■
j ★ Hjónin eignuðust átta börn, j
j 20 barnabörn, 47 barnabarna- §
: börn og níu ba’rnabarnabarna- j
■ börn. Frú Sohlberg skýrir frá £
j þvi að þau hjónin hafi aldrei S
: jagazt og lifað mjög ham- ■
: ingjr.sömu lifi.
i
1