Þjóðviljinn - 25.08.1967, Page 5

Fostudagur 25, ágúst 1967 — ÞJÖÐVILJINN — SlÐA 5

■■
J

j^.\\ ' ••' ' ' i
1

;xív\\:
................. ... :

Myndhvörf í ljósmynd: Cestmír Krátký: Sól á miönætti.
Bernina Sndesit
Þvotta- og saumavéfasýning að Hallveigarstöðum
Við viljum bjóða yður
að skoða hinar héimsfraégu
BERNINA saumavélar
og INDESTT þvottavélar
á sýningunni að
Hallveigarstöðum.
Sýningin verður opnuð al-
menningi á morgun kl. 5.
VÉLA OG RAFTÆKJAVERZLUNIN H/F, Lækjargötu 2.
ÁSBJÖRN ÓLAFSSON H/F, Grettisgötu 2.
Það gerist ekkí i fyrsta sinn
í sögunni nú, að maðurinn
á kafi í leyndardómum náttúr-
unnar og ölvaður af mætti
tækni sinnar, hefur komizt að
því að maðurinn sjálfur er
mestur leyndardóma og að
hann sjálfur á það á hættu að
verða aflvana gagnrvart þeim
öflum sem hann hefur leyst úr
læðingi. Hann er að byrja að
géra sér grein fyrir þvi, að
meðan hann var að uppgötva
heiminn og ráða gátur hans
hefur hann ekki gefið sér tíma
till að hugsa sjálfur. Hann snýr
sér aftur að sjálfum sér til að
finna tilgang lífsins og ný
verðmæti sem geta ráðið gjörð-
um hans. Hann notar vísindi
og Iistir í þessu skyni. Getur
Ijósmyndin orðið honum til
hjálpar í þessari viðleitni.
1 sérhæfðum tímaritum lesum
við um það, hve miklu efni til
ljósmyndunar er eytt í ýmsum
löndum. Það er gríðariega mi:k-
ið þegar allt er lagt saman og
samt verðum við að spyrja:
hve margir af þessum miljón-
um ijósmyndara hafa áhuga 6
einhverju öðru en taekni? Hve
margir reyna aö ná sómasam-
llegu stigi, ekJti aðeins frá sjón-
armiði Ijósmyndatækni heldur
og að því er varðar innihald
og fagurræn atriði? Mörgum er
myndin sjálf auíkaatriði, en það
er mestu skiptir sjálfur tækni-
legi ferffi ljósmyndunar. Sum-
ir eru ánægðir af þeim sökum
einum að myndavéiar þeirra
hlýða þeim. Slíkir áhugamenn
eru í engu frábrugðnir þeim
sem greiða úr geðflæikjum sín-
um í ávaxtavinnsluvélum eða
bifreiðum: það er eitthvað sem
þeir geta stýrt og stjómað og
vekur þannig upp með þeim þá
GETUR
LJÓSMYNDIN
HJÁLPAÐ
• •
MONNUM?
Eftir MIROSLAV KUBES
tilfinningu þeir ráði fyrir
leyndardómsfullu aílli.
En í raun réttri skapar slik
afstaða manninum aðeins
blekkingu um sjálfstæði. 1
raun og veru er slíkur maður
fangi tækninnar þar eð hann
hefur seilzt út fyrir iandamæri
hennar: tæknin getur ekki orð-
ið tæki til að ná tökum á veru-
leikanum. Maðurinn þjöinar
tækninni og hún neyðir hann
til að taka við þeim aðferðum
sem hún skammtar. Ljósmynd-
ir hans skortir því ekki að-
eins dýpri hugsun, heldur og
fagurt form.
Aytra borði gæti svo virzt
sem í ljósmyndatöku birt-
ist tilraun til að ná vissum
listrænum sköpunarþroska —
en samt getur verið að ekki
liggi meira á bakvið en að losa
sig við ákveðna félagsllega
komplexa. Þannig er málum
háttað, þegar ljósmyndun verð-
ur uppbót á einhliða og fá-
breytilegu starfi eða tæki til
að öðlast viðurkenningu, heið-
ur eða frægð — í stuttu máli
sagt ef að ljósmyndun sér^
mönnum fyrir því, sem þá
vantar í daglegu lífi. Á þenn-
an hátt verður ljósmyndun
tæki til að ná markmiði, en
markmiðið liggur utan við ljós-
myndina sjálfa.
En alimikill munur er samt
á sttikum ljósmyndurum. Sum-
ir geta náð góðum árangri,
jafnvel frábærum, en meðal
áhugamanna af þessari gerð
eru einnig duglegustu eftinap-
arar og ruslframleiðendur, at
því áhugi þeirra á ljósmynd-
un á sér engar djúpstæðar for-
sendur. Venjuiega skortir bæði
frumleika, menntun og þroska,
oft einnig hæfni.
En það sem mestu skiptir er
að þá vantar höfuðástæðuna
fyrir því að góðar ljósmyndir
verði til. Það er hin innri þörf
fyrir skapandi starf, tengd
þeim hæfilcikum að geta upp-
götvað veruleikann mcð nýj-
um hætti með aðstoð mynda-
vélar og þar með auðgað sjálf-
an sig og aðra. Þessvegna verð-
ur ijómyndun af þessu tagi
ekki aðeins tæki til að túlka
það sem hefur nýlega verið
uppgötvað, heldur er það sem
einhver annar hefur uppgötvað
og notað tilað búa tili „nýja"
ljósmyndun. í stað sannra vei-ð-
mæta koma fölsk og í stað
sköpunarstarfs eitflhvað sem
rétt aðeins líkist því. ; ■
Aðra tegund ljósmyndunar
finnum við hjá þeim sem
sjá í henni aðferð tii að túlka
afstöðu sína til veruleikans og
atburða umhverfis þá! I þess-
um flokki finnum við grafíska
ljósmyndun og frásagnarljós-
Áhrifamikil sýning á verkum stríðsljósmyndara
Ein og yfirgefin.
N. Granovskí:
myndun, bæöi atvinnumenn og
áhugamenn. Tæknin er þeim
sjálfsagður hlutur, hið fagra
form tæki: þeir beina höfuð-
athygli að innihaldi myndanna.
En þessi tegund ljósmyndunar
er einnig mjög misjöfn að því
er varðar fagurræn eða siðræn
atriði.
Það að ljósmyndin beinir at-
hyglinni nú fyrst og fremst að
manninum og lífi hans er það
ekiki aðeins tízkufyrirbæri held-
ur íyrir rök sögulegrar þróun-
ar. Nú virðist sem öll vanda-
mál og margbreytileiki sem
mannlegt samfélag hefur safn-
að saman um aldir beinist að
samskiptum manna og hiuta,
manns og tækni, einstakling^
og samfélagsins. I mörgum
löndum er það brýnna en
nokkru sinni fyrr að velja á
milli frelsis og harðstjómar,
stríðs og friðar, lifs og dauða,
brýnna en nokkm sinni fyrr
að svara spurningunum: hvað
em mannleg verðmæti og
hvað er gildi mannlífsins.
Svör Ijósmyndarinnar géta
verið sönn, en iíka villandi.
Mikið er undir því komið með
hvaða hætti persónan nálgast
raunvemleikann svo og heim-
spekilegum, siðferðilegum og
fagurfræðilegum mælikvarða og
einnig því, hve virkur maðurinn
Framhald á 7. síðu.
t
1
i
L
4