Þjóðviljinn - 24.09.1967, Blaðsíða 2

2 SlÐA — ÞJÓÐVTTjJTNK — Suramdagur 24. septerriber lí)67.
alitaf haft gott
ður á lífsleiðinni
Rætt við Harald Norðdahl sjötugan
□ Mlr er sagt það hafi verið gott veður daginn
sem ég fæddist í þennan heim, og get ekki ann-
að sagt en að ég hafi haft gott veður á lífsleiðinni
þessi 70 ár, sagði Haraldur Norðdahl tollvörður,
fréttamaður Þjóðviljans átti við hann stutt
er
spjall í tilefni af sjötugsafmæli hans, sem er nú
í dag.
f>að er einkennilegt eftir öll
þessi ár hvað ég man vel þeg-
ar ég var á þriðja árinu flutt-
ur ofaní miUi á reiðingshesti
frá Elliðakoti að tJlfarsfelli.
Ég held að engin bernskuminn-
ing standi mér eins Sjóslifandi
fyrir hugskotssjónum — þá
voru nú ékki bílamir eða flug-t
vélamar til að ferðast með.
Ég er semsagt úr Mosfells-
sveitinni, fæddist þar í Elliða-
koti þar sem afi minn G-uö-
mundur Magnússon bóndi og
snikkari bjó, en hann var ætt-
aður frá Sandfelli i öræfum.
Síðar byggði Guðmundur afi'
minn Geitháls og hafði þar
greiðasölu þangað til hann
fluttist til Hafnarfjarðar.
Faðir minn hét Skúli, en það
nafn hefur haldizt í ættinni
mjög ,4'engi og mun komið frá
forföður mínum sem bjó stór-
býli í Bólstaðarhlfð i Svartár-
dal á 15. öld. Móðir mín hét
Guðbjörg Guðmundsdóttir, dótt-
ir Guðmundar Einarss. í Miðdal
í Mofeilssveit, en hann var
einnig afi og alnafni Guðmund-
ar myndhöggvara. Þegar kóng-
urinn kom 1007, þá var áð í
. Djúpadal. í Mosfellssveit, ég var
þá með afa mínum þar, og
mikið þótti mér merkiiegt þeg-
ar kóngurinn fór að tala við
afa gamla, þar sem hann hitti
hann á gangi.
Já, foreldrar mínir fluttust
að Úlfarsfellli þegar ég var á
þriðja ári. Við komum þar að
gömlum torfbæ sem komtnn
var að falli, en faðir minn
byggði þar þrivegis upp og bjó
þar alla tíð. en bróðir minn
Grímur býr þár nú.
Ég var í foreldrahúsum fram
undir tvítugt, ég hafði meðal
annars þann starfa að flytja
mjólkina til Reykjavíkur og
var þá oft samferða strák frá
Gaxnesi sem kallaður var Dóri.
Hann var þá farinn að skrifa
sögur, og var strax mikið fyr-
ir skiliríið. Það var einkenni-
legt hvað hann sá alls staðar
myndir sem urðu honum sögu-
efni. Ein fyrsta sagan sem
hann mun hafa skrifað hét Aft-
urelding, eða eitthvað slíkt,
man ég hann sagði mér, en hún
var aldrei birt.
Einnig var ég til sjós á þess-
um árum, bæði á opnum bát-
um • og togara, Vínlandinu
gamla. Þá var vakað meðan
stætt var, og kynntist ég þessu
slarki. Það var óumræðanleg
fegurð hér á flóanum á vcrin,
og ég held að menn fari mik-
ils á mis, sem aldrei „fara á
hafið“.
Einn vetur var ég í Reykja-
vík í málaskóla hjá Páli Vig-
fússyni og þrælaði þar í tungu-
málum. Síðan fór ég til Kaup-
mannahafnar til að læra með-
höndlun á skinnavöru, görfun
Haraldur Norðdahl.
og litun, þar var þetta kallað
,,buntmageri.“ Ég var þar i
skóla „Tekneflóksk Institut" og
tók þaðan próf og vann við
þetta um skeið.
Þar vissi ég fyrst hvað naz-
isminn var og heyrði Hitler
fyrst nefndan. Verkstjórinn þar
í verksmiðjunni var þýzkur,
gekk í háum stígvélum og skip-
aði fyrir og var afar hofmóð-
ugur. Hann talaði um að Hitl-
er væri undursamlegur maður
sem væri að sameina þýzku
þjóðina gegn allri rangsleitni.
Ég hef ekkert heyrt af þessum
manni síðan en hann fór aftur
til Þýzkalands. og hefur áreið-
anlega orðið þar stormsveitar-
foringi. Hann var manngerðin
til þess.
Á þessum árum voru Sovét-
ríkin að skapast og ræddu menn
mikið «þessi mál og deildu hart.
Ég hafði lesið mikið eftir Step-
han G. og önnur skáld og var
alveg viss um að byltingar-
--------------------------------$>
Útfö. mannsins míns og föður okkar
SIGFÚSAR IJARNASONAR
forstjóra, Víðimel 66,
fer fram frá Dómkirkjunni þriðjudaginn 26. þ.m. kl. 1,30
e.'h. — Blóm og kransar afþakkað.
Rannveig Ingimundardóttir
og börnin.
mennirnir væru á réttri leið
að létta kúguninni af þjóðinni,
Ég fór ekkert dult með þessa
samúð mína með Sovétríkjun-
um, og ég held að kallarmr
sem með mér unnu hafi flestir
verið sama sinnis en þeir vildu
sem minnzt láta uppi.
Eins og ég sagði áðan lauk
ég prófi í skinnaverkun í
Kaupmannahöfn, en ég hef
aldrei notað þessa menntun
mína. Þegar ég kom heim aftur
árið 1923 var í undirbúningi
stofnun verksmiðju til að verka
skinn, en það var hætt við allt
saman, og enn seljum við ó-
verkuð skinn, úr landi og verð-
um þannig af hundruð milj. kr.
gjaldeyristekjum.
Um þetta leyti bauðst mér
vinna við tollgæzlu og varð
það mitt ævistarf. Ég hef sem-
sagt unnið við þetta í 44 ár og
er nú kominn á addursmörkin,
en býst þó við að starfa eitt-
hvað áfram í tollinum, a.m.k.
til áramóta.
Á þessum árum sem ég byr.i-
aði var tollgæzlan fyTst að
mótast, enda var það fyrst 1917
að farið var að taka toll af
vörum að nokkru ráði, áður
var aðeins lagður tollur á tó-
bak og áfengi.
Fyrstu tollverðirnir komu til
starfa á árunum 1919 og 1920,
en Tolflvarðafélagið var stofn-
að 1935 og nú eru í því 70-80
manns.
Ég hef mikið verið á ferða-
lögum í sambandi við starf
mitt og mörgum kynnzt og
margt skemmtilegt hefur að
sjálfsögðu komið fyrir á öllum
þessum árum en ekkert stór-
kostlegt sem sé frásagnarvert,
og aldrei hef ég lent í nein-
um vandræðum. Satt að segja
þekki ég engan mann sem ekki
vill smygla, og er fólki nokkur
vorkunn því að tollar h.já okk-
ur eru tiltölulega háir. Lög og
reglur hafa alltaf sín göt og
sína gaflfla, en mikilvægast er
fjrrir okkur, sem eigum að
gæta laga og réttar, að hafa
fólkið með okkur — það hefur
mér lærzt. Svipan kann aðvera
ágæt stundum, en áreiðanlega
elcki alltaf. Ég held ég tali nú
ekki meira um þetta starí mitt■§-
að svo komnu máli, enda hef
ég£ áhuga á ýmsu öðru sem bet-
ur fer.
Ég hef starfað í Góðtempl-
arareglunni í 47 ár, var í
framkvæmdanefnd Stórstúku
fslands í 12 ár, æðstitemplar í
stúku í áratugi og í áfengis-
varnarnefnd Reykjavfkur í
mörg ár. Þarf ekki að orð-
lengja um það hver voði á-
fengisbölið er, og alltaf virðist
þetta fara versnandi. Það virð-
ist vont að afstýra því að ung-
ir menn fari út í drykkjuskap.
Maður varð að bíta í sig að
forðast drykkjuskapinn sérstak-
lega úti í Kaupmannahöfn f
gamfla daga, það var ekki ann-
að að gera.
Ég hef, vel kynnzt því í starfi
mínu í áfengisvarnarnefndum
hve drykkjuskapurinn leiðir
persónullega sorg yfir fjölda
heimila — það væri hægt að
segja af því margar Ijótar sög-
ur. Hið eina sem dugir í þess-
um málum er að sjálfsögðu
algert bann — það veröur að
banna mönnum að drekka al-
veg eins og það er bannað að
stela. Spmt virðist tæpast
grundvöllur fyrir algeru banni
ennþá, en hver einstaklingur
ætti að setja á sig persónulegt
bann og að skilja að það er
honum nauðsynlegt.
Frá fyrstu tíð hef ég lesið
mikið um sögu og mannfræði
og hef fylgzt vel með í pólitík-
inni, þótt ég hafi lítið skipt
mér af þeám máium opinber-
lega. Snemma varð ég alveg
klér á því að sósíalisminn er
rétta leiðin fyrir mannkynið
og allar helztu hugsjónir hans
eru réttar, enda hlýtur mann-
kynið að stefna í þessa átt —
það er blátt áfram óhjákvæmi-
legt. En það er að sjálfsögðu
erfitt og margt kemur upp
þegar verið er að létta alda-
gamalfli kúgun af fátækum
þjóðum.
Lýðræði er að sjálfsögðu gott
og nauðsynlegt en ég tel ástæðu
til að minna menn á að lýð-
ræði felst í ýmsu öðru en því
að kosningar séu fjórða hvert
ár, miklu mikilvægara er hið
ökonomiska og hugsjónalega
lýðræði. Bráðnauðsynlegt er að
kenna mönnum stjórnfræði, og
átakanlegt er hve margir eru
illa að sér í þessum efnum.
Hér er neyzluþjóðfélagsáróð-
urinn alls ráðandi og virðist Is-
flendingar vera miklir augna-
bliksmenn — það ber mest á
endaflausu peninga- og valda-
streði hjá hverjum einstak-
lingi.
Fyrir þrem árum fór ég í
ferðalag um Sovétríkin og
Kína, og það var stórkostlegt
að sjá hvað þar er að gerast
— sérstaklega í Kína. Fátækt
og hungursneyð er þar alda-
gamalt, en nú eru þeir fyrst
að losna við hungrið, sjúkdóm-
ana og sóðaskapinn. Þeir eru
eljumenn, þolinmóðir ognægju-
samir Kínverjar. Mörgum virð-
ist ýmislegt fáránlegt sem þar
er að g^j-ast en við erum alltof
fyllir af fordómum um það
sem við ekki þekkjum. Ég
vifldi ráðfleggja mönnum sem
raunverulega vilja kýnna sér
ástandið' þar, að skilja hvað
þar er að gerast, að lesa bók
eftir bandarískan blaðamann,
E. Snow, „The other side of
the river.“ En það er bara svo
sorglegt hve margir hafa ekki
áhuga á neinu.
Eins og ég sagði áðan býzt
ég við að hætta störfum í tolfl-
inum um næstu áramót og þá
vona ég að fái betri tfma
til en áður að sinna því sem
alltaf hefur verið mitt áhuga-
mál og tómstundagaman —það
eru skriftimar. Ég hef mikið
skrifað, bæði ort og skrifað
frásagnir, en lítið hefur birst
opinberiega, það er þá helzt í
blöðum bindindismanna og
okkar tolflvarða. Ég hef hafldið
dagbók í 50 ár og kennir þar
margra grasa, en það yrði
að endurskrifa mikið. Skal ó-
sagt látið hvort ég vinn úr því
til að gefa út, en ég hef haft
gaman af þessu öllu saman.
Þá er bezt að slá botn í þetta
spjall núna, en kannski verður
hægt að bæta við einhvem
tímann seínna — af nógu er að
taka. — Hj. G.
Smurt brauð
Snittur
— við Oðinstorg -
Simi 20-4-90.
Gagnfræðaskólum
Reykjavíkur
Skólarnir verða settir mánudag'inn 25.
september n.k. sem hér segir:
Gagnfræðaskóli Austurbæjar:
Skólasetning kl. 10.
Gagnfræðaskóli Vesturbæjar við Vonar-
stræti: Skólasetning í Iðnó kl. 15.30.
Hagaskóli:
Skólasetning I. bekkjar kl. 9, II., III og
IV. bekkjar kl. 10.
Réttarholtsskóli:
Skólasetning I. bekkjar kl. 14, II.,
III. ,og IV. bekkjar kl. 15.
Lindargötuskóli:
Skólasetning IV. bekkjar kl. 10, III.
bekkjar kl. 11.
Gagnfræðadeild Vogaskóla:
Skólasetning i íþróttahúsinu við Há-
logaland kl. 14.
Gagnfræðaskóli verknáms:
Skólasetning í Iðnó kl. 14.30.
Gagnfræðadeildir Miðbæjarskóla, Austur-
bæjarskóla, Laugarnesskóla, Langholts-
skóla, Hlíðaskóla og Laugalækjarskóla
Skólasetning I. bekkjar kl. 9, II. bekkj-
ar kl. 10.
Gagnfræðadeild Álftamýrarskóla:
Skólasetning I. bekkjar kl. 9.
SKÓLASTJÓRAR.
YOKOHAMA
AFGREIÐUM BEINT ÚR TOLLVÖRUGEYMSLU
VÉLADEILD SÍS
ÁRMÚLA 3. SÍIVII 38900

skrúður Blóm við allra hæfi SKRÚÐUR
Sími 42260 Simi 42260
Önnumst hvers-
konar skreytingar
svo sem:
Brúðarvendi.
Gjafakörfur.
Kransa.
Krossa.
☆
Góð þjónusta.
Opið alla daqa
fró 10-22

Kruaur
blómaverzlun
Daglega ný af-
skorin blóm.
Úrvals pottablóim.
Vönduð
gjafavara.
Allt 1. flokkur.
☆
i
Næg bílastæði.
i
i