Þjóðviljinn - 31.01.1968, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Miövíkadagiir 31. janúar 1968.
Útgefandi: Samemingarflokkui aiþýðu — Sósiaiistaflokkuriim.
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, (áb.), Magnús Kjartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Sigurður T. Sigurðsson.
Framkvstj.: Eiður Bergmann
Ritstjóm. afgreiðsla, auglýsingar prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 120.00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7,00.
Hvers vegna atvinnuleysi?
Blöð ríkisstjómarinnar hafa nú verið knúin til þess
að skrifa um atvinnuleysið, enda þótt íhalds-
blöðin geri það með ólund og álíka gáfulegum
fullyrðingum og þeirri, að andstæðingar ríkis-
stjómarinnar „fagni“ atvinnuleysinu. Morgun-
blaðið virðist heldur ícjósa að atvinnuleysið sé í
felum, það onegi ekki draga þetta þjóðfélagsböl
fram í dagsljósið og snúast gegn því, eins og verka-
lýðshreyfingin hefur gert og hlýtur að gera, hver
sem með völdin fer í landinu:
^tvinnuleysið dynur ekki yfir af tilviljun, það á
þjóðfélagslegar orsakir. Atvinnuleysi er -eitt af
einkennum auðvaldsskipulagsins, og það hefur
verið og er stefna Sjálfstæðisflokksins að auka
„frjálsræði“ auðvaldsins til úrslitaáhrifa á efna-
hagslíf á íslandi. Þessi stefna hefur komið fram
í vanmati á íslenzkum atvinnuvegum og dýrkun
á erlendu auðmagni sem koma eigi í staðinn fýr-
ir framtak íslenzkra atvinnuvega í eigu íslend-
inga sjálfra. Meira að segja hefur atvinnuleyáið
sem nú er staðreynd verið notað sem röksemd fyr-
ir þessari óþjóðhollu uppgjafarstefnu, íhaldsblöð-
in og Álþýðublaðið benda á framkvæmdirnar við
byggingu alúmínverksmiðjunnar og spyrja hvern-
ig ástatt væri ef þær framkvæmdir stæðu ekki
yfir. Því er til að svara, að það er til önnur stjórn-
arstefna en stjórnarstefna Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins; að vanmat stjórnarflokkanna á
íslenzkum atvinnuvegum í eigu íslendinga sjálfra
er vesæl uppgjafarstefna. íslendingar geta stjóm-
að landi sínu þannig að allar vinnufærar hendur
hafi nóg að starfa. Til þess þarf ekki að ofurselja
auðlindir landsins og vinnuafl 1 hálfa öld erlend-
um auðhringum. >
jþví var það eðlilegt, að fundurinn um atvinnu-
leysið sl. sunnudag lýsti „sök á hendur ríkis-
stjórninni og stefnu hennar vegna þess alvarlega
atvinnuleysis sem nú er um land allt og þeirrar
stórfelldu lífskjaraskerðingar sem þegar hefur á't't
sér stað“. Hét fundurinn á „öll verkalýðssamtök
og önnur samtök launafólks að mynda órofa sam-
stöðu um allsherjarbaráttu til þess að tryggja
fulla atvinnu, verulegar kauphækkanir og verð-
tryggingu launa. En skilyrði þess að slíkt megi
takast er að sem allra fyrst verði knúin fram ger-
breytt stefna í landsmálum, þannig að skynsam-
legri stjórn verði komið á efnahagskerfið en út-
rýmt því stjórnleysi og braski sem veldur hrun-
inu.“ í þessum orðum úr ályktun fundarins á
sunnudaginn er tekið á meginatriðum málsins.
Baráttan gegn atvinnuleysi verður ekki árangurs-
rík, nema knúin sé fram ný stjómarstefna. — s.
Kristján E. Guðmundsson, stud. phil:
Siðferðileg niðurlæging
i.
Þegar einhver madur tetour
sig til og leggur sidíerðilegan
dóm á athafnir manna, vald-
hafa ríkis eða einstaklings, þá
er sá dómur að sjálfsögðu sp>eg-
ilmynd af siðgæðisvitund þess
sem dóminn fellir og til marks
um þann siðferðilega þroska
sem hann hefur náð. 1 lýðræð-
isriki er það sjálfsögð skylda
manna að féUa slíka dóma og
reyndar undirstaða lýðræðisins
að menn megi það. Ég minnist
á þetta vegna þess að fyrir
nokkru gerðist sá svívirðilegi
og um leið hörmulegi atburð-
ur að austur í Sovétríkjunum
dæmdu valdhafarnir nokkra
unga þarlenda rithöfunda í
fangelsi fyrir að nota sér þann
rétt sem stjórnarskrá Sovét-
ríkjanna veitir þeim í orði
kveðnu.
Hérlendir menn lögðu sína
siðferðilegu dóma á þennan
hörmulega atburð eins og eðli-
legt var. Og sem einn maður
fordæmdu þeir þessa skérðingu
á tjáningárfrélsi manna.
En dómurinn yfir þessum
ungu sovézku rithöfundum var
ekki það eina sem var í heims-
fréttunum um þær mundir. Þá
Þórarinn Björns-
soa skólameistari
látinn
Þórarinn Björnsson skóiameist-
ari Menntaskólans á Akureyri
andaðist aðfaranótt sl. sunnu-
dags 62ja ára að aldri.
Þórarinn var fæddur að Vík-
ingavatni í Kelduhverfi 19. des.
1905 sonur hjónanna Guðrúnar
Hallgrimsdóttur og Björns Þór-
arinssonar bónda þar. Hann tók
stúdentspróf utanskóla við
Menntaskólann í Reykjavík 1927
og var í hópi þeirra, er fyrstir
lærðu algerlega til stúdentsprófs
við Gagnfræðaskólann á Akur-
eyri,. síðar Menntaskólann á Ak-
ureyri. Prófi í frönsku, latínu og
uppeldisfræði lauk Þórarinn frá
Sorbonneháskóla í París 1932.
Kennari við Menntaskólann á
Akureyri varð Þórarinn frá 1.
janúar 1933 til þess er hann varð
skólameistari sama skóla 15 ár-
um síðar eða 1. jan. 1948. Skóla-
meistaraembættinu gegndi hann
til dauðadags eða rétt 20 ár. Átti
hann við vanheilsu að stríða
síðustu árin og fékk frí frá
störfum sl. vetur af þeim sökum
en tók aftur við skólastjórninni
sl. haust.
Þórarinn var kvæntur Mar-
gréti Eiriksdóttur.
-4>
■ r r ■ *> ■ r
Sjova sigraoi i
firmakeppni
í bridge
Úrslit í firmakeppni Bridge-
sambands íslands urðu sem
hér segir: 1. Sjóvá hf., spilari
Stefán Stefánsson, 333 stig, 2.
Fasteignaval, spilari Jón Ara-
son, 332 stig, 3. Rafbúð Domus
Medica, spilari Simon Símon-
arson, 314 stig, 5. ísleifur Jóns-
son hf., spilari Ásbjörn Jóns-
son, 311 stig, 6. íslenzkir aðal-
verktakar, spilari Lárus Karls-
son, 311 stig, 7. Hanza hf., spil-
ari Þorsteinn Laufdal, 308 stig,
8. Samvinnutryggihgar, spilari
Jón Stefánsson, 307 stig, 9.
Tryggin^ hf., spilari Ragnar
Sigurðsson, 305 stig, 10. Hár-
greiðslustofa Helgu Jóhannes-
dóttur, spilari Þorgerður Þór-
arinsdóttir, 305 stig.
sem endranær komu fréttir af
hroðalegum manndrápum og
sprengjuregni í hinu fátæka og
hrjáða Vietnam.
Og það var ékki bara úr
austri nær og fjær sem fréttir
bárust af virðingarleysi vald-
hafa á frelsi manna til þess að
leggja siðferðilegan dóm á at-
hafnir þeirra. Frá Bandaríkjum
Norður-Ameríku bárust einnig
þær fréttir (að vfsu ekki í öll-
um dagblöðum landsins eða út-
varpi) að þjóðlagasöngkonan
fræga, Joan Baez, hefði verið
dæmd í fangelsi ásamt móður
sinni fyrir að „stofna til óeirðá
á almannafæri", er þær mæðg-
ur reyndu að mótmæla hroða-
legri drápsfýsn landa sinna í
hinu fjarlæga landi, Vietnam.
(Til gamans skal þess getið að
einn hinna sovézku rithöfunda
var dæmdur fyrir að „stofna
til ólöglegra mótmælaaðgerða").
Nú mætti ætHa að hinir frels-
is- og friðelskandi Islendingar
með sína háþroskuðu siðferðis-
kennd, byggða á aldagamalli
virðingu fyrir tjáningarfrelsi
einstaklingsins, fordæmdu slíka
atburði svo, sem þeirgerðuvið
hina sovézku dóma.
En þá skyndilega hrynur
siðgæðismúrinn umhverfis
nokkra þeirra og einmitt þeirra
sem hæst hrópuðu um svívirð-
ingu hinna sovézku dóma.
Eitt af merkustu Ijóðskáldum
okkar, Guðmundur Böðvarsson,
skrifar grein í Þjóðviljann 16.
þ.m. þar sem hann fordæmir
drápsæði og yfirgang Banda-
ríkjamanna í Vietnam, þarsem
þeir fótum troða frelsi þjóðar-
innar og beinlínis stefna að
þjóðarmorði. Og siðferðisdóm-
ur hins „hlutlausa frelsisunn-
anda“ lét ekki á sér standa. Dag-
inn eftir, þann 17., skrifar Morg-
unblaðið um fyrrnefnda grein
m.a.: „En fjallaði grein Guð-
mundar Böðvarssonar þá ekki
um dómana í Sovétríkjunum,
um starfsbræður hans þar, sem
sendir hafa verið í þrælkunar-
vinnu? Nei, greinin fjallaðiekki
um örlög beirra, sem gert hafa
sig seka um það eitt að láta
skoðun sína í Ijós. Hún fjallaði
um Vietnam. Dómamir yfir<$>
rithöfundunum í Sovét eru
greinilega of lítilfjörlegt mál
til þess að Guðmundur Böðv-
arsson láti sig það skipta“.
Sú ósvífni skáldsins að skrifa
grein um jafn ómerkilegt mál-
efni og þjóðarmorðið í Vietnam
var ofvaxið skilningi Morgun-
blaðsmanna, misbauð háþrosk-
aðri siðgæðisvitund þeirra.
En Morgunblaðsmenn eru ekki
einir um slíkt siðferði, slíka
„réttlætiskennd“. Magnús Torfi
Óiafsson flutti þátt í hljóðvarp-
inu á laugardögum, hálfsmán-
aðarlega, sem hann kallaði
„Flljótt á litið“. Þessir þættir
hans voru yfirleitt skemmtileg-
ir og fróðlegir, ekki aðeins að
mínu áliti, heldur fjölda ann-
arra sem ég hef nætt við, Laug-
ardaginn 13. þ.m. flutti hann
þátt sinn að vanda og í þetta
skipti fjallaði hann um dóm-
ana í Sovétríkjunum og dóm-
ana yfir Joan Baez og blökku-
mannaskáldinu LeRoi Jones í
Bandaríkjunum. Þessi ósvífni
Magnúsar að tala um dóma,
sama eðlis, frá báðum þessum
stórveldum misbauð svo herfi-
léga réttlætiskennd útvarpsráðs,
að það bannaði þáttinn, án þess
að gera hlustendum sínum
nokkra grein fyrir sllíkum að-
gerðum.
Ég hélt að ríkisútvarpið væri
eign almennings og því bæri
útvarpsráði að gera almenningi
fulla grein fyrir hvers vegna
það grípur til slíkra ráða. En
ef til vill á meirihluti útvarps-
ráðs erfitt með að heimfæra
fyrmefndan þátt upp á hlut-
leysisbrot. Ber þögn Morgun-
blaðsins um málið þess vitni
og líkHega er það viturlegast
hjá þeim að þegja.
En dæmalaus er sú ósvífni
og lítilsvirðing sem útvarpsráð
sýnir hlustendum með þessu ó-
rökstudda athæfi sínu. Það
hefur áður gripið til slíkra ráða,
sbr. þegar það bannaði þátt
Páls Bergþórssonar „Veðrið í
vikunni" og þáttinn „Þjóðlíf",
en er ekki mælirinn orðinn full-
ur?
En ritstjóri Alþýðublaðsins
hefur fljóttekna skýringu áþví
hvers vegna ekki r.iá segjahlut-
laust frá atburðum sem genast
beggja vegna Atlanzhafsins í
ríkisútvarpinu. „Kommúnistar
háfa fengið það oft að troða
upp í hljóðvarpinu að þeir mega
vel við una“ Er ekki ástæða til
að örvænta við slíkar rök-
semdafærslur frá ,ábyrgum‘að-
ilum í þjóðfélaginu?
II.
Mér hefur orðið tíðrætt um
fyrrgreinda atburði og viðbrögð
ýmissa manna hér á lartdi við
þeim. Ekki vegna þess að þau
séu nein undantekning eða eins-
dæmi, heldur vegna þess að<5>
þau eru ofurlítið dæmi um
siðferðilega niðurlægingu, sem
hefur látið á sér bera hjá á-
byrgum. aðilum hér á landi 1
æ ríkara mæli alflt frá stríðs-
lokum.
Það hefur orðið vaxandi til-
hneiging þessara aðila að skipta
heiminum í tvo andstæða póli-
tiska hópa, austur og vestur, og
stimpla síðan menn og málefni
með tveimur stimplum í sam-
rærrí við það. Annar aðilinn
er heilagur, hafinn yfir alla
gagnrýni. Hinn er djöfullegur
og allt sem að hann gerir er
vont og grimmúðHegt.
Þetta minnir mann reyndar
óhugnanlega á hugsunarhátt
miðaldanna, þar sepi annars
■^egar stóð hin heilaga kirkja
og páfadómur, sem eigi mátti
gagnrýna, og hinsvegar helvíti
og pislir fordæmdra. Slíkur
hugsunarháttur er hættulegur
allri andlegri framþróun mann-
kynsins, því að menn sem þann-
ig hugsa leggja ekki siðferði-
legt mat á rétt og rangt til
grundvallar skoðunum sínum
og dómium. Þedr stara i lotn-
ingu og blindni á annan aðil-
ann, gera hainn að guðdómi, en
h'ta á hinn með augum Dante
á hélvíti fordæmdra.
En mannkynsfræðarar, hug
sjónamenn og siðspekingar
allra alda, allt frá Stóumönn-
um og Galileumanninum fræga
til Riussells vorxa tfma, hafa
reynt að færa mannkynið i
átt til meiri siðmenningar og
andlegs þroska, þótt þeir hafi
oftast orðið að ganga hinn
mjóa og grýtta veg og sú þróun
hafi gengið grátlega seint. Það
var þvf eigi lítið skipbrot sem
sú viðttedtni beið, er tvær heims-
styrjaldir skullu á með stuttu
millibili, þar sem öllum siða-
kenningum mannkynsins var
kastað fýrir róða. Hildarleikir
haturs og tortfmingar sem fót-
um tróðu frelsi manna, fóm-
uðu lífi og limum miljóna
manna, kvenna og banna og
skildu eftir heil þjóðlönd sem
eitt flakandi sár.
Framhald á 7. síðu.
Úrslit í 6. nmferð
Skákþ. Rvíkur
A-riðill: Gunnar Gunnarsson
vann Benóný Benónýsson, Jón
Páisson vann Braga Halldórs-
son, Björgvin Víglundsson vann
Jón Þorleifsson en biðskákir
urðu hjá Guðmundi Sigurjóns-
syni og Hermanni Ragnarssyni,
Ándrési Fjeldsted og Stig Her-
lufsen, Sigurður Herlufsen sat
hjá.
B-riðill: — Bjöm Þorsteins-
son vann Hauk Kristjánsson,
Gylfi Magnússon vann Júlíus
Friðjónsson, Jóhann Þ. Jónsson
vann Braga Kristjánsson, Leif-
ur Jósteinsson vann Sigurð
Kristjánsson og Bjami Magn-
ússon vann Frank Herlufsen.
Klapparstíg- 26
Sími 19800
Condor
BU0IN
FRÍMRKI- FRÍMERKI
innlend og erlend í úrvali.
Útgáfudagar — Innstungubækur — Tengur og
margt fleira. — Verðið hvergi lægra.
Verzlun GUÐNÝJAR, Grettisgötu 45.