Þjóðviljinn - 31.01.1968, Page 5

f-
Miðvikudagur 31. jauúar 1968 — ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA g
Frumvarp Alþýðubandalagsmanna:
50 fiskiskip verði
uð innanlands á 4
Eins og áöur hefur verið sagt frá hér í blaðinu
flytja þrír þingmenn Alþýðubandalagsins, Lúðvík
flytja þrír þingmenn Alþýðubandalagsins, Lúðvík
framvarp í neðri deild alþingis um smíði fiski-
skipa innanlands. Efnisatriði framvarpsins eru
þessi:
★ Atvinnumálaráðuneytið skal
hlutast til um, að smíðuðverði
50 fiskiskip í innlendum skipa-
smíðastöðvum á árunum 1968
—1971.
★ Gerð og útbúnaður skip-
anna skal ákveðinn af 5
manna nefnd, sem ráðuneytið
skipar, og skal hún jafnframt
hafia á hendi allan undirbún-
ing að byggingarframkvaemd-
um samkv. bessum lögum.
Skipaskoðunarstjóri skal vera
formaður nefndarinnar, en
tveir nefndarmenn skipaðir
samkvæmt tilnefningu Lands-
sambands íslenzkra útvegs-
manna, einn samkv. tilnefn-
ingu Alþýðusambands Islands
og einn samkvaemt tilnefningu
Sjómannasambands ísilands.
★ Skip, sem smíðuð eru sam-
kvæmt lögum þessum, skulu
eigi vera af fleiri gerðum en
þremur, svo að unnt sé að
koma við hagkvæmum vinnu-
brögðum við smíðina.
★ Tollar af öllu efni ogtækj-
um til skipanna skulu niður
falla eða endurgreiðast, og
einnig er fjármálaráðherra
heimilt að fella niður tolla af
nauðsyndegum vinnuvélum
vegna þessarar smíði.
★ Atvinnumálaráðuneytið skal
semja við Fiskveiðasjóð Is-
lands um lánveitingar út á
skip þau, sem smíðuð verða
samkvæmt lögum þessum, en
heimilt er ríkisstjórninni að
taka allt að 200 milj. kr. lán
vegna þessara framkvæmda,
eða veita ríkisábyrgð vegna
lána, sem tekin kunna að
verða.
★ Skip, sem smíðuð eru sam-
kvæmt þessum lögum, skulu
seld útgerðarmönnum eða út-
gerðai-félögum, samvinnufélög-
um eða bæjarfélögum, og skulu
lán, sem skipunum fylgjavera
85% af kostnaðarverði.
★ Atvinnumálaráðuneytið set-
ur reglugerð um nánari á-
Lúðvík Jósepsson
Geir Gunnarsson
árum
kvæði varðandi framkveemdir
samkv. þessum lögum.
I greinargerð segir:
Nýlega beindu samtök jám-
iðnaðarmanna þeim tilmælum
til Alþingis, að lögfest yrði á-
ætlun um þyggingu 50 fiski-
skipa í innlendum skipasmíða-
stöðvum á næstu 4 árum.
Með frumvarpi þessu viljum
við Alþýðubandalagsmenn taka
undir þessi tillmæli þar sem
við teljum, að hér sé hreyft
miklu nauðsynjamáli.
Eins og kunnugt er, hafa
skipasmíðar innanlands átterf-
itt uppdráttar undanfarin ár
og flestar skipasmíðastöðvar
haft lítil verkefni. Samkcppni
við erlcndar skipasmíðastöðvar
hcfur verið erfið, bæði vegna
mikillar dýctíöar hérlendis og
eins vegna þcss, að hér hefur
ekki verið hægt að fá nauð-
synlcgt fjármagn, svo að hægt
væri að standa að framkvæmd-
um á svipuðum grundvelli og
víðast .erlendis.
Það er skoðun flutnings-
manna, að stefna eigi að hví
að smíða svo til öll fiskiskiþ
landsmanna í innlendum skipa-
smíðastöðvum. Fiskiskip okkar
þarf að byggja miðað við ís-
lenzkar aðstæður og eftirþeim
sérstöku kröfum, sem hér eru
á hverjum tíma. Allar slíkar
aðstæður er bezt að heima-
menn sjáHir meti og ireyni að
uppfylla, eftir þvi sem hægt
er. Rétt er því að vinna að
þvi eftir föngum að komaupp
hér á landi góðum og vel út-
búnum skipasmíðastöðvum, sem
sérstaklega leggi fyrir sigfiski-
skipasmíðar.
Nokkrum skipasmíðastöðvum
hefur þegar verið komið upp
á ýmsum stöðum hér á landi.
Þær eru að vísu misjafnlega
búnar að tækjum og mann-
afla, en reynsllan hefur þó
sannað, að þær geta smíðað
góð og traust fiskiskip, sem
eru fyllilega jafngóð og þau,
sem keypt eru erlendis frá.
Síðustu árin hafa innlendu
stöðvamar haft lítil verkefni
þrátt fyrir miklar skipasmíðar
á vegum landsmanna. Að
nokkru leyti hefur þetta staf-
að af því, að fiskibátasmíðin
hefur verið að breytast úreik-
arbátum í stálháta, en stál-
skipasmíðin var hins vegar
ekki eins langt komin hér á
landi og smiði trébáta. I>ó hef-
ur hitt eflaust ráðið meiru um
verkefnaskort innlendu skipa-
smíðinnar, að skipasmíðastöðv-
arnar hér hafa ekki getaðfeng-
ið það fjármagn, sem tiH hef-
ur þurft, og sérstaklega ekki
til þess að geta veitt þau léns-
kjör, sem erlendar skipasmíða-
stöðvar hafa veitt.
Það or álit flutningsmanna
þessa frumvarps, að hægt sé
að leysa fjárhagsvandamál
skipasmíðanna á þann hátt,
að ríkið hafi forgöngu um
smfði nokkurs fiölda fiski-
skipa, sem síðan verði seld
væntanlegum útgerðaraðilum.
Ríkissjóður getur tekið er-
lent lán og reyndar einnig
innlent lán til framkvæmd-
anna og tengt þau 3án síðan
við stofnlán Fiskveiðasjóðs á
svipaðan hátt og nú á sérstað
um erlendu lánin, sem skipun-
um fylgja frá eriendu skipa-
smíðastöðvunum. Standi ríkið
þannig fyrir smíði nokkurra
Jónas Árnason
fiskiskipa af þeirri gerð, sem
vitað er að hentar íslenzkum
aðstæðum, ætti að vera hægt
að koma við hagkvæmum
vinnubrögðupi og íslenzku
stöðvamar fengju þá föst og
örugg verkefni til langs tíma.
Takist vél til um fram-
kvæmdir, ætti að mega búast
við hagkvæmara verði á fiski-
skipunum með slíkum vinnu-
brögðum en nú á sér stað.
★
Skipasmíðaiðnaðurinn er ís-
Ienzkum sjávarútvegi nauð-
synlegur. Viðhald fiskiskipa-
flotans verður að fara fram í
landinu og þá á einnig að
vera hægt að gera hér á landi
meiri háttar breytingar áskip-
um, og hér á að fara framhið
reglulega eftirlit, sem áHtaf
kallar á mikla skipasmfða-
vinnu. Samhliða þessum störf-
um þarf að vera góð aðstaða
til nýbyggingar á fiskiskipum.
Verkefnaleysi í jámiðnaði
eins og það, sem nú hefur
verið um skeið, má ekki end-
urtaka sig. Augljóst er, að í
veg fyrir það má koma með
hagnýtingu skipasmíðastöðv-
anna og smíði þeirra fiski-
báta innanlands, sem lands-
menn þurfa að kaupa.
Jómfrúræða Karls Sigurbergssonar á Alþingi
Hvað er að gerast á síldveiðibátunum?
□ Hér fer á eftir ræða Karls Sigurbergssonar, þing-
manns Alþýðubandalagsins, sem hann flutti á Alþingi
í fýrradag. Fjallar ræðan um sérstakan stuðning við
hlutarráöna fiskimenn en eins og sagt hefur verið frá
flutti Karl frumvarp þess efnis nú fyrir skömmu.
einhverjá leiðréttingu á þeim
Með frumv. því sem hér ligg-
ur fyrir og fjallar um sérstak-
an stuðning við hlutarráðna
fiskimenn, er lagt til að rífcis-
stjómin fái heimild til að
verja allt að 50 miljónum kr.
í þann stuðning á þessu ári.
Þegar gengi krómmnar var
Iækkað fyrir síðast liðin ára-
mót, lýsti ríkisstjómin því yf-
ir, að það væri gert með sér-
stöku tilliti til þcss, hve út-
flutningsatvinnuvegimir stæðu
höllum fæti, og átti lækkun
krónunnar meðal annars að
hafa þær verkanir, aðeigi þyTfti
að starfrækja þá atvinnuvegi
með styrkjum og upphótum.
Þegar hefur komið í ljós, að
þeir útreikningar stóðust ekki
dóm reynslunnar.
Með ákvörðun fiskverðs á
nýbyrjaðri vetrarvertíð var
farin sú óhappaleið að inn-
leiða tvennskonar verð á sjáv-
arafla, þ.e. sérstakt skiptaverð
til áhafna fiskiskipanna og
annað til útgerðarinnar, sem
fram kemur í sérstökum bótum
til útvegsins, sem talið er að
nemi allt að 124 mfljónum
króna.
Nú standa yfir viðræður um
samninga vegna undirmanna á
talsverðum hluta fiskveiðiflot-
ans, og mætti ætla að þessar
áðumefndu ráðstafanir yrðu
ekki til að auðvelda samkomu-
lag á þeim vettvangi.
Með þessu frumvarpi er ætl-
azt til, að sjómarmastéttm fái
misrétti, sem hún er beitt um-
fram aðra þegna þjóðfélagsins.
Því með gengislækkunarlögun-
um, eins og ég hef áður tekið
fram, var ekki ætlazt til að
sjávarútvegurinn hyrfti á styrkj-
um að halda- Og hefðu þeir
útreikningar staðizt, má ætla
að skiptaverð til sjómanna
hefði orðið því hærra, sem
nemur fjárhæðinni, sem ætluð
er til útvegsmanna umfram
skiptaverðið, þ.e. 124 miljónir.
Einnig ætti frumvarpið að
stuðla að þvf, að samningar
takist sem fyrst við sjómenn.
Það hefur oft verið ritað
og rætt um, að efla beri sjáv-
arútveginn, og þá sérstaklega
bolfiskyeiðamar, með tilliti til
hráefnisöflunar fyri r hrað-
frystiiðnaðinn.
Ég vil af gefnu tílefni benda
á þá staðreynd, að hin trausta
undirstaða, sem þar þarf til að
koma, er ekki fengin, fyrr en
þannig er búið að sjómanna-
stéttinni að hún geti sætt sig
við þau kjör, sem hermi eru
boðin fyrir störf sín.
íslenzka þjóðin er stolt af
þeirri þróun og þeim árangri,
sem náðst hefur í síldveiði-
tækni hér á landi á undan-
fömum árum.
Sú tæknihylting hefði varla
átt sér stað, nema því aðeins,
að undirstaðan væri fyrir
hendi. Sú traosta uiKhrstaða,
sem er valinn maður í hverju
rúmi.
Mér er ofarlega í huga nið-
urlæging togaraflota okkar
landsmanna og raunveruleg or-
sök þess hnignunartímabils,
sem yfir þann þátt útvegsins
hefur dunið. — Þar eru aug-
ljós dæmin . . .
Svo illa var búið að kjarna
hinna gömlu og starfsvönu t*>g-
veiðimanna, að þeir sáu sér
ekki fært að hafa ofan fyrir
sér og sínum við þann atvinnu-
veg og leituðu sér vinnu á öðr-
um vettvangi, þar sem kjörin
voru betri.
Ég fullyrði, að í dag stæðum
við íslendingar ekki ver að
vígi með okkar togai-aflota,
miðað við aðrar fiskveiðiþjóð-
ir, ef hinn trausti kjami sjó-
manna hefði verið kyrr á þeim
skipum og ungir framgjamir
menn laðazt í hópinn.
Það leikur varla vafi á þvi,
að sjómánnastéttin hefði ekki
látið á sér standa að fylgja
þróuninni eftir og jafnvcl brð-
ið á undan öðrum þjóðum
hvað togveiðar snertir, ef að-
stæður hefðu verið fyrir hendi.
Hinn trausti og starfsvani
kjarni leitaði fyrir sér annars
staðar að atvinnu og það hafði
þær afleiðingar, að lítt starfs-
vanir menn, og jafnframt sá
hópur manna, sem úr gengur,
ef nægjanlegt framþoð af
vinnuafli er á vinnumarkaðn-
um, komu um borð í okkar
togveiðiskip, og þar mcð hófst
niðurlægingin og þeir drógust
aftur úr í samkeppninni.
Landganga íslenzkra ,síld-
veiðisjómanna af flotanum nú
um síðustu áramót, getur ekki
hafa farið framhjá neinum, sem
vill fylgjast með útgerðarmál-
um í dag.
Þá vakna þær spumingar:
Hvað er að gerast á síldveiði-
bátunum
Og hver verður afleiðingin?
Ég held ég geti svarað þess-
um spurningum fyrir hönd
okkar sjómanna, þannig að
megi skiljast. þ.c. a.s. ef menn
vilja nokkuð skilja.
Við göngum í land einfald-
lega vegna þess, að kjörin
eru ekki þess virði að stunda
þennan atvinnuveg við erfið
skilyrði, fjarri heimilum og
vinum, og fjarri öllu, sem við
köllum í dag menningarsam-
félag.
Við viljum ekki vera án alls
þessa, nema því aðeins að við
berum meira úr býbum. Við
eigum kröfu til þess.
En hver verður þá afleiðing-
in?
Hún verður sú, öhjákvæmi-
Iega, að hin raunverulega und-
irstaða • fyrir mikilli sókn og
miklum aflafeng hrynur.' Og
þar með minnka möguleikam-
ir til að afla gjaldeyristekna
fyrir þjóðina á þessum vett-
vangi.
Það fer ekki framhjá nein-
um, sem kemur að landi eftir
strangt og erfitt úthald með
sína kauptryggingu, lækkaða
um fæðiskostnað, sem þá
myndi vart vera hærri en svar-
ar 9—10 þús. krónum, að jafn-
vel unglingsstúlkur með ein-
hverja smávegis menntun,
njóta ekki verri kjara fyrir að
sitja á skrifstofu við að svara
í síma, eða pikka á ritvél, með
styttri vinnutíma, heldur en
þeir, sem sjóinn stunda. Og
þar að auki geta í fritímum
sínum notið allra þeirra lysti-
semda sem samfélagið hefur
upp á að bjóða, og lifað hinu
áðumefnda menningariífi.
Þessi landganga sjómanna
litur máske út fyrir að vera
út í bláinn, kann einhver að
halda, har sem lítið er um at-
vinnu í landi.
Ég vil f sambandi við þenn-
an líklega skilning á málinu,
taka það fram að íslenzkir sjó-
menn eru ekkert smeykir við
að keppa á vinnumarkaðinum.
Þeir ganga fyrir vinnu hvar
sem er. — Hvar sem dugandi
manna er þörf. — Hinir linari
kom til baka og lenda á veiði-
flotanum-
Þetta gerðist á togurunum, og
þetta gerist líka á bátaflotan-
um, ef ekkert er að gert.
Það er skylda háttv. alþ.m.
að spoma við því, að þetta
komi fyrir. Og að því miðar
þetta frumvarp, þó í litlum
mæli sé.
Það stuðlar að því, að menn
sæki fremur að sjóvinnustörf-
um en ella væri.
Það er ekki svo há upphæð,
sem farið er fram á, að eigi sé
hetra að verja henni strax,
áður en f óefni er komið.
Of seint verður, eftir mis-
heppnaða vertíð vegna fácorts á
vönu og dugandi stairfeliði, að
koma saman hér á alþingi og
lögfesta styrki og bætur til
sjávarútvegsins vegna lélegrar
afkomu og segja svo eins Og
oft hefur verið gert á undan-
fömum árum: Þama sjáið þið,
sjávarútvegurinn getur ekki
verið undtrstöðuatvinnuvegur
til frambúðar. — Það þarf að
innleiða hér kísilgúr og ál o.fl.
Það er ætlunin með þessu
frumvarpi, er hér liggur fyrir,
að alþingi bæti fyrir það brot,
Karl Sigurbergsson
sem sjómannastéttin var beitt
við ákvörðun fLskverðs nú ný-
lega, er undirstöðu allra samn-
inga þeirra við útvegsmenn
var kollvarpað.
Ég vil, með leyfi hæstv- for-
seta, lesa hér kafla úr grein-
argerð fulltrúa sjómanna í yf-
irnefnd Verðlagsráðs sjávarút-
vegsins, Tryggva Helgasonar,
en hann har fram, sem kunn-
ugt er tillögu um 20% fisk-
verðshækkun til skiptaverðs.
Þar segir hann: — „Hins
vegar tel ég, að fiskverð það,
er ég legg til að ákveðið verði
nú, sé lágmark þess, sem þurfi,
til að sjómenn, sem við veið-
arnar starfa, geti haft þaer
tekjur að viðunandi geti tal-
izt og yfirleitt gefið kost á
sér til að stunda þá atvinnu.
Er það atriði — um brýna þörf
sjómanna, sem að þbrskveiðum
starfa, fyrir þessa hækkun á
fiskverðinu til skipta m.a. vd
staðfest í skýrslum, sem fyrir
liggjá um meðaltekjur sjó-
manna á vetrarvertiðum und-
anfarinna ára, er sýna að afla-
hlutir þeirra hafa stöðugt far-
ið lækkandi miðað við meftal-
tekjntr annarra iaunþega. Tdl
ég að meðaltekjur háseta við
fiskveiðar þoli ekki einusinni
samanburð við hina allra tckju-
Iægstu". . .
Ég vil leggja sérstaka áherzíu
Framhald á 7. síðu.
\
i
i