Þjóðviljinn - 31.01.1968, Qupperneq 7

Miðvikudagur 31. janúar 1968 — ÞJÖÐVIUINN — SlÐA 'J
Siðferði/eg niðurlæging
Framhald af 4. síðu-
Það er eðlilegt og rökrétt að
Jón Kristinsson sat hjá.
álykta að sú kynslóð sem lifði
þessar hörmungar hefði eitthvað
lært og hugsaði sig um tvisvar
áður en hún kallaði slíka at-
burði aftur yfir sig og börn
sín. Ekki hvað sízt með til-
komu þeirra gereyðingarvopna
sem kjamorkan er.
Það hlýtur því að vera hlut-
verk hvers hugsandi manns að
vera sífellt á varðbergi, leggja
siðferðilega dóma á allar at-
hafnir valdhafa síns eiginlands
jafnt sem annarra, að hafa víti
til varnaðar. Þetta er ekki sízt
hlutverk þegna og valdhafa
smáþjóðanna. Sú staðreynd að
þjóð er stór, er erigin trygging
fyrir því að þar sitji að völd-
um menn sem hafi til að bera
tmeiri siðgæðisþroska en vald-
hafar smærri ríkja. En stór-
veldin hafa völd ' krafti síns
hemaðar, og þau gætu. því mis-
notað þau völd, sem dg dæmin
sanna. Þá er það siðferðileg
skylda hinna smærri ríkja, vald-
hafa þeirra jafnt sem hinna al-
mennu þegria, að fordæma þá
misbeitingu valds og beita sér
(gegn henni á alþjóða vettvangi.
Það geta þau með tilkomu Sam-
einuðu þjóðanna og annarra al-
þjóðastofnana.
Það er því eðlilegt að slái
óhug að öllum siðúðum og hugs-
andi mönnum í heiminum þeg-
ar eitt mesta herveldi heims
gerir sig sekt um það ábyrgðar-
leysi að ógna heimsfriðnum,
fótum troða freHsi fátækrar
smáþjóðar og kalla yfir hana
þjáningar og tortímingu.
En utanríkisstefnaBandaríkj-
anna birtist víðar en í Vietnam.
Hún birtist lfka í virðingarleysi
þeirra fyrir sjálfstæði þjóða eins
og Kúbu, Dóminikanska lýð-
veldisins og víðar. Og hvarvetna
koma þau fram sem verjendur
afturhöidsafla Qg lénsskipulags,
eins konar alþjóðalögregla gegn
frelsisbaráttu kúgaðra þjóða.
Þessar staðreyndir renna mönn-
um þeim mun sárar til rifja,
að Bandaríki N-Amerfku var
eitt sinn það land sem lyfti
kyndli frelsis svo hátt að varð
leiðarljós frelsisunnendum um
allan heim og þeim1 hvatning
til dáða.
Það er því enfin tilviljun að
öflugustu og vægðarlausustu
andstöðuna við utanrfkisstefnu
Bandaríkjanna er að finna í
Bandaríkjunum sjálfum, frá á-
gætustu og menntuðustu son-
um og dætrum þess lands.
ni.
Og hver hefur svo verið af-
staða íslenzkra stjómarvalda tiJ
þessara mála?
Hafa íslenzkir valdhafar kom-
ið fram á alþjóðavettvangi sem
verjendur frelsis og lýðræðis?
Hafa þeir lagt kúguðum þjóð-
um siðferðiiegan stuðning í
baráttu þeirra fyrir frelsi?
Hafa þeir komið fram sem
baráttumenn fyrir friði íheim-
inum til þess að koma í veg
fyrir styrjöld sem gereytt gæti
gervöllu mannkyni?
Hafa þeir skipað íslenzku
þjóðinni sess meðal smáþjóð-
anna, sem mótvægi gegn því
að stórveldin misnoti herveldi
sitt til þess að viðhalda rang-
læti í heiminum og kúga fá-
tækar og þrautpíndar þjóðir?
Hafa þeir innprientað þjóð
sinni þessar dyggðir?
Haía þeir brýnt fyrir henni
að til þess að geta gætt þeirra
þyrfti hún að viðhalda sínu
menningarlega og pólitíska
sjálfstæði?
Svör við þessum spumingum
samvizkunnar em skráð skýr-
um stöfum á spjöld sögynnar
og verða ekki af þeim máð.
Árið 1946, eftir að hildarleik
heimsstyrjaldarinnar síðari var
lokið, gera íslenzk stjómarvöld
hemámssamninga við Banda-
ríkin um að þau taki að sér
„hervemd" Islands, þótt hverj-
um manni með heilbrigða skyn-
semi hiljóti að vera það ljóst
að héif var eingöngu um það
að ræða að stýrkja varnarkerfi
Bandaríkjanna. Með því köll-
uðu íslenzk stjórnarvöld yfir
þjóð sína niðurlægingu og
hættu ef til styrjaldar drægi.
Árið 1949 láta þau íslenzku
þjóðina ganga f hemaðarbanda-
lag, án bess að spyrja hana að
því, í staðinn fyrir að fordæma
allt hernaðarbrask er rnann-
kynið var nýskriðið úr einhverj-
um þeim ægilégustu hörmung-
um sem yfir það hefur dunið.
Herneðarbandaílag sem hafði
m.a. þann tilgang að ala á hatri
og tortryggni þjóða í milHi. Það
var öll friðarást íslenzkra
stjórnarvalda. Hemámssamn-
ingana hafg þau svo sífellt ver-
ið að útvíkka eins og vitað er,
m.a. með því að afhenda Hval-
fjörð.
Um stuðning þeirra við frelsi
og lýðræði má glöggt sjá í af-
stöðu þeirra til valdaráns fas-
ista í Gfikklandi, þar sem þau
neituðu að hafa samvinnu við
hin Norðurlöndin um fordæm-
ingu á því svívirðilega athæfi.
Það má einnig sjá afstöðu
þeima til baráttu kúgaðra bióða
fyrir freösi sínu í augljósum
stuðningi þeirra við yfirgang^
Bandarfkjanna í Vietnam.
En þetta má allt ef til vill
skrá síðar meir sem miðalda-
tfmabil í sögu hins sjálfstæða
Islands. Hitt er öllu alvarlegra
að íslenzk stjórnarvöld virðast
stefna að því beint eða óbeint,
vifandi eða óafvitandi, að út-
rýma sjálfstæðrl menningu og
tungu þjóðarinnar. Tekst þeim
það, er spurning sem brennandi
er á vömm þeimar kynslóðar
sem á eftir að taka við Jand-
inu, þvf að þar koma syndir
feðranna niður á börnunum.
Það tilræði sem var og er
gert við íslenzka menningu með
því að leyfa erlendum aðilum
eftirlitslaust að reka hér sjón-
varpsstöð sem nær til meiri-
bluta landsmanna bendir ótví-
rætt í þá átt. Það er sjálfsagður
hlutur fyrir ísleridinga að kynn-
ast og tileinka sér eitthvað úr
menningu annarra þjóða, og
reyndar óhjákvæmilegt eftir að
einangran þjóðarinnar hefur
verið rofin. En þá verðum við
lfka að geta valið og hafnað,
greint hismið frá kjarnanum.
Og með fuillri virðingu fyrir
engilsaxneskri menningu, leyfi
ég mér að halda því fram að í
henni sé líka til sori. En þau
sannindi virðast hafa verið lok-
uð bók fyrir íslenzkum stjórn-
arvöldum.
Nú er það augljós staðreynd
að fréttaflutningur hefur mjög
mikil áhrif á skoðanamymdun
manna eins óg eðlilégt er. Það
hafa einnig kvikmyndir sem
teljast hafa áróðurslegt gildi.
Þess vegna hafa þau fjölmiðll-
unartæki sem fram hafa komið
á síðustu áratugum valdið gjör-
byltingu á þessum sviðum og
stórbætt aðstöðu þéirra aðila
sem yfir þeim ráða til þess að
hafa aukin áhrif á skoðana-
myndun almennings.
Það var því eigi lítil áróð-
ursaðstaða sem Bandaríkja-
mönnum var fengin í hendur
með leyfi til reksturs sjónvarps-
stöðvarinnar á Keflavíkurflug-
velll.
En svo augljós voru þau og
niðurlægjandi fyrir sjállfstætt
ríki að stjómarvöldin neyddust,
eftir öflugar kröftrr ágætustu
manna, að biðja hernámsstjór-
ann að takmarka sendingar
stöðvarinnar við herstöðina
eina. Reisnin yfir þeirri beiðni
er öllum í fersku minni og i
fullu samræmi við annað, er
viðkemur samskiptum þeima
við bandaríska hemámsliðið.
• En hvemig er þá fréttaflutn-
ingi háttað í þeim fjölmiðlun-
artækjum sem fslendingar ráða
sjálfir yfir? 1 samræmi við
annað. Préttir frá áróðursvél
bandarískra stjómarvalda era
fluttar svo hráar að mann
klígjar við.
IV.
En við hverju er að búast
þegar siðgæðisþroski fjölda
margra ábyrgra aðila í þjóðfé-
laginu er ekki á hærra stigi
en þau dæmi er ég nefndi hér
í upphafi gefa til kynna? Þessir
aðilar, hvort sem beir sitja í
ríkisstjórn, útvarpsráði eða á
ritstjómarskrifstofum Morgun-
blaðsins og Alþýðublaðsins eiga
það sammerkt að þeir gera
mannúðina pólitíska; það sem
er svart í austri verðpr hvítt
í vestri.
Hugsunarlháttur og siðgæðis-
vitund þessara manna á sér vart
aðra hliðstæðu en úr miðalda-
sögu kaþólsku kirkjunnar, í
hugsunarhætti miðaldamanns-
ins og afstöðu hans til páfa-
dóms og helvítis, sælu á himn-
um og píslum í helvíti.
Sá undirlægjuháttur og gagn-
rýnislausa lotning sem þeirhafa
sýnt og sýna Bandaríkjunum
verður vart á annan veg skýrð.
En ef til vill er það vegna
þess, hversu hundslegt þeírra
eðli er, að þeim tekst ekki að
koma auga á að sá er bezti
vinur manns, sem bendir manni
á þegar maður gerir eitthvað
rangt eða heimskulegt.
Kristján E. Guðmundsson
stud. phil.
Hvað er
að gerast?
Framhald af 5. síðu.
á, að með því að stuðla að
bættum kjömm sjómannastétt-
arinnar, væri verið að leysa
frumvandamál útgerða og
fiskvinnslustöðva, og þar með
þjóðarbúsins í heild. Þvf sá al-
varlegi vandi verður ekki leyst-
ur eingöngu á þann hátt, að
veita uppbótum og styrkjum
til þessara atvinnuvega.
Þessir höfuð atvinnuvegir
þjóðarinnar, sem skapa 90%
af öllum útflutningstekjunum,
krefjast þess, að hvaða stjóm,
sem í landinu er hverju sinni,
skilji til fulls hvaða þýðingu
það hefur fyrir allan annan
rekstur að undirstaðan sé á
traustum gmnni.
Það er ekki úr vegi að minna
á, að af hverjum 6 krónum,
sem skapast í útflutningsverð-
mætum, renna tvær beint í rík-
iskassann f útflutnings- og inn-
flutningstollum. — Það hefur
margur spilað í rýrara happ-
drætti.
A undanfömum árum hefur
verið talsverð eftirspum eftir
íslenzkum sjómönnum utan-
lands frá. Og sú eftirspum
hefur nú aukizt allverulega.
Því hefur ekki verið haldið
mikið á lofti, vegna þess að
sjómenn hafa ekki sinnt því
fram að þessum tíma. En nú
era menn famir ftð ræða þessi
tilboð sín á milli. Ekki einn
og einn, heldur í hópum.
Eí þetta hefur farið fram-
hjá hæstv. alþ.m. bið ég þá
að hafa í huga, að það kunna
fleiri en læknar og verkfrasð-
ingar að vera eftirsóttir er-
lendts, það þarf sérþekkingu
til fleiri starfa.
Hér er nauðsynlegt að spoma
við í tíma.
Ég fullyrði, að rikisstjóm,
sem leyfir sér að álíta, að al-
mennt atvinnuleysi í landi
komi til með að bjarga sjávar-
útveginum til frambúðar, hafi
ekki neinn siðferðilegan rétt
til að stjórna málum þjóðarinn-
ar framvegis.
Allt til
RAFLAGNA
■ Rafmagnsvörur.
■ Heimilistæki.
B Útvarps- og sjón-
varpstæki.
Rafmagnsvöru-
v búðin s.f.
Suðuriandsbraut 12.
Símj 81670.
NÆG BÍLASTÆÐl.
OSKATÆKI
Fjölskyldunnar
Sambyggt
útvarp-sjónvarp
VAUXHALL
BEDFORD
UMBOÐIÐ
ÁRMÚLA 3 SÍMI 38900
RAFLAGNIR
■ Nýlagnir.
■ Viðgerðir.
■ Sími 41871.
ÞORVALDUR
HAFBERG
rafvirkjameistari.
Sængurfatnaður
HVÍTUR OG MISLITUR
ÆÐARDUNSSÆNGUR
GÆS ADÚNSSÆN GUR
DR ALONSÆNGUR
— * -
SÆNGURVÉR *
LÖK
KODDAVER
biiðÍH'
Skólavörðustíg 21.
{gitíineiiíal
Hjólbarðaviðgerðir
OPIÐ ALLA DAGA
(LÍKÁ SUNNUDAGA)
FRÁ KL :8 TiL 22
CÚMMÍViNMUSTOFAN HF.
Skipholti 35, Reykjavik
SKRIFSTOFAN: stmi3068ð
VERKSTÆÐIÐ: sfmi310 55
Sigurjón Björnsson
sálfræðingur
Viðtöl samkvæmt umtali.
Símatími virka caga kl.
9—10 f.h.
Dragavegi 7
— Simi 81964 —
GRAND FESTIVAL
23” eða 25”
KRISTALTÆR MYND OG HLJÓMUR
• Me3 innbyggöri skúffu
fyrir plötuspilara
• Plötugeymsla
• Ákaflega vandaS verk, — byggt
meS ianga notkun fyrir augum.
• Stórt útvarpstæki me3 5 bylgjum,
þar á meðal FM og bátabylgju.
• Allir stiliar fyrir útvarp og
sjónvarp f læstri veltihurð
• ATHUGIÐ, me3 einu handtaki
má kippa verkinu innan úr
tækinu og senda á viðkomandi
verkstæði — ekkert hnjask með
kassann, lengri og betri ending.
ÁRS ÁBYRGÐ
Fást víSa um iand.
Aðalumboð:
EINAR FARESTVEIT & CO
Vesturgötu 2.
I
O SMURT BRAUÐ
□ SNITTUR
□ BRAUÐTERTUR
BRAUÐHUSIÐ
^tNACK BAR_-
SIGURÐUR
BALDURSSON
hæstaréttarlögmaður
LAUGAVEGl 18. 3. hæð.
Símar 21520 og 21620.
S Æ N G U R
Endumýjum gömlu sæng-
umar, eigum dún- og fið-
urheld ver og gæsadúns-
sængur og kodda af ýms-
um stærðum.
Dún- og
fiðurhreinsun
Vatnsstig 3. Siml 18740.
(örfá skref £rá Laugavegi)
Laugavegi 126
Sími 24631.
<§nfinental
Önnumst allar víðgerðir á
dráttarvélahjólbörðum
Sendum um alit land
Gúmmívinnusfofati h.f.
Skipholti 35 — Reykjavík
Sfmi 31055
Laugavegi 38
Skólavörðustíg 13
H'
ÚTSALAN
ER
HAFIN
H
ALDREI
MEIRA
VÖRUVAL
*
ALDREI
MEIRI
AFSLÁTTUR
ÖNNUMST ALLO
HJÖLBORDOÞJÓHUSIU,
FLJÚTT OG VEL,
MEO NÝTÍZKU TJEKJUM
NÆG
BÍLASTÆÐI
OPIÐ ALLA
DAGA FRÁ
kl. 7.30-24.00
HJðLBARÐAVIÐGERÐ KÓPflVOGS
Kársnesbraut 1 - Sími 40093