Þjóðviljinn - 02.02.1968, Blaðsíða 5

ír

Pöstudagiur 2. febrúar 1968 — ÞJÓÐVIUINN — SlÐA g
kvikmyndir
Fýörugt og merkitegt starf
Kvikmyndaklúbbur MR
SSðtwa misseri bri<3@a staaÆs-
á*s kvikmyndaklúbbs MK er
nýlega hafid. Á stuttuan ferli
sárinm hefur klúbburiTin sýnt
míKg öndvegisverk kvikmy.nd-
aaina fyrr og síðar, og verður
þetta framtak seint þakkað.
íýrir skömmu nóði ég tadi af
fiormamji kvikmyndadeildar
ListaféLagsins. Önnu Björgu
Halldórsdóttur (6. bekk) og
bað hana að segja mér svolítið
frá starfseminni í vetur. Sýn-
ingar eru að jafnaði hálfsmán-
aðarlega í Gamla Bíói. Áfyrra
misseri voru sýndar tvær
sasnskar myndir (Bergman),
þrjár rússneskar, og þrjár
franskar þar á meðal mynd
Godard, Pierrot le Fou frá 1965.
Myndir síðara misseris eru
mjög forvitnilegar og verður
nú vikið stuttlega að þeim í
ron um að skólafólkið sem
hefur kost á að sækja sýning-
arnar fái örlitla hugmynd um
hvað hér sé á ferðinni. Auk
menntaskólanema eiga nem-
endur Háskóla íslands, Kenn-
eraskólans og Verzlunarskólans
kost á þessum sýnáfngum. Er
fylilsta ástæða til að hvetja
þetta fólk til að sýna ahnenn-
ari áhuga og stuðla þannig að
efiingu þessa klúbbs, er stend-
ur sem blómstrandi jurt upp
úr andlegri eyðimörk reyk-
vísicu kvikmyndabúsanna.
Á næsturmi verða sýndar
4 langar pólskar kvikmyndir
auk fimm styttri, en myndirn-
ar hefur M.R. fengið beintfrá
Póllandi.
Aska og demantar. Leikstjóri:
Andrzej Wajda (1958). Fyrsta
mynd Wajda, Kynslóð (1954)
fjallaði um unga menn í and-
spymuhreyfingunni á hernáms-
árum Pólilands. Næst kom Kan-
al (1957), sýnd hér fyrirnokkr-
um árum, er lýsir ædislegum
flótta andspyrnumanna í gegn-
um skolpræsi Varsjá-borgar.
Aska og der.'.antar er þriðja
mynd Wajda. Tíminn er fyrstu
árin eftir stríðið. Ungur mað-
ur fær skipun um að myrða
kommúnistaleiðtoga nokkum.
Maciek finnur sér ekki sama-
stað í þesstwnbneytilegastjóm-
máJaheimi. Hann hugsar um
það eitt að komast burt frá
þessu öllu meö stúlkunni sem
hann elskar. Hann drepur
leiðtogann, en ferst svo sjálf-
ur í umferðarslysi. Bæði
dauðsfölilin voru óþörf; mynd-
in endar sem nöpur lýsing á
ofbeldinu. Zbigniew Cyibulski
leikur Maciek, en hann öðlað-
ist heimsfrægð fyrir þennan
leik. Nokkrum árum síðar
mætti þessi mikilhæfi leikari
svipuðum örlögum og Maci-
ek, er hann varð fyrir járn-
brautalest og beið bana.
Næturlestin (Night Train)
leikstjóri: Jerzy Kawalerówicz
(1959).
Myndin lýsir á skemmtileg-
an hátt lestarferð frá borg ti3
sumardvalarstaðar. Á leiðinni
handtekur lögreglan fyrst sak-
lausan farþega fyrir morð, en
að lokum kemur hið sanna í
ljós. Myndin hefur verið köll-
uð „pólskur Hitehcock" og þyk-
ir mjög vel gerð á allan hátt.
Portrait of a Young Man,
leikstjóri: Leszaeynski.
Halioween, Oeikstjóri: Kon-
wicki.
Því miður hef ég engarupp-
lýsingar um þessar myndir, en
þeirra verður væntanlega get-
ið hér síðar.
Þá verða sýndar tvær ítalsk-
ar myndir:
Paisa. Leikstjóri: Roberto
Rosselini (1946). Segja má að
Bosselini hafi lagt grundvöll-
inn að hinni merku ítölsku
ný-raunsæisstefnu með mynd-
unum: Rorna, citta aperta (1945)
og Paisa, og fáir hafa haft
jafnmikil bcin áhrif á yngri
kvikmyndastjóra sem hann.
Mynd hans Viaggio in Italia
(1953) er einkar mikilvæg til
að öðlast skilning á þróun
kvikmynda síðari ára. Þar
kemur fram ýmislegt sem Ant-
onioni tók til meðferðar síðar,
en einkum eru það þó hinir
ungu frönsku leikstjórar sem
telja sig standa í þakkarskuld
við Rosselini. Paisa fjallar um
síðari stríðsárin á Italíu. Ein-
stakir atburðir stríðsins allt
frá syðsta hluta Ítalíu norður
til Pódalsins eru kvikmyndað-
ir og tengdir saman á meist-
arailegan hátt.
Notti Blanchc (Ljósar næt-
ur). Leikstjóri Luchino Visc-
onti (1957).
Fyrst í stað fékk myndin
óblíðar móttökur. Menn töldu
að Visconti hefði nú snúiðsér
frá ný-raunsæisstefnunni sem
hann hafði haldið svo fast við
áður. En tveim árum síðarkom
frá honum Rocco og bræður
hans (sýnd í Austunbæjarbíói)
og nú er litið á Notti Blanehe
sem rómantískt hliðarspor á
ströngum listrænum ferli Vis-
oontis. Myndin er gerð eftir
smásögu Dostojev&kis. Ein-
mana maður hittir einmana
stúlku. Hann er einn þvíhann
er nýkominn til ókunnrar
borgar. Hún er ein því að hún
lifir í einangrun þótt hún búi
í hjarta borgarinnar. Hún
elskar mann sem farinn er
burt og kemur sennilega ekki
aftur. Með þessum einmana
sálum tekst vinátta sem virð-
ist ætla að binda þær tryggð-
arböndum, þá kemur elskihug-
inn aftur og vinur stúlkunnar
er skilinn eftir enn þá ein-
angraðri en fyrr. Marcello
Mastroianni, Maria Sehell og
Jea Marais fara með aðalhlut-
verk myndarinnar.
Loks verður sýnd sænska
myndin Erotikon, leikstjón:
Manritz Stiller (1920).
Þ.S.
PAISÁ, — Roberto Rossellini (1946). Verður sýnd í kvikmymla-
kJúbbi M. R.
NOTTI BLANCHE. — Verður sýnd í kvikmyndaklúbbi M. R. —
MarcelJo Mastroianni og Maria Schell í hlutverkum sínum.

NÆTURLESTIN. — Jcrzy Kawalcrowicz (1959). Vcrður sýnd í kvikmyndaklúbbi M. R.
Endurfundir í Hafnarfjarðarbíó
SJÖUNDA INNSIGLIÐ
hversu vanmegnug og brosleg
sem við kunnum að vera“.
„Nákvæmlega sama tilfimnng
kemur fram í Sjöunda inn-
siglinu. Sú tilfinning, meira
að segja hjá fólki sem kallar
sig kristið, að það hafí. týnt
hinu siðfræðilega og trúarlega
leiðarljósi, er áreiðanlega al-
gengari nú á tímum heldur en
á 14. öld, þrátt fyrir svarta-
dauðann sem geisar í héruðun-
um sem riddarinn ferðast um.
En hin sára þreyta riddarans
eftir krossferðina ásamt því
sem hann sér af drepsótt og
ofstæki er hliðstæða þeirrarr
tjlfinningar skjmleysis, sem
nútímamaðurinn þddrir ór
hyldýpi mannlegs skepnuskap-
ar. Riddarinn er tákn fyrir nú-
tímamann Vesturlanda. Það er
ekki unnt að rekja alla
grimmd á síðari tímum til
vonds manns, sikipuleggjandi
illvirki, Hitlers, Hess eða
Himmlers. Maður getur einnig
fundið hið illa alls staðar ná-
lægt sem gerjim í lifí okkar
sjálfra. Athyglinni er hérbeint
frá samfélaginu til einstak-
lingsins, frá kjörum einsták-
lings til sálar hans. Það er
þessi vandi sem fjallað er um
í Sjöunda innsiglinu. Ásakan-
imar gegn öðrum missa mátt-
inn. Vanmáttarkenndin er
lamandi. En eins og myndin
sýnir er til leið út úr þessum
ógöngum.
Gallinn á þeim skilgreining-
um sem komið hafa fram á
byggingu myndarinnar er sá,
að menn einblína alltof mik-
ið á riddarann án þess að
gera sér ljóst að riddarinn og
vopnasveinninn eru ein heild,
hlutar af sama litrófi. rétt eins
og Vogler og dr. Vergérus í
annarri mynd Bergmans, And-
litinu.
Bergman hefur sagt frá
hvernig hartn í æsku fylgdi
föður sínum á prédikunarferð-
um um kirkjur landsins. Marg-
ar einstakar myndir í Sjöunda
innsiglinu eiga sér hliðstæður
í kirkjumálverkum, t.d. skák
riddarans og dauðans, María
mey með barnið, dauðadansinn
á hæðinni. Á meðan faðirinn
messaði horfði Bergman á
málverkin í kirkjunum. En
Bergman hefur tekið fram, að
Sjöunda innsigJið sé ekki lýs-
ing á miðöldum Svíþjóðar.
„Þetta er nútfmaskáldskapur en
miðaldar yrkisefni se mfarið er
mjög frjálslega með. Riddarinn
kemur úr krossferð á sama
hátt og hermaður kemur heim
úr stríði á vorum dögum“. .
SJÖUNDA INNSIGLIÐ. — Bengt Ekerot sem Dauðinn og Max
von Sydow sem Ridðarinn.
ASKA OG DEMANTAR. Andrzej Wajda (1958). T.v. Zbigniew
Cybutski, Verður sýnd f kvikmyndaklúbbi M. R.
Riddari og vopnasveinn hans
eru að koma úr langri kross-
ferð heim til Svíþjóðar en þar
geisar svarti-dauði. Á sjávar-
strönd kemur dauðinn til að
sækja riddarann. Riddarinn vill
frest og býður dauðanum í tafl.
Þannig hefst þessi mynd
sem fjallar eins og margar
seinni myndir Ber^mans um
samband mannsins við dauð-
ann og guð. Til þess að gefa
í örstuttu máli nokkra hug-
mynd um efni myndarinnar
leyfi ég mér að cndursegja
stutta kafla úr hinni ágætu
bók Jörns Donners um Bcrg-
man, Djávuiens Ansiktc.:
— 1 einu leikrita Bergmans,
Dagen slutar tidigt, segir frá
geðveikissjúklingi sem slepp-
ur út af spítala og heimsækir
fjölda fólks titt að segja því
að það muni deyja á tiltek-
inni stund. Einn mannanna er
Broms prestur. Trú hans er of
veik til að geta sigrað óttann.
Bænin er hið eina sem getur
bjargað. Ilann sér fyrir sér:
,,Guð og djöfulinn berjast upp
á líf og dauða. Við ímyndum
okkur oft að guð sé sá sterK-
asti. En það er því miður rangt.
Það er verið að gangá af guði
dauðum, og við hver og einn
eigum það við okkur sjálf
i