Þjóðviljinn - 27.02.1968, Blaðsíða 9

«
Þriðjuáiagur 27. fébrúar 1968 —» t>JÖÐVTXJINN — SÍÐA 0
tágmynd af faraó rist í veggílöt — og steinstytta af drottningu.
Austan ár og vestan
Fraœíhald af 7. síðu.
jafnaði, því að þar rná fá glögga
hugnaynd um verklag og verk-
taekni Forn-Egypta í steinsmíð-
innL Þarna má m. a. sjá hálf-
unna steinsúlu, meira en 40
metra langa, sem steinsmiðirnir
hafa hætt við að fullvinna '
vegna sprungugalla í berginu.
■— Um gjörvallt Egyptaland, í
byggingum og styttum, getur að
líta granít frá steinnámunni við
Assúan, grátt, svart eða rauð-
bleikt að lit).
Þegar gengið er um Kamak-
hof má víða sjá litaskil, ó-
reglulegar þverrendur, ofarlega
á veggjum og súlum, merki þess
að samdurinn huldi um aldir
mikinn hluta musterisrústanna,
en það var ekki fyrr en á síð-
ustu öld sem fornleifafræðingar
tóku af alvöru að hyggja að
þessum miklu minjum og grafa
þær upp úr jarðveginum. Er
stöðugt unnið að fornleifaupp-
grefti þarna, eins og víða ann-
arsstaðar í Egyptalandi. Seinni
tíma áritanir, ártöl og nöfn sem ■
rist hafa verið á efri hluta
margra steinsúlmanna eða krot-
uð með tjörulit, gefa líka ótví-
rætt til kynna hvar efstu mörk
sandihauganna hafa verið;
þama hafa ferðamenn verið að
verki og párað nöfn sín í stein-
inn í brjóst- og seilingarhæð, —
flest nöfnin að sjá ensk eða
frönsk og ártölin yfirleitt frá
miðri siðustu öld eða seinni
hluta hennar.
Svo allt x einu stendur ferða-
maðurinn við eina súluna, sem
sigið hefur 10 cm eða meira á
éinu ári, og þegar svarað hefur
verið spurningum sem þessi sýn
vekur veit hann að það leikur
vofa lausum hala þarna í must-
íérinu, vofa eyðileggingarinnar.
Stífluframkvæmdirnar miklu
við Assúan og þær breytingar
sem orðið hafa og eiga eftir að
verða á vatnsborði Nílar valda
ekki aðeins hættu á eyðingu eða
stórskemmdum á sögulegum
minjum í Núbíu eða nágrenni,
heldur bókstaflega í öllu
Egyptalandi. Einu minjarnar ut-
an hættusvæða eru þær sem
reistar hafa verið á hólum og
hæðadrögum, eins og t.d. pýra-
mídamir miklu við Giza. Eyði-
leggingin vofir ekki hvað sízt
yfir Karnak-hofi, m.a. .vegna
þess að grunnur þessa muster-
isbákns er í 72 metra hæð yfir
sjó, yfirborð Nílar er hinsvegar
til jafnaðar í 76 metra hæð og
vatnsborðið í skurðunum sem
umlykja hofrústasvæðið í 74
irætra hæð. Þessi breyting,
hækkun meðalvatnsyfirborðs
‘árinnar. segja fróðir menn í eðl-
is- og efnafræði, veldur því að
rakinn í jarðveginum eykst og
væta sogast sapikvæmt lögmáli
svonefnds hárpípukrafts upp í
þá hluta mannvirkjanna, sem
upp úr jörðu standa. Af þessum
sökum getur molnað úr stein-
hellunum og samloðunarkraftur
krystallanna skerðist, segja sér-
fræðingamir ennfremur. Og
það er ekki nema von menn'
spyrji: Er þetta upphafið að
endalokunum, byrjunin á tor-
tímingu sögufrægustu minja
hinnar fomegypzku menningar-
þjóðar? Breiðist bergtæringin,
sem er að mola grunninn undir
steinstrýtu Hatshepusar drottn-
ingar, út til hins einstæða salar
við hliðina, súlnasalarins mikla
sem í fyrndinni var — og ekki
að ástæðulausu ■— talinn eitt
af furðuverkum veraldar?
Vonandi kemur aldrei til
þeirrar eyðileggingar sem hér
var lýst að framan. Unnið er
líka markvisst að því að koma
í veg fyrir hana, ekki einungis
af egypzkum sérfræðingum,
heldur fornleifafræðingum ann.
arra landa, einkum frakkneskra.
Björgunarstarfið í Núbíu, við
Abu Simbel, var ýmsum erfið-
leikum bundið og afar kostnað-
arsamt, eins og drepið var á í
Síðustu grein, en björgun must-
eranna í Lúxor verður þó miklu
örðugra verkefni og umfangs-
fneira og dýrara, á því er ekki
nokkur vafi. Ýmsar tillögur um
framkvæmd verksins hafa verið
uppi. Einhverjir leggja til að
hleypt verði rafstraumi í gegn-
um veggi Karnakhofsins í því
skyni að breyta hárpípu-
straumnum, sem tærir steininn.
Sennilega verður þó sú leið
reynd til bjargar, að einangra
jarðvegsgrunninn undir must-
erisbákninu frá djúpberginu
neðar með plastmottum. En eitt
er víst: Þetta mikla verk í Lúx.
ar verður ekki fremur en björg-
un menningarverðmætanna við
Efri-Níl unnið nema alþjóðlegt
átak komi til.
'★
Eftir andlátið lá leið faraó-
anna og hefðarfólksins í
hinni fornu Þebu vestur yfir
Níl til „bústaða eilífðarinnar".
Líkið var ferjað yfir ána og lík-
fylgdin þokaðist yfir ræktar.
landið næst vesturbakkanum og
upp í fjalllendið fjær. í dag, 25,
30 eða 35 öldum síðar, fara
ferðamenn sömu leiðina að
skoða grafhýsin í Konungadaln-
um og musterið Deir el Bahari;
vélbátar flytja menn yfir ána
á fáeinum mínútum og síðan
er þeim, sem hvorki hafa of
mikinn tíma aflogu né treysta
sér til að ríða á ösnum upp
í fjallið, ekið milli sögustað-
anna á bifreiðum.
Fyrst er komið í Konungadal-
inn, talsvert inn í fjalllendinu,
þar sem allt er skrælnað og
hvergi stingandi strá að sjá.
Upp af dalnum miðjum rís all-
hár strýtumyndaður tindur, en
í hlíðunum til beggja handa og
innst í dalbotninum eru kon-
ungagrafirnar miklu. Þaðan að
sjá hefur fjallstindurinn á sér
ósvikna pýramídalögun og leið-
sögumaðurinn segir okkur að
þessi strýta hafi fyrst og fremst
orðið þess valdandi að kóngarn-
ir af 18., 19. og 20. konungsætt
bjuggu út grafhýsi sín á þess-
um stað: Þarna höfðu þeir af
guðum gerðan pýramída sem að
tröllaukinni stærð og mikilfeng-
leik tók fram i öllum öðrum
grafhýsum fyrri alda faróa, m.
a.s. víðfrægum pýramídum
þeirra Keops og Kefrens; það
var ekkert annað að gera en
vinna að innri gerð grafhýsis-<?>
ins, ganga frá grafhvelfingu og
legstað. Ekki veit ég hvort
þessi skýring er í samræmi við
kenningar fræðimanna, en mér
fannst hún sennileg þegar ég
stóð í Konungadalnum að
morgni fimmtudagsins 18. f.m.
ræningjar ekki látið greipar
sópa í ' grafhvelfinguhni. Það
var Englendingur einn, Howard
Carter að nafni, sem fyrstur
fann gröf þéssa og þá éinstæðu
fjársjóði sem grafhýsið hafði að
geyma. Nú eru flestir dýrgrip-
irnir varðveittir og til sýnis
hafðir í Egypzka safninu í Kaí-
ró.
Það er ekki tími til að dvelja
lengur í Konungadal og ér þá
haldið til musterisins Deir el
Bahari, hofs Hatshepsutar
drottningar. Þétta er mikil
bygging, einstök í sinni röð í
Egyptalandi, þriggja þrepa
musteri sem fellur vel inn í
landslagið.
Loks liggur leiðin að heldri-
manna gröfunum þar skammt
frá; allir grafarvéggirnir þar
eru þaktir myndum, sem gefa
góða hugmynd um daglegt líf
þessa fólkS í Egyptalandi fyrir
um það bil 4000 árum. Þar eins
og allstaðar annarstaðar er sag-
an lesin úr hinum fornu minj-
um. Í.H-J.
(Fimmta greinin í þessum
flokki vérður birt hér í blaðinu
n. k. laugardag. Fyrri greinar
birtust 14., 17. og 22. þ..m.).
OSKATÆKI
FjöSskyldunnar
Sambyggt
útvarp-sjónvarp
Hafnarfj.vegur
Þarna í dalnum hafa funddzt
til þessa 64 grafhýsi og er
þó talið víst að sitthvað sé enn
ófundið, enda margt ókannað.
Grafhvelfingar þessar eru
grafnar eða höggnar inn í fjall-
ið, misjafnlega langar, en fyrir-
komulag allra eins í höfuðdrátt-
um: Fremst brött stigaþrep nið-
ur í fordyri, síðan taka við einn
eða fleiri gangar og innst og
neðst sjálft líkhúsið, þar sem
kistan var geymd og allt það
sem sett v&r í gröfina með hin-
um framliðna. Allií veggir
hvelfinganna eru myndskreytt-
ar, þar er í mýndum og máli
sögð saga hins framliðna kon-
ungs, en það var jafnan fyrsta
verk hvers konungs eftir að
hann komst til valda að hefja
undirbúning að útför sinni og
eilífðarvist, byrja á grafhýsi
sínu eða grafhvelfingu. Af þess-
um ástæðum eru grafhvelfing-
amar í Konungadainum mis-
langar og djúpar; langlífum
faraóum vannst tími til mikilla
verka, hinir skammlífu urðu að
láta sér nægja minni „eilífðar-
bústaði“.
Við landarnir skoðuðum þrjár
grafhvelfingar í dalnum, grafir
Setis konungs fyrsta, Amenoph-
is annars og Tutankhamons.
Grafhvelfing Setis er í hópi
þeirra sem bezt hafa staðizt at-
lögu tímans tannar, skreyting-
arnar og ekki sízt litir þeirra
hafa varðveitzt sérlega vel.
Steinkistan sem þar fannst, úr
alabastri, er nú í Lundúnasafni,
en múmían í Egypzka safninu
í Kaíró.
Grafhvelfing Amenophis er
sú stærsta þarna í dalnum og
hefur óttinn við grafarræningja
sett mark sitt á gerð gangnanna
allra; með allskonar rangölum,
fallgryfjum, útskotum, afkim-
um og leynistigum hefur átt að
ganga svo frá grafhýsi þessu að
ræningjarnir kæmust aldrei yfir
dýrgripi þá og gersemar sem
fylgdu faraó í gröfina. En allar
reyndust þessar miklu varúðar-
ráðstafanir til lítils; grafarræn-
ingjar fundu um síðir það sem
þeir leituðu að.
Gröf Tutankhamons er minnst
allra, enda var konungurinn að-
eins liðlega tvítugur að aldri
þegar hann féll frá. Þó er þetta
frægasta gröfin í Konungadaln-
um og jafnframt sú sem gefið
hefur mest af sér, ef komast má
svo að orði. Tutankhamon hef-
ur aldrei verið í tölu hinna
mestu faróa í Egyptalandf og
hann var öllum gleymdur um
aldaraðir og gröf hans líka, en
vegna þessarar gleymsku höfðu
Framhald af 4. síðu.
lagningu nýs Hafnarfjardarvegar,
frá Reykjavfk gegnum Kópavog
og Garðahrepp.
Umrætt mál er fjárhagsléga
skytnsamlegt og er það meira en
hægt er að segja um ýmsar aðr-
ar vegalagningar, þótt þær hafi
verið taldar nauð^ynlegar af öðr-
um ástæðum.
Fullyrða má
1. að umferðin hafi nú þegar
greitt allan kostnað við vænt-
anlega vegagerð á umræddu
svæði margfalt í rikissjóð,
2. að hún murri, meðan á fram-
kvæmdum stendur, skila ríkis-
sjóði tekjum, sem verja má til
vegagerðarinnar,
að bún munL að lokinni vega-
gerð, skila ríkissjóði veruleg-
um tekjum árlega, sem nota
mætti til annanra vegafrpm-
kvæmda, sem nauðsynlegar
teljast, en ekki eiga að hafa
forgang fyrir mestu umferðar-
braut landsins.
ÞU LÆRIR
MÁLIÐ
í
MlMI
HÖGNI JÓNSSON
Lögrfræði- og fasteignastofa
Bergstaðastræti 4,
Simi 13036.
/ Heima 17739.
Smurt brauð
Snittur
VAUXHALL
BEDFORD
GRAND FESTIVAL
23” eða 25”
KRISTALTÆR MYND OG HLJÓMUR
• MeS innbyggðri skúffu
fyrir plötuspilara
• Plötugeymsla
• Ákaflega vandað verk, — byggt
með langa notkun fyrir augum;
• Stórt útvarpstæki með 5 bylgjum,
þar á meðal FM og bótabylgju.
• Allir stillár fyrir útvarp og
sjónvarp f læstri veltihurö
• ATHUGIÐ, með einu handtaki
má kippa verkinu innan úr
tækinu og senda á viðkomandi
verkstæði — ekkert hnjask með
kassann, lengri og betri ending.
ÁRS ÁBYRGÐ
Fást víða um land.
AöalumboS:
EINAR FARESTVEIT & CO
Vesturgötu 2.
UMBOÐIÐ
ÁRMÚLA 3 SÍMI 38900
O SMURT BRAUÐ
□ SNITTUR
□ BRAUÐTERTUR
Laugavegi 126
Sími 24631.
SERVÍETTU-
PRENTUN
SÍMI 32-101.
innheimta
Mávahlíð 48. — S. 23970 og 24579.
úr og skartgripir
MELiUS
JðNSSQN
skólavördustig 8
I
brcjuð bœr’
VIÐ ÓÐINSTORG
Sími 20-4-90.
Laugavegx 38.
Skólavörðustíg ,13.
Nýjar sendingar af
heinum heimsfrægu
TRIU MPH
brjóstahöldum,
m.a. mjög falleg sett
handa
fermingarstúlkum.
Póstsendum úm
allt land.
S Æ N G U R
Endumýjuœ gömlu sasng-
umar. eigum dún- og fið-
urheld vex og gæsadúns-
sængur og kodda af vms-
um stærðum
Dún- og
fiðurhreinsun
Vatnsstlg 3. Siml 18740.
(örfá skraí . frá Laugavegi)
TgI3r,»
scSSib
ÖNNUMST ALLfl
H J 0 LB ARÐflÞ J Ú N U ST&J,
FLJÚTT UG VEL,
MEU NÝTlZKU TÆKIM
NÆG
BÍLASTÆÐI
OPID ALLA
DAGA FRÁ
ki. 7.30-24.00
HJOLBARDAVIDGERÐ K0PAV06S
Kársnesbraut 1
ími 40093
í