Þjóðviljinn - 05.02.1969, Qupperneq 7

I
MiövQouiííagur 5. flebniar 1969 — ÞJÓÐVlMtNN — SlBA 7
Guðrún
Kristjánsdóttir
skrifar
frá
Moskvu
MOSKVU 26. janúar 1969 —
Við Ríkisíkvikmyndaháskólamn í
Moskvu stundar nú ejmn Islend-
ingur nám í kvikmyndaitöku,
Haraldur Friðriksson frá Sauð-
árkróki. Haraldur k-wm til Sov-
étríkjanma árlð 1965, var fyrsita
árið við rússneskunám í Lom-
onossvháskólanuim og annað
árfð var hann í sjónvairpsdeild
blaðamannaskófla, þar sem hann
kynnti sér ýmisl'egt varðandi
starfsemi og rekstur sjónvarps-
stöðva.
miyndalisitar, eins og td. leik-
stjóramir þekílcbu Romm og
Gerassimov, kvikmyndaitiöllcu-
mennimir Voltsjok og Karmen.
— Hver er aðailikenmari þinn?
— Meistariinn mdnn í kvik-
myndatöfcu er prófessor Volt-
sjok. Hann útskrifáðist frá
VGIK árið 1931 og hefiur verið
kennari við Skólann síðam 1941.
Vdltsjok er eimm af þeklkitustu
kvikmyndatökumönmum Sovét-
ríkjanna og hefur meðal ammars
tekið fllestar myndir leikstjiór-
ans Romm, en hjá honuim er,
Ingibjörg Haraldsdóttir í þnanm
veginn að Ijúka náimi. Af þeim
myndum sem Vóltsjok hofur
tekið með Romm niá nefna
„Lenín 1918“, „Maður nr. 217“
og „Morðið í Dantegöbu“. I síð-
ustu mymd sinni „Starfsimaður
öry ggisl ögreglun n ar “ er Volt-
sjok sjálfur einnig leikstjóri.
— Hvemig fer kennslan
fram hjá ykkur og hvaða fög
laarið þið?
— Við laerum anzi mörg fög.
Aðalkostur skólams er flóligimn í
því hversu víðtæka mennbun
hann veitir. Au(k þess að laera
kvikmyndatöku verðum við að
vera vel að okikur í ölllu því
sem varðar kvikmyndaiðnaðinn.
Á fyrsta ári var aðalináms-
greinin hjá okfcur ljósmynda-
taka og meðferð Ijósa eða Ijósa-
taekni. Við byrjuðuim á því að
mynda gipsmyndir í studiói,
síðan fórum við að taka amdlits-
myndir og ferngum auk þess,
>Tniss konar verkeftni, eins og
t.d. að mynda höggmyndir, inn-
Nemendur æfa sig í Uósmælingu.
Við kvikmyndatökunám í Moskvu
Nú er Haraldur á 2. áiri í
kvikmyndaháskólanum . hérna,
og ég bað hanh um að segja
mér lítillega frá máminu, áður
en hanm legði af stað suður að
Kaspíhafi, þar som hamin ætlar
að eyða vetrarfríinu.
Ríkiskvikmyndaiháskóflinn var
stofnaður skömrnu eftir bylt-
ingu eða árið 1919, og verður
því 50 ára á þessu ári. Einm af
fyrstu nemenduim sem hófu
nám við skólann var leikstjór-
inn Pudovkin, en hann var
meðail . brautryðjenda kvik-
mryndalistarinnar. Kvikimiyntía-
háskölinin veitir mjög víðtæka
menntun og skiptist í margiar
deildir, auk kvilomyndaitöku-
deildarinnar, leikstjóradeild,
leikskóli, listaskóli, deild íyrir
þá sem semja kvikmyndahand-
rit, deild kvikmyndaflræðiniga og
gagnrýrnenda, kvikmyndaihag-
fræðinga og nýlega var stofnuð
deild, sem útskrifar kvifcmynda-
fréttaritara. ■
Við VGIK, eins og skóldnn er
nefndur, er frábæi-t kiennaralið,
þar stairfa margir af helztu
framámönnum sovézkrar kvik-
anhússlkreytingu og þvíumliíkt.
Við lærðurn framiköfllun, og adlt
um gerð filmunnar, byggingu
hennar og efnasamsetndngn,
glcrjafræði, sjónvarps- og kvik-
myndaitækni og lesum einnig
sögu sovéakrar kvikmyndalistar
og sögiu erlend.rair myndlisitar.
Eimn dagur í viku er almennur
kvikimyndasýningardaigur; við
sjáum þá gamilar og nýjar
kvikmyndir, erflendar og inn-
lendar.
Á öðru ári heldur áflram al-
menn undirbúningsmenntun,
við lesum sögu rússneskrar
myndlistar, sögu erlendrar
kvikmyndalistar, sjónvarps- og
k vi km ynd ah apif ræð i, lærum
Ijósmæflinigu og litfræði, kynn-
um okkur hinar mismunandi
gerðir kvikmyndavéla, sovézkra
og erlendra og lærum meðferð
þeirra og byrjun á aðalflaginu,
kvikmyndatökunni.
Kennslunni hjá meistanainum
er þanni'g hagað, að hann sýn-
ir okkur kvikmynd, sem hann
telur athyglisverða vegna
myndatökunnar. Að sýninigu
lokinni hefldur hann fyrirlestur,
við berum fram spumlngar og
umræður hefjasit um myndina.
Þessu heldur áfram til náms-
loka, meistarinn heldur .jyrir-
iestra, og við störfuim allan
tímann undir hans leiðsögn. Á
öðru ári fláuim við ýmiss kon-
ar vorkefni till þess að kivik-
mynda, aðallega eru þetta æf-
ingar í meðferð ljósa, ljósmæl-
ingu og litafiræði. Aðalverkefn-
in hjá okkur em tvö, Ijós-
myndasaga sam við tökum fyrri
hluta vetrar og stuitt kvikmynd,
sem við tökum seinni part vetr-
ar. Ég og kunininigi minn, Fik-
ret frá Baikú, völldum okkur
teikningu efltir Bidstrup ti/l að
Ijósmynda. Teikning Bidstrups
er af föður, sem er að segja
dóttur sinni sögu, og á að sýna
mismunion á því, hvemig full-
orðníi og börn skynja sömu
sögiina. sem gæti t.d. verið ís-
len/.i, .,aga um tröll og forynjur.
Fyrir þann flullorðna getur sag-
an verið sikemmfilieig og hann
hofur gaman af henni, en ba.rn-
ið li'fir sig inn í hana, skynjar
allt eins og það sé raunveru-
leiki og drey n,ir hryllings-
Ljóbo og Naitua í myndasögu ltidstrups.
drauma og fær martröð á nött-
unni. Við segjum þessa sögu í
16 myndum. Ljubo frá Búlgar-
íu, bekikjarbroðir mdnn, lék flöð-
urinin, en dóttuirina Uék Nanna
litla úr Réykjavík af mikilli
prýði, og tók jafnfnamt að sér
alla lei’kstjóm meiðan á mynda-
töku stóð!
Eftxr vetrarfri mun ég gera
stutta kvikmynd. Kvik.mynda-
handritið sem ég sjálfluir, en
þarf að fá það saimlþykkt hjá
meistaranum; ég £æ . 1 eða 2
kvikmyndavélar til umráða, 600
metra af 35 mm flilmu og meira
ef þörf kreflur.
— Hvemig eru vinnuskilyrð-
in hjá ykíkur?
— Þau eru mjög góð. Að vísu
höfum við frekar litla tökusali
fyrir þessi verkefni okkar á ?.
ári, en í slkóOanum em 3 stór-
ir saliir, útbúnir sem fulflkomin
studio, með hljóðupptökuher-
bergjum, kfllppinigarstofum og
sýningansal, þar sem maðu.r
getur skoðað um leið á tjaldi
það som maður gerir. Aulk þess
að gera þessa situtbu; kvikmynd
læri ég á þessu ári svonefnda
mikTokvikmynduin eða tæfcná-
kvikmyndun; við læmm að
kvikmynda gegnum smásjá.
Eins og ég sagði áður veitir
skólllnn mjög alhliða menntun,
á n.resta ári mun ég læra leik-
stjóm, dramatxirgíu, teikningu,
svonefnda „koimposition“-kvik-
myndalýsingar og „komtoiner-
aða“ kvikmyndaitöku, eins og
t.d. það að láta saxna leiikanann
vera í mörgutoi hluitverkum á
kvlkmjmdatjaldinu f einu, og
eins lærum við að nota model
eða Tfkön við töfeu. Allan náms-
tímann eru haldnir regflulegir
uimræðufundir um nútfmakvik-
myndir.
Náimið í VGIK tefcur aðeins
4 ár, og að því lofcnu förum við
að undirbúa tófcu diploms- eða
lokaprófs'kvikmyndar, sem get-
ur verið klufcfcutíma eða eins og
hálfs tíma mynd.
— Eruð þið látnir vinnrx í
kvikmyndaverum utan skóflans'1
— Já, í haust verð ég nð
vinna einn og háflfan mánuð í
kvi kmyud averi, annað hvox't
hérna í Moskvu, Kicf eða Len-
ímgirad. Um þassar mundir er ég
að vísu að vinna á Mosfi.lim, en
það kom tll fyrir algjöra tiflvflj-
un. Ég var að kaupa kjúkflinga
fyrir gamlárskvöld niðri í Kafi-
ininstræti, þegar það siweif aflílt
í eintu að mér lágvaixxni kona,
som kynniti sig og sagðist vena
fi’á Mosfilm. Hún spurði mig
hvort ég væri ekki fáanlegur til
.dvefljíwt heimna hjá sér í veitr-
arfríinu og ég er að hugsa um
að skreppa suðureftir og yfir-
gefia lússnesika veitrarkuldann
hórna í Moslfcvu um skeið. Ég
er afskaplega hrifinn af Azer-
bajdsjan, dvaílidi í fyrnasumar
smátíma í litflu þorpi fýrir utan.
Haraldur Friðriksson.
%
að fara mieð smáihfluifcverk hjá
þeim í mynd sem Rxissar eru að
gera í samvinnu nxeð ítöflum,
„Leiðanigur Nobels“ eða „Rauða
tjaldið“. Ég þurfti nú ekíki ýkja
langan umhugsunarfrésfc, þogar
mér var sngt að Claudla Cardi-
nafle lélki í myndinni, sam-
þykkti á stundinni eða ,gnóm-
enfcailno“ eins og við segjum á
rússiniesku, að taka hlutvorkið.
Leikstjóri þessarar myndar er
Kalatasov, sem stjómaði mynd-
inmi „Trönumar fllijúga“ og
kvikmyndatökumaðurinn sá,
sem tók myndina ,,önnu Karen-
inu“. I>að er ómetanlega lær-
dómsrfkt fyrir mig að kynnast
vinnuaðferðum þossara lista-
manna.
— Og nú hefurðu lokið öll-
uim prófum og ert að flara í
vetrarfrí?
— Já, Fikret, bekkjarbróðir
minin ftá Bafcú, bauð mér að
Balkú í sumarbúsitað hjá kumv-
ingjuxh míniuim. Bakú er orðin
nýiázkuborg, en í þessu Htfla
þorpí var aillt með aiustuirlemzk-
um blæ, götumar þröngir
krákustígir, koniumiar voru alfl-
ar síðklæddar og sumar með
blæju fyrir andflitdnu’ og báru
vatnskönuiur á höfðirxu og
skeggjaðir vínyrkjuibændur sátu
fyrir utan húsið, reykfcu og bdðu
eftir uppskeiutimanum.
Að lökum vildi ég segja, að
ef sjónvarpið heima hefði á-
huga á að fá fíréttamyndir um
það sem er að gerast. í menrx-
ingarflífi Sovétrfkjanna, í leik-
húslífi og ldsitum, en hér eru
óþrjótandi efni í skammtilegar
og fróðlegar kýnningarkvik-
■ myndir, þá væri ég reiðutoúinn
til að taka að mér slitot starf
í framtíðinni eða réttara sagt
meðan ég er hér við ruám.
Guðrún Kristjánsdáttir.
i
t