Þjóðviljinn - 23.05.1969, Qupperneq 6

g SÍÐA — MÓÐVILJTNN — Fo&tudagur 23. maí 1060,
T
Tökum hin svonefndu varnarmál til
raunsærrar endurskoðunar án tafar
Gils Guðmundsson
Undanfarin nndsseri hafa
margir velt fyrir sér þeirri
spumingu, hvemig á þvi geti
staðið, að hag ok’kar Islendinga
sé skyndilega svo illa koimið,
sem raiun ber vitni. Menn
spyTja: Hverjar eru skýringar
á þvi, að eftir margra ára sam-
fellt góðæri skuli hallærisástand
ríkja nær jafnskjótt og eitt-
hvað blæs á móti? Bn hallæris-
ástand hlýtur það að kallast,
þegar þúsundir manna búa við
atvinnuleysi, og verkafólk verð-
ur að heyja langvinna og tvi-
sýna baráttu til að varðveita
kaupmátt launa, sem eru helm-
ingi Xægri en meðal nágranna-
þjóða.
Eitt sjúkdóimseinkennannaeru
hinar mikllu lántökur, til að
standa undir innflutningi á
neyzluvörum, auk framkvæmda-
Viðreisnarstefnan svo kall-
aða hefur alla tíð bygigzt á þvi,
að blind gróðalögimál auðvalds-
ins ættu að ráða í aitivinnu- og
efnahagslífinu, Ekkert hefur
verið slíkt eitur í beinum nú-
verandi vaddhafa eins og fé-
lagsíeg viðhorf til atvinnuveg-
anna, eins og áætlunarbúskap-
ur, eins og fjáríestingarstjóm,
Kenningar okkar Alibýðuibanda-
lagsimanna uim nauðsyn þiess að
hafa stjóm á þessuim hlutuim
og beita nútímavinnubrögðum
við meiri háttar fjánfestingará-
kvarðanir hefur verið tekið
með móðunsjúkuim hrópum um,
að við viljum JEæra ailit í höft
og viðjar.
Hér hefur sú kenning ráðið,
og ræður enn, að gjaldeyris-
verðmætin, sem útflutningsat-
vinnuvegimir, og þó einkuim
sjávarútvegurinn, leggja þjóð-
inni til, skuli vera til semáflna
frjálslegastrar ráðstöfunar til
innflutnings og fjárfestingar. i
gróðaskyni án minnsta tillits til
hagsmuna þjóðarheildarinnar.
Hitt er svo amnað mál, að
gróði einstaklinganna hefur
ekki alitaf verið sá, sem vænzt
var. Þar hafa lögmái frumskóg-
arins ráðið. Mörg misheppnuð
fjárfestingin, sem emgan arð-
inn gaf, hvorki svonetfndum
eigendum né þjóðtfélaginu sjálfu,
er ljós vottur þessa.
Því verður ekki neitað, að á
viðreismarárunuim hefur verið
vanrækt að byggja upp og
treysta suma mikilvæga þætti
undirstöðuatvinnuvega okkar,
sjávarútvegs og þess iðnaðar,
sem honum er tengdur. Stór-
felld fækkun togara og fisiki-
báta, sem öfluðu hráefnis fyrir
hraðfrystiiðnaðinn hefur haft
Or raeðu Gils Guðmundssonar tals-
manns Alþýðubandalagsins í almenn-
um stjórnmálaumræðum frá Alþingi
1 6. maí 1 969.
lána, en slíkar lántökur eru nú
ískyggilega tíðar, svo að enn
vex stouldabyrðin.
Stjómarliðar segja, að orsak-
ir til allra okkar erfiðleika sé
minhkandi afli og lækkamdi
verðlaig sjávarafurða. Rétt er
það, að miðað við metárin 1964
til 1966, þegar saman fór ár-
lega aukinn aflii og hækkandi
verðlaig, þá varð á allveruleg
breyting tvö síðustu árín. Vissu-
lega hlýtur það jafnan að valda
erfíðleikum með fiskveiðiþjóð,
þegar afli minnkar og söiuveirð
afurða lætokar samtímis. Við
bjuggtum nú skyndilega árið
1967 og 1968 við svipað verð
og aflamagn og verið haifðifýr-
ir 4 til 5 árum, þ.e. árin 1962
til 1963. En nú var svo komið.
að aflamagn og viðsikiptakjör,
sem þóttu helldur góð fyrir fá-
einum árum, töldust nú hið
mesta áfall og ógnun við af-
komu atvinnuveganna.
Hér getur varla vcrið um
aðra skýringu að ræða en þá,
að fylgt hafi verið rangri og
háskalegri stjórnarsitefnu. Hln
mörgu veltiár hafði verðbólgan
verið látin leitoa lausum hala.
í stað bess að valdhiafar legðu
sig fram um að stemma stigu
við henni, urðu ýmsar stjóm-
valdaaðgerðir til að auka hana
og magna. Þessu þýðir ekki að
neita. Afleiðinearnar urðu að
sjálltfsögðu þær, að atvinnuveg-
imir bjuggu við allt annað og
óhagkvæmara verðlag inn-
anlands en verið hatfði, ogsam-
toeppmsaðstaða þeirra á erlend-
ttm mörtouðum varð nœr von-
Jaius.
ákaflega óheillavænleg áhrif á
rekstur hraðfrystihúsa, og á-
samt verðbólgunni gert hrað-
frystiiðnaðinn veikiari enskyldi
og verr undir það búinn að
mœta verðlækkunium é enlend-
um mörkuðum.
Innlendir
atvinnuvegir
’ý'msar greinar hafa á við-
reisnarámnum verið stórlega
vanadar og suimum nær útrýmt
mcð hömlulausum innflutniriRÍ
erlcnds iðnvarnings og stöðug-
um rekstrarfjársikorti. Á þcssi
samdráttur í iðnaöi sinn ríka
þátt í atvinnuleysinu undan-
fama votuir. í stað þcss að cfla
alhliða íslenzkan iðnað, bæði
til innainilandsneyzlu og útfHutn-
irtgs, hefur haigsmumum hans og
þar með aimennings í otf mörg-
um tilHEeJlum verið fórnað á
altari kenningarimnar um hin
frjálsu viðskiptalögimál gróða-
hyggáunnar. Hér hafa og fyr-
irætlanir valdhafanna orðið til
þcss að bvoða upp dauðadóm
yfir ýmsuim togundum íslenzks
iðnaðar.
Engum dettur f hug að siaka
rrkisstjómiina um aflabrest á
síldveiðum eða fæna á reikning
stjómarsitetfnunnar verðfall á
erlendum mörkuðum. Þessum á-
föilum hofum við mátt sasta nú
um tveggja ára skeið. Það er
rétt. En hitt er jafnljóst, að
þjóðin hefði verið öhikt betur
í stakkinn búin tiil að mæta
slítouim áiföllum, e£ góðærið
hetfði verið hagnýtt til afhliða
uppbyggingar íslenzkra atvinnu-
vega, fiskibátaflotinn og tog-
araflotinn endumýjaður og
færður í nútímahorf, hraðfrysti-
iðnaðurinn efldur og gerður
hagkvæmari en verið hefur,
fuillvinnsla á sjávaraíla tekin
upp í stórum stíl.
Á sama hátt hefði þurtft að
vinna markvisst að uippbygg-
ingu annars iðnaðar eftir vand-
lega gerðum áætlunum um hag-
kvæmni og hóDlega fjártfestingu
byggðum á ýtarlegum ranns«>kn-
um.
Þá hafa og markaðsmálin
verið liörmuloga vanraskt og
alla markvi,ssa íorystu skort
af opinbcrri hálfu til að Jcysa
það vcrketfni sómasamlega af
hondi. Aðrar fiskvciðiþjóðir,
aiilir helztu tocppinautar okkar
á þossu mikilvæga sviði, leita
hinna víðtaakustu markaða fyr-
ir framfloiðsilu sína og vcrja til
þess skipuflagðri vinnu ogmikl-
um fjármunum og ná líka mikl-
um árangri. Hór heílur longi
skort samstillt átak rfkisvalds
og framleiðenda um stóraukna
markaðslcit og markaðsöíiun
með núbímataakni. Það semrfk-
isstjórnin verður sökuð um með
fullum rölrum, er margvísileg
vanræksila atf þessu tagi og það
er stjómarstefnan, sem hér
veldur mcstu. það er kenningin
um markaðsilögmálið og óskor-
að frelsi gróðahyggjunnar, sem
fyrr en vnrir leiðir til glundroða
og öngþveitis.
Við Alþýðubandalagsmenn
höfum varað við þessiari stefnu
ojg talið hana háskalega. Því
hefur ókki verið sinnt, enda
er nú svo komið því miður, að
þjóðdn öll og þó sérstakleiga aJ-
þýða landsins sýpur seiðið af
þessari stefnu. En ráðamenn
berja höfðinu við steáminn og
búa sig undir að halda förinni
áfram lengra út í áfæruna.
Harla fátt bbndir til, að ríkis-
stjómin hafi drcgið gagniega
lærdóma af reynslu undanfar-
andi ára né sé undir það bú-
in að taka&t á við vandamál-
in á þann hátt, oð von sé um
farsæíla lausn þeirra. Van-
traustið á ísilenztoum atvinnu-
vegum or hið sama og áður,
engar varajnleigar ráðstafanir
gorðar til að tryggja nauðsyn-
legar undirstöður þeirra. Hins
vegiar liggja á borðuim ráðherr-
an.na ýmsar áætlanir og jafn-
vel siamningsuppköst um stór-
oukna aðild erlcndra auðlhringa
a£ íslenzfcu atvinnulífí.
Alþýðubandaiagsmenn eru
eindregið þcirrar skoðunar, að
nú sé brýnni þörf en nokkru
sinna að fylkja liöi um nýja
stjórnarstofnu í landinu, þar
sam kostað verði kapps um með
þjóðfólagslegum viðhorfum, a
kveðinni stetfnu í fjárfestingar-
málum og áaetlunarbúskap, að
byggja upp þá mikilvægu þætti
atvinnuveganna, sem verið hafa
vanræktir og hlotið hafaþung-
ar búsifjar undir viðreisnarfl
stjórn. Einnig er þörf djarf-
legra átaka í félagsmáfluim þjóð-
arinnar, í húsnæðismálum.
tryggingamálum. heilbrigðismál-
um, menntamálum. Albýðu-
bandalagið heitir á Islendinga,
hvar í flokki sem þeir hafa
staðið, að veita sflíkri uppbygg.
ingarstofnu fulltingi. Ljóst er,
að til að hrinda henni í fram-
kvæmd, svo að um rnuni. þarf
Alþýðubandalagdð að etflast að
áhritfum, svo að tryggja megi
breytt valdaihlutföll á Alþingi
að loknum næstu kosningum.
Hernaðarbanda-
lög og við
Ég mun nú vfkja lítið eitt að
utan.ríkismálum.
NATO-samningurinn frá 1949
var áuppsegjarílegur í 20 ár.
En frá og með 24. ágúst n. k.
getur hvert aðildarríki hans um
sig sagt honum upp hvenær sem
er með eins árs fyrirvara.
Snemma á bessu þingi flutt-
um við Alþýðubandalagsmenn
tillögu til bingsályktunar um
að fela utanrfkismálanefnd að
semja rækilega greinargerð um
bau vandamál sem tengd eru
aðiid Islands eð NATO; um
breytin.gar á albjóðamálum á
þeim 20 árum, sem bandalagið
hetfur starfað og viðhorfið nú.
Seint og um siðir var tillögu
bessari vísað t.il utanritoismála-
nefndar, en hún hetfur ekki
fengið bar tfuUnaðarafgreiðsiu
hrátt fyrir ák\reðin fyrirheit
bar um.
Síðar á þinginu fluttum við
Aiþýðubandalagsmenn síðan til-
lögu, sem felur í sér hvort
tveggja í senn, úrsögn úr NATO
og uppsögn herstöðvasiamnings-
ins við Bandarfkin. Þessi tfí-
Framhald á 3. sáðu.