Þjóðviljinn - 14.06.1969, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVELJINN — Lauigardagur 14. Jdní 1969.
— málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson fáb.), Magnus Kjartansson,
Slgurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórl: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auglýsingastj.: Ólafur Jónsson.
Framkv.stjóri- Eiður Bergmann.
Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Simi 17500
(5 línur). — Askriftarverð kr. 150,00 á mánuðl. — Lausasöiuverð kr. 10,00.
Brýnasta viðfangsefnið
0« hefur verið á það bent að á ýmsum sviðum sé I
búið verr í haginn fyrir sjávarútveg á íslandi
en í ýmsum grannlöndum okkar, fiskverð sé hér
laegra og kjör sjómanna lakari. Slíkum samanburði
er stundum svarað með þeim röksemdum, að sjáv-
arútvegur njóti aðstoðar og styrkja frá öðrum og
öflugri atvinnugreinum í löndum eins og Noregi og
Bretlandi, en við getum ekki styrkt sjávarútveginn
á þann hátt, því um aðrar öflugri atvinnugreinar
sé ekki að ræða hér á landi. Slíkur samanburður á
stöðu sjávarútvegs hér og í nágrannalöndum okk-
ar fær hins vegar ekki staðizt- nema að takmörk-
uðu leyti. Á móti kemur sú staðreynd að fram-
leiðni í fiskveiðum er meiri hérlendis en í nokkru
öðru landi heims. íslenzkir sjómenn draga miklu
meiri afla á land én fiskimenn nokkurrar annarr-
ar þjóðar og lega landsins auðveldar útgerð mjög.
Raunar er útflutningsframleiðsla supra Útgcrð-
arstaða á íslandi svo mikil að vafasamt er hvort
dæmi verða fundin í víðri veröld um nokkurn ann-
an atvinnurekstur sem skili jafri mikiúm arði, og
er þá með talin hvers kyns stóriðja. Af þessum á-
stæðum þarf íslenzkur sjávarútvegur ekki á því að
halda að njóta stuðnings annarra atvinnugreina;
hann leggur sjálfur slíkan stuðning í té. Opinber
aðstoð sem veitt er fiskveiðum í Noregi og Bret-
landi sýnir ekki yfirburði þessarar atvinnugrein-
ar þar í löndum, heldur er hún tilraun til að jafna
met sem eru okkur mjög í hag. íslenzkur sjávarút-
vegur þarf ekki að styðjast við annan rekstur, held-
ur getur hann verið öðrum atvinnugreinum til
halds og 'trausts; lágt fiskverð og skert kjör sjó-
manna stafa ekki af getuleysi sjávarútvegsins
heldur af röngu stjórnarfari.
J^nda þótt nú beri að leggja kapp á að iðnvæða
ísland má ekki gleyma því að sjávarútvegur er
og verður um langa framtíð meginundirstaða efna-
hagskerfisins. I>ví er það mikil skammsýni hjá
stjómarvöldum að hafa látið mikilvæga þætti fisk-
veiða úreldast á undangengnum velmegunarárum.
Fyrir tveimur áratugum áttuim .við fullkomnari og
tiltölulega stærri togaraflota en nokkur önnur þjóð;
nú höfum við dregizt aftur úr keppinautum okkar
á þessu sviði vegna þess að flotinn hefur ekki ver-
ið endumýjaður. Einnig hefur orðið samdráttur
hjá þeim hluta bátaflotans sem stundar bolfisk-
veiðar og hefur það leitt til minnkandi freðfisk-
framleiðslu. Það er einfalt reikningsdæmi að ef ís-
lendingar hefðu haldið fyrri forustu á þessum svið-
um hefðu gjaldeyristekjur þjóðarinnar á síðasta ári
orðið meira en þúsund miljónum króna hærri en
raun varð á, og þá hefðu hin margfrægu efna-
hagsvandamál orðið auðveldari viðfangs. Nýsköp-
un sjávarútvegsins og er enn sem fyrr brýnasta við-
fangsefni þjóðarinnar. — m.
Einar Ragnar Sverrisson
f. 21/11 1940 — d. 24/5
Þær stundir korna í lífi
manns, er hann leitar á. náðir
þagnarinnar. Þá finnur hann,
að engin orð, hversu voldug og
viðamikil sietm þau kunfia að
vera, eiga svör við-þeirri spurh-
jngu, seim leitar á hugann í sí-
fellu — hvers vegna deyja
þeir, sem við elskum og okk-
ur eru kærir?
Raunar er ekki ofviða mann-
legri skynsemi að svara þess-
ari spumingu, en öll hennar
svör og rök virðast svo mátt-
vana og einskis verð þeim, sem
finna sig skyndilega stamda
andspænis óumflýjanlegri stað-
reynd dauðans.
Hvort það ber vott um styrk-
leika eða veikleika manna, að
þeir skuli aldrei geta sætt sig
við þessi sameiginlegu örlög
sín, veit ég ekki, en hitt er
skiljanlegra, að við erum mis-
jafnlega reiðubúin til þess að
taka fregnum um dauðann,
einkum þó, þegar hann hefur
ekki gert nein boð á undan
sér. Hugur okkar dvelur ekki
við dauðann, þegar við mætum
ungu og hraustu fólki í blóma
lífsins, og sízt af öilu, þegar í
hlut eiga góðir vinir, sem eiga
jafn mikið tilkall til framtíðar-
innar og við sjálf, sem höfum
átt samleið með þeim og
kynnzt vonum þeirra, vilja og
þrám.
Þegar ég frétti að vinur
minn, Einar Sverrisson, hefði
látizt af slysförum utanlands,
fannst mér veröldin taka á sig
annarlegan svip. Ég hafði leitt
hugann að ýmsu öðru um dag-
ana en því, að ég ætti eftir
að, standa yfir moldum þessa
unga og fallega manns. En
kannske er það miskunnsemi
forsjónarinnar að þakka, að
enginn veit hver annan grefur.
Einar Sverrisson fæddist í
Reykjavík, 21. nóvember 1940.
Hann var sonur Sverris Kristj-
ánssonar sagnfræðings og fyrri
konu hans, Ernu Einansdóttur.
Einari kynntist ég ifyrst í 10
ára bekk í Melaskólanum. Við
vorum bekkjarsystkin fram til
12 ára aldurs, en þá skildust
númsleiðir okkar um tíma, on
síðar mættust þær aítur í
Menntaskólanum í Reykjavík.
Vinátta tókst mjög fljótt með
okkur Einari í bamaskóla. Ég
held ég megi segja að hún hafi
upphafizt eftir bræðrabyltu á
heimili hans, Blómvallagötu 13,
eftir einn skóladag, en við vor-
um nábýlingar og áttum oft
samleið úr skóla. Þar sem ljósit
var að hvoruigt vann á hiniu,
kusum við heldur að vera vinir,
og sú vinátta entist okkur til
dauða hans.
Það leið varla sá dagur að
við hittumst elcki eftjr sikóla,
til þess að fást við einhver
mikilvægari og raunhæfari
verkefni en námsbókalesítur.
Einar var allra manna fróðast-
ur um klifurtækni utanhúss og
uppfræddi sinn fylgihnött mjög
nákvæmlega um allt, sem að
henni laut-
Einar var líka slyngur dúfna-
veiðari og átti stóran poka full-
an af dúfum í portinu heima
hjá sór. Mér varð hins vegar
lítið til fanga í veiðiferðum
okkar, og hafði næstum missit
allt álit á sjálfri mér, þegar
mér hugkvæmdist það snjall-
ræði eina niðdimma nótt, að
ræna frá honum nokkrum dúf-
um. Mér er enn í minni svip-
ur Einars þegar við hittumst
næsta dag. Hann grunaði stiax
hver farið hafði ránsihendi um
kofann, bað mig brosandi um
dúfurnar sinar aftur og sagði
að ég mætti eiga þær með sér,
úr þvi ég gæti ekki veitt neina
sjálf. Þetta vár dæmigerður
Einar. Hann vildi gjama deila
því með öðrum sem hann átti,
Minning
og þannig hélt Einar áfram
að vera sem vinur.
Þegar ég kom úr sveitinni á
haustin, var Einar alltaf fyrst-
ur til að fagna mér, og alltaf
var Einar sá fyrsti sem ég leit-
aði uppi við heimkomu mína.
Slík var vinátta okkar þegar í
bemsku — vinátta, sem hélt á-
fram að þróast gegnum okkar
þroskaár.
Um árabil átti ég enga vin-
konu svo góða að ég hefði get-
að trúað henini fyrir því, sem
ég gat trúað Einari fyrir. Hann
var ekki hnýsinn í annarra til-
finningiar né flíkaði sínum eig-
in, en alltaf var hann reiðu-
búinn til þess að taka þótt í
sönnum eða ímynduðum raun-
um manns og gleði. Hann var
einlægur og opinn þeim, sem
hann vildi kynnast vel, en var
þó að jafnaði innhverfur-
Það var gaman að vera vin-
ur Einars. Hann var óvenju
gáfaður drengur og gáfnafar
hans var fjölþætt og skemmti-
legt. Hann var agætur náms-
maður, og hafði hanm þó lít-
inn stuðning af samvizkusem-
inni á námsferli sinum, því
hugur hans hneigðisit að ýmsu
öðru en því sem skyldan bauð.
Bókihneigðari mann en Einar
hof ég ek'ki þekkt. Hann var
síles«indi og samkaði að sér bók-
um úr öllum áttum um ólík-
ustu ofni, sem hvergi átti skylt
við hið fyrirskipaða námsefni
skólans. Oft kom það fyrir að
Einar raltti fyrir mér efni bók-
ar, sem vakið hafði hrifningu
hans. Honum virtist nauðsyn að
eiga eálufélag við aðra um það,
sem snart hann sjállfan, og opna
augu þeirra fyrir því, sem hann
fann hlutunum til gildis, t>g þvi
meiri varð gleði hans scm hann
gat leitt mann til dýpri skiln-
in-gs á hugðarefnum sínum-
Einair vair einstaklega hiug-
myndairíkuir, og kímnigáíu .hafði
bann í betra lagi. Au.ga hans var
nærnt fyrir hinu broslega í fari
mannannn, og náði það jaifmt
til hans sjálfs sem annarra.
Mörgum stundum varði hann
til þess að skrifa niður bráð-
fyndnar skoplýsingar á sjálfum
sér eða náunganuim, eftir því
sem andinn blés honum í
bi'jóst. Tvær æskuritsmíðar
Einars vonx honum þó alia tíð
kærastar. Cnnur var löng smá-
saga í „burlesqúe“-stíl, sem
fjallaði um ævi og örlög nokk-
urra forneskjulegra sveitaper-
sóna. Sögu þessa þýddi hann
sjálfur á ensku og skemmti vin-
um sínum gjaman með því að
lesa handritin upp á vixi um
leið og hann gagnrýndi þau eða
dáðist að stílþrifum hvors um
sig. Hin var bænaróður til vín-
guðsins, ortur á latínu undir
sama bragarhætti og Koratius
orti sirm fræga óð „Integer
vitae". Öð sinn .nefndi Einar
1969
af litillæti „Odes inspiratae".
Þar trúir hann guði sínum fyr-
ir þvi, að hann sé undirlagður
af hverskyns almennri sunnu-
dagsvanlíðan og þá einkum
þorsta, sem hann biður hann að
slökkva. Hann bænheyrir hróp-
andann og líðanin fer batnandi
með hverju versi, þannig að
undir lokin er „pessima vita“
orðið að „splendida vita“.
Hvort þessi óður hefði risið
undir nafni meðal hinna latn-
esku gullaldarskálda, skal ég
ekki segja, en aiftur á móti ef-
ast ég um að þau hafi getað
ltveðið frá sér þorsta og höf-
uðþrautir með jafn miklum
flýti og Einar Sverrisson gerði
)>enn.an sólfagra suonudaig
skömmu fyrir dimission. Að
kvöldi sama dags fór tveggja
manna kór syn.gjandi um göt-
ur bæjarins þennan nýorta óð,
lífinu og gleðinni til dýrðar og
vegsemdar.
Einar elskaði lífið og hugur
hans var alltaf opinn fyrir feg-
urð þess og mikilleik. En eins
og títt eir um óstýrilátt og æsku-
glatt fólk, tók hann lífinu
stundum of geyst. Segja rná að
uppátæki hans og vina hans á
skólaárunum hafi etkki öll ver-
ið í anda laganna, en aldrei
voru þau þess eðlis, að Drott-
inn gæti ekki fyrirgefið þau,
þótt þau ýfðu stundum illa
fínni taugar góðborgaranna.
Söngur, gleði og fögnuður —
þannig vildi Einar að lífið væri
og þannig minnist ég æsku
minnar með honum. En gleðin
fer aldrei einförum. Henni fylg-
ir söknuður og tregi. Áður en.
varir eru söngurinn og gleðin
orðin að minningu um söng. og
gleði, og við, sem forðum geng-
um krin.gum tjömina og velt-
um fyrir okkur torróðnum gát-
um tilverunnar eða lágum á
grasflötinni í Hljómskálagarðin-
um og ljóðuðum hvort á annað,
fundum síðar, að lífið og heim-
urinn var elcki lengur okkar
einkaeign.
Að lokn.u stúdentsprófi fór
Ein.ar uta.n til frambaidsnáms.
Hann lagði stund á fomleifa-
fræði í Leipzig í eitt ár en tók
síðan sögu fyrir sern aðalgrein.
Eftir tveggja ára nám í Þýzka-
landi, bauðst honum styrkur til
Rúmeníu. Þangað fór bann á-
samt félaga sínum, Ara Jósefs-
syni, sem ætlaði að leggja fyrir
sig málanám. Ákvörðun örlag-
a-nn.a réði því, að hvomgur þes®-
ara tápmiklu og gáfuðu stráka
átti afturkvæmt til starfa fyrir
land sitt, ein-s og ætlun þeirra
var að loknu námi. Ari fórst í
bafi, þegar þeir voru á heimleið
sumarið 1964, og nú er það Ein-
ar, sem vihimir kveðja í dag.
Frá Rúmeníu fluttist Einar
til Búlgaríu með konu sinni
buigarsfcri,' sem hann hafði
kynnzt við nám í Austur-Þýzka-
lahdi. Eiignuðust þau einu son,
Ægi, sem nú er þriggja ára, en
slitu samvistUTn eftir nofckur 'á.r
Þótt Ein.ar fæti land úr landi
og þyrfti að nema hverja nýja
tungún/a á fætu.r annarri, virtist
það ekki há honum mikið við
sögunámið, því hann var 'ágætur
málaimaður og hneigðari fyrir
tun.gumál en almennt gerist um
stúdenfa úr stærðfræðidend í
fyrsta bréfinu sem hann skrif-
aði mér frá Rúmeuíu, lýsti hann
m.a viðureign sinni við rúm-
enskuna með þessum orðúm:
„Áranguirinn er býsna kátlegur
af miáHábangi mínu — égtala há-
þróað bókmenntamál, ívafið
grófasta götuslan.gi, enda kunn-
áttan fengin úr þessúm tvéim-
ur áttum“ . En ekki hafði Ein,ar
verið lengi í Rúmeníu, þegar
hann- tók til að þýða Ijóð úr
rúmensku með miklum ágætum.
Einar var ágætlega skáldmælt-
ur, þótt fáir vissu það, og bann
var Ijóðelskur með afbrigðum.
Einkum hafði hann yndi af við-
kvæmum ljóðum, og lýsdr það
bezt skapgerð hans, enda þótt
frumyrkingar hans væru oftast
af léttara taginu og jafnvel
stundum „absurd“. Hann átti
það til að krydda bréf sin alls
kyns gamanþuluin á ýmsum
tungum, meira að segja á
dönsku, sem var.. honum þó
hvimleiðust allra liámsgreina í
skóla og hann við^|kenndi treg-
lega sem tungumál. Eitt þess-
ara „ljóða“ kalláíjii hann „En
piges klager", og lþ! það fylgja
með, að tragískur.’ skáldskapur
væri sín sterka hli,ð. Þótt efasit
megi um sannleipgíldi þeirrar
sjálfslýsingar þá Jer það vísrt,
að Einar átti sinar sterku hlið-
ar, en bann átti lifca sinar veiku
hliðar eins og aðrir menn. Hon-
um reyndist stundum auðveld-
ara að falla fyrir freistingum
lífsins en að takast á við alvöru
þess, eins og oft vill henda hrif-
næmt og lífsgla-tt fólk. Hann var
félagslynd-ur og hdfði gamaTi af
því að gleðjast ,með glöðum.
Hann átti auðvelt1 með að nálg-
asf aðra, því hann var alúðleg-
ur og þægilegur í viðmóti, enda
átti bann kúnningja viða um
heim, en raunverulega vini sina
taldi hann hinsvegar fáa.
Sjaldan hitti ég Einar svo að
hann minntist ekki einhverra
fa.gnaðarstunda liðinna daga í
hópi góðra vina og félaga. og
það sama gerði bann, þegar
fundum okkar bar saman í sáð-
asta sin-n.
Nú, þagar ég sendi þér míwa
lokakveðju, kæri Einar, vil ég
þakka þér þessa liðnu daga og
allar okkar góðu og skemmti-
legu samverustundir. Flestar
ljúfusitu og beztu minningár
æsku minnar eru bundnar þér
og vináttu þinni, og þær minn-
ingar geymast en gleymaát
aldrei.
Ég bið guð að styrkja foreldra
þína og srystur í sorg þeirra yf-
ir látnium syni ,og bróður.
Þuríður Kvaran.
Til
Einars
Horfinn ertu
hjartans vinur.
Bjartur, brosfagur
bróðir minn.
Liðna daga
löngum mun ég
minnast við
og mynd þina.
Þér ungum ég unni
til æviloka.
G.S
Eirnar Sverrisson varð mér
harnidauði. Við vorum kumnug-
ir frá þeim dögum þegar Ellefu
var við lýði og menn breyttu
eins og hjartað leiddi þá og eins
og augun gimtust; vorið 1968
vorum við svo samtíða í nokkr-
ar vikur suður í Búlgaríu og
þar tókst með okkur sú sér-
stæða og trausta vinátta er oft
tekst á stuttum tíma með ís-
lendingum erlendds.
Einar var góður féla.gi. h.rein-
skiptinn og glaðlyndur. Hann
hafði mikla og næm,a greind,
var hrifnæmur og viðkvæmur
í lund, en gerði sér þó aldrei
rellu út af smámunum; æðru-
leysi hans í ýmsum þeim raun-
um, sem félítillístúdent getur
, ratað í, var raunar einstakt.
Og Einari hélzt flla a því sem
mölur og ryð fæi^Érandað. Hann
var aftur á móti ijjjög vel mennt-
aður. víðlesinn qg fróður. talaði
fjölda tungumál|| og hafði lif-
andi áhuga á fí^étum greinum
klassi’skrar mi’núlunar. Og mér
er næx að haldggað menntunin
hafi verið homlm annað og
meira en „beziáf, fjárfestingin"
og að bam,n haÖÍ frekar viljað
len.gja sér leið íiembættishæg-
indi en hitt, þýí a'ð lífið og
frelsii æskunnar var hónum enn
eitt og hið samanOe ha.nn naut
lífsins nánast af áfergju.
Einair Sverrisson var einlæg-
Framhald á 13. síðu.