Þjóðviljinn - 15.08.1969, Blaðsíða 5

Föstudagur 15. ágúst 1969 — ÞJÖÐVILJINN — SlÐA CJ
— Mikill saimjdráttur hiefur
orðid i byggingariðnaði. Getur
þú til að byrja með nakiðnoikk-
uð fyrdr lesendum blaðsins
hvemig þessi saimdráttur kieim-
ur fram?
— Tölurnar taíla skiýrustu
máli um ástamdið í bygginigar-
iðnaðinum: 1 by rj un ágúst höfðu
verið samþ. teikmngar aö 337
íbúðum á þessu ári í Beyikja-
vik. A£ þeim teikningum eru
180 á vegum Framkvæmda-
nefndar byggingaráætlunar, 77
edns hiarbargis fbúðir í húsd ör.
yrkjabandalaigBins, þ.e. aðeins
80 íbúðir á vegum cinstaklinga
og byggingasamvmnufélaga.
1967 var byrjað á 1380 fbúð-
um í Reykjavák — þar inn í
nokkur hluti Breiðholtsíbúð-
anina 325. 1 fyrra viar byrjað
é um 360 íbúðum, í ár verður
byrjað á um 350 íbúðum.
Enn slóandd tölur um ásitand-
ið:
1958: í byggingu. í Reyikjavík
322 þúsund rúmmeitrar húsnæð-
is.
1967: 1 byggtogiu í Reykja-
vík 723 þús. rúman. húsnæðis.
1968: f byggingu í Rvík 470
þús. rúimim. húsnæðis.
1969 (ág): í byggingu í Rvík
170-180 rúmm. húsmæðás.
Hvert barn sér hver áhrif
sllílkur saondráttur hefur á at-
• Hvernig er ástandið í bygg-
ingariðnaðinum ?
• Hvers vegna stendur
Samband byggingamanna fyrir
útvegun á vinnu erlendis?
• Þessar spuningar og
margar aðrar eru lagðar fyrir
Jón Snorra Þorleifsson,
formann Trésmiðafélags
Reykjavíkur í viðtali því sem
birtist hér á síðunni.
En okkar mönnum mun á-
skotnast erlendis ný verðmæt
reynsla. Til dæmás sú reynsila
að vinna á stórum fjölmemmum
vinnustað. Héma vinna bygg-
inigariðnaðarmen yfirieitt ekiki í
stórum hópum. Úti vinna þedr á
fjögur þúsund mamna vinnustað.
Ég er ekki í nokkrum vafaum
að þetta, — ásamt þeim lífs-
kjöruan, sem þama eru —
mun hafa mákil áhrif ekki sið-
ur pólitísk em félagsleg.
Hvernig má
breyta þessu?
— Vdð höfum mú uim hríð
rætt mokkuð uim ástamdið eins
og það er í dag í byggingar-
iðnaðinum og um Svíþjóðar-
ferðir. En að lokum, JónSnorri:
— Hvemig má ráða bót áþessu
ásitandi?
— Það er langt máll að rekja.
En það er ummt að leysa þessi
mál rnieð póditískuim ráðstöfun.
um, þ.e.a.s. með þvtf að fella
ríkisstjómina og taka upp
stjórnarstefnu, sem bygigir á
félagsleguím forsendum og trú
á íslenzka mögiulleika.
Ástand byggingariðnaðarins
er sérstakiega sláandi um getu-
leysi ríkisstjómarinnar til þess
að taka á vandamálunum. Hvaða
ríkisstjóm önmur hetfði látið
hrun bygginigariðniaðaríns við-
VIÐ T0LUM EKKI UM
fjórðungur húsasimiða. Hins veg-
vinnu byggtaigiarmianin& jafnt
iðnaðar- og verkamanma. Af
þessum ástæðum tölum við
ekki um samdrátt, — hcld-
ur hrun, algjört hrun bygging.
ariönaðarins.
— Hvað urðu margir byigg-
inigarmenn atvinnulausir síðast-
liðinn vetur?
— Tæpur þriðjungur bygg-
ingarmanna misst atvinnuna
urn tíma s, 1. vetur. Langrverst
var atvmnmóstamidið og afkom-
an rneðal verkamanna í bygig-
ingiariðnaði. Þetta atvinnuleysi
er staöreynd á sama tfma og
og hundrað byggingariðnað-
armemn starfa austur við Búr-
fiell og um 40 suður í Straums-
vik. — Byggingariðnaðarmenn
eru samitals á ellefta hundrað
talsins.
Það er enn skýrt dæmd um
það hvernig ástandið hefur
hríðversnað, að 1967 voru 100
erlendir byggingariðnaðanmienn
að stönfium hér á landi — árið
eftir er komið atvinnuOeysá, og
árið þar á etftir, 1969 er þriðj-
ungur byggingariðnaðainmiainna
atvinnulaus.
Þær tölur sem ég nefndi hér
um samþykktar teikningar að
íbúðuim sýna ekki einungis hver
þróunin hefiur verið heldur
einnig við hverju er að búast
í vetur. Það blasir við stórkost-
legt atvinnuleysi nema krafta-
verk gerist.
Mest atvinnu--
leysi málara
— Er ekki rraisjafnt atvinnu-
ástand hjá byggingariðnoðar-
mönnum?
— Jú. Nær heilimimigur mál-
ara var atvinnulaus í vetur um
tíma. um þriðjungur múraraog
ar virðist eitthvað hafa rætzt
úr meðal húsgagnasmiða vegna
þess að innflutningur á hús-
gögnum hefur miinnkað.
Núna eru 130 húsasmdðir í
Svíþjóð og þess vegna erueng-
ir húsasmiðir skráðir atvinnu-
lausir í augnablikinu. Þó er
knappt um atvinnu hjá þeim,
sem etftir eru nú á þeim árs-
tílma, sieim við höfum stuiradum
kallað vertíð oíkkar í bygging-
ariðnaðinum.
Bregzt hreyfingin
skyldum sínum?
— Teilur þú ekki að verka-
lýðshreyfingin sé að nokikru
leyti að bregðast skyldum sín.
um með því að filytja út vinnu-
afl í stað þess að einbeita kröft-
unum fyrst oig fremst gegn
eymdarástandinu hér hedma?
— Við beitum okkur náttúr-
lega gegn eyimdaróstandinu hér
fyrst og fremst — a.m.k. eigum
við að gera það, enda þótt sú
barátta háfi ekki verið jafná-
kveðin og hún '"/rfti að vera.
Af hverju fara
trésmiðir utan?
En ég kannast við þessa
spurninigu. Qg ég hef fengið
skamimir í ekki mdnni mæli en
þaikkir fyrir utanferðir trésmiða.
En af hverju fór Saimiband
byggin,garim«anna inn á þessa
braut?
Ég hef nefint þér nokkrartöl-
ur, sem svara spuimingu þinni
að hluta, Atvinnuleysið blasir
við enn hrikalegra en fyrr. —
Áttum við að horfa upp á það
aðgerðarlausir að félagar okkar
Jón Snorri Þorleifsson
misstu allar ei«gur og eigna-
möguleika, að þeir yrðu algjör-
ir öreigar? Við urðum að grípa
til einhverra ráðstafana og það
er að vísu rétt að hötfuðskyflda
okkar er að berjast fyrir ís-
lenizkum réttindum á íslandi,
en það er erfiitt að heyja stríð
etf liðsmennimir eru niðurdregn-
ir af skorti og volæði áður en
atlagan hefst.
Við erum ekki, að mxnu á.
liti að bregðast þeirri óhjá-
kvæimilegu skyldu verkalýðs-
hreyfingarinnar að breyta þjéð-
félaginu. Við höfum aðeáns
gripið til neyðarráðstafana til
andsvara við neyðarástandi. Út-
flutningur á vinnuafli er engin
lausn, heldur. aðeims neyðarráð-
stöfun.
Langmest ungir
menn ytra
— Það hafa miest verið ung-
ir menn, sem farið hafa utan?
— Jú, langflestir þeirra eru
á bezta starfsaldri. Og megin-
þorri félagsmaniraa í Trésmdða-
félaginu er á bezta stairfisaildri.
Um 70% félagsmanna enu und-
ir 50 ára aldri. Ungu mennimir
í Trésimiðafélaiginu, em eins og
aðrir ungdr menn að reyna að
koma sér upþ húsnœði og stofna
heimili. Það er tízka á Islandi
að eignast íbúð.
Ég vil benda þér á — enda
þótt ég sé á en«gan hátt að veg-
sama útflutning viranuafils og
enn síður að afsaka hann sem
neyðarráðstöfun — að við stóð-
um frammi fyrir þeirri óhugn-
anlegu staðreynd að fólk hafði
þegar filutzt búferlum tifl Ástr-
alíu o-g annarra landa. Mjög
miargir undirbjuggu að flytjast
búferium úr landdnu. Við á-
kvóðuim því að leita fyrir okk-
ur á hinuim Norðurlöndunum,
— og femiguim strax jákvæð-
ar undirtektir hjá sænskum
byggingamöranum. Gainig þeirra
rraála þarf ég ekiki að rekja, en
til eins fyrirtækis í Mélmiey
haifia raú verið ráðnir um 160
húsasmdðdr, húsgagnasmiðir og
skipasmiðir. Vinrau þeirra filestra
lýkur í lok ágúst og í septem-
ber. Þá báður þeirra sama at-
vinnufleysið hér og þess vegna
fer ég utan eftir helgina — til
Svíþjóðar — til þess að ræöa
við sænska starfsbræður um
nýja aitvinraumögiulei'ka.
Verða þeir úti
til langframa?
— Er ekki samia hættan á
því að þessdr menn setjist að
ytra til lainigifraiiraa þó að þeir
séu ráðnár í hópu-m á ykkar
vegum?
— Það er að vísu alltaf hætta
á því að þassir rraenn setjist að
ytra. En það er engu að síður
staðreynd. sam ég veit um að
ótrúlega margir þeirra sem
huigðust filytja þúferlum í út-
lönd hafa hætt við vegna þess
að viö gátum útvagað þeim, at-
vinnu til skamms tíma úti. Það
er því saranfæritrag okkar aðþað
sé betra að Samiband bygging.
anmianna hafi umsjón mieð þess-
um málum, en að byggíngamenn
tínist út einn og eiran.
Samanburður er
okkur hagstæður
— Það er sturadum sagt, að
ísllenzkt launafólk sé venr búíð
að verkmenntxm og þekkingu
en launatfólk anmarra landa.
— Þetta heyrist oft, en það
á að minnsta kosti ekki við um
iðnaðanmenn og verkamenn. —
Þessi óróður heifiur verið hóttá
lofti síðusiu ériin meira að segja
boðaður af ýmsum tækniimiennt-
uðuim mön-num íslenzkum — eg
gæti nefnt dæmi og nöfn en
sleppi því að sirand.
En það hefur þegar sýnt sig
áþreifanlega að verkkunnátta
bæði byggingariðnaðarmanna ís-
lenzkra og verkamarana í bygg-
ingariðnaði er efcki síðri —
jafinivel betri og mieiri — en
bezt gerist á hinum Noiður-
löndunuim. Þetta er fullyrðing,
sem ég get auðveldlega rökstutt
rraeð þessum ábendingum: — Ég
mdirani á orð Þorvaldar í Síld
og fisk, við byggingu Loftledða-
SAMDRATT
hótelsdns, en við það unnu út-
lendingar við hlið Islendinga.
Ég minni á, að við höfum Is-
lendiiragum hagstæðan saman-
burð frá virkjunarframlkivæmd-
unum við Búrfall og úr Straums-
vík. Og óg minni loks á að £s-
lenzku iðnaðainmennimir í
Mólmey hafa atfkastað meáru
en áður hefur þekkzt þar. O-g
það sem meira er: Þgir hatfa
sýnt að þeir búa yfiir ágætri
verkkuinnáttu. Ég fuilyrði því
hikiaust að við íslenzkir iðn-
aðarmenn getum borið höfuðið
hátt að því er varðair verk-
kunnáttu og verkmenntun. Ég
bið þó enigan að skilja orðtnín
svo að við getum ekkd lært af
öðrum þjóðum. Það er að sjálf-
sögðu urant fyrir oklkur eins og
aðrar stéttir og því meina sem
við tileinkum oikkur af niýrri
tækni, nýjum handbrögðum, því
betri iðnaðanmenn verðum vdð.
Verkmenntun er
ætíð alþjóðleg
— Stunduim er sagt, að á-
kveðnir stanfshópar mianna hér
á lamdi geti öðrum fnerraur mið-
að kjör sín við erlenda. Þetta
er til dærnds hávær röksemd í
kjaradeiluni.
— Já. Þessá röksemd er að
sjálfsögðu fulligild. En það er
hins vagar tæpasit rétt að ein
stétt hafi öðrum fremur alþjóð-
lega verkirraenratun. Við höfum
lítið gert af því að haimpa þess-
ari röksemd í kjanadeilum, en
reynslan m.a. frá Svfiþjéð, er
áþreifainllegt dæmi um það, að
okkar verkkunnótta er ekkisíð-
ur f jöilþjóðleg en annarra starfs-
stétta. Og naunair má bæta því
við að vinn-uaifilið er alls staðar
verðmætt. Hvar lendir sú þjóð,
sem forsmáir það eins og rík.
isstjóm íslands hefur gert á
undanförnuim ámm?
Heimkomnir
— Þú vilt semsé halda þvi
fram, að heimikomnir verði þess-
ir rraenn enn ákveðnari í kjara-
baráttunni en áður — sætti sig
síður en ella við þau kjör sem
hér eru boðin.
— Já. það má vel segja það.
Ég hef að vísu aldrei vélt hlut-
unum þannig fyrir mér að með
þvi að stuðla að atvinnu Islend-
inga erlendds, værum við að
fiiytja stjórnarandstöðuna úr
landi — og komum við þar
raunar að því sama og áður.
garagast, enda þóttit þessi at-
vinnugrein sé sú grein, sem veit-
ir hvað flesitum mönraum vinnu’
Og þetta er ekki ednungis mál
okkar byggingarmanna, heldur
mól — vandaimál — aillnar
þjóðarinnar. Við þuifium að
fullgera hér árilega 900-1000 í-
búðir til þess að taka á móti
fjölgim og til þess að vega upp
á móti því serni gengur úr sér.
Hvert verður ósitandið í hiús-
næðismálLum hér á landi, ef
svo heldur enn fram serra horf-
ir í byggdragariðnaðinum? Það
getur hver rnaöur saigt sér
sjélfiur: Það verður neyðará-
stand. Otf lítið flramlboð hús-
raæðis býður hedm olkri á hús-
næði í sölu og leigu.
Til þess að leysa vandamál
byggiragariðnaðarins og húsnæð.
iseikluna verður að veita hundr-
uðum mdljóna í húsbygigingar og
það strax. Algjört lágmark er
250 — 300 máljónir af nýju
fjármagni I byggingariðnaðinn.
En það er auðvitað ekki nóg
að fara firam á fjáimagn. Það
verður að nota það skynsamlega
og skipuleiga þanndg að fjár-
magnið nýtist sem aiiilra bezt,
þannig að húsnæðistoos,tnaðuirinn
verði húsbyggjendum sem auð-
veldastur viðtfangs.
Bftir langvarandi „viðreisn“
hefur enginn venjulegur launa-
maður efni til þess að standa
undir afborgunum og lánum af
húsnæði nema með sérstökum
kjörum, gjörbreyttum firá þvi
sem nú bjóðast.
Leiguhúsnæði
í stórum stíl
Annars er það mín skoðun.
að hér verði að hefja í stórum
stíl byggingu leiguhúsnæðis á
yegum byggingarsamvinnufé-
laga eða opinberra aðála — m.a.
af þeirri ástæðu ad það er út
í hött að ætla launafólki að
borga af íbúð með launum sín-
um eins og þau eru nú — þeg-
ar lágmarksmónadaratfborganir
af nýrri fibúd eni
15000 krónur fyrsta árið. Auk
þess finnst mér það óeðlilegur
hugsunarháttur, sem er ríkj-
andi hér á landi, að alllir eigi
að eága íbúðir og það sé niðr-
andi að búa í leiguíbúðum. —
Það er í fyllsta máta eðlilegt að
opinberir aðilar og félög hafi
forgöngu um byggingu leigu-
húsnæðis Ekki sízt á slíkum
tímum, sem þeim er við nú
upplifum, — sv.
i