Þjóðviljinn - 10.12.1969, Blaðsíða 6

3 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN — Miðvdteudaigur 10. desemlber 1969.
>>*#.
Súmarar haía staðið sig
býsna vel við sýningahald að
undanfömu- Er steemanst að
minnasit sanxsýningar þeiirra
s.l. haust, svo og t.d. einka-
siýniniga Jóns G-unnars , og
Magnúsair Tómassonar, sem
báðar voru að sdnu leyti
mienkis viðburðir. Síðasta af-
r©k siamtakanna er sýning á
hollenzkri saimitímiaiUst, sem
stendur yfir þessa dagana, og
má setgja að þar sé ýmsum
fjársteríkari og ábúðarmedri
aðilum, svo sem Lisitasaflná Is-
lands, FlM o.fl. ögrað nokkuð
og gerð ærin skömm til.
Hollendinigair hafa löngum
ótt aíibraigðs myndlist, og þarf
vist ektei að reteja þá sögu
nánar, í það minnsta ekiki
hvað við kemiur fortíðinni.
Én nútímalist þeirra er lík-
lega etkki kunn hér á landi
svo orð sé á gerandd utan
hvað borizt hetfur hingað af
áhrifum frá frægasta málara
þeirra á þessari ödd, semsé
Piet Mondrian- Á þessari sýn-
ingu í Galierie SOM eiga
myndir sex málarar á aldrin-
nm 35 til 63, og skýrir ald-
ursmunur þeirra eflaust nokk-
uð hversu ólíkir þeir eru að
hugmyndum og vionubrögð-

V,

Mynd eftir Jaap Wagemaker.
hdlöur ekki sérlega sainnfær-
andii, þair vantar alia sipeinnu
og innliifun lóikt og þegar
saddur miaður sezt að rjúk-
andi veizluréttum.
Þeir miálarar, sem þanna
veikja helzt ánægju hjá mér,
og við skuluon vona, að eng-
inn sé svo gallinin að taba
mailk á því, eru Ger Liaitaster
(If. 1920) og Henk Huig (f.
1934). Ger Daitaster sýnir
þama þrjár ádeilumyndir í
grámylglulegum htum, og
kaillar þær allar saima. nafni,
Endir. Hvort sam hanin á við
heimsendi eða einhvem annan
endi, er fallbyssuskothríð
hans á lýrikkina sérlega at-
. hyglisiverð og truflandi. Henk
Huig minnir hinsvegar á etek-
ert freikar en á dansika og
hállfdanstea landslagsmáilaira,
svosem Söndergaard og Juli-
önu Sveinsdóttur. Inn í þess-
lags viðhorf blandar hann síð-
an áhrifum, sem ég miyndi
halda ef ég vissi ekki betur,
að væm úr dramatísikum
bátamyndum ofl- eftir sjö ára
dóttur mína, fær hann úr
þessu merkilega sterkt mynd-
rænt átak, hvað sem líður
furðulegium, já, skemmtilegum
nafngiftum, en myndir hans
Hollenzk myndlist hjá SÚM
um. Tveir þeir eílztu, Anton
Roosikens og Jaaip Wagemak-
er, em líklega fræigastir, og
hefur annar þedrra, Rooskens,
meira að segja haldið tvæí
einkasýningar í Reykjaivik,
fyrir utan allar aðrar heiztu
lisitaborgir veraldar. Sam-
tevæmt sýningarskrá em þeir
(margverðiaunaðir, og öll
hélztu listasöfn heimsins (þó
ekki Islands) hafa keypt af
'þcim málverk. • Rooskens er
annars einn af svoköHuðum
Cabra-málurum, en það er
,fólk frá Kaupmannahöfn,
Brussel og Amsterdam (og
raunar einn frá Islandi, Svav-
ar Guðnason), sem á sínum
tímia batzt samtökum um
siýningiar á allþjóðlegum vett-
vangi, og varð sumt „heims-
frægt“ og veiseijandi fyrir
bragðið- Þau mólverk, sem
Rooskens sýnir þarna, fjögur
að töiu. em varla merkileg,
séu þau boriin saman við það
bezta sem maður hefur séð
eftir flóik úr þessairi „grúppu“,
Lítelega er „spontanitetið" sean
allt á að byggjast á hjá mál-
urum af þessu taigi, orðið
heldur vanaibundið og uitanað-
lært. Roosgens er að vísu
Oœsdlegur í lit, og við fyrstu
| ‘áf Jj
m
HVAÐ VERÐUR
UM
ÍSLAND í EFTA?

Mynd eftir Lataster.
sýn frjálsiegur og sk’emmrti-
legur í formd, en ég heid að
þessar myndir faili stómm
við nánari kynnd. -í það
miinnsta er nokkuinveginn
Mynd eftir Huig.
víst, að vinnubrögð ednsog að
binda tiltölulega ósamstæða
litfilefti með „spontant“ teikn-
ingu í sivörtu, hefðd þótt heid-
ur „bdllliega" sioppið á fyrstu
Septemibersýninigunum' hér
(1947 og árin efltir.
Mynddr Wagemakiers em
hinsvegar a£ aht öðrum toga
og nýstárlegri að sumu 'leyti.
1 það minnsta kamnast rnaöur
eiteki við þennan upphleypta
flöt (ihjá Wagiemaiker úr ein-
hveirskonar plastkvoðu) fyrr
en í xniyadum nokteurra Spám-
verja og Frakka fyrir umiþb.
tíu áruim, Wagemaker leggur
í þetta ýmsa tilbúna hluti,
skrúfur, rörbúta, dósir osfrv.
og er þetta gert. af mdkilli
snyrttmennsku og smekkvisi,
og mininir í raunimri á Sverri
Haraddsson eða öllu heldiur
Ben Nichoison á vissu tíma-
bili.
Sama miá kannski líka segja
um myndir Lei Molins (f.
1927), en hann á þama nokkr-
ar „colla)ge-mymílír“, sem
em mjög nákvæmar að adlri
gerð, en máttlitlar og heldur
támflegar á svipinn.
Pierre van Soerst (f. 1930)
er eins og sumir yngri mál-
arar ísflenzkir (td. Einar Há-
konarsoni) mjög haldinn ó-
sjáflfsitæði gagnvart því sem
kamiið hefur fram í brezkri
list síðustu tíu ártn. Hann
sýnir þama sjö myndir, sem
allar em gerðar með blýanti
og olíukrít, og af góðri kunn-
áttu og vandvirkni, þó fmm-
leikinn sé á nuLli. ,,Klám“ til-
hnedigingar hans virðast mér
heita: Landsttag imieð bflémst-
urpottum, Yfir torfæmr
freástinganna liggur hinn mj.ói
vegiur dyggðarinar og Svört
kanína þakin margflitum
pappírsstrimlluim, hvit vera,
sem reynir að flýja í gegnum
einskonar op í landslagi, sem
er tötavert mericilegt í sjálfu
sér!
Það ber að þaikka Súmör-
um fyrir þessa sýningu eins
og raunar filest annað í þeiirra
mjög svo athyglisverðu starf-
senri. Er það ednlæg von mín,
og margra annarra,- að hagur
þeirra megi blómigast í ríku
mæii hið fyrsta, svo og að
eldrf kynsflóðir listaimanna
megi draga nokkrar ályktanir
af starfi þeirra, án þess þó að
gamga að ráði af göflunum.
Ætti það að vera öllum lainds-
lýð til mikillar blessunar í
framtíðinni, því .jorskiðjan og
síldarærvintýrið ein, munu
yarfla standia unddr Straums-
víkurstandinu til lerugdar- I
- Guðs friði. — L.Þ-
'I
Vonandi tórn sem fíestír
— þrótt fyrir
„fórnarkostnnSinn "
Það eru ekki bara 500 miljónir króna sem ríkissjóð-
ur tekur inri með söluskattshækkun vegrra EFTA-aðiIdar
heldur 1.500 miljónir þegar yfir lýkur. Hins vegar verða
í fyrsta áfanga felldir niður tollar um 500 miljónir króna
eins og sagt var í blaðinu í gær — en þessi upphæð
þrefaldast þegar aðlögunartímabilinu svonefnda er Iok-
ið. Þetta þykir okkur rétt og nauðsynlegt að taka fram.
En í þessutn þætti ætlum við annars að gera að
umtalsefni álkveðinn þátt í skýrslu prófessors Guð-
mundar Magnússoniar um EFTA-málið og ísland.
Á síðu 67 í þingskjalinu með þingsályktunartillögu
um EFTA talar prófessorinn um „fómarkostnað“:
„Sú umskipan framleiðsluþátta, sem hér kemur til
greina, getur haft „fómarkostnað“ eða tap í för
með sér á sumum sviðum“. Hver verður fómar-
kpstnaðurinn — hverjum verður fómað? Þessum
spumingum er að sjálfsögðu erfitt að svara ná-
kvæmlega, enda gerir prófesáorinn ekki tilraun til
þess á 120 síðum skýrslu sinnar. Það sem bann á
við er hins vegar m.a. sú staðreýnd að allmörg
iðnfyrirtæki eiga í vök að verjast við aðild' að
Fríverzlunarsamtökunum vegna þess að vemdar-
tollar á hliðstæðum vörum verða felldir niður.
Prófessorinn kveðst hafa kannað ástand* þessara
fyrirtækja, þ.e. samkvæmt sérstöku úrtaki, Efna-
hagsstofnunarinnar auk nokkurra anmarra fyrir-
tækja í viðkomandi iðngreinum. Hér verða að-
eins nefnd nokkur þeirra fyrirtækja, sem könn-
unin nær til:
KEXGERÐ
Kexverksmiðjan Frón h.f. — Kexverksmiðjan Esja h.f.
ULT • ARÞVOTTUR, SPUNI, VEFNAÐUR
r • iu rr''v ni'in
ÁJafoss h.f„ Dúkaverksmiðjan, tUlarverksmiðjan Fram-
tíðin, Vefarinn h.f., UHarverksmiðjan Gefjun, Akureyri,
Teppagerðin h.f., Verksmiðjan Axminster. .
PRJÓNASTOFUR og PRJÓNLESVERKSMIÐJUR
Prjónastofan Iðunn h.f., Prjónastofan Snældan, Prjóna-
stofan Peysan s.f., Fataverksmiðjan Hekla, Akureyri,
Prjónastofa Önnu Þórðardóttur.
VEIÐARFÆRAGERÐ
Hampiðjan.
SKÓGERÐ
Skóverksmiðjan Iðunn.
FATAGERÐ
Vinnufatagerð íslands h.f., Skjólfatagerðin h.f., Últíma
h.f„ Verksmiðjan Föf h.f., Skjólfatagerðdn h.f., Verksmiðj-
an Dúkur h.f., Sportver h.f., L. H. Muller — Fatagerð,
Lífstykkjabúðin h.f„ Fatagerð Ara & Co. h.f., Nærfata-
gerðiri Ceres h.f., Sjóklæðagerðin h.f., Verksmiðjan Max
h.f., Fataverksmiðjan Gefjun, Skinfaxi h.f., Sólídó s.f„
Lady h.f., Artemis — Nærfatagerð, Vinnufatagerð Suður-
lands, Hellu, Lokbrá h.f., Fatagei'ðin h.f. Akranesi, Fata-
verksmiðjan Hekla, Akureyri. — Það er óþarfi að telja
fleiri fyrirtæki, enda þótt unnt væri enn að nefna a.m.k.
60 fyrirtækj í húsgagnasmiði, innréttingasmíði, málning-
ar- og lakkgerð, smíði og viðgerð rafmagnstækja, plast-
iðnaði... Það verður ekki gert að sinni, en á hað skal
minnt að í þessum pistli fclst einungis ábending. Það
er með öllu víst að EFTA-aðild léttir fyrirtækjunum yfir-
Ieitt ekki róðurinn, þyngir hann heldur í- flestum tilfell-
um. Hverjir lifa af? Þeirri spurningu verður ekki svar-
að nákvæmlcga hér. — Vonandi tóra sem flestir.
Æviminningnbók og tvær
bnrnnbækur íré Prentverki
Prentverk hf. í Reykjavík
hefur nýverið sent frá sér þrjár
bækur, eina æviminningabók og
tvær bamabækur-
Ami frá Kálfcá, æviminning-
ar, segir frá Áma Bjömssyni
frá Káifsá í Ólafsfirði og hcíur
Þorsteinn Matthíasson búið
bókina ti lprentunar- Segir Þor-
sfeinn í ef.tirmála bókarinnar.
að hann hafi fyrst kyninzt Árna
á Ólafsfirði á árunum 1962-1963:
„Þá var þessi afldni sjésóknarí
Dg athafnamaður því nær hætt-
ur öllum starfsumsvifum og
farirun að gleðja siig við gulla-
stokk minningarma-“ Segir Þor-
steinn, að Ámi hafi skrifað
minningar sínar á efri árum og
séu þær uppistaða þessa rits,
ýmist sem lítið breytt frásögn
eða heimild- „Þessar minnmgar
eru merkilegur þáttur, ekki ein-
ungis hans eigin lifssögu, heldur
allra þeirra eljumanna. sem á
ferð voru síðasta fjórðung 19.
aldar og fram eftir þessari öld“
Framhald á 9- síðu
t