Þjóðviljinn - 10.02.1970, Blaðsíða 6

g SÍÐA — MÓÐVILJINN — Þriðjudagur 10. febiniar 1970.
Einhugur um norrænt efnahagsbandaiag
Frá umrœSum um Nordek
á fundi NorSurlandaráSs
á laugardaginn
Koivisto
Baunsgaard
Palme
Frá setningu 18. þings Norðurlandaráðs.
stöðu innan hins norræna
samfélags. Þetta mat verður
vafalaust byggit á óumdeilanT
legum vilja okkar til þess að
sbairfa svo mikið sem unnt er
með bræðraþjóðum okkair á
Nor ðurlöndunum1 ‘.
Jens Otto Krag fyrrum for-
sætisráðherra Dana vair næsti
ræðumaður. Hann sagði í upp-
rænna efnabaigsbandialaigsins.
Hann kvaðst vona að Mend-
ingar athuiguðu nú aðild að
Nordek. Samningsuppkastið
væri þannig að tæknilegir örð-
umleitoair væru ekíd á því að
ísland gerðist aðili að Nordek.
Hann ræddi um markmið
sem Nordek ætti að stefna að.
1 því sambandi sagði ráðherr-
Karjalainen
hafi ræðu sinnar eitthvað á
þessa leið: „Það er víst erfibt
að neita því að norrænt sam-
starf á snðustu árunum fyrir
1968 var að staðna. Norður-
landaráð var að verða pappírs-
kvöa-n. En á fundi ráðsins í
Osló 1968 held ég að allir hafi
baft á tilfinningunni að stökk
fram á við væri nauðsynlegt,
ef fólk ætti áfram að hafa trú
á norrænu samstarfi. Síðan
sagði Kraig að undirbúningur
að Nordek hefði einmitt verið
þetta stökk fram á við ,sam
hleypti nýju blóði í norrænt
samsitairf.
Síðar í ræðu sinni vék Krag
að norrænu efnabagssamstarfi
og Efnabagsbandalaginu: 19,72
verður fyrsta skrefið stigið til
aðlögunar að samáginlegum
tollum. Þessi aðlögun fjarlægir
okkur ekki sameiginlegum tolli
EBE heldur færir okkur nær
honum.
Hilmar Baunsgaard forsætis-
ráðherra Dana var næstur á
mælendaskná. Hann lagði á-
herzhi á jákvæða þýðingu nor-
Krag
ann að samningurinn vaeri
þannig að þar væri ekkert sem
hindraði einstök lönd í að taka
þátt í evrópsku samstarfi.' I
lok ræðu sinnar fagnaði hiann
sérstal?lega aðild Færeyja og
Álandseyja að ráðinu, en flest-
,i,r ræðumenn minntust einnig
á aðild þessara nýju land-a að
ráðinu.
Tryggve Bratteli, leiðtogi
norskra sósíaldemókrata minnt-
ist m.a. í ræðu sinni á verka-
1 ý ðshrey f i n gu n-a og saigði að
verkalýðsisaimjböndin á Norður-
löndunum fjórum hefðu alltaf
staðið sem klettur í Nordek-
málinu, jafnvel þó að ýmsdr
aðrir hefðu verið efins í því
að halda áfram. — Hann fjall-
aðj síðan almennt um norrænt
samstarf við undirbúning
Nordek-rnálsing og þá samn-
inga, sem fyrir liggja nú: Samt
er þessu ekki lokið. Þetta voru
bara lokin á upphafinu — á
fyrsta þætti. 1 næsta þætti
verður að útfæra samninginn
nánar.
Hann vék að evrópsku sam-
Fyrsta dag 18. þings Norð-
urlandaráðs fóru fram almenn-
ar umræður um ýmis mál og
staðnæmdust flestir ræðumenn
við Nordek. Verða hér á eftir
rakin helztu atriði úr ræðun-
um á laugardaginn. — A
sunnudag fóru einnig fram al-
mennar umræður — þá toluðu
27 ræðumenn. Var salurinn á
stundum æði þunnskipaður.
Sumir sögðu að kosningarnar í
Finnlandí settu svip sinn á
umræðurnar, en af 27 ræðu-
mönnum voru 10 Finnar —
þannig að þeir vildu láta þess
getið í blöðum sinum að þeir
hefðu haft eitthvað til málanna
að leggja á þihgi Norðurlanda-
ráðsins.
Ræðumenn á laugardaginn
fluttu í ræðum sínum fram rök
fyrir afstöðu stjórna og stjórn-
arandstæðinga til Nordek-
málsins. Verður því látið
nægja hér að rekja þær um-
ræður, en segja má að almenn
samstaða hafi verið um Nord-
ek-samkomulagið frá 4. febrú-
ar, enda þótt menn greindi á
um stöðu Nordek i umheimin-
um, þ.e. afstöðu þess til Efna-
hagsbandalagsins.
Fyrsiti raíðumoðuir í almennu
umræðunum vair Per Borten,
forsæfisráðherra Naregs. Þar
sem hann var fyrstuir foirsæt-
isráðhcirrannia á mælendaskrá
gerði hann almenna grein fyrir
Nordek-málinu. Hann sagði m.
a. í ræðu sinni: Þeir samning-
air sem nú vorða vonandi gerð-
iir í náinni íramtíð, standa opn-
ir íslcndingum strax og )>eir
sjá sór fært að ræða samruna.
Ég er sannfærður um að, öll
önnur lönd nvunu gera hWð
þau geta til þess að Island geti
orðið aðili að Nordek. — Síðan
vék Borten að undirbúningi
bessa fundar Norðurlandaráðs
og að Nordek-málinu:
Á síðasta fundi Norðurlanda-
ráðs var samþykkt ályktun
varðandi norræna efnahags-
samvinnu, þar sem ætlazt er
til að samn in'gsu ppk astið geii
legið fyrir í síðasta lagi 15,
júlí 1969. Út úr ]>essu kom
skýrsla nonrænu embætitis-
mannanefndarinnar frá 17. jiilí
1969. Þeasi skýrsla staðfesti
að það var eining um flest
samstarfssviðin. Embættis-
miannanofndin lagði þá enn-
fremiur fyrir uppkast að samn-
ingi. Þá kom í ljós að enn voru
ýmis, vandamál óleyst, t.d. á
sviði toUamála, landbúnaðarj/
fiskveiða o.íl. Norrænu for-
sætisráðherraimir fjölliuðu • um
embættismannaskýrsl'una á
fundi í Stoktohólmi 3. nóv.
1969. Þeir voru sammála ura
að skýrslan væri góður girund-
vöUur fyrir frotoari samninga
og þeir fjölluðu um hvemig
unnt væri að balda starfdnu á-
fram með það fyriir augum að
ná einhvetnri lausn fyrir 18.
,þing NDR í Reýkjavík.
Ríkisstjómimar hófu síðan
viðræður með fundi í Osló 25.
og 26. nóv. 1969. 1 byrjun
desember tilkynnti finnska
ríkisstjórnin, að hún gæti
eklci háldið viðræðunum á-
íram á vegum ríkisstjóm-
arinnar. Þessar nýju kring-
umstæður uirðu til þess að
haldinn var fúndur í Helsinki
12.—13. desembor 1969. Þar á-
kváðu farsætisráðhenramir
enn að halda aithuigunum á-
fram, og 12- janúar tilkynnti
finnska ríkisstjómin, að samn-
ingamenn hennar hefðu um-
boð til þess að leiða samning-
ana til lykta. Norræna embætt-
lsmarmanefndín hefur nú lok-
ið stiarfi sínu og skýrsla nefnd-
arinnar var afhent forsætis-
ráðherrunum 14. fébrúar 1970.
Síðan vék Borten að efnis-
atriðum skýrslunnar Algjör
samstaða hefur náðst um toll-
ana og um að toRabandaJaigið
verði að veruleika frá 1. janú-
ar 1972. Aðlögunin að norræn-
um tolli á þó að gerast í
tvennu lagi; fyrsta skrefið
1972, síðan í janúar 1974.
Borten vék síðan að sam-
starfi um fjárfestingu og sagði
að Danmörk, Noregur og Sví-
þjóð hefðu náð samkomulaigi
um að sameiginlegur sjóður
skyldi vera 2,2 miljarðar
sænskra króna á fyrsta fimm
ára tímabilinu. Upphæðin
skiptist i þrjá sjóði þannig:
Verðsjóður fyrir fisk 50 mílj.
s.kr. á ári, landbúnaðarsjóður
90 milj. s.kr. á ári, almennur
fjárfestingarsjóður 300 milj. s.
kr. á ári. Finnar gátu ekki fall-
izt á þessa viðmiðunarupphæð,
og þá skiptingu sem nefnd var.
(Samkomulaig náðist um mál-
ið á fúndi forsætisráðherranna
í Reykjavik á laugardaiginn
eins og greint er frá í frétt
í blaðinu.)
Borten skýrði ennfremur
nánar ýmis atriði varðandi
sjóðina, en síðan vék hann að
uppsagn arák væðum. Sagði
hann, að embættismennimir
hefðu orðið sammála um að
bæta við þvi ákvæði að yrði
aðildarland að Nordek aðili að
Efnabagsbandalaiginu hefði
hvaða land sem er rétt til þess
að segja upp norræha sáttmál-
anum.
Sórstök nefnd hefði verið
starfandi við athugun á starfs-
reglum Norðurfandaráðs —
Fagerholms-nefndin. Hefði
nefndih náð samkomulagi um
Bratteli
ákveðnar tiUögur. Sagði Bort-
en í lok ræðu sinnar að ríkis-
stjómimar hefðu ekki tekið
afstöðu til tillagna nefndarinn-
ar og yrði það fyrst gert eftir
ráðsfundinn sjálfan.
Næsti ræðumiaður var Bertil
Ohlin, þingmaður, Sviþjóð.
Hann fjallaði m.a. um menn-
ingairmál og taildi að nauðsyn-
legt væri að efla mjög menn-
ingarsamistarf Norðurlanda.
Því ekki í framhaldi af góðum
árangri með undirbúning Nord-
ek að setja sér að stofna Nord-
kult? spurði þingmaðurinn.
Jóhann Hafstein, dómsmála-
ráðherra, gerði í fjiarveru for-
sætisráðherra grein fyrir
stefnu ríkisstjómarinnair: „Við
íslendingar höfum ekki tekið
beinan þátt í samningunum
sem staðið hiafa yfír í sam-
bandi við Nordek. Þó höfum
við vissulega fylgzt með af á-
huga og nokkru sinniv sem á-
heyrnarfulltrúar. Við . erum
þess fullvissir að ef Nordek
verður að raunveruleika verð-
um við að endurmeba okkar
starfi og sagði: En hvað sem
líður evrópskri samstarfsvið-
leithi, munu norrænu löndin
alltaf hafa mikilvæg og vax-
andi saimistarfsverkefni, sem
þau geta aðeins leyst sín á
milli. Norrænt samstarf hefur
því alltaf sitt gildi hvemig sem
þróunin gengur fyrir sig í Ewr-
ópu að öðru leyti.
Olof Palme, forsætisráð-
herra Svía var næsti maður á
mælendaskránni og sagði hann
m.a.: Umræðuimar um norraent
tollabandalag byrjuðu eiginlega
í Harpsund 1954. Hugmyndin
hefur hvað eftir annað verið
talin dauðadæmd — en henni
hefur alltaf skotið upp aftur,
og nú — eftir 16 ár — virði6t
hún ætla að verða að veru-
leika.
Vandamálin eru í meginat-
riðum þrenns konar: 1 fyrsta
lagi verður að vera til pólitísk-
ur vilji í öllum Norðurlöndun-
um á sam-a tíma. I öðru laigi
verður að vera unnt að sam-
'eina þennan vilja í fram-
kvæmd á sviði efnahagsmála
endia þótt sitefna landanna sé
ólíto í utianrikismálum. Og í
þriðja l®gi verður að finna
lausn á óteljandi smærri
vandamálum — En þetta hef-
ur tcikizt.
Undir lok ræðu sinnar siagði
forsætisráðherrann eitthvað á
þessa leið: Við viljum stuðla
að þróun á öllum Norðurlönd-
um, sem er í samhengi við
kröfur fólksins um félagsiegt
og efnahagslegt öryggi og jafn-
rétti. Skýrast kemur þeitta
fram í óskum verkalýðsihreyf-
ingarinnar. Og ég tek undir
það sem Trygve Bratteli sagði
um þetta efni.
Ennfinemur saigði Pailme:
Það er óhjátovæmilegt að miarig-
ir velti vöngum yfir þróun
annarra fjölþjóðlegra sfe^pgn^
og afleiðingunum í ! þvi sam-
bandi fyirir norrænu löndin.
Leyfið mér þess vegna að
segja: Nordek stendur á eigin
fótum. Framtíðin verður að
leysa sín vandamál, en lausn
þeirra þekkjum við eklri í dag.
Nordek getum við gert að veru-
leitoa hér og nú. Við skulum
grípa það tækifæiri!
Stundum er látið að þvi
liggja að norrænt samstarf
sýní hreppapólitik og útkjáltoa-
sjónarmið, einsýni á eigin
vandamál stundum á kostn-
að annarra. Að nörrænt sam-
starf snúi sér fra veröldinni að
innri vanda. Þetta er sjónarmið
sem ég get ekki fallizt ð. Al-
þjóðahyggjan verður að byrja
einhvers staðar.
Mauno Koivisto, forsætisráð-
herra Finna, talaði síðastur
forsætisráðhenranna. Koivistó
siagði m.a.: Við höfum aldrei
skilið Nordek sem tæki til þess
að ganga lengra í evrópsku
efnahagssamstarfi. Við höfum
frá öndverðu litið á Nordek
sem norrænt viðfangsefni, á
samia hátt og við teljum að
autoið norrænt samstarf eigi
ekki að vera hindrun á vegi
þeirra Norðurlanda sem kunna
að bafa hagsmuni annars stað-
ar.
Koivisto lýsti sig í öllum
atriðum fylgjandi norrænu
tollabandala-gi þar sem Norður-
löndin yrðu öll nokkurs konar
Framlhiaild á 9. síðu.
Gylfi Þ. Gíslason