Þjóðviljinn - 20.03.1970, Blaðsíða 6

w
0 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagttr 20. xnarz 1970.
Eiðurinn svarinn. Atriði ur Iciknum.
HERRANOTT 1970:
LÝSISTRATA
eftir ARISTOFANES
Leikstjóri: BRYNJA BENEDIKTSDÖTTIR
Þýðandi: KRISTJÁN ÁRNASON
Rétt er að taka það fram í
upphafi að ég hef séð ura tutt-
ugu og fimm menntaskióllar.eiJd.
um daigana. Sýningar hessar
eru ærið misigóðar og viðfiainigs-
efnin eins ólík og dagur og
nótt, og þó hef ég jafnan haft
af heiim allmikla skemimtun,
gengið út glaður af heim fiund-
uim, og það er hví miður ann-
að en saigt verður uim ýmsar
sýninigar aitvinniuJeikhúsanna
reykvíslku. En hvers vegna? Því
veHdur heilbrigt fjör og ærsl
og sönn leikgleðd æskunnar, sá
þokki sem hrátt fyrir ailan við-
vaningsháttinn hlýtur að sigra
hugi hinna fullorðnu leikgesta,
og bregzt ekki í betta sinn.
„Allt í <misgripuim“ og ,,Bubihi
kónigur" eru mér e£ til vill
hugstæðastar Herranætur frá
síðari érum, en hér er h'ka um
lofsverða nýhreytni að ræða —
fomgrískur háðledkur fluttur í
fyrsta sinn á íslenzku sviði og
sjálfur Aristófanes kynntur
teikgiestum. Ég hdf víst bráfald-
leiga á bað bent að tengsil hurfi
að vera milli leikanna og náims-
ins sjálfs og leita til sígildra
skélda fyrri tfma eða fraimsæk-
inna og snjahra höfundia okkar
daga, og er eikki úr veigi að
vitna til greinar Mjalllar Snæs-
dóttur í leikskránmi: „Við eig-
uim saraeiiginlegan hlut með
Hellenum kennsllubókainna. Það
flytur há nær okkur, kippir
heim ofan af hillunni og sllær
af bei*n rykið. Ef til viin trú-
um við nú í fyrsita sinnj á til-
veru heirra, skiljuim fyrst, að
þetta var fólk, en ekki bara
minnisatriði til prólfs". Það eru
orð að sönnu.
Um Aristáfames er óþarft að
ræða, enda ekki til svo ómerki-
legt söguágrip að hans sé ekki
að einhverju getið. Hann bar
höfuð og herðar yfir öll gleði-
leikaskáW Fomgrikkja og
,,Lrýsistrata“ ekki framsti eða
stórbrotnasti háðleikur hams að
fllestra dómi; á hinn bóiginn er
hann cftar og víðar sýndur á
okkar dögum en nokkurt ann-
að leikrit hans, ótrúlega ferskt
verk, tímabært og auðskilið,
enda uppistaðani eða meginstef-
dð svo aflgilt og snjallt aðheim-
færa má á allla tíma og állar
bjóðir. Birtar eru fáeinar
myndir úr VietnamBtríðinu al-
ræmda í leikskránni og ekki
að ástæðulausu.
„Lýsistrata" á að gerast á
tímum Pefopsskagastríðsins,
hins langvinna og óhuigmamlega
ófriðar sem reið veldi Abemu
lóks að fullu. Hafðin.gjasinnar
vildu sættast við Spörtu og
þeiim fylgdi skáfldið að mólum,
endia dáði Aristófanes hina
fyrri tírna og gerði óspart gys
að öllum róttælkum hugmynd-
um og nýjum: mestu hugsuðir
og skáfld aldarírunar, Sókrates
og Evrípídes urðu ekki sízt
fyrir oddhvössum skeytum< hans.
í „Lýsiströtu“ laeitur hann kon-
umar í röðum beggja fjamd-
manna gera upjsffdít og bind-
ast sterkum og óvenjulegum
samtökum til að bindia endi á
stríðið: þær neita blátt áfram
eiginmönnium sínuimi, sárlþiáð-
um af kvenmannsleysi um
blíðu sína. Vei'kfleiki hins faigra
kyns laetur að vísu ekfci að sér
hæða, en áformið telkist að lok-
um, friður er samánn og aills-
staðar rikir gllaumur og gledi.
„Lýsistrata" er túlkuð með
affaróílifkumi hætti á okkar döig-
um og rnargar þýðingamar
vart annað en stællingar einar.
Suimar sýnimgamar eru skyld-
asitar revýum, aðrir leikstjórar
heimfæra verkdð upp á sam-
tímann, aðrir líkja að nokfcru
efftir leikhefð Fomigriþikja eða
legigja megináherzlu á baö sem
mannlegast er í leiknum; en
hinu óviðjafnanlega háði oig
skopi gleymir efllaust enigiinn.
Leikstjóri er Brynja Bene-
difctsdóttir og á loff skilið fyrir
atorku sína og hugkvæmni, en
ertfiðleilkamiir fllieiri en fráþurfi
að segja; húsið meðal annars
allt of stórt og heyrist því offt
illa tiil flestra leikenda, enda
þótt beitt sé hátölurum eða
hiljóðimiQgnun, svo mæflt sé á
nútíðanmáíli. Það er ljóst frá
upphafi að leifcstjórinn miðar
sýninguna við æstou og barlEir
leikenda sinna. „Lýsistraita“
var ffyrrum tálið ósiðlegasita og
klúrast aíllra sígildra sijónlHedkja,
og sýningar Grilktoja sjáflfra ó-
heflaðri en orð fái lýst;og bó
býr alvara að baki. Og yndis-
boklki glæsilegra og léttMædtíra
kvenna birtist æ otflan í æ, og
má þá mánnast þess er Steffán
frá Hvftadail taldi „ylinn írá
nöktum komim“ dýrast allra.
En sýninigin í Hóskólabíói er
vægast sagt ákaffega siðsöm,
og það hæfir nemendum í skólla.
Brynja lætur leikinn hefjast á
kátlegri otrus-bu Alþeninga og
Spartverja, en á engu hafahin-
ir ungu leikendur rneiri mætur,
en á ærlegum sflagsmélum, og
ber þar að sama brunni. Kór-
amir eru oft furðulega áheyri-
legir og samitaka og vitnaekki
sazt um vanxivirlkni leiikstjiór-
ans.
Kristján Ámason þýddi ledk-
inn úr fGmgrrslku, og um það
verk má margt gott segja.; það
er ágætfega lleikhætft og efflaust
hæfillega frjálsitega með frum-
textann flarið, eins og rétt er
og skylt og því sleppt sem ó-
kunnuigt er nútímamönnum;
annars er mér bezt að tala sem
fæst um þaiu mál. Bg heff víst
áður flarið nokkrum ðmilLdum
orðum um yrkdnigar og þýðdng-
ar Kristjáns og vart að ásitæðu-
lausu, en „Lýsistrata" ber m.jög
aff og siýnir að hinn gáffaði
monntaskóllakennari er á ótví-
ræðri þröskabraut. Þýðin.gin er
raunar ekki hniökralaus, ó-
þægiteg braiglýti má finna og
déllítið ber á ran.gri stuðflasietn-
irugu; víða hefðd mátt laiga bá
galla á augabraigðd með því
einu að færa til orð. En Kristj-
án á til hugkvsamni og kímni-
gáffu óg beitir á sibundum sér-
íslenzkum crðum og jafnvel
slangurmáli með ágætum. Ó-
þarft er en skaðttaust að tala
um EVey og Freyju, en mjöig
hnittilegt að kalllla Spartverja
og bandamenn þeirra „Síkaiga-
menn“ og talla um Saurlbæ og
Suðumes, svo örfá dœmi séu
nefnd. Leifcnefnd sendi blöðun-
urn þýðingUina ásaimt boðsmiið-
um, og man ég ekki að slík
hugulsemi halfi áður veriðsýnd,
og mættu atvinnuleikihúsin
sannárlega taíka Herranótt sér
til fýrirmyndar í bví efni.
Mörgu var breytt á frumsiýn-
in.gu, en stoffninn sá samii.
Httjómlistin er í ágætum
höndum Atla Heimis Sveins-
sonar, en lögin við sönigvtfsur
Kristjáns úr ýrnsumi áttum og
eins allkunn og verða miá, og
skal ekki flasibað aff minniháflfu:
á meðall þedma „Hvað er svo
gflaibt“, „Táp og fljiör", „öxar
við ána“ oig jafnvel „Verbu hjá
mér Dísa“.
Það sem ollí því að „Lýsi-
strata“ er eiklki í hópi þedrra
Herranótba, sem ég hef beztar
séð var blátt áfram slfcortur
nógu duigandii og skammtitegra
leikenda; hér er auðvitað mflð-
að við fyrri skóflaleiki, ekki
annað. Ragnheiður Steindórs-
dóttir var Lýsdstraita, aðallhetja
og forinigi kvenna, laigleg, radd-
góð, prúð í framigönigu, lág
vexti, en virtist rnieðal annars
sfcorta næga kímniigálflu. Lýsi-
strata á að sjálfsöigðu að vera
fönguleg kona og gimileg, skaip-
miMl, fluigmælsk og kvenskör-
ungiur hinn mesti. ölflu aðsóps-
meiri var Kalon.íka, hin trygiga
staflla hennar Lovísa Kristjáns-
dóttir.
Myrrina, það er HaflildÖra
Thoroddsen féll mér dávefl. í
gleð og um Guðrúnu Péburs-
dóttur som er florimgi spairt-
verskra kenna er svipað að
segja. Hlutpr piltanna var yffir-
leitt síðri, þó að sumir öldung-
amir í fcárnum veflcbu reyndar
athygli mína vetgna góðrar
kírnnd. Fágietinn er fulltrúi hins
spillta rikisvalds og það Mut-
verk heflur leikstjórinn elkiki
skiflið rétt að mínu viti. Hinn
góðleigi, prúðmannflegi og friði
piltur Jóhannes Ölafsson var
ósfcýnmtæltari, unglegri ag at-
kvæðaminni en eflni standa til;
betri var Sigurður Snorrason í
hlutverlki Kínesíasar. Aills
slMpta llei'kendiur meira en fjór-
um tuigum, en um sjötíu manns
korna við sögu og gott alf svo
almennri þátttölku að vita. Mik-
iU er hlutur Messíönu Tómas-
dlóttur sem skóp hina einfölldu,
sterku otg hentugu svdðsmtynd
og teiknaði smelkMeigia grtfska
búninga. Kolbeánn Ámason bjó
til grírnur ásarnt öörum og
kemur víðar við. Lofcadansiinn
tákst furðuvel, enda verik Col-
ins Russefls ballettmeisitara. Rit-
stjórar leiksfcrár hafa sannar-
lega ekki legið á liðd sínu, hún
er prýðiflega úr garði gerð', en
þeir ljúka lienni mieö orðum
Aristófianesar utm métt auðsins
sem vefld,ur öllui böili. Óþarft er
að taka þaö friam að lei'knum
var tdkið með fcositum og kynj-
um og öllum þaflílkað semi hlut
áttu að máli.
En sagan er efclM öll sögð
enn. Að lofcnum leifls var Ein-
ar rektor Magnússon hylltur
vel og lenigi, enda varð hann
sjötugur daiginn eftir. Fonmað-
ur ledlkneiflndar og inspector
scolae ffluittu honum mjög
hllýleg ávö'rp og tfiærðu honum
stóra gjöff; en rektor þaíkltoaði
hrærðum huga. Eimar I^Iagn-
ússon hefur kennt vdð'íiAenhta.-
sflcólann í fjörutíu o@ fimm ár,
vinsælfl, duigmilkiafl. og virturog
stjómaði honum síðusitu árin,
Kynni mín aff Ednari relktoreru
ekfld rnifcil, en jaffnan ánægju-
leg; ég óslka honum afllralredlla
á tímamótum.
A. Hj.
Mikilvægt þing
BSRB í vor
Akvarðanir í sambandi við
vasntanflega samningagerð, þ.á.m.
startfsmaitið, sem nú er unniðað,
áfcvörðun varðandi slkipulaig or-
lofslheimi'la og samnings'réttar-
aðstaða opinberra starfsmanna
verða aðaHvertoefnin á þingi
BSRB, siem haldið verður dag-
ana 21.-24. júní í suimar, að því
er varaformaður ''Bandaflaigsins,
Haraldur Steinbórsson, sagði
Þjóðviljanum i fyrradag.
Fram að bessu hefur áriegt
bing starfsmanna rífcis og bæja
ævinfleiga verið haflddð á haustin,
en hefur nú verið fært fram í
júní, aðalilega vegna saimning-
anna í haust, er vænta má
meiri breytinga á launakerfi o>p-
inberra stanfsmanna en áður
hafe orðið. Eiga dröig aö starfs-
miati og fleiri atriði að liiggja
fyrir í júní og bingið að móta
atfstöðu sína fyrir samningavið-
ræðurnar.
Rændu páskaeggjum
Nokkrir pörupiltair birutust inn
í verzlunina Lauigarneisikjör
seint í fyrrakvöld í bvi skyni að
næfla sér í pástoaegg, annað góm-
sætt og eitthvað af peningum.
Héfldu þeir á brott með taflsverð-
an ránsffeng, en til þeirra hafði
sézt úr næstu húsum, og þegar
þedr voru að koma sér á brott,
kom lögreglan aðvífaniji. Ætluðu
drengimir að forða sér. en voru
hliaupnir uppi. Þetta. voru ungir
drengir, módel ’54 og ’55 að sö'gn
lö'greglunnar í Reykjavík og
munu beir áður bafa komizt í
toast við lögin.
Konurnar hafa hertekið Akrópólis.
i