Þjóðviljinn - 12.04.1970, Blaðsíða 7

SuniMctagur 12. aprH 1970 — PJÖBViTE»TIItSrN — SÍÐA J
1
ar við þvott á flöttum fiski áð-
ur en hann er tekinn í salt.
1 hráefnisgeymslunum, sem
eru margar hjá Findus, svo og
í öðrum stórum norsikum frysti-
húsum, þar er sjálfstillt hita-
og raikakerfi, því að loftið má
alldrei verða það kalt að ísinn
í kössunum hætti að bráðna.
Hér er það sem mér finnst
bera mest á milli, þegar bor-
in er saman íslenzk og nonsk
fiskvinnsla og er bi'lið þó breitt
á fleiri sviðum.
Á hverri einustu fiskvinnslu-
stöö í Noregi, fná norðri til
suðurs, er nú vinnslufiskur
geymdur í kössum ísaður, frá
þeirri reglu er engin undantekn-
ing leyfð. 1 frystigeymslunum
hjá Findusfyrirtækinu eru
frosnar fflskafurðir geymdar í
rekkium úr áli, og er öll um-
gengni þar snyrtileg sem ann-
arsstaðar. Findus fiskiðjuverið
er mjög mikið vélvætt og er
allur vðlakostur þess frá Baad-
er i Þýzkalandi. í flökunar- og
pökkunarsal virtist mér hrein-
jæti á ölluim sviðum vera í bezta
laigi, og áberandi var hve föt
fóliksins voru hrein. Findus út-
vegar öll vinnuföt og sér um
þvott á þeim og er sldpt á föt-
um tvisvar í hverri viku. Fyrir
þvott greiðir fólkið 2 n.k. á
viku hver maður.
Mér þótti það einkemmilegt í
Findusfiskiðjuverinu, svo og
fleiri norskum hraðfrystihúsum
sem ég kom í, að fiiskiykt var
ekfki mierkjanleg og ekfki klóiflykt
heldur. Loftræstikerfi þessara
húsa eru það fullkomin, að
þetta er hægt. Þá varð ég hvergi
var við amoníakslykt í norskum
frystihúsum, ekki heldur í vél-
arrúmum þeirra.
Eins og að framan segir, þá
leggur Findusfyrirtæikið verka-
fólkir.u til vinnuföt, aHlt nerna
skó. Á meðan vinnan stendur
yfir geymár fólkið sín eigin
föt í fatageymslusal fyrirtækis-
ins, þar sem hver maður hef-
ur læstan skáp til geymslu á
fötum. Inn af þessum sal eru
svo steypiþöð, sem fólkið gietur
notað um leið og skipt er á
fötum.
A efstu hæð í aðalhúsinu er
fiskréttaverkismiðjan, þar sem
unnar eru ótal tegundir fisk-
rétta úr frosnum fiskblotkikum.
Þá eru líka framledddar þama
fiskikökur. Fiskréttimir eru
nær eingöngu fluttir út og er
markaður fyrir þá víðsvegar
um Evrópu. Þedr eru í marg-
víslegu formi og umibúðum, eft-
ir þvi á hvaða markað þeir
eiga að fara. Fiskikökumar fara
nær eingöngu á markað í Bret-
landi og á Italíu.
Utflutningur
síðastliðins árs
af frosnum
fiskafurðum o.fl.
Frysitdafköst hjá Findus mið-
að vdð frystingu í plötufryisti-
tækjum eru 70 tonn á 16 timium
Þessu til viðbótar er svo fryst-
ing með kanalfrystiaðferð og
frysting á loðdýrafóðri í sér-
stökum véluim og em þá frysti-
afköist samanlögð 130 tonn á 16
klukkustundum. öll plötufrysti-
tæki hjá Findus svo og í öllum
öðrum frystihúsum er ég skoð-
aði í Noregi á ferð minni, eru
innbyggð í einangraða skápa úr
álmálmi.
Otflutningur hjá Findusfyrir-
tækinu á sl. ári var 10 þúsund
tonn af frosnum fiskflökum
eigin framleiðslu og 5 þúsund
tonn af flökum er unnin vom i
öðmm frystihúsum, 7 þúsund
tonn af fullunnum fiskréttum,
og 800 tonn af fiskimjöli. Þá
framleiddi og seldi fyrirtækið
6 þús.’ tonn af loðdýrafóðri.
Vinnufyrirkomu-
lag, vinnuhraði
og kaupgjald
Vinna byrjar í Findusiðjuver-
inu kl. 7 að morgni og er unn-
ið á tveimur vöktum. Fyrri
vaktin er frá M. 7 til 3 síðdeg-
is og síðari frá kl. 3 til kl. 11
um kvöldið.
Á hvorri vakt fær fólkið
hálftíma matarhlé, en auk þess
em gefnar 7 mínútur fjómm
sinnum á hvorri vakt, og em það
lrallaðir reykinga- og afslöpoun-
arti'mar. Fólkið skiptist á um
að tajka þessiar hvdlldir og siezt
á meðan inn í stofu með upp-
stoppuðum bakbekkjum og hall-
ar sér aftur á bak. Á nóttunni
vinnur sérstakt fódk við ræst-
ingu og hreinsun á öllum húsa-
kynnum iðjuversins. Heilsu-
vemdar-hjúkmnarkona er starf-
andd hjá iðjuverinu og hefur
hún daglegt eftirlit með þvd að
öllum settum hreindætisreglum
sé fylgt, og ber hún fuila ábyrgð
á framkvæmdinni.
Kaupgjaldskíerfið hjá Findus,
svo og öðmm fisldðjuivemm í
Noregi er talsvert flókdð fyrir
ófeunnuga, þar sem jöfnum
höndum er reiknað út frá á-
kvæðisvinnu og bónuskerfi. Hjá
Findus er til sérstakt láigmarks-
kaup, sem ekki má fara niiður
fyrir, en enginn myndi fást tii
að vinna fyrir það. Þetta kaup
er í tvennu lagi: Kauptaxti nr.
I., nJk. 6,85, en undir hann filoikk-
ast léttasta vinnan pg í reynd-
inni vinna stúlkur mest þá vinnu-
þó þær hafi jalfnan rétt á við
karlmenn og saroa kaup fyrir
sömu vinnu. Kauptaxti nr. II
er n.kr. 8,55, en undir hann
fiokikast svokölluð þyngri störf
og vinna við fiskvinnsluvélar.
Þessir kauptaxtar koma svo út
í reyndiinni þannig: Taxti nr.
I, norskar kr. 9-12 á kilukku-
stund og kauptaxti númer II
norskiar tor. 11-15 á toiluikku-
stund. Við þetta bætist svo or-
lofsfé sem er greitt þegar fólk-
ið fer í firf og er það 9’/?% á
heildarvinnulaiun.
Þegar ég kom til Hammerfest,
þá var ísilenzík kona, Freyja Ei-
ríksdóttir frá Verkalýðisfélaginu
Einimgunni á Atoureyri, nýbú-
in að vera þar í hálfian ntán-
uð við að kynna sér sérstaMega
útreikning á kaupi hjá Findus.
en þaðan fór hún til Tromsö í
Ein af hráefnaBeymslunum hjá Findus-iðjuverinu.
sömiu erindum. ÖU vinniudaun
hjá Findus-tfyrirtækimi em mið-
uð við lágmariks- og hámarksaf-
köst og hækfca á bidinu á málli
þessara tvegigja getfnu póda, en
stoppa hinsivegar, þegar áætluð-
um hámarksafköstum er nóð.
Vinnuhraði þótti mér ekki
mikill og hetf óg séð harm oft
miMu medri. 1 fullvinnsluiverk-
smiðjunni vom t.d. léigmarksaf-
köst reiknuð út firé 4500 kg.
afköstum á vakt, miðað vdð fiuilt
gengd, og máttu fara upp í 7000
kg. en efcki hærra. A billinu
þama á milli hækkaði kaup-
gjaldið. Þegar ég sputrði fram-
ledðsdustjórann hvað lægi til
gmndvallar því að þeir vi-ldu
alls etoki láta afitoöstin fara
hærra og stöðvuðu þau þama,
þá svaraði hann mér þannig:
1 fyrsita lagi, þá vidjum við
fá örugglega framitovæmda
vinnu, þannig að útilokað sé að
við fáum kvartanír á tfiram-
leiðsluna.
1 öðm lagi þá viljum við eikiki
þreytt verkafólk, því að það
leiðir ömigglega til þess, að flólk-
ið verður ledtt á vinniunni að
nckikimm tíma liðnum. Það er af
þessum ástæðum að við reyn-
um með vísindalegum aðferðum
að finna út „normal‘‘ atfköst".
Ég spurði þá framleiðslustjór-
ann hvar afiköstin myndu
liggja þegar ég var þama, og
hann sagði, að þau myndu liggja
ofarlega á biUnu á milli lág-
marks- og hámartosafkasta.
Ég var að skoða Findusrverk-
smiðjuna og spyrja hinn lipra
framleiðslustjóra frá því klukk-
an 9 um morguninn, þar tU kl.
4 um eftirmdðdaginn. Á þessu
tímabUi borðaði óg kaildan mdð-
degisverð í boði framleiðslu-
stjórans í matsal iðjuversins.
Þama borðar verkafóUcið í sín-
um matartíma og kaupa þeir
aðeins kaififi, sem hafa með sér
nesti, en aðrir, sem viflja, gieta
fengið margvislegt smurt brauð
á hófiegu vérði. Þetta er sá al-
fuMkomnasti miatsalur, sem ég
hef séð á vinnustað, og gaf hann
hvorkd að útliti né þægindum
eftir matsal á góðu veitinga-
húsi. Þama voru smekMeg borð
og stoppaðir stólar til að sdtja
á. Þá var einn veggur salarins
skreyttur af frægum médara.
Þegar ég spurði um afkomu
þessa fyrirtækis á síðasta ári,
þá sagði framleiðslustjórinn að
ég miætti öruiggllega sikrifa það,
að atfköman hjá Findus A.S. í
Hammerfest hefði verið góð á
árinu 1969 og að útlitið væri
nú gott framundan.
Þegar ég var búinn að stooða
fiskiðjuverið og starfSemi þess,
þá var óg spurður hvórt ég
hetfði lönigum til að hedmsækja
gisitihús það sem Findus á og
starfrækir fyrdr ednhleypt fólk
sem vinnur hjá fyrirtækinu. Ég
þakkaðd fýrir þetta boð ogfókk
mér bifreið sem ók mér til gisti-
hússins sem er í fjallshlíð
skammt ofan við bæinn. Þama
tók á móti mér forstöðukona
gistihússins þegar ég ók í hlað-
ið. Þama geta búið 145 manns
í eins og tveggja manna her-
bergjum, sem eru vistleg í bezta
máta. Findus leggur til húsgögn
og rúmföt og sér um þvott á
rúmlfiöitum. Tveir vistlegir setu-
salir' eru í húsjnu og í kjafllara^p
þess er salur ætlaður til tóm-
stundaiðju og leikja. Þar var
fjöddi fuiltoomimna saumavéla
til afnota fyrir stúlfcur. A ein-
uim vegg salarins sá ég svarta
skódataflu á vegg og spurði
hverju það sætti. Mér var tjáð
að nú störfuðu hjá Findusiðju-
verinu 23 finnsikar stúlkur og
þeim væri kennd norsfca, ef þær
óskuðu eftir því.
! þessu gistihúsi eru mörg lít-
i! eldhús ætluð til aifnota fyrir.
vistfólk som vill matreiða fyrir
sig sjálft. Þessi eldhús eru bú-
in öllum nauðsynlegum áhöld-
um og lítil frystihóllf eru Lfka
til reiðu og skápar fyrir mat.
Fyrir öll þau afnot sem að
framan eru talin gredðir vist-
fólMð 56 norskar krónur á mán-
uði og verður slitot að kallast
frekar gjöf heldur en gjald.
Eitt er það ennþá, sem ég
vil segja frá. Verkafólkið hjá
Findup kýs sér trúnaðarmenn
BRIDGE t5
Röng slemmusögn
sem eitga að hatfa efiárlit með^
þvu' að öllum samningum við
það sé fuldnægit. Þessir rrnemn
eru miUigöngumenn á milU
verkafólks og yfirmanna og
hafa fullkomið leyfi til að
fyfligjast með rekstri, en Findus
greiðir þeim toaupið.
Þótt erfitt sé að bera Findus-
iðjuverið saman við íslenzk
fisMðjuver sötoum smæðar
þeirra í samanburði við það
fynrtalda, þá held ég þó, að við
gætum margt af þessarl starf-
semd lært. Hinsvegar er fijöldi
norskra fisMðjuvera aí likri
stærð og hér og því getur ver-
ið um raunhæfan samanhiurð að
ræða og lífsnauðsyn fjrrir okkur
að gera hann, ef við eigum
etoki alveg að daiga uppi í þró-
un fiakiðnaðarins.
A síðustu þetta: Til þess
að þið getið áttað ykkur á þvi
lesendur góðir, hvaða gildi þær
kaupgjaldstölur hafa sem nefnd-
ar hafla verið í framanskréðri
frásögn minni, þá verðið þið
að geta rennt grun í, hver kaup-
máttur norskrar krónu er til
kaupa á heflztu lífsnauðsynjum,
svo sem matvöru, fötum og hús-
næði. Við afihugun sem ég gerði,
þá komst ég að þeirri niður-
stöðu, að kaupmáttur íslenzkr-
ar krónu sem breytt er i norska
peninga eftir skráðu gengi, ein
norsk toróna = íslenzkar kr.
12.30, hefði svipað gildi í báð-
um löndunum til kaupa á fram-
angreindum lífsnauðsynjum. En
hinsvegar er gisting á hótelum
og veitingar á opinberum veit-
ingahúsum ásamt innanlands-
ferðalögum í Noregi mitolu dýr-
ari þar heldur er hér, miðað
við gildi íslenzkrar krónu.
Þegar allar þessar staðreynd-
ir hafa verið athugaðar og
metnar, þé verður útkoman sú,
að nonsfct toaupgjald samanbor-
ið við íslenzkt feflur 1 sér svo
miMu meiri kaupmátt að mað-
ur stendur undrandi yfiir þvi.
Frumvarpið und-
irbúið en aldrei
lagt fram
Til að íorða misskilningi
vegna orðiaflags í viðfiadd við
aldnað fölk í Tónalbæ í Þjóð-
viljanum 9. apríl s.L bdðureinn
mannanna sem rætt var var
við, Valgedr Magnússon, teikið
firaim, að hann hafi með um-
mæflum sínum um HaraldGuð-
mundsson og undirbúning
frumvarpsi utn endiurlbœtur
el lilaunalaganna á engan hátt
ætlað að veitast að Harafltíi.—
Hann hafi lokið sínu verki og
undirbúið fruimvarpið, en það
síðan hins vegar aldred verið
laigt fiyrir afllþingi og biðSgamfla
fiólfcið enn etftár endurbótum.
Doblun andstæðingsins viUti
um fyrir sagnhafa í þessu spili
svo að hann áræddi ekki að
sviina. En það nægði andstæð-
ingunum til að feUa slemmu-
sögnina:
* 63
V —
* Á D 10 7 6
* Á K D 8 6 5
A 9 7 A G 10 8
¥ G 7 5 ¥ KD 10 9642
4 K 9 5 4 3 4' —
* G 9 7 4 10 4 3
A Á K D 5 4 2
¥ Á 8 3
♦ G 8 2
* 2
/ i
Sagnir: N getfur N-S áhaatta.
Vestur Norður Austur Suður
1 * 1¥ 2A
pass 3 4 pass 4 gr
pass 5 ¥ pass 5 gr
pass 6 4 dóbl!!! 6 A
Vestur lót út tígulfjarka og
Suður sem óttaðist að tígulfjark-
inn væri einspil lét ásinn úr
borði. Hvemig spilaði Austur
til að fella hálfslemmuna í
spaða?
SVAR:
Austur var viss um að ætti
Suður tvö lauíf lægi háifslemm-
an á borðinu. Eini möguleiMnn
til að fella sögnina var því að
Suður ætti einspil í laufi. Þeg-
ar Austur hafðd því trompað
Margir góðir spdlamenn hofðu
fullyrt að í þessari gjöf lægi
sögnin 4 spaðar á borðinu, en
siíðar fannst leið til að fella
hana.
A K
¥ 9-5-4-2
♦ K-7
A K-D-G-8-6-5
A 8-6 A 7-4
¥ K-G-10-6-3 ¥ Á-D-8
4 Á-G-9-6-5 4 D-4-3
* 7 A Á-10-4-3-2
4 Á-D-G-10-9-5-3-2
¥ 7
4 10-8-2
* 9
Sagnir: Vestur gefur, hvorug-
ir á haattu.
fyrsta slaginn Iét hann út lauí!
Sagnhafi tók með drottningu í
borði og þar sem laiuifið varð
að skiptasit jatfnt til að hálf-
slemman ynnist tók hann á kóng
og ás í lautfi og kastaði af sér
tapspilunum í tigli. Nú þurfti
hann aðeins að trompa lághjört-
un sdn tvö með trompunum
tveim í borði. En vöminni tókst
að tooma í veg fyrir það!
Sagmhafi lét tígui úr borði til
þess að komast sjálfur inn, en
Austur trompaði með spaða-
tíu og Suður varð að yfirtrompa
með drottningunni. Suður
trompaði síðan hjarta í borði,
en þegar hann lét út lauf, stóð
ekki á Austri að trompa með
spaðagosanum og enn varð Suð-
ur að yfirtrompa, með kóngin-
um. Og Vestur féflck slag á
spaðandu sína!
Alslemma í tígli liggur á borð-
inu ef Austur lætur út hjarta-
kóng í fyrsta slag. Norður tekur
á ásinn og lætur út tígul-
gosa úr barði sem Vestur hetfur
ekkert upp úr að láta kónginn
á. Síðan tíguláttan, níam frá
Vestri og tian frá Norðri, sem
tekur síðan á ás, kóng og
drottningu í laufi. lætur þvi-
næst út lítinn spaða, tekur á
ásinn í borði, lætur enn út tíg-
ul, svínar honum, teitour nú á frí-
spilin í spaða. Þegar tveir slag-
ir eru eftir á Vestur kóng og
fimmu í tígli á móti drottningu
og ás Norðurs. Trompi Vestur
þriðja spaðann. yfirtrompar
Norður, tekur síðasta trompdð
og á þá fríspil í laufi.
Vestur Norður Austut Suður
pass 1 4 dobl redöbl
2 4* dobl redobl 3
4 ¥ dobl pass 4 A
Eftir að Vestur hefur látið
út laufasjö, hvemig fer þá
vömin að því að fella fjög-
urra spaða sögnina?
Þessar sagnir sem virðast
vera tilbúnar eru fulllangsótt-
ar í tveim fyrstu umferðunum.
Kaflldoblun Atisiurs eftir laufa-
opnunina er hæpin með fimm-
lit i lit andstæðingsins og tvi-
spil í haasta litnum. Redoblun
Suðurs virðist út í hött og
tveggja laufa kaUsögn Vesturs
er slæm með tvö spil í spaða.
Þá er þriggja laufa sögn Suð-
uns Otf hættufleg þar sem Norður
gæti misskilið hana. Hinar sagn-
imar eru réttar.
Lá ekki á borðinu
l
t
i
I